Katalog

DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 24 EKİM 2020 CUMARTESİ Anlaşmaya aracılık eden BM’den ‘dış müdahalelere son verilmesi’ çağrısı yapıldı Libya’da ateşkes umudu İdlib’deki TSK konvoyu geçen salı günü görüntülenmişti. Uzlaşı kapsamında dün Trablus’tan Bingazi’ye ilk tarifeli uçuş yapıldı. Uçuşlar geçen nisan ayında durdurulmuştu. Libya’da Ankara destekli, Birleşmiş Milletler’in tanıdığı Ulusal Uzlaşı Hükümeti (UUH) ile ülkenin doğusunu elinde tutan General Halife Hafter güçlerinin müttefiki Tobruk cephesi arasında çatışmaların diplomatik yollarla çözümünde dün önemli bir adım geldi. Birleşmiş Milletler (BM), Cenevre’deki 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarının dördüncü turunda tarafların ülke genelinde kalıcı ateşkes için anlaşmaya vardığını duyurdu. BM Cenevre Ofisi sosyal medya hesabından “Libyalılar için müjde” şeklinde açıkladığı anlaşmayı “tarihi” olarak nitelendirdi. Ateşkes, gelecek ay Tunus’ta yapılacak görüşmeler öncesinde geldi. Üç ay süre BM Genel Sekreteri Libya Özel Temsilci Vekili Stephanie Williams, Cenevre Ofisi’nde düzenlenen imza töreninde konuşmasını Arapça yaptı. Anlaşmadan duyduğu memnuniyeti dile getiren Williams, “Kalıcı bir ateşkes anlaşmasına giden yol genellikle uzun ve zordu. Umarım anlaşma Libyalıların acılarına son verir ve yurtlarından uzaklaşmak Rus paralı asker şirketi Wagner’in de Hafter güçlerinin yanında yer aldığı öne sürülmüştü. ‘Yeterince kan döküldü’ UUH delegasyonu başkanı Ali Abuşahma, “Yeterince acı çektik, yeterince kan döküldü. Libya’nın Tobruk heyeti başkanı Al amami ile UUH delegasyonu başkanı Abuşahma, imzanın ardından el sıkıştı. tüm topraklarındaki ve özellikle de güneyindeki acılara son vermeyi umuyoruz. zorunda kalanlar evlerine dönebilir” dedi. AA’nın haberine göre taraflar anlaşma metinlerini imzaladıktan sonra kararı ayakta alkışladı. BM Libya Temsilcisi, anlaşma kapsamında “cephedeki bütün askeri birliklerin ve silahlı grupların üslerine geri döneceğini” duyurdu. Ülkeye yabancı güçlerin müdahalesini eleştirdi. “Yabancı müdahalenin kapsamı kabul edilemez” diyen Williams, “Bu ülkeler ellerini Libya’dan çekmeliler” ifadelerini kullandı. Ateşkesin ardından ülkedeki yabancı savaşçıların, paralı askerlerin 90 gün içinde Libya’yı terk etmesi gerektiğini vurguladı. Ras Lanuf ve Es Sider’de petrol üretiminin yakın zamanda tekrar başlayacağını da dile getirdi. Ankara’ya Libya’ya yabancı savaşçı gönderdiği suçlamaları yöneltilmiş, iddialar reddedilmişti. Tüm Libya’ya sesleniyorum: Birlik olun” ifadelerini kullandı. UUH Başkanlık Konseyi Başkanı Fayez Sarraj, “Uzlaşının siyasi ve ekonomik anlaşmaların önünü açabileceğini umduğunu” dile getirdi. Hafter’e atıfla, “Libyalılara karşı savaş suçu işleyenlere tolerans gösterilmemesini” istedi. Tobruk heyetenin Başkanı Muhammed Alamami ise “Bütün Libyalıların istediğini başardık: Bir ulusa ait olmak, barış ve güvenliğin yayılması” dedi. Anlaşma çerçevesinde dün başkent Trablus’tan kalkan bir yolcu uçağı Bingazi’ye ilk tarifeli seferi gerçekleştirdi. Trablus’taki Mitiga Havalimanı’ndan kalkan yolcu uçağı Bingazi’deki Benina Uluslararası Havalimanı’na iniş yaptı. İki şehir arasındaki uçuşlar, General Hafter’e bağlı güçlerin başkent Trablus’a başlattığı saldırılarla birlikte geçen yıl nisan ayında durdurulmuştu. 