Katalog

EKONOMİ 8 ürkiye’de yoksul sayısı artıyor. 2013’te 21 milyon 979 bin olan yoksul sayısı geçen yıl 22 milyon 223 bin kişiye yükseldi. Yoksulluk sınırı da 7 bin 16 TL’den 7 bin 775 TL’ye fırladı. Türkiye’de yurttaşların yüzde 63’ü borç ve taksit yükü altında ezildiğini dile getiriyor. Yine yüzde 22.6’sı sızdıran çatı, nemli duvar, çürümüş pencere çerçevesi gibi sorunların olduğu evlerde yaŞEHRİBAN şadıklarını dile KIRAÇ getiriyor. Yurttaşların yüzde 25.4’ü ısınma sorunu yaşadığını dile getirirken yüzde 66.3’ü konut masraflarından şikâyet ediyor. 2013’te yurttaşların yüzde 65.9’u ev sahibi olduğunu dile getirirken geçen yıl bu oran yüzde 65.4’e geriledi. Kiracı konumundakilerin oranı ise yüzde 18.5’ten 19.7’ye çıktı. Tüm bu olumsuzluklara rağmen resmi verilere göre Türkiye’de gelir dağılımı adaletsizliği ve yoksulluk azalıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2014 yılı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nı açıkladı. Buna göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre, en yüksek gelire sahip yüzde 20’lik grubun toplam DOLAR AVRO FAİZ BORSA CUMHURİYET ALTIN ALTIN 24 AYAR 2.9820 2.6 kuruş 3.3920 1.44 kuruş 11.36 Sabit 75.099 118 puan 729.15 7.27 lira 109.10 1.1 lira Cumartesi 19 Eylül 2015 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY TÜİK’ten tuhaf tespitler Bir yılda yoksul sayısı 244 bin kişi artmasına rağmen TÜİK’e göre Türkiye’de gelir dağılımı adaletsizliği ve yoksulluk azalıyor. Ancak yurttaşların yüzde 63’ü borç yükü altında eziliyor T gelirden aldığı pay, geçen seneye göre 0.7 puan azalarak yüzde 45.9 olurken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun payı 0.1 puan artarak yüzde 6.2 oldu. Toplumun en zengin yüzde 20’sinin gelirinin en yoksul yüzde 20’sinin gelirine oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı 7.7’den 7.4’e geriledi. Örtülü ödenek ve Hazine yardımı aliye Bakanlığı’nın internet sitesini açtığınızda, bundan tam üç ay önce konulmuş bir yazılı açıklama görüyorsunuz. Açıklama, geçen martta torba yasayla Cumhurbaşkanı’na verilen örtülü ödenek kullanım yetkisiyle ilgili yazım hakkında. Mayıs ayı bütçe rakamlarının açıklanmasıyla birlikte, örtülü ödenekteki artışı irdelediğim yazıda, nisan ayında 51.5 milyon TL olan örtülü ödenek harcamasının, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın seçim mitingleri yaptığı mayıs ayında 109.1 milyon TL’ye ulaştığına dikkat çekmiştim. Maliye 16 Haziran tarihli açıklamasında “Bakanlığımız tarafından Cumhurbaşkanlığı’na seçim öncesi örtülü ödenek aktarılmamıştır. Dolayısıyla habere konu edilen unsurlar gerçeği yansıtmamaktadır” bilgisine yer vermişti. Biz de bu açıklamayı haberleştirdik. HHH Aradan üç ay geçti. Maliye, 15 Eylül’de TemmuzAğustos bütçe rakamlarını açıkladı. Pek çok gazete ve internet sitesi, sekiz ayda 1.2 milyar TL’ye yaklaşan örtülü ödenek harcamalarını, Cumhurbaşkanı’na verilen yetkiyle ilişkilendiren haberler yaptı. Maliye’nin, üç gündür herhangi bir açıklama yapmamasından hareketle, mayısta değilse bile Cumhurbaşkanı’na hazirantemmuzağustos aylarında örtülü ödenek aktarıldığı sonucunu çıkarabiliriz. Bunu bir kenara not edin. HHH Yeniden bir seçim öncesindeyiz. Aday listelerini kesinleştiren siyasi partiler, bugünden itibaren 1 Kasım seçimleri için çalışmaya başlayacak. Ancak bu kez seçim kampanyaları bakımından muhalefet partileri ikili bir kıskaç içinde: Zaman darlığı ve bütçe sorunu. Üç parti, bu yıl tek genel seçim yapılacağı varsayımıyla bütçeden ödenen Hazine yardımlarını büyük ölçüde tüketti. (Üç siyasi partiye toplam 531.1 milyon TL ocak ve şubat aylarında aktarılmıştı.) 