Katalog

22 EKİM 2021 CUMA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 538.89 9.4300 10.9700 13.0490 17.90 1452.42 3645.71 18 kuruş 20 kuruş 26 kuruş 0.64 puan 22.62 puan 80.93 lira 10.66 lira Merkez Bankası’nın faizde 200 baz puan şok indirimi piyasaları karıştırdı TL’yi kurban ettiler! Türkiye... Eğer yeni bir hikâye Faiz indirimlerine erken bir kararla geçen ay başlayan Merkez Bankası’nın indirim kararı, dövizde rekorla- yazılacaksa... (2) ra neden oldu. Türkiye’nin risk primi yükseldi. Merkez anki bir laboratuvarın içindeyiz ve Bankası, indirimlerin bittiği mesajını da verdi. hepimiz birer denek. Dayanıklı- Slık testine tabi tutuluyoruz sürek- iyasaların heyecanla bek- nırlı bir alan kaldı. li olarak. Eriyen gelirler ve alıp başını gi- lediği faiz kararı açıklan- 4 Kurul, para politikasının et- den fiyatlar karşısında ne yapıyoruz, na- Pdı. En fazla 100 baz puan kileyebildiği talep unsurları, çe- sıl yaşıyoruz, ne kadar sesimiz çıkıyor, bekleyen piyasalar, Merkez Ban- kirdek enflasyon gelişmeleri ve ne tepki veriyoruz? Nasıl alışıyoruz? Hu- kası Para Politikası Kurulu’nun arz şoklarının yarattığı etkilerin kuksuzluklar, adaletsizlik içinde yaşama- yı hatta çoğu zaman görmezden gelme- (PPK), politika faizini şok bir ka- ayrıştırılmasına yönelik analizle- yi nasıl başarabiliyoruz? Tek adam rejimi rarla 200 baz puan indirerek ri değerlendirmiştir. ile nereye kadar? yüzde 18’den yüzde 16’ya çek- 4 Enflasyonda son dönemde Sona gelindi deniliyor... Erken seçim mesiyle karıştı. Karar öncesi gözlenen yükselişte; gıda ve başta ya da normal seçim? Ya da bir bahane 9.27 lira olan dolar/TL 9.53 lira- enerji olmak üzere ithalat fiyatla- yaratarak hiçbiri mi? ya çıkarak yeni bir zirve gördü. rındaki artışlar ile tedarik süreç- Zor dönemler. Şurası kesin: Artık her- kesin, her kesimin dillendirdiği... Bu ül- Avro ise 11 liranın üzerine çık- lerindeki aksaklıklar gibi arz yön- kenin artık yeni bir yol haritasına ihtiyacı tı. Türkiye’nin 5 yıllık risk primi lü unsurlar. Bu etkilerin arızi un- var. TÜSİAD, “Yeni bir anlayışla geleceği CDS 443 baz puan seviyesinden surlardan kaynaklı olduğu değer- inşa” raporunu tanıttı önceki gün. Tabii 455 baz puana çıktı. Türkiye’nin lendirilmektedir. yandaş medyada tek satır bile yok. Bir 10 yıllık tahvil faizi yüzde 20.4 Metinde bir başka sürpriz ise dönemin amiral gemisi Hürriyet’in sayfa- seviyesine tırmandı. sürdürülebilir finansın metne gir- larını çeviriyorum. Tek bir satır yok. Çünkü zülfü yâre dokunuyor. Toplantıya iki yeni üye Taha miş olması olarak değerlendirildi. Enflasyon yüzde 30’a çıkacak Büyümeyi dümenine almış, yıllardır Çakmak ve Yusuf Tuna da katıldı. PPK metninde “Kurul, ayrıca ik- öyle ilerleyen Patronlar Kulübü’nün me- n UĞUR GÜRSES: İktidarın bir faiz takıntı- şanlar da işsiz kalmak tehlikesiyle karşı karşı- TCMB’in enflasyondaki yükselişe lim ve diğer çevre kaynaklı risk- sajı önemli. Ne diyor? “Geleceği inşa et- sı var, “Faiz düşerse enflasyon düşer” inancı ya kalacak. rağmen Erdoğan’ın uzun bir süre- leri sınırlandırmak amacıyla, pa- mek için yeni bir kalkınma anlayışı gere- var. Ama bu karar, enflasyonu 30’lu rakamla- n EVREN DEVRIM ZELYUT: AKP, Sayın dir istediği faiz indirimlerine baş- ra politikasının ana hedeflerinde kiyor” diyor: ra atacak. Vatandaşın sofrasında müthiş bir Kılıçdaroğlu’nun yaptığı ikazlara Merkez ladığı eylülden beri faiz indirim- bir değişikliğe yol açmadan sür- Sadece büyümek değil.. Uzun vade- enflasyon var zaten. Bu dalga büyüyecek. Bankası eliyle meydan okuyarak 200 baz li kalkınmanın çevresel, toplumsal ve leri 300 baz puana ulaştı. dürülebilir finans uygulamaları- Karar, politik direktifle yerine getirildi. puan bir indirim yaptı. Kısa vadeli borcun kültürel boyutları en az büyüme ka- n HAYRI KOZANOĞLU: “Sırf kamu kesiminin 170 milyar dolara vurduğu bir atmosferde nı uzun vadeli bir politika olarak dar önemli. 