Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 3 EKİM 2021 PAZAR EKONOMİ 9 Türk-İş’in araştırması çarşıdaki ‘cinlikleri’ ve fiyatlardaki yangını ortaya koydu Etiket oyunu tam gaz Yüksek enflasyona doğru... Çarşı pazarda, markette fiyatı aynı olan peynir çeşitlerin- nflasyondaki artışın arızi unsurlar- dan kaynaklandığını söyleyen Mer- de gramaj farklılıkları dikkat çekerken “aldıkları talimat- Ekez Bankası (MB), 23 Eylül tarih- la” et fiyatını indirenler olduğu görüldü. li toplantısında yüzde 19 olan politika faizini, 100 baz puan düşürerek, yüz- ürk-İş, geçen hafta eylül ayı de satılıyor. Bu arada hesaplama- de 18’e indirdi. Bu durumda, ekonomi- için açlık sınırını aylık 3 bin ya dahil edilmeyen lüferin 150 TL, nin gerçekleri ile alınan kararın örtüşme- T49 TL, günlük 102 TL, yok- ithal somonun 120 TL kilogram fi- si beklenir. Daha da önemlisi piyasa ak- sulluk sınırını da 9 bin 932 TL ola- yatıyla satıldığını belirtmek gere- törlerinin enflasyondaki artışın geçici un- surlardan kaynaklandığına inanması ge- rak açıkladı. Bu periyodik araştır- kiyor.” rekir. Aksi halde kurların ve enflasyonun manın detayları ise dikkat çeken 4 Yine araştırmada yumurta fi- sarmal biçimde daha yukarılara taşın- bilgilerle dolu. İşte o detaylar: yatındaki artışın devam ettiği, ması kaçınılmaz olacaktır. Ekonomi çev- 4 Araştırmaya göre peynirde bakliyat ürünlerinin (kuru fasul- relerinden öngörülenlerin üzerinde olu- “etiket oyunları” var. Etikette fiya- ye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, şacak yıl sonu kur ve enflasyon tahmin- tı aynı gözüken farklı barbunya vb.) fiyatının da arttığı leri gelmeye başladı bile... peynir çeşitlerinin pa- vurgulandı. Yaş sebze-meyvenin Mutfağa düşen yangının, akaryakıt, keti 700-800-900 gram mutfak harcamasını olumsuz etki- doğalgaz, elektrik, ulaşım ve konut fi- yatlarıyla, hayatın her alanına sıçrayaca- olunca kilogram fiyatı leyen önemli unsur olduğuna işa- ğı görülüyor. Ağustos ayında yıllık yüz- da farklılık gösteriyor. ret edilirken “Market bir yana pa- mustafa de 45.54’e yükselen üretici enflasyonu- Ancak etikette hep- zardaki fiyatlar ‘el ve cep yakma- çakır nun (ÜFE), bir süre sonra tüketici enflas- si aynı fiyat. Yoğurtta ya’ devam etti. Hesaplamada, fiya- yonuna (TÜFE) yansıyacağı açıktır. Buna da görülen bu farklılık, henüz sü- tı nispeten yüksek bamya, börül- bir de önümüzdeki kış küresel düzeyde te yansımamış. Süt halen 1 litrelik ce, çilek, yemiş, hünnap gibi ürün- beklenen doğalgaz krizini ilave ettiğimiz- paketlerde satılıyor. ler dışarıda tutulmasına rağmen de, döviz kurlarındaki artışla birlikte itha- 4 Et, tavuk, balık, sakatat, bak- geçen ay 7.5 lira olan ortalama lat faturamızın kabaracağı, maliyetler ta- rafında yüksek enflasyonla karşılaşaca- liyat ürünlerinin bulunduğu grup- meyve-sebze kilogram fiyatı bu ay ğımız anlaşılıyor... ta et fiyatı genelde aynı kalırken 8.28 TL’ye yükseldi. Bu kapsam- Türk Metal’in ilk Bir süre önce sıkı para ve reel fa- da sebzenin