1 Kasım seçimlerine mali açıdan hazırlıksız yakalanan muhalefet partileri, bu nedenle yapabilecekleri pek çok miting ve kampanya etkinliğinden zorunlu olarak feragat ediyor. HDP’nin durumu, CHP ile MHP’den farklı. Yüzde 10 barajını geçmesi sonucu, Hazine yardımından 2016 bütçesiyle yararlanabilecek olan HDP, bu olanağı erken seçim nedeniyle iki ay gibi bir farkla kaçırdı. Diğer yandan 1 Kasım seçimleri için, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın yeniden miting alanlarına ineceği de açıklandı. Brüksel, Almanya gibi yurtdışı geziler, toplu açılış törenleri planlanmaya başladı bile. (Cumhurbaşkanı Erdoğan açısından bir kampanya malzemesine dönüşebilecek etkinlikler arasında 3. havalimanı töreni de yer alırsa şaşırmayın. Kredi sözleşmesinin, ekim ayında tamamlanabileceği ve konsorsiyumun ses getirecek bir “lansman” toplantısına hazırlandığı belirtiliyor.) HHH 7 Haziran seçimleri öncesinde Cumhurbaşkanı’nın toplu açılış törenlerine katılımı, AKP’nin seçim kampanyasına doğrudan müdahil olduğu gerekçesiyle çok tartışıldı. Hemen belirtelim; Cumhurbaşkanı’nın 1 Kasım öncesi bu tür program ve etkinliklere katılımı için örtülü ödeneğe ihtiyacı bulunmuyor. Ama konu, daha çok siyasi rekabetin adil koşullarda seyriyle ilgili. Muhalefet partilerinin, finansal bir kıskaç içine girdiği bir dönemde, Cumhurbaşkanı’nın “yeniden meydanlara inmesi”, olası bir haksız rekabet unsuru olarak, örtülü ödeneğin seçim kampanyasında kullanılıp kullanılmadığına dair soruları gündeme getirecektir. Son bir not: Yasa gereği bütçenin binde beşini geçmemesi gereken örtülü ödenek kullanımı konusunda, yıl sonuna dek, epeyi bir “marj” bulunuyor. Sekiz ayda 1.2 milyar TL harcanan örtülü ödeneğin, 2.3 milyar TL’ye kadar yolu var. M Veriler absürd TÜİK verilerine göre gelir dağılımı adaletsizliği 2014’te gerilerken gini katsayısı 0.009 puan gerileyerek 0.391 oldu. Katsayının 1’e yaklaşması gelir dağılımının bozulmasına, sıfıra yaklaşması ise gelir dağılımının düzeldiğine işaret ediyor. TÜİK’e göre ‘maddi yoksunluk’ 2014’te yüzde 43.8’den yüzde 29.4’e oranına inerek ciddi düşüş gösterdi. Bu oran 2006’da yüzde 60.4 düzeyindeydi. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nden Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, “Gelir dağılımı adaletsizliğindeki düşüş anlaşılabilir ancak yoksunluk oranındaki bu büyük düşüş ‘absürd’. Açıklanması gerekiyor” dedi. TÜİK verilerine göre 2013’te 14 bin 533 TL olan hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2014’te yüzde 23.5’lik düşüşle 11 bin 108 TL’ye geriledi. Kiracı oluyoruz 11.4 Mİlyon Kİşİ SÜREKlİ FAKİR Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre değişmeyerek yüzde 15 olarak gerçekleşti. Bu da 76 milyon