Katalog

14 ŞUBAT 2011 PAZARTESİ KÜLTÜR CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr 17 Aşk ile inancın çatışması ‘Yusuf ile Züleyha’ operası, Aytaç Manizade yönetiminde Ankara’da ilk kez sahneleniyor Kültür Servisi Besteleriyle opera repertuvarımıza önemli yapıtlar kazandıran, geçen yıl yitirdiğimiz Devlet Sanatçısı Dr. Okan Demiriş’in “Yusuf ile Züleyha” operası, Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde Aytaç Manizade’nin rejisiyle 16 Şubat’ta ilk kez Ankaralı sanatseverlerle buluşacak. Kuran’da Yusuf suresinde, Tevrat’ta Tekvin bölümünde dile getirilen “Yusuf ile Züleyha” hikâyesi tarih boyunca farklı sonlarla anlatılmış. Manizade ise finalin yorumunu seyircinin yüreğine bırakmayı tercih etmiş. Manizade; “Diğer aşk hikâyelerinden farklı olarak içine düşen aşkın ateşiyle her şeyden vazgeçebilecek kadar cesur ve arzuları uğruna her yolu deneyen, aşkının gücüyle yüreklenen bir kadın ve peygamberliğinin yanı sıra inançları uğruna aşkından uzak durmaya çalışan bir adam. Bir kadının olgunlaşmasının en güzel örneğini sahneye taşıyoruz” diyerek yapıtın önemli noktalarının altını çiziyor. Ankara Devlet Opera ve Balesi Müdürü Erdoğan Davran ise “Demiriş’in hayali gerçekleşiyor. Ankara sahnelerine ilk kez taşınan “Yusuf ile Züleyha”, Aytaç Manizade’nin rejisiyle yeniden düzenlendi. Dekorun baştan başa değiştiği eserde, Doğu mitolojisinin simgelerine de önem verildi” sözleriyle duydukları heyecanı dile getiriyor. Librettosunu Nezihe Araz’ın yazdığı, orkestra şefliğini Prof. Winfried Müller’in üstlendiği “Yusuf ile Züleyha”da, Aykut ÇınarCumhur BölerMetin Turan (Yusuf), Sayra Seyhan GeçimSeda Aracı Ayazlı (Züleyha) ve Bülent AteşoğluTuncay Doğu (Yakup) başlıca rolleri üstleniyor. Dekor tasarımı Çağda Çitkaya’ya, kostüm tasarımı Çimen Somuncuoğlu’na, ışık düzeni Tahsin Çetin’e ait olan yapıtın dünya prömiyeri ise bestecisi Demiriş’in yönetiminde 24 Mart 1990’da gerçekleştirilmişti. Sanat tarihçisi Şennur Şentürk, Sevgililer Günü için tarihi sikkeler üzerinden aşkı okudu Sikkelerdeki sevgililer CEREN ÇIPLAK şk mı, para mı?.. Tüm zamanların bu klişe sorusuna kim nasıl yanıt verir bilinmez ama bugün, yani 14 Şubat Sevgililer Günü’nde pek çok kişinin hem aşktan söz edip hem de fazlasıyla aşk için para harcayacağı kesin. Aşk ve para ilişkisinden neden mi söz ediyoruz? Sanat tarihçisi Şennur Şentürk paranın geç A Şentürk, “Aşk sikkeleri” için “Paranın ve gücün olduğu yerde büyük ihtiraslı aşkların hemen yanı başında entrika, acımasızlık, kaybetme duygusu ve sevgisizlik var. Belki para ile saf ve temiz aşk yan yana gelemiyor, aşk yoldan çıkıyor parayı görünce” diyor. miş dönemlerden bugüne gelen gücünden yola çıkarak bizim için aşkı sikkeler üzerinden okudu. 1983’ten beri sikkeler üzerinde çalışmalar yapan Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi Müdürü Şentürk, “Aşk sikkeleri” için, “Paranın ve gücün olduğu yerde büyük ihtiraslı aşkların hemen yanı başında entrika, acımasızlık, kaybetme duygusu ve sevgisizlik var. Belki para ile saf ve temiz aşk yan yana gelemiyor, aşk yoldan çıkıyor parayı görünce” diyor. Para ilk bulunduğundan beri güç ve iktidarın simgesi olmuş. Yüzyıllar geçse, devletler değişse de para konusunda bazı gelenekler değişmemiş; hükümdarın ilk işi kendisi adına döneminin tarihi ve coğrafi ipuçlarını gösteren para basmak olmuş. Hükümdar bazen iktidar ortağı ile, bazen dini otorite ile, bazen de eşi, hayat arkadaşı ve sevgilisi ile birlikte poz vermiş darphanenin nakkaşına. Şentürk, Roma İmparatoru Septimus Severus’un karısı adına bastırdığı