Katalog

Perşembe 31 Mayıs 2018 TASARIM: EMİNE BİLGET MHP Milliyetçiliği: Marka güvencesi dizi 7 KONDA GENEL MÜDÜRÜ BEKİR AĞIRDIR: Devlet Bahçeli, “Rüzgâr esmiyor diye bayrak inmez” diyor. Üç hilalli bayrağı dal galandıracak bir rüzgâr esmiyor ol sa da milliyetçiliğin marka amblemi oy pusulasındaki güvenceli yerini al dı. Bahçeli, “Seçim provokatörleri bi zim oyumuzu yüzde 34’e indirdiler. MHP barajları aşa aşa, engelleri yı ka yıka geliyor” diyerek oy kaybede cekleri iddialarına sert tepki veriyor. MHP’ye yönelen ilgiye kanıt olarak, adaylık başvuruları sırasında par ti genel merkezinde yaşanan hare ketliliği gösteriyor. MHP, “millet ak lı” olarak isimlendirdiği ve açıkladı ğı Cumhur İttifakı için destek istiyor. Ancak alana çıkıp seçim çalışmaları na, MHP teşkilatlarındaki etkinlikle re bakılınca durum Bahçeli’nin gör düğünden biraz daha farklı. MHP’nin kalelerinden bir Orta Anadolu şehrinde, 70’li yıllardan be ri her seçim köy köy dolaştığını anla tan MHP delegesi, seçime birkaç haf ta kala “Son iki aydır partiye bir ke re gittim, yarım saat bile durmadım” diye anlatıyor. Akdeniz bölgesinde MHP’nin yüksek oy aldığı bir ilçenin seçim beyannamesini açıkladığı top MHP ilçe başkanı, “Seçim için ilden lantıdaki “Milliyetçi ülkücü hareket, kaynak da gönderilmedi” diye yakı ülkemizin yönetiminde artık tam nıyor, partinin resmi görüşlerini bile söz sahibi olacaktır” sözleri, bazen ismiyle anlatmaktan kaçınıyor. MHP MHP’liler, çok sınırlı olsa da ittifak yöneticiliğini yapmış bir Karadenizli, tan rahatsız AKP’liler arasında özel “Bizim oralarda MHP gücünü koru likle “tam söz sahibi olmak” kısmıy yor gibi, üç hilalden başka yere oy at la konuşuluyor. mamış insanlar var ama kendi aday Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın AKP ları olmayan bir seçimde kimseyi ça seçmeninin Cumhurbaşkanlığı ve lıştıramazsın” diyor. Hemen her şe milletvekili seçimlerinde farklı oy hirde, MHP teşkilat binaları da en sa kullanma olasılığı üzerine başlat kin seçim merkezleri. tığı “münafıklık tartışmasının” da Büyük sessizlik MHP’li seçmenle bir ilgisi olabileceğinden söz ediliyor. Bazı bölgeler “Önceden parti adına, hareket adı de MHP teşkilatlarının seçmen nez na konuşan birçok insan olurdu. Abi dinde iktidar ortağı havası vermesi lerimiz, yazarlarımız, başkanları nin MHP lehine olacağını savunan mız vardı. Sonra konuşanlar, ortalık lar da çıkıyor, AKP’ye kayan MHP ta konuşmasına izin verilenler, yüzü oylarının artık geri dönmemek üze nü gördüğümüz insanlar azaldı. Ken re gittiğini söyleyenler de. Cumhur di aralarında konuşmaya devam et İttifakı nedeniyle MHP’nin oy kaybı tiler. Seçim süreci başladığında ge nı durdurduğunu ve hatta biraz da nel merkeze gittim, baktım artık in artırdığını iddia edenler de çıkıyor, sanlar kendi aralarında bile konuş MHP’nin İYİ Parti’ye yönelen kan maz olmuşlar.” Bir dönem partide kaybı yanında AKP içindeki erimesi yöneticilik nin de de yapmış eski vam ettiği MHP’li ga ni ileri sü zeteci göz renler de. lemini böy MHP’lilerin le aktarıyor. iktidardaki Bahçeli’nin eş teşkilat konuşmala havasına