5+5 görüşmelerine geçen ocakta Berlin’deki Libya konferansında karar verilmişti. Tunus Dışişleri Bakanlığı, bire bir görüşmelerin 9 Kasım tarihinde başlayacağını açıklamıştı. Libya’da daha önce Hafter cephesi petrol kuyularına ocak ayından beri uyguladığı ablukayı sona erdirmeyi kabul etmişti. Tarafların Cenevre’de geçen pazartesi başlayan görüşmelerde, öncelikli olarak Libya’daki tüm kara ve havayollarının açılması, hayati petrol endüstrisinin bir kez daha faaliyete geçmesi için önlemler alınması konusunda uzlaşıya vardıkları duyurulmuştu. Erdoğan: Zaman gösterecek Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, ateşkes ile ilgili çekincelerini dile getirdi. Erdoğan’dan “En üst düzeyde bir ateşkes değil. Daha alt düzeyde bunun kalıcılığı ne kadar olur bunu zaman gösterecek” açıklaması geldi. Erdoğan, AzerbaycanErmenistan arasında imzalanan ateşkes anlaşmasını örnek gösterdi ve “Temenni ederim ki bu böyle olmaz ve ateşkes kararına uyulur” dedi. UUH ile Ankara arasında geçen kasımda deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına yönelik anlaşma imzalanmıştı. Avrupa Birliği (AB) ateşkes kararını “memnuniyet verici” olarak değerlendirirken, AB Komisyonu Sözcüsü Peter Stano, “Kalıcı ateşkes siyasi diyaloğa devam edilmesinin anahtarıdır” yorumunu yaptı. ABD’de Karabağ gündemi Trump Biden Son kez kozlarını paylaştılar ABD’de 3 Kasım’da düzenlenecek başkanlık seçimlerininin rakibi Cumhuriyetçi Başkan Donald Trump ile Demokrat Joe Biden ikinci kez yaptıkları televizyon tartışmasında yeni tip koronavirüs ile mücadele, ırkçılık, iklim değişikliği, aile, ulusal güvenlik ve liderlik konularında görüşlerini dile getirdi. Biden’ın ırkçılık konusunda sert sözlerle eleştirdiği Trump’ın yanıtı yine kendine özgü oldu. Trump, Biden’ın suçlamalarına ABD’nin eski başkanlarından Abraham Lincoln’ü hatırlatarak yanıt verdi. Trump, “Abraham Lincoln’den sonra benden daha fazla siyah Amerikalılara yardım eden başka kimse yok” iddiasını dile getirdi. Trump, Meksika sınırında göçmen çocukların ailelerinden ayrılmasıyla ilgili soruya “Onlar, buraya çeteler ve kötü kişiler tarafından ülkeye geçiş için kullanılmak üzere getiriliyor” yanıtını verdi. “Şu anda sınırlarımız her zamankinden daha iyi. Bizim göçmenleri koyduğumuz kafesler inşa ettiğimizi iddia ediyorlar. Bunlar 2014’te inşa edildi. Bunu inşa eden ObamaBiden yönetimiydi” diye konuştu. Biden’ın “maaşlara zam yapılmazsa insanlar yoksullaşacak” iddiasına yanıt veren Trump bu konuda topu Senato’ya attı. Koronavirüs salgını nedeniyle 200 bini aşkın insanın yaşamını yitirdiğini, bundan da Trump’ın sorumlu olduğunu savunan Biden, “Bu kadar fazla ölümden sorumlu olan bir kişi ABD Başkanı olarak kalmamalı” diye konuştu. Trump’ın buna yanıtı “2.2 milyon insanın ölmesini önlemek için dünyanın en büyük ekonomisini kapattık” demek oldu. “Koronavirüsü yenmeye çok yakınız” iddiasında da bulundu. Trump, Biden’ı “Rusya’dan büyük paralar almakla” suçladı. Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ’da BakuErivan güçlerinin çatışması sürerken Azerbaycan ile Ermenistan dışişleri bakanları, Rusya’daki görüşmenin ardından dün ABD’deydi. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile Ermenistan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan, ABD’li mevkidaşları Mike Pompeo ile ayrı ayrı görüştü. Mnatsakanyan daha önce ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya’dan Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Büyükelçi Philip Reeker ile bir araya geldi. Pompeo, Ceyhun Bayramov’la yaklaşık 40 dakika görüştü. Bayramov ayrıldıktan sonra Mnatsakanyan, Dışişleri Bakanlığı’na gitti. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Bayramov, “Ermenistan’ın yapıcı olmayan politikası, sivil Azerbaycanlılara kasıtlı ateş açılması, yurtdışından paralı asAzerbaycan’ın Moskova Büyükelçiliği önünde çatışmalarda yaşamını yitiren Azerbaycan vatandaşları anıldı. ABD Dışişleri Bakanı Pompeo ise Azerbaycanlı ve Ermenistanlı mevkidaşları ile ker ve terörist grupların Erme Bayramov Washington’da ayrı ayrı bir araya geldi. nistan safında savaşması” gibi konularda ABD’li mevkidaşına bilgi verdi. Bayramov’un, “Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’la ilgili haklı tutumunun Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin ilgili dört kararı ve diğer uluslararası kuruluşların belgelerine dayandığını” kaydettiği aktarıldı. Azerbaycanlı Bakan görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, “ÇatışBaşbakanı Nikol Paşinyan’ı bir araya getirecek olası bir görüşmeye ilişkin soruya, “Sadece, Rusya liderinin çatışmaları durdurmak ve çözüm sürecini barışçıl zemine taşımak için elinden gelen her türlü çabayı gösterdiğini bir kez daha ifade edebilirim” yanıtını verdi. Aliyev, Moskova’da Paşinyan’la görüşme olasılığını dışlamadığını, ancak Putin’den bu can ve Türkiye’nin hem Güney Kafkasya’daki hem de kendi içlerindeki insan hakları ihlallerini” ayrıntılı bir şekilde anlatması talebinde bulunuldu. Öte yandan Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ağdara, FizuliHadrutCebrail ve Gubadlı yönlerinde cephe operasyonlarının değişen yoğunlukta devam ettiğini açıkladı. Azerbaycan ordusunun bu ismalara siyasi çözüm bulmaya bağlı ol yönde bir davet gelmediğini söylemişti. duklarını” söyledi. BakuErivan arasında daha önce iki kez ilan edilen ateşkes saArabuluculuk tartışması tikametlerde önemli arazi ve yüksekliklerde kontrolü sağladığı, 13 köyü aldığı belirtildi. Ermenistan’a ait 5 insansız haya yansımamıştı. AA’nın haberine gö Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da hava aracının da etkisiz hale getirdiği re her iki taraftan bir grup gösterici elle dün “Türkiye’nin çözüm sürecinde yer gündeme yansıyan haberler arasındayrinde bayraklarla Dışişleri Bakanlığı bi almaya en az Rusya kadar hakkının ol dı. Haber Global’de yer verilen habere nası yakınlarında gösteri yaptı. duğu” açıklamasını yaptı. Aliyev’in göre Azerbaycan ordusunun esir aldıAzerbaycan ve Ermenistan dışişleTürkiye’nin de masada olması yönün ğı Ermenistan askeri Albert Mikaelyan, ri bakanları, geçen salı Moskova’yı ziya deki taleplerine Rusya’dan ret yanıPKK’li teröristlerin Dağlık Karabağ’da ret ederek Rusya Dışişleri Bakanı Ser tı gelmişti. Rus haber ajansı Interfax’a Ermenistan saflarında savaştığını itigey Lavrov’la görüşmeler yapmıştı. Rus konuşan Paşinyan, müzakerelere raf etti. Mikaelyan, “Kışlada, aralarınya Devlet Başkanı Vladimir Putin önTürkiye’nin arabulucu olarak katılması da Kürt asıllı paralı askerler de dahil ceki gün yaptığı açıklamada, ABD’nin na karşı olduğunu dile getirdi. 1500 kişi bulunuyordu” diye konuştu. Moskova’ya çözüme arabuluculuk konu Bu arada Demokrat Bob Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözsunda yardım edeceğini umduğunu söy Menendez’in öncülüğünde altı sena cüsü, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’ın lemişti. Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov törün sundukları iki önergede Ankagüneyinde İran sınırını kontrol altına ise dün, Moskova’da Azerbaycan Cum ra karşıtı çıkış dikkat çekti. Senatörler, aldığına dair açıklamaların doğru olhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Dışişleri Bakanı Pompeo’dan “Azerbay madığını öne sürdü. Sudanİsrail ‘normalleşiyor’ Birleşik Arap Emirlikleri ile Bahreyn’in Tel Aviv ile ilişkileri normalleştirme anlaşmaları imzalamalarına arabuluculuk eden ABD Başkanı Donald Trump, İsrail ve Sudan’ın ilişkileri normalleştirme konusunda anlaşmaya vardığını duyurdu. Trump’ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve Geçiş Konseyi Başkanı Abdülfettah el Burhan ile telefon diplomasisi yürüttüğü açıklandı. Üçlü ortak açıklamaya göre liderler, ilkin tarıma odaklanacak şekilde ekonomi ve ticaret ilişkilerini başlatmak konusunda mutabık kaldı. AA’nın haberinde, Sudan hükümetinden bir yetkilinin, İsrail ile normalleşmenin henüz kurulmamış parlamentonun onayına bağlı olduğunu ifadeleri dikkat çekti. Bu arada ABD Başkanı, Sudan’ı “Terörü Destekleyen Ülkeler” listesinden çıkaran kararı da imzaladı. Milli günlerdeki NAVTEX’ler iptal Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Yunanistan’ın 29 Ekim’i kapsayan NAVTEX (seyrüsefer bildirimi) ilan etmesinin ardından Türkiye’nin 28 Ekim için NAVTEX ilan ettiğini anımsatarak, NATO Savunma Bakanları Toplantısı’nda Türkiye’nin sunduğu teklif ile söz konusu NAVTEX’lerin iptal edildiğini açıkladı. Akar, yeni tip koronavirüs önlemleri kapsamında video konferans yöntemi ile gerçekleştirilen toplantının ardından yaptığı açıklamada, Türkiye ile Yunanistan askeri heyetleri arasındaki “ayrıştırma usullerinin” ele alındığı teknik görüşmeleri gündeme getirdi. “Bu toplantıları biz ön koşulsuz olarak kabul ettik, dolayısıyla komşumuzun da aynı şekilde ön koşulsuz olarak toplantıya katılmasını bekliyoruz. Diğer taraftan da bugün 8’incisi yapılması gereken bu topStoltenberg lantının ertelenmesinden duyduğumuz hayal kırıklığını da ifade etme fırsatı bulduk” ifadelerini kullandı. Yunanistan’ın, 29 Ekim’i kapsayan NAVTEX ilan etmesi üzerine Türkiye’nin de 28 Ekim için NAVTEX ilan ettiğini hatırlatan Akar, sözlerine şöyle devam etti: “Bugünkü gelişmeleri değerlendirdik, toplantının genel akışına, prensiplerine uygun bir şekilde bir teklif ortaya koyduk. ‘İyi niyet göstergesi olarak, diyaloğu artırıcı bir katkı sağlamak maksadıyla bu NAVTEX’imizi iptal edebiliriz, siz de ederseniz.’ Bunu son derece olumlu bulan Sayın Genel Sekreter teklifimizi destekledi. Daha sonra da Yunan mevkidaşımız da bunu desteklediğini, olumlu yaklaştığını ifade ettiler. NATO Karargâhı’ndaki Daimi Temsilciliğimiz ve Askeri Temsilciliğimizdeki arkadaşlarımız bu konu üzerinde çalışıyorlar, önümüzdeki günlerde işlemlerini tamamlamalarını bekliyoruz ve konuyu takip ediyoruz.” NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg konuya ilişkin, “Yunanistan ve Türkiye haftaya yapmayı planladıkları tatbikatları iptal etti. Bunlar, kaza riskini azaltmaya fayda sağlayan olumlu adımlar” dedi. Stoltenberg, Türkiye’nin yapıcı ve esnek tavır sergilediğini de belirtti. lDış HaberlerANKARA/Cumhuriyet Moskova’ya kritik ziyaret HÜSEYİN HAYATSEVER İdlib’de Suriye ordusunun kontrol ettiği bölgelerin ortasında kalan Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) askeri gözlem noktalarının bazılarının boşaltılmaya başlamasının ardından Türkiye ile Rusya arasında bakan yardımcıları düzeyinde ilk toplantı yapıldı. Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal, önceki gün Moskova’da Rusya Dışişleri Bakan Yardımcıları Mihail Bogdanov ve Sergey Verşinin ile görüştü. Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, görüşmelerde Suriye ve Libya meselelerinin ele alındığını bildirdi. Önal’ın Bogdanov ile yaptığı görüşmeye ilişkin Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise Libya ve Suriye krizlerinin çözümü meselelerinin masaya yatırıldığı belirtildi. Önal ve Bogdanov’un Libya’da tarafların sürdürdüğü müzakere sürecindeki ilerlemeyi not ettikleri, BM gözetiminde ve Berlin Konferansı kararları uyarınca sürdürülen Libya diyaloğunun önemine vurgu yaptıkları bildirildi. Görüşmede ayrıca Suriye’de Astana Süreci çerçevesinde ve BMGK