240 milyar dolar döviz borcu var. Şahap Kav- bu politika doları çift haneye taşıyarak va- Sınırlı alan kaldı destekleme kararı almıştır.” Kalkınmanın olmazsa olmaz üç unsu- cıoğlu 8 Eylül’de çekirdek enflasyon lafını te- tandaşın sırtındaki yükü artırmaktan başka PPK açıklamasında şunlar yer aldı: PPK metninde son aylarda yer runu, laffuz ettiğinde dolar kuru 8.27 liraydı. De- bir işe yaramayacaktır. 4 Arz yönlü arızi unsurlar- alan yıl sonuna kadar cari fazla 1- İnsani gelişme ve yetkinleşme mek ki 1.5 ayda kamunun borç yükü 280 mil- n ERINÇ YELDAN: “Bu, siyasi bir karardır. Mer- dan kaynaklı olarak politika fa- verileceği ifadesi de ekim ayın- 2- Bilim, teknoloji ve inovasyon yar lira arttı. Kaçınılmaz şekilde şirketler, bu kez Bankası Başkanı’na neredeyse şantajla 3- Siyasal, ekonomik, toplumsal ku- izinde yapılan aşağı yönlü dü- da metinden çıkarıldı. borçları ödemekte sıkıntıya düşecek, çalı- faizlerin düşürülmesi talimatı verilmiştir. rumlar ve kurallar. zeltme için yıl sonuna kadar sı- l Ekonomi Servisi olarak tanımlıyor. Ve toplumun her kesi- mine Türkiye’nin geleceğini bu yeni an- layışla inşa etme çağrısında bulunuyor. 232 sayfalık ayrıntılı bir rapor. Önem- Hanenin maddi durum beklentisi de yüzde 4.4 düşüşle 75.6 oldu li bir saptaması var: Şu üç unsuru, yani insanı, bilimi ve kurumlarındaki konumu- muzu OECD ortalamasına çıkarmak için gereken adımları atarsak 20 yıl içinde ki- Tüketici güveni 12 yılın en düşük seviyesinde şi başı milli gelirimizi dolar bazında mev- cut seviyesinin üç katı olan 30 bin dolar üketicinin güveni on iki yılın en dü- de gerçekleşti. Endeks 2008 küresel lık döneme göre mevcut dönemde ha- seviyesine yükseltebiliriz. Böyle yaparak Tşük seviyesine geldi. Türkiye İstatis- krizinin etkilerinin hâlâ hissedildiği Şu- nenin maddi durumu endeksi eylül ayın- daha adil, daha çevreci, daha saygın ve tik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı endek- bat 2009’da 76.2 değerini almıştı. En- da 62.6 iken, ekim ayında yüzde 3 ora- daha gelişmiş bir Türkiye’yi de oluştur- se göre mevsim etkilerinden arındırıl- deks bu yıl ise nisan ve mayıs aylarında nında azalarak 60.7’ye düştü. Gelecek muş oluruz. mış Tüketici Güven Endeksi, ekim ayın- düşüşe geçmiş haziran ayında belirgin 12 aylık döneme ilişkin hanenin mad- YATIRIMIN DÖNÜŞÜ 20 YIL Yok böyle yapmaz da mevcut şekli da bir önceki aya göre yüzde 3.6 ora- yükselmiş, temmuz ve ağustos ayında di durum beklentisi endeksi ise eylül ile devam edersek kişi başı milli gelir en nında azaldı; eylül ayında 79.7 olan en- gerilemiş ve eylülde yükselmişti. ayında 79.0 iken ekim ayında yüzde 4.4 Konut fiyatı yıllık fazla 14 bin dolar seviyesinde seyreder. deks, ekim ayında 76.8 oldu. Döviz ku- TÜİK ve Türkiye Cumhuriyet Merkez oranında azalarak 75.6 oldu. Gelecek runun rekor kırdığı ekim ayında yüz- Bankası işbirliği ile yürütülen tüketi- 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik Kadının yeri ne olacak? yüzde 30 arttı de 3.6 düşen endeks 2009 yılının şu- ci eğilim anketi sonuçlarından hesapla- durum beklentisi 79.3’ten ekim ayında SES ne diyor? bat ayından bu yana en düşük seviye- nan veriler de yayımlandı. Geçen 12 ay- yüzde 6.4 oranında azalarak 74.2 oldu. ürkiye İstatistik