kişinin 11.4 milyonun sürekli yoksul yaşadığı anlamına geliyor. nüfusun yüzde 68.7’si “evden uzakta bir haftalık tatili”, yüzde 29’u “beklenmedik harcamalarını” ve yüzde 68.4’ü “yıpranmış ve eskimiş mobilyalarını yenileme ihtiyacını” ekonomik nedenlerle karşılayamadığını vurguladı. Gelir yüzde 23 düştü Kur tahmini 3.04’ü aştı Merkez Bankası’nın Temmuz ayı Beklenti Anketi’ne göre, dolar/TL’nin yıl sonunda 3.0414 olması bekleniyor. Yıl sonu döviz kuru beklentisi bir önceki anket döneminde 2.83 TL idi. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise 2.89 TL’den 3.15 TL’ye çıktı. Merkez, enflasyon ve cari açık beklentilerini de yükseltti. Beklenti Anketi’nde cari yıl sonu TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 7.65 iken, bu anket döneminde yüzde 7.98’e yükseldi. Cari işlemler açığı beklentisi, bu yıl için bir önceki anket döneminde 39 milyar dolar iken, bu anket döneminde 39.4 milyar dolara çıktı. Gelecek yıl için ise 41.7 milyar dolardan 42 milyar dolara yükseldi. l Ekonomi Servisi Piyasa Babacan’la rahatladı Fed faizi artırmamasına rağmen iç risklerle piyasalarda süren kayıplar, Ali Babacan’ın milletvekili adayı olmasıyla son buldu. Fitch notu değiştirmedi PELİN ÜNKER k Ali Babacan otomobile zam yolda Otomotiv Distribütörleri Derneği Genel Sekreteri Hayri Erce, senenin geri kalan kısmının zor geçeceğini belirterek “Pazarda fiyat artışları olacak. Fiyatlar kurdaki artışa bağlı artınca pazarda da tempo kaybı olacak” dedi. TL’nin Avro karşısındaki değer kaybı, yüzde 70’e yakın kısmı ithal araçtan oluşan otomotiv iç pazarındaki şirketlerin maliyetlerini yükseltti. TL, Avro karşında yıl başından bu yana yaklaşık yüzde 18 değer kaybetti. Reuters’a konuşan Erce, otomotiv pazarında ilk 8 ayda yüzde 47 artan iç satışlara rağmen, son dönemde kurdaki aşırı dalgalanmanın şirketlerin satış maliyetlerini olumsuz etkilediğini belirterek, özellikle son çeyrekte hem satışlarda yavaşlama hem de şirketlerin maliyetlerinde baskının artmasını beklediğini söyledi. l Ekonomi Servisi BD Merkez Bankası’nın (Fed) faizleri sabit tutması ardından ilk tepki olarak 2.97 TL civarına gerileyen dolar, kısa sürede yeniden 3 TL’nin üzerine çıktı. Siyasi riskler, güvenlik endişeleri ve Fitch’in Türkiye’nin notunu negatife çevireceği endişeleri piyasaları baskıladı. Borsa İstanbul’da kayıplar gün içinde yüzde 1’i buldu. Avrupa borsaları da Fed belirsizliği ile yüzde 3 civarı düştü. Türkiye’nin notunu değiştirmeyen Fitch, “Seçime rağmen Türkiye’de mali disiplin korundu. Politik durum kötüleşti” açıklamasını yapıldı. Akşam saatlerinde ise eski Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın AKP’den millet A Mobius, Fed’in faiz artırımını öteleme kararının gelişmekte olan piyasalar için iyi haber olmayabileceğini söyledi ranklin Templeton Investments’ın Gelişen Piyasalar Yönetim Kurulu Başkanı Mark Mobius, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artırımını öteleme kararının gelişmekte olan piyasalar için iyi haber olmayabileceğini söyledi. Mobius yaptığı değerlendirmede, Fed’in aldığı karar ile belirsizliğin sürmesine yol açtığını, bunun belirsizliği sevmeyen piyasalarda aşağı hareketin bir süre daha