kilosu 6.67 liradan 8 araştırmada şu vurgu yapıldı: “An- kadın şube başkanı iz politikasıyla enflasyonu kontrol altı- cak bazı marketlerde -aldıklarını TL’ye, 8.64 lira olan meyve fiyatı Selda Tekman, na almak isteyen MB, bu duruşunu tek- 8.70 TL’ye çıktı. genel kurulda Pevrul ileri sürdükleri talimat gereği- son rar değiştirdi, faizi indirerek ekonomide- Kavlak’a hediye hafta indirim dikkat çekti. Tavuk 4 Araştırmaya göre ekmek, pi- ki likiditeyi artırmaya ve ne olursa olsun takdim etti. fiyatı aynı kaldı. Sakatat (ciğer, rinç, un, makarna, bulgur, irmik büyümeyi desteklemeye yöneldi. An- böbrek, yürek) ürünlerinden ciğe- gibi ürünlerin bulunduğu grup- cak daha önce de denendiği üzere, dö- viz kurları üzerinden, istihdam yaratma- rin fiyatı neredeyse kuşbaşı etin ta; yoksul sofrasının önemli gı- Yedi ‘cep’te direne direne örgütlendik yan, rekabet gücü ve artı değeri düşük kilogram fiyatını geçti. Kuzu ciğe- da maddesi ekmek fiyatı değişme- bir büyüme modeli ve ihracat yapısı ma- rin kilosu 90 TL oldu.” di. Pirinç ile un fiyatı da aynı ka- alesef sürdürülebilir olamıyor. Bu poli- ürk Metal Sendikası Bursa ti: “Ancak birinde sorun yaşadık. Xia- lırken irmik ve bulgur fiyatı art- tikanın halka yansıması, yüksek enflas- TŞubesi’nin dün yapılan 1. olağan omi fabrikasında, işveren, çoğunluğu Lüfer 150 TL tı. Tereyağı, margarin ve ayçiçeği yon, artan yoksulluk ve gelir dağılımın- genel kuruluna katılan Türk Metal sağlayıp yetki almamıza rağmen çoğu 4 Av sezonunun açılmasıyla ba- yağı fiyatı değişmedi, zeytinyağı daki bozulma olarak karşımıza çıkıyor. Sendikası Genel Başkanı Pevrul Kav- kadın 170 arkadaşımızı işten attı. He- lık fiyatının ilk hafta yüksek oldu- fiyatı yükseldi. Siyah ve yeşil zey- Ayrıca siz politika faizini düşürdünüz di- lak, son dönemde Türkiye’de kurulan men direnişe geçtik ve onları geri al- ğu ancak ilerleyen haftalarda bi- tin fiyatı bu ay yine arttı. Baharat ye, ne piyasa faizi ne de enflasyon dü- sekiz cep telefonu fabrikasından ye- dırdık.” Kavlak, ayrıca MESS’le grup şüyor. Türkiye’nin, uluslararası güve- raz gerilediğine işaret edilen araş- ürünleri (kimyon, nane, karabi- disinde direne direne örgütlendikleri- sözleşmesi için 12 Ekim’de görüşme- nilirliğin göstergesi olan, kredi risk pri- tırmada, “Ancak geçen yıla göre ber vb.) fiyatı aynı kaldı. ni vurguladı. Kavlak, şöyle devam et- ye başlayacaklarını belirtti. mi (CDS) 425.4 baz puanla, kendine en tezgâhlarda yine yüksek düzey- l ANKARA yakın ülke olan Brezilya’nın iki katından fazladır. Asıl görevi fiyat istikrarını koru- mak olan MB’nin, ekonomi biliminin di- CHP’li Veli Ağbaba, milyonlarca emekçinin barınma sorununa dikkat çekti namiklerine göre değil, ideolojik yönlen- dirmelerle hareket etmesi, inanılırlığına zarar vermeye devam ediyor... Konut satışları düşerken ‘Asgari’ kiraya yenildi konut fiyatları ve kiralar artıyor lan bir ilan sitesinin yıllık istatis- sadece 892 TL kalıyor. Son yirmi yılın ekonomik büyümesin- ERDEM SEVGİ de