Kurumu (TÜ- Yani eğer yeni bir hikâye yazıla- TİK) rakamlarına göre eylül ayın- caksa yol haritamız aşağı yukarı bel- da Türkiye genelinde 147 bin 143 li. Amerika’yı yeniden keşfetmeye ge- adet konut satışı gerçekleşmiş- rek yok. Dönelim geçen haftaki konuya: Gübre sanayicileri ihracata getirilen yasağın olumsuz etkileri için rapor hazırladı ti. Emlak değerlendirme kurulu- “Türkiye’nin gelecek hikâyesi yazılırken şu Endeksa verilerine göre, Türki- kadınlar nerede olacak?” Yine itilmiş ka- ye genelinde eylül ayı sonu itiba- kılmışları mı oynayacağız? Yoksa siya- setin içinde kadınlara hak ettiği yer açı- rıyla konut satış fiyatlarında yıllık lacak mı? Var mı bunu yapacak babayi- değer artışı yüzde 30 oldu. Orta- ‘Yasakla iflaslar başlayabilir’ ğit? SES (Eşitlik ve Dayanışma Derneği) lama konut metrekare satış fiya- Başkanı Gülseren Onanç ve Prof. Dr. tı 3 bin 483 TL, ortalama konut fi- BÜLENT ECEVİT Serpil Sancar ile sohbetten notları ak- yatı 452 bin 790 TL ve konut yatı- tarmaya devam.. rımının geri dönüş süresi 20 yıl ol- Sancar, “Yükselen milliyetçi ve ktidarın gıdada artan fiyatlara bul- du. l Ekonomi Servisi muhafazakâr sağ siyasetin karşısında du- İduğu çarelerden biri de gübre ih- rabilen yapılar demokrasileri ileriye ta- racatını kısıtlamak olmuştu. İhra- şıyabilirler” diyor ve ekliyor: “Bu, bir si- YAPAY FİYAT SONLANDI catı kayda bağlanan ürünlerden bi- yasi rejim sorunu ve bu sorunun çözü- ri olan gübre ve hammaddelerinde mü kadınsız olmaz”. Ama “sadece seçim Yabancıya konut alınan bu karar da fiyatlardaki ar- kazanmaya odaklı” yaklaşımla mümkün değil. Olmadığı görüldü. tışı durdurmadı. Gübre sanayicileri satışı düştü Eğer bir referandum yapılsaydı hal- ihracat yasağının yarattığı tahribatı kın yüzde 68’i İstanbul Sözleşmesi’nden ürkiye’de yabancılara konut bir raporla gündeme getirdi. Bu ka- Türkiye’nin çekilmesine “Hayır” derdi. Tsatışı yeni düzenlemenin etki- rarın birçok firmayı iflasa sürükle- Ama Türkiye’nin yüzde 2’lik bir kesimi siyle yavaşlamaya başladı. yeceğini belirten sanayiciler kararın dayattı ve kabul ettirdi. Reuters’in haberine göre, ka- iptalini talep etti. Sanayicilerin ta- Sancar, “Sağ seçmene tamamen ters nun değişmeden önce fiyatı dü- Antalya Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Ali Bahar, raporu, sektör temsilcileri ile birlikte düşmeden onları nasıl yanımıza çekeriz? leplerini Antalya’da bulunan Türki- TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu’na ulaştırdı. şük olan evlerin fiyatı iki tarafın Bu korkuları aşmamız gerek. Bunu tehli- ye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) anlaşmasıyla vatandaşlık için ge- keli buluyorum” diyor. Onanç da “Konu Başkarı Rifat Hisarcıklıoğlu’na su- büyük kayıplar yaşanmasına ne- ruz. Bu ithalatını yaptığımız ham- rekli olan 250 bin dolar seviyesi- kota talep etmenin ötesinde.. Nicel ola- nan Başkan Ali Bahar’a, Antalya Or- den olacağını vurguladı. Antalya maddelerin fiyatları tüm dünya pi- ne çıkartılıyor aradaki farkı satış- rak da kadın hakları savunucularının bu ganize Sanayi Bölgesi’nde gübre Organize Sanayi Bölgesi Başkanı yasalarında enerji, lojistik ve temel süreçte yer alması lazım” diyor. tan sonra alıcıya ödeniyordu. Ye- üretimi yapan sanayiciler ile sektör Neler peki? Örneğin siyasi partilerin Ali Bahar, “Ne yapsın benim sana- girdi fiyatlarına bağlı olarak yüzde ni düzenleme ile artık değerleme kadın kolları... Tahsisli bütçesi olmalı, temsilcileri de eşlik etti. yicim, batsın mı” dedi. 300 ile yüzde 500 arasında artmış- uzmanları Tapu ve Kadastro Ge- normal