rını ve sos girdiğini yal medya düşünen mesajlarını KONDA’nın Ocak araştırmasında çıkan sonuçlar. ler de var, paylaşmak AKP’lilerin bu dışında parti yöneticilerinin medya na asla izin vermediğini dillendiren da çok sınırlı göründüğü, bir süredir ler de. iştişare toplantılarının bile yapılmadığı da sır değil. Güvenilmez garanti MHP’nin söz ve sözcü zafiyeti, İYİ Parti, MHP ile bir milliyetçi Bahçeli’nin sert çıkışlarıyla denge lik yarışına girmenin sonuç verme lenmeye çalışılıyor. Partisinin seçim yeceği öngörüsüyle davrandı, AKP beyannamesini açıklarken: “Türk Bahçeli’ye geniş bir sözcülük alanı düşmanları tedavüldedir. 24 Haziran bırakarak MHP’yi sıkıştırmadı, CHP Türkiye’nin tünelden önceki son çı seçim stratejisi nedeniyle ulusalcı kışıdır, kader anıdır” sözleriyle sa söylemi epey geri çekti. Bütün bun vaş benzetmeleri yapan Bahçeli, seçi lar, milliyetçi hassasiyetleri çok üst mi bir “beka meselesi” olarak sundu. perdeden zorlayan MHP’yi ideolo Seçim sonrasına ilişkin de, “Hainler jik alanda rakipsiz hale getirdi. Milli saklanacak, kaçacak delik arıyor” di yetçiliğin isim hakkını elinde bulun yerek tehdit çıtasını yükseltti. Bir za duran MHP, Meclis’e girmeyi ve ikti manlar, pasiflik eleştirilerine rağ dar ortaklığını da garanti altına aldı. men tabanını, gençlik örgütünü “so Fakat alandaki gözlemler, bütün bu kaklardan” çektiği için tebrikleri ka avantajların sayısal ve siyasal sonuç bul eden Bahçeli, MHP’lilerin rol al larının tatmin edici olmadığını gös dığı İYİ Parti ve Saadet Partisi’ne yö teriyor. MHP’de kalmaya devam ede nelen saldırılar konusunda da sessiz liği tercih etti. Erdoğan’ı istemeyen MHP’lilerde artış Metropoll araştırma şirketinin ‘Türkiye’nin Nabzı Mayıs’18’ anketine göre, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan’ın görev onayı yüzde 46.3’e düştü. Ankete göre Erdoğan’ın görev onayı geçen aya göre yüzde 3.4 düşerken, onaylamayanların onayı yüzde 3.7 artarak yüzde 47.8’e çıktı. Buna göre Erdoğan AKP seçmeninin yüzde 89.2’sinin onayını alırken MHP seçmenininse sadece yüzde 30’unun onayını alabildi. Şirketin nisanda aynı soruyu sorarak yaptığı araştırmada MHP’lilerin yüzde 51.5’i Erdoğan’a onay vermiyordu. Son araştırmada ise bu sayı 66.4’e yükseldi. lerde de mevcut pozisyondan duyulan rahatsızlık açıkca görülüyor. Parti binalarında havada asılı biçimde görülüyor. MHP milletvekili Atilla Kaya, seçim bu kadar erkene alınmasa, MHP’li, ülkücü bağımsız cumhurbaşkanı adayı çıkartmayı planladıklarını anlatıyor. Kaya, erken seçim nedeniyle bu fikirden vazgeçmiş olmaktan da pişman olduğunu söylüyor. Eğer böyle bir gelişme olsaydı nasıl sonuç çıkardı öğrenemeyeceğiz ama referandumun aksine kendi amblemiyle ittifak listesinde yer alacak olan MHP’nin seçim karnesini herkes görecek. MHP’nin 1 Kasım’da aldığı oyun yarısından azını toplayabilmesi, İYİ Parti’nin de bu oyun iki katından fazla bir destek sağlaması, parti içi muhalefeti tamamen ayıklamış olmasına rağmen MHP’yi Bahçeli için dikensiz gül bahçesi olmaktan çıkartacaktır. Çıkacak bu sonucun İYİ Parti için ne getireceği ise daha da karışık