lokomotif rolü verilen inşaat sektö- İTO VERİ AÇIKLADI tiklerine göre, İstanbul’da ortalama Veli Ağbaba, sofra kuramayan as- rü, vatandaşın ihtiyaçlarını karşılamak- HP Genel Başkan Yardımcı- ev kirası, son bir yılda en az yüz- gari ücretlilerin artık ev kiralarını tan uzak, spekülatif amaçlı imar oyun- Csı Veli Ağbaba, hazırladığı özel Kıvırcık salata de 63’lük artışla 3 bin 749 TL ol- da karşılayamadıklarını vurgulaya- larıyla, şehirleri betonlaştıran rant proje- bir çalışmayla, son bir yılda yüz- du. Ankara’da ise ortalama ev kira- rak şunları anlattı: leriyle büyüdü. Kendi içinde ürettiği arz, zam şampiyonu de 65’e varan kira zamlarının asga- sı, 2020’ye göre yüzde 35’lik artış maliyet ve finansman sorunlarıyla, genel ri ücretlilerin barınma giderlerini Ya sokak ya açlık kaydederek 1933 TL’ye yükseldi. ekonomide ortaya çıkan ekonomik kriz- stanbul Ticaret Odası (İTO), eylül karşılayamayacak hale getirdiğini “AKP Genel Başkanı Erdoğan, her 4 Ev kiralarında son bir yıl için- lerden de en çok etkilenen sektör oldu. İayında İstanbul’da perakende fi- ortaya koydu: defasında ‘Asgari ücreti 16 kat artır- Son yedi yıldır dolar bazında kişi başına de yüzde 65’i bulan zamlara kar- yatı en fazla artan ve azalan ürün- 4 Türkiye’de yaklaşık 10 milyon milli gelirimiz düşüyor, buna paralel ola- dık’ diyor ama asgari ücretlinin aç- şın asgari ücrete 2021 başında ya- leri açıkladı. rak son yedi yıldır inşaat sektörü de kü- kişinin aldığı 2 bin 826 TL’lik asga- pılan yüzde 21’lik zam ile aylık 2 lık sınırı altında yaşadığından bah- Buna göre, İstanbul’da eylül çülüyor... ri ücret, bir ailenin temel besin gi- setmiyor. Erdoğan’ın sözleri basit ayında fiyatı önceki aya göre en bin 826 TL gelir elden eden bir as- TÜİK verilerine göre inşaat sektörü, çok artan ürün yüzde 49.68 ile kı- derlerini dahi karşılamaktan uzak. gari ücretli, bugün İstanbul’da ev bir matematik hesabı için doğru ola- 2021 yılının ilk iki çeyreğinde bir mik- vırcık salata oldu. Fiyatı en faz- Asgari ücret ile konut kirası da bilir, lakin bir gerçek varsa o da as- kiraladığında, sadece kira gide- tar büyüme göstermiş olsa da bu bü- la azalan ürün ise yüzde 39.08 ile ödemek zorunda olan emek- ri için her ay maaşının tümü- gari ücretlilerin ev kirasını ödeye- yüme, genel ekonomik büyümenin al- erik olarak öne çıktı. İTO’nun ça- çi, açlığın yanı sıra ba- memesi, sağlıklı ve dengeli beslene- nü verdikten sonra üzeri- tında kaldı. Ayrıca Ağustos 2021 itiba- lışmasına göre izlenen 242 ürü- rınma sorunu ile karşı ne 924 TL eklemesi ge- memesidir. Asgari ücretli emekçi, rıyla bir önceki yılın aynı ayına göre ko- nün 127’sinin fiyatı artarken, 29 karşıya. nut satışları (801 bin 995 adet) yüzde beslenmek istese ev kirasını ödeye- rekiyor. Ankara’daki ürünün fiyatı düştü, 86 ürünün fi- 21.7 oranında düştü. Buna karşın in- 4 Çok sayıda ko- emekçinin ise kira- miyor, kirayı öderse de bu sefer aç yatı ise değişmedi. l AA şaat maliyetleri ve konut fiyatları artı- nut