kararlarına dayalı bir çözüm için Türkiye ve Rusya’nın eşgüdümlü çabalarını yoğunlaştırmasının önemine dikkat çekildiği bildirildi. Gözlem noktalarında hareket Astana Mutabakatı çerçevesinde 2017’de çatışmasızlığı denetlemek amacıyla İdlib’de muhaliflerin kontrol ettiği bölgelerin sınırlarında oluşturulan TSK’ye ait 12 gözlem noktasından 7’si mart ayında ilerleyen Suriye ordusunun kontrolündeki bölgelerin ortasında kalmıştı. Bu noktalara ikmal, bölgedeki Rus askerlerin eşliğinde sürdürülüyordu. Rusya’nın, İdlib’de Suriye ordusunun kontrolündeki alanlarda bulunan TSK gözlem noktalarının boşaltılması yönündeki talebini daha önceki TürkRus heyetlerinin eylül ayındaki görüşmelerinde gündeme getirdiği öne sürülmüş ancak iddia doğrulanmamıştı. Konuyla ilgili Ankara’dan halen resmi bir açıklama yapılmazken bölgeden gelen görüntüler, İdlib’in güneyindeki Morek’teki gözlem noktasının boşaltılmaya başlandığını gösteriyor. Öte yandan Türk ve Rus heyetlerin önceki gün Moskova’da yaptığı görüşmelerin Suriye ve Libya başlıklarıyla sınırlı olduğu belirtildi. l ANKARA Türkiye sınırında İHA operasyonu ABD, Suriye’nin Türkiye sınırındaki Cakara köyünde toplantı halinde olan cihatçı bir gruba önceki gün insansız hava aracı (İHA) saldırısı düzenlendiğini açıkladı. ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) Sözcüsü Beth Riordan “ABD güçleri İdlib yakınlarında El Kaide’ye bağlı bir grubun üst düzey yöneticilerinin toplantısına saldırı düzenledi” dedi. Riordan “Suriye’deki El Kaide liderlerinin ortadan kaldırılması terör örgütünün ABD vatandaşlarını, partnerlerimizi ve masum sivilleri tehdit eden küresel saldırılar düzenleme kabiliyetini sekteye uğratacaktır” ifadelerini kullandı. Sözcü, saldırıda kaç kişinin öldüğüne ilişkin açıklama yapmadı. Muhaliflere yakın Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, saldırıda beşi sivil olmak üzere en az 17 kişinin öldüğünü bildirdi. Gözlemevi, saldırının Cakara’da grubun bir tarlada kurulan çadırda akşam yemeği yerken düzenlendiğini, ölen cihatçılardan 11’inin komutan düzeyinde olduğunu açıkladı. Gözlemevi Başkanı Rami Abdülrahman, ölenler arasında Suriyeli olmayan beş kişinin de bulunduğunu, ancak uyruklarının bilinmediğini belirtti. Paris saldırısına işaret Toplantıya katılanların Heyet Tahrir Şam’a muhalif kesimden olduğunu ve Rusya ile Türkiye arasında varılan anlaşmaları reddettiğini kaydeden Abdülrahman, bazılarının HTŞ’den kopan ve El Kaide’ye yakınlığıyla bilinen Huraseddin (Din Muhafızları) örgütüne yakın olduğunun bilindiğini söyledi. İdlib, cihatçı grupların büyük oranda etkinliğinde kalan tek vilayet. Operasyonun geçen hafta Fransa’nın başkenti Paris yakınlarında öğretmen Samuel Paty’nin başı kesilerek öldürülmesi sonrası gerçekleşmesi dikkat çekti. Paty’nin derste öğrencilerine gösterdiği Hz. Muhammed karikatüründen sonra katledilmesiyle başlatılan terör soruşturmasında 18 yaşındaki saldırganın Suriye’de bir kişiyle iletişim kurduğunun öğrenildiği açıklanmıştı. Öte yandan Suriye’nin resmi ajansı SANA’nın haberine göre, Şam ve Şam Kırsalı Müftüsü Adnan elAfyouni Şam’ın batısında aracına düzenlenen bombalı saldırıda öldü. ‘Hamas’ın İstanbul’da gizli merkezi’ iddiası Hamas’ın siber saldırı faaliyetleri ve karşı istihbarat çalışmaları için İstanbul’da gizli üs kurduğu öne sürüldü. İngiliz The Times gazetesinin haberine göre “iki yıl önce kurulan söz konusu merkez, Hamas’ın resmi bürosundan ayrı faaliyet gösteriyor ve gelişmeden Türkiye hükümetinin haberi bulunmuyor”. Merkezin Hamas üyesi Samakh Saraj tarafından yönetildiği ve doğrudan Hamas lideri Yahya Sinvar’a rapor verdiği iddiası aktarıldı.