parti karar süreçlerinde söz hak- nel Müdürlüğü tarafından otoma- Antalya Organize Sanayi Bölge- Yasak ile fiyatların düşmeyeceği- tır. Ayrıca son zamanlarda döviz ku- kı olmalı. Kadın aday belirleme yetkile- tik atanınca anlaşmalar yapıla- si sanayicileri, sahaya sorulmadan, ni, tam tersine artışa geçeceğini söy- runda yaşanan yükselişler de gübre ri olmalı. madı. l Ekonomi Servisi sektör temsilcileri ile istişare edil- leyen Bahar, “Sektörün ihtiyacı olan fiyatlarının artmasında önemli bir Siyasetin kurumsal yapıları zaten ka- meden masa başında alınan bu ka- toplam hammaddenin yüzde 95’i etken olmuştur. Yurtiçindeki gübre dınları ikincilleştiriyor, eşit yetki ver- rarın hem ülke ekonomisinde hem yurtdışından temin edilmektedir. fiyatlarının artışının temel sebepleri mezsen zaten olmuyor. Feministler, ka- TİM KONSEY KURACAK dın hakları savunucuları parti yönetimin- ihracatta hem de istihdamda çok Dolayısıyla ithalat yapmaya mecbu- bunlardır” dedi. l ANTALYA de yalnız kalıyor ve bir süre sonra ekarte E-ticarete yeni ediliyorlar. Bunun garanti altına alınma- sı için uluslararası standartlar var. Bun- Yerli turistin harcaması düzenleme lar benimsenebilir. Kadınları eşit biçim- 2021’de yüzde 203 arttı de siyasete sokmayı beceren partiler ve ‘Tarım ciddi anlamda zayıfladı’ ünyada her geçen gün bü- ülkeler var. ürkiye Istatistik Kurumu (TÜIK), Dyüyen e-ticarete yönelim Yeniden parlamenter sisteme geçile- ntalya Ticaret Borsası (ATB) kalmıştır. Özellikle yılbaşından bu Tikinci çeyrek hanehalkı yurt- gittikçe artıyor. Bu kapsam- cekse yeniden yapılandırma sürecinde ABaşkanı Ali Çandır, Türkiye yana açıklanan tarımsal içi turizm verilerini açıkladı. Bu- da, Dünya E-ticaret Forumu yetkin kadınların yer alması önemli. na göre, yerli turistlerin, yurtiçin- İstatistik Kurumu’nun açıkladı- enflasyon rakamları, bu (World E-Commerce Forum) dün Feminist bir bakış açısı ile bir ekonomi de yaptıkları seyahat harcamala- İstanbul’da gerçekleştirildi. Fo- ğı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni zayıflık eğiliminin devam daha adil hale getirilebilir mi? rı 2021 yılının ikinci çeyreğinde bir rumda, e-ticaretin büyüklüğü ve (Tarım-GFE) değerlendirdi. Son dö- ettiğini göstermektedir. Kadının üzerine yıkılan sistem değil de önceki yılın aynı çeyreğine göre Türkiye’nin bu büyüklükten ala- daha eşitlikçi bir yapı oluşturulabilir mi? nemde tarım ve gıda fiyatlarının Mutlaka bu gidişatı tersi- yüzde 203.2 artarak 10 milyar 724 cağı pay konuşuldu. Ticaret Ba- Savaş karşıtı, göçmen sorununa daha hızla arttığını belirten Ali Çandır, ne çevirecek sürdürebi- milyon 639 bin TL olarak gerçek- kanlığı yetkilileri yeni mevzuatlar insani bakıp çözüm yolları geliştirebilen, diğer emtia fiyatlarının da rekor lir tarım politikala- leşti. Yılın ikinci çeyreğinde yurt- üzerinde çalıştıklarını söylerken uzlaşmacı bir dış politika yürütebilecek kırdığını vurguladı. rı uygulamaya koy- içinde 8 milyon 995 bin kişi seya- kadınların karar mekanizmalarında görev Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) hat etti ve 89 milyon 3 bin gece- Çandır, “Mevcut durumda tarım- mak zorundayız” almaları sağlanabilir mi? Başkanı İsmail Gülle ise e-ticaret leme yaptı. Seyahat başına yapı- sal faaliyetlerde bulunanlar, özel- şeklinde konuş- Bunlar daima birer ütopya olarak kal- konseyi kuracaklarını belirtti. lan ortalama harcama ise 1008 lira mak zorunda mı? Ne dersiniz? likle son 11 yılda, maliyet-gelir tu. l Ekonomi l Ekonomi Servisi oldu. l Ekonomi Servisi Ali Çandır oranında ciddi zayıflamaya maruz Servisi