sahibi, kira- kalıyor. İktidar, asgari ücretlileri ve yı ödedikten sonra yor. Temmuz ayında, bina inşaatı mali- cı ve emlakçı ta- bir ay boyunca geçi- ailelerini bu ülkenin birer vatandaşı İSTATİSTİK KONSEYİ’NDE yet endeksi, bir önceki yılın aynı ayına rafından kullanı- olarak görmüyor.” l ANKARA nebilmek için elinde göre yüzde 45.15 arttı. Özellikle çimen- to fiyatlarındaki yüksek artış dikkat çe- Başkanlık görevi kiyor. Artan inşaat maliyetleri, finans- man sorunları, plansız lüks konut üre- TÜİK’e devredildi 580 milyon liralık ihale onayıyla yeni taşınmaz satışı timi, geliri düşen sabit gelirlilerinin, ko- lgili yönetmelikte yapılan de- nut satın alma talebini ve konut satışla- İğişiklikle İstatistik Konseyi’nin rını sınırlamış görünüyor... Özelleştirme sınır tanımıyor başkanlığını, Türkiye İstatistik Ku- OECD verilerine göre Türkiye’de ha- nehalkının yüzde 40’ı kiracı. Bu, büyük rumu (TÜİK) Başkanı yapacak. yguladığı yanlış politikalarla ül- dalı Elektrik Enerjisi AŞ’ye satışına Önceki yönetmelikte, konseye bir sayı. Söylediğimiz nedenlerle ev sa- Uke ekonomisinin özellikle son üç onay verildi. hibi olamayan vatandaşlar, mecburen Hazine ve Maliye Bakanı’nın baş- yıldır kriz içinde kalmasına yol açan Ayrıca İstanbul Kartal’daki 27 bin kiralık konut arayışına giriyor. Kiralık ko- kanlık edeceği yer alıyordu. nut talebindeki bu artış, beraberinde ko- Hatırlanacağı gibi daha önce AKP iktidarı, artan finansal kaynak metrekarelik bir taşınmazın “satış” nut kiralarında fahiş yükselişleri de ge- yapılan bir düzenlemeyle TÜİK, ihtiyacı için özelleştirmeye de büyük yöntemiyle özelleştirilmesi için iha- tirmiş oluyor. Başka tali sebepler var el- özel bütçeli, kamu tüzelkişiliğini Yemek kartında hız verdi. Resmi Gazete’ye sürekli leye çıkıldı. Son teklif verme tarihi bette. haiz, Hazine ve Maliye Bakanlığı yayımlanan ilanlar ya bir onayı gös- 17 Kasım olan ihale için geçici te- ile ilişkili kurum haline getirilmiş- teriyor ya da yeni ihalelerinin tarih- minat 17.5 milyon lira olarak belir- ‘ödeme’ kaosu Üniversite öğrencileri ti. l Ekonomi Servisi lerini duyuruyor. Dün de böyle oldu: lendi. Yine İzmir Çiğli ve Urla’da- algınla mücadele kapsamında barınamıyor Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın ki beş taşınmaz da satış yöntemiy- S2020’den bu yana uygulanan KDV Aynı sorun, üniversite öğrencilerinin Resmi Gazete’deki bir kararına göre, le özelliştirilecek. Son teklif verme KISA... KISA... indirimleri, daha önce üst düzey isim- kiralık konut ya da yurt ihtiyaçlarında da EÜAŞ’ye ait Çamlıca-1 hidroelektrik tarihleri 9 Kasım olan taşınmazlar lerin yaptığı “müjde” duyuruları ile yaşanıyor. Siyaseten her ile bir üniversi- santralı (HES) ve ilgili taşınmazla- için belirlenen teminat bedelleri ise l Ankara Sanayi Odası Başka- birkaç kez uzatılmasına karşın, 30 te açma popülizminin, üniversitelerin ka- nı Nurettin Özdebir, “2022’de rın 580.5 milyon lira bedelle Zeytin- 1-4 milyon TL arasında değişiyor. Eylül’de sessiz sedasız sona