bir soru. İktidarla temas MHP teşkilatlarında alana yansımayan motivasyonun kaynağı, baraj endişesi olmaksızın seçime girmenin rahatlığı. Cumhur İttifakı’nın yüksek oy alması beklenen (referandumda evet rekoru kıran) merkezlerde MHP’nin milletvekilliği çıkarma garantisi, AKP’lileri rahatsız eden bir rehavete yol açıyor. Bu yüzden bazı merkezlerde Cumhur İttifakı oylarının iç dağılımı ve milletvekillikleri için örtülü bir mücadelenin de yaşanabileceği anlatılıyor. Bahçeli’nin Bitirirken... 24 Haziran seçiminde en kalabalık seçmen gruplarından birini oluşturan milliyetçilerin eğilimlerini, milliyetçi seçmeni temsil iddiasındaki partilerdeki durumu gözlemler ve değerlendirmeler eşliğinde sunmaya çalıştık. 24 saatin bile fazlasıyla uzun olduğu bir siyasi atmosferde, seçime sayılı gün kalmışken ortaya çıkan resim şöyle: AKP “yedek anahtar” olarak devreye soktuğu milliyetçilik kartını kullanmaya devam ediyor, İYİ Parti milliyetçi çizgi ile merkez sağ ter cihlerinde “arada kalmış” durumda, MHP ise “markasına güvenmek”ten fazlasını yapmıyor. Peki, kafası hayli karışmış görünen milliyetçi seçmen ne yapacak, nasıl bir karar verecek? Yapılan araştırmalar ve alan gözlemleri, milliyetçi seçmenin hangi pencereden bakacağına göre sonuçların değişeceğini gösteriyor. Eğer milliyetçi seçmen ait olduğu siyasi kimlik açısından karar verirse, tablonun fazla değişmeyeceği öngörülebilir. Seçmen içinde yaşadığı koşullar ve gelişen siyasi gündeme göre bir karara yönelirse sürpriz sonuç lar mümkün. Cumhur İttifakı ve özellikle MHP, milliyetçi teyakkuzu, dış düşman algısını canlı tutarak, hatta ekonomik sorunları da bu paranteze sokarak alışkanlıklara oynuyor. Muhalefet ise, kızgınlığın yönünü içeriye çevirip, değişime vurgu yapıyor. Konjonktür birden değişmezse, seçmende milliyetçi hassasiyetleri tetikleyen başlıkların değil, gündelik hayat meselelerinin öne çıkmakta olduğu görülüyor. Ancak, bu dinamik henüz alana yansımadığı gibi, kalan zamanın ne getireceği de belirsiz. Milliyetçilik hayata cevap üretmiyor n Türkiye’de milliyetçiliğin siyasi bir kimlik olarak ağırlığı nedir? Türkiye’deki seçmenin yüzde 90’ı kendisini vatansever olarak tanımlıyor. Milliyetçilik biraz ezbere dayalı bir kimlik. Ocak ayında yaptığımız araştırmada, birden ona kadar kendinizi milliyetçi olarak tanımlayın diye sormuşuz: Türkiye ortalaması yüzde 7, AKP’liler 7.7, İYİ Parti de 7.7, MHP biraz daha yüksek 8.7, CHP’liler de 7. Yani milliyetçilik çok genel bir kimlik. Milliyetçiliği siyasi olarak temsil ettikleri iddiasındaki partiler, Türkiye’nin sorunlarına dair ezberlere dayalı politika yapıyorlar. 2018’in milliyetçiliği konusunda bir cevapları yok. n Hangi cevaplardan, nasıl karşılıklardan bahsediyoruz? Milliyetçiler Türkiye’nin yeni geleceğinde var olmak istiyorlarsa reel sorunlara çare, çözüm ve yeni bir söylem üretmeleri gerekir. Türkiye’nin sorunlarını bir kimliğin hâkimiyeti üzerinden çözemeyeceğimiz ortada. Araştırmalarda şöyle bir tablo görüyoruz; Türkiye insanında ‘iyi, güzel, doğru’ şeklindeki değerler setiyle gündelik pratikler arasında büyük bir yarılma