devam etmesine, oynaklığın yılın geri kalanında sürmesine yol açacağını vurguladı. Fed’in faiz artırımının kıyısından döndüğü bir dönemde, Morgan Stanley, ‘Fed belirsizliğe yol açtı’ F Türkiye’nin özel sektör bankalarının, zaten normalden daha kırılgan bir ülkede, en kırılgan kurumlar arasında yer aldığını belirtti. Bankalara uyarı Türkiye’de özel sektör bankaları, kamu kesimi bankaları ile karşılaştırıldığında, yurtdışından çok daha fazla borçlanmış durumda ve bu onları, borçlarını yenilerken, yükselen faizlere daha duyarlı hale getiriyor. Bankacılık sektörünün dış borcunun yüzde 83’ünün özel kurumlara ait olmasından dolayı, bu bankalar herhangi bir likidite darlığının olumsuzluğunu hissedecekler. JP Morgan Cazenove ise siyasi risklerin yüksek seyretmesi, zayıf büyüme ve baskı altındaki döviz kuruna işaret ederek Türkiye hisse senedi piyasası için tavsiyesini düşürdü. vekili listesine girdiği açıklandı. Piyasaların ve uluslararası kuruluşların önceki hükümette en güvendiği isimlerden biri olan Babacan Ankara’dan aday oldu. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in de Gaziantep 1. sıradan aday olduğu bildirildi. Babacan, adaylık için başvuruda bulunmamıştı ancak parti üst yönetimi başvurusu olmayan kişileri de aday gösterebiliyor. Eski ekonomi yönetiminin devam edeceği beklentisiyle piyasalar da artıya döndü. Borsa kayıplarını geri vererek yüzde 0.16 yükselişle günü tamamlarken, dolar kapanışı 2.9820 TL oldu. Analistler Fed sonrası gelişen ülke para birimlerinin sınırlı olumlu performans gösterebileceğini, Türkiye özelinde ise siyasetin ve güvenlik risklerinin baskısının devam edebileceğini belirtiyor. Daha önce faiz adımı atmak için Fed’i bekleyeceğine işaret eden Merkez Bankası’nın (TCMB) gelecek haftaki toplantısında faizi değiştirmeme olasılığı da TL üzerinde baskı unsuru. Diğer yandan piyasalar gün boyu kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in not gözden geçirmesine odaklandı. 3. havalimanı töreni Fitch’ten uyarı KISA... KISA... l Fitch gece geç saatlerde yaptığı açıklamada Türkiye’nin “BBB” olan kredi notunu ve durağan olan not görünümünü değiştirmedi. Fitch’ten, “Seçime rağmen Türkiye’de mali disiplin korundu. Politik durum kötüleşti. Seçimlerin sonucuna ilişkin ciddi belirsizlik var. Kamu borcunun GSGH’ye oranında aşağı yönlü seyir devam edecek. Oranın 2017 sonunda yüzde 30’a inmesini bekliyoruz. Yapısal reformlarda ivme yavaşladı” açıklaması yapıldı. l Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği verilerine göre kurulan şirket sayısı, ağustosta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 23.97 artarak 4 bin 980’e yükseldi. Kapanan şirket sayısı ise aynı dönemde yüzde 14.36 azalarak 644’e geriledi. Kurulan yabancı ortak sermayeli şirket sayısı 3.138 olurken, bu şirketlerin 1.004’ü Suriye, 236’sı Alman, 192’si İran ortaklı. Türkiye’deki operasyonunu genişletmeye devam eden ev perakendesi markası Crate and Barrel, Türkiye’deki dördüncü, Ankara’daki ilk mağazasını, Next Level AVM’de hizmete açtı. Crate and Barrel Türkiye ve Rusya Üst Yöneticisi (CEO) Nur Akgerman, “Türkiye ve Rusya operasyonlarımızda 350 kişiye istihdam sağlıyoruz” dedi. C M Y B