erdi. Ye- litesini düşürmekten, yurt ve benzeri so- yazmamız gereken ‘yeni büyü- me-içme ve gıdadaki KDV de yüzde 1 runlarını derinleştirmekten başka bir işe me hikâyemizin’ en önemli un- yerine yeniden yüzde 8 olarak uygu- yaramadığını görüyoruz. surları, teknolojik dönüşümle lanmaya başladı. Duyurusuz biten in- İşte sosyal devletin burada devreye dışa bağımlılığı azaltmak ve ve- dirimin sonrası kurumsal yemek kartı girmesi gerekiyor. Barınma, sağlık, eği- ‘İhracata verdiğimiz destek artıyor’ rimliliği artırmak olmalı” dedi tim, ulaşım, temiz çevreye ve temiz su- kullanıcıları “ödeme kaosu” yaşıyor. ya erişim gibi hizmetler, sosyal bir dev- l e-Devlet’teki yeni “Çalışma deabank’ın kuruluşunun dokuzuncu racatına verdiğimiz destek ve işlem ha- Kafe ve restoranlarda kartları ile öde- let tarafından, vatandaşlarına sağlanma- Hayatım” hizmetiyle iş arama, Oyılını geride bıraktığı açıklandı. cimlerimiz her geçen gün artıyor. Nakit me yapmak isteyen kullanıcılara, “Ci- sı gereken öncelikli temel hizmetlerdir. çalışmaya başlama, sigorta, Ülke ekonomisine katkı sağ- yönetimi, dış ticaret ve ödeme sistem- hazda sorun var, çalışmıyor” denili- Vergiler, bu hizmetler yerine getirilsin di- emeklilik, mesleki yeterlilik gi- lamayı sürdürdüklerini, özel lerindeki uzmanlığımız ile ihracat ya- yor. Üzerinde başka kart ya da nakit ye toplanıyor... bi çalışma hayatını oluşturan mevduat bankaları arasında pan firmalarımıza en kaliteli hizmeti su- bulunmayan müşteriler zor durumda Türkiye’deki demokratik ve politik so- tüm iş ve işlemlerin bütünleşik aktif büyüklükte ilk 10 ban- nuyoruz.” kalıyor. Yemek kartı şirketleri soru- runların en büyük kaynağı, nasıl güçler yapıda sunulduğu belirtildi. kadan biri olduklarını belirten Mert Öncü, ayrıca fiziksel ve diji- nun, yayımladıkları güncellemeyi POS ayrılığının ortadan kaldırılması ise eko- l Deloitte’nin “Türkiye’de Tah- Odeabank Genel Müdürü Mert tal deneyimlerini harmanlayarak “fijital cihazlarına yüklemeyi geciktiren iş- nomik sorunların en büyük kaynağı da mini Medya ve Reklam Ya- Öncü, şu noktaya dikkat çek- bankacılık” anlayışı ile müşterilerine en letmelerden kaynaklandığını savunu- piyasaları düzenleyen ve denetleyen ku- tırımları Raporu”na göre yı- ti: “Güçlü sermaye ya- doğru yoldan, yeni nesil bir hizmet sun- yor. Kart kullanıcılarının hesapların- rumların siyasi otoritenin hegemonyası lın ilk altı ayındaki medya ya- pımız, özkaynakları- duklarını da anlattı. Son verilere göre daki bakiyeleri kullanamamasına se- altına girmesi, hukuksuzluğun, kuralsız- tırımları 7.3 milyar TL oldu. mız ile ülke ekono- bankanın aktifleri 43.5 milyar TL, mev- bep olan sorunun bir süre daha süre- lığın ve keyfiliğin kural haline getirilmesi- Medya ve reklam yatımları ise misine katkı sağla- duatı 28.5 milyar TL ve brüt kredileri de ceği öngörülüyor. l ERDEM SEVGİ dir dersek yanlış olmaz sanıyorum. 10.3 milyar TL. maya devam edi- 24.1 milyar TL’ye ulaştı. / ANKARA Mert Öncü yoruz. Türkiye ih- l Ekonomi Servisi