var. Milliyetçilik gündelik hayat pratiklerinde görülen, hissedilen bir şey değil. Milliyetçilik reel alana değil değerler alanına ait ve ezberlere dayanan daha soyut bir kimlik. n Milliyetçi seçmenin sosyolojik tabanı için neler söylenebilir? Türkiye’de üç coğrafya var. Birincisi İskenderun’dan İstanbul’a kadar uzanan kıyılar. Gündelik hayat tarzı kentliliğe dönüşmüş, daha modern, batılı; kendi ekonomik dinamikleri ve aktörleri güçlenmiş, dolayısıyla devlete biçtiği rol değişmiş, talepleri bir üst seviyeye çıkmış bir coğrafya. İkincisi, Orta Anadolu, Doğu ve Karadeniz’e doğru bir başka küme. Hayat tarzı geleneksel muhafazakâr, dini hassasiyetleri yüksek; devletten yardım ve yatırım beklentisi devam eden, ekonomik olarak kendine yeterliliği gelişmemiş bir coğrafya. Bir de ekonomik olarak en geri kalmış, bir yandan da kimlik talepleri öne çıkan Kürt coğrafyası. Milliyetçi çizgi tam bu ilk iki coğrafyanın geçiş aralığında yer alıyor. İkisini de tam olarak yansıtmayan bir ara katman. Bölünmüşlük görüntüsü de bu durumla ilgili. n Bu seçmene yönelen partiler açısından mevcut tablo nasıl görünüyor? Milliyetçiliği temsil iddiasındaki partiler, yeni bir milliyetçilik tarifiyle bir çıkış yaratamadıkça ya Ak Parti tarafından ya da seküler alanda giderek eriyecekler. Şimdi MHP Ak Parti’ye yakın durarak bir taraftan onun içinde eriyor. Milliyetçilerin sadece iktidardan değil, devletten de bağımsızlaşabilmeleri lazım. Ama milliyetçi aydınlar arasında böyle bir tartışma yok sanıyorum. MHP yüzde beş civarında, İYİ Parti de yüzde 1213 civarında olacak gibi duruyor. Memnuniyetsizlerin artışıyla bu oran etkilenir. n Bu tablo oluştuğunda seçim sonrası Türkiye’yi neler bekliyor? Ben bu seçim sürecinde de, sonrasında da ülkenin ne yaşayıp yaşayamayacağı konusundaki inisiyatifin muhalefete geçtiğini düşünüyorum. Ak Parti MHP bir tarafta dursa bile, muhalefet tarafında dindarların Saadet Partisi, milliyetçilerin İYİ Partisi, Kürtlerin HDP’si, laik modern kesimlerin CHP’si var. Yani bir şekilde muhalefetin dağılımı Türkiye resmini tamamlıyor. Türkiye’de ihtiyacımız olan ortak yaşamı yeniden inşa etmek, bütün bu kimlikleri aşan yeni bir ortak yaşam alanını açmak için bir siyaset üretirlerse hem iktidarı etkilerler, hem de ülke ferahlar. Dolayısıyla muhalefetin ne yapacağı, neyi başarıp başaramayacakları önemli. n Veriler böyle bir değişim dinamiğini destekliyor mu? Hangi araştırmaya bakılırsa bakılsın, Türkiye siyaseti donmuş bir fotoğraf veriyor, kimliklere ve kutuplaşmalara sıkışmış, asıl olarak kimlik sayımı yapılan seçimleri konuşuyoruz. Bu kez de öyle bir fotoğraf veriyor başlangıç çizgisinde. Ama bir yandan da problemler, gündelik hayatın ürettiği sıkıntılar gibi reel hayatın gerçeklerinden bakınca, müthiş bir değişme potansiyeli görülüyor. Bir donmuş buza bakıyoruz ama arkasında önemli bir devinim var. Buzun nereden çatlayacağını bilmiyoruz nasıl ve ne zaman kırılır onu da bilmiyoruz. Eğer bu seçim donmanın seçimi olursa tablo çok değişmez ama Türkiye de bu tabloyu sürdüremez. 24 Haziran gerçek seçimin kostümlü provası olur. C MY B