paranın aralarındaki bağlılığın ifadesi ola rak çok güzel tasarlandığını söylüyor. Roma’ya giderek imparator Septimus Severus ile evlenen Suriyeli Julia Domna, yaşamı boyunca Roma İmparatorluğu’nda tahtın arkasındaki en güçlü kadın olmuş. İmparator, Julia’ya sevgi ve saygıyla bağlılık duyarmış. İmparatoriçe olarak Julia, birçok kez kendisini zina ve vatana ihanetle suçlayan politik düşmanlarının entrikalarıyla karşı karşıya kalmış. Şentürk’ün seçtiği sikkeler arasında Kraliçe Eudokia ve X. Konstantinos’un birlikte resimlendiği sikke de görülmekte. Konstantinos ölmek üzereyken bir daha evlenmeyeceğine ant içen Eudokia, Bizans ordusunda üst rütbelerde çalışan Romaos Diogenes (1071’de Malazgirt’te Alparslan’ın komutasındaki Selçuklu ordusuna yenilen Bizans imparatoru) ile evlenmiş ve iktidarı paylaşmış. Sikke koleksiyonlarına bakınca dini portrelerin dışında tek başına kadın portreleri de göze çarpıyor. Hükümdarlar sevdikleri, âşık oldukları eşleri adına para bastırdıkları gibi, iktidara gelmiş kadınların da kendi adlarına para bastıkları biliniyor. Şentürk, “Demokrasinin olmadığı devletlerde kardeşlerin taht kavgaları, iktidar savaşları ve kadınların etkilerini bu basılan sikkelerin üzerinden okuyabiliyoruz. Bazı imparatorlar paranın üzerine eşi kraliçe ile kendisinin adını, resmini bastırırken, güçlü olmayan imparatorların aşkı uğruna iktidarlarını kadınlara da kaptırdıkları oluyordu” diyor. Peki İslam dünyasında durum nasıl? “İslam devletlerinde dini gerekçeler nedeniyle tasvir, figür kullanılmadığı için kadın portresi görmüyoruz, çok çetin yaşanan entrikalar ve gizli çekişmelerin baş kahramanı olsalar da iktidarda para üstüne resmini basacak kadar sahneye çıkmamışlardı” diyor Şentürk. Julia Domna, Septimus Severus’un karısı. Tepedelenli Ali Paşa ve Vasiliki... Osmanlı’nın Yanya Valisi Tepedelenli Ali Paşa’nın sevgilisi Vasiliki için bastırdığı altın madalya Yapı Kredi Koleksiyonu’nda. Zamanla Arnavutluk bölgesinin tek Tepedelenli, Vasiliki madalyası. hâkimi haline gelen Tepedelenli Ali Paşa, sevgilisine bugün Topkapı Sarayı Müzesi’nde sergilenen ünlü Kaşıkçı Elması’nı hediye edebilecek kadar zengindi. Samsun Devlet Tiyatrosu’nun sahnesi yok Kültür Servisi Samsun Devlet Tiyatrosu Müdür Vekili Yeter Başer, tiyatronun kendi oyunlarını hazırlayan, kendisine ait bir sahnesi olan bir binaya ihtiyacı olduğunu söyledi. Samsun’da tiyatroya yönelik taleplerin karşılanamadığını dile getiren Başer, “Karadeniz’in incisi olarak nitelendirilen bir şehirde kendi oyunlarını çıkaran bir devlet tiyatrosunun olmaması çok büyük bir eksiklik. Samsun Devlet Tiyatrosu, Samsun Devlet Opera ve Balesi’nin sahnesini kullanıyor. Bu durum izleyicinin tepkisine neden oluyor. İzleyiciler daha fazla oyun seyretmek istiyorlar ama turne sahnesi olarak hizmet verdiğimiz için sadece haftada bir, bazen de iki haftada bir oyun sergileyebiliyoruz” dedi. ŞİİRDEN ÖYKÜYE, TİYATRODAN MÜZİĞE SÖZÜN ÖZÜ Aşk, akıllı akılsız ayırmaz, herkesin gözünü kör eder. Menandros Bizi hayatın tüm yükleri ve acılarından arındıran bir tek sözcük vardır: Aşk. Sophokles Aşk, tıpkı gözyaşı gibi, gözden doğar, yüreğe düşer. Publilius Syrus Âşıklara kim yasa koyabilir ki? Aşkın en yüce yasası kendisidir. Boethius Viran bahçelerde bülbül öter mi Gönül eğlencesi gül olmayınca Pir Sultan Abdal Âşık olamayan âdem benzer yemişsiz ağaca. Yunus Emre Gerçek aşk cinlere, perilere benzer: Adı dillerde dolaşır, ama gözüyle gören pek azdır. La Rochefoucauld Aşk, akıllının aklını başından alır, akılsıza verirmiş. Denis Diderot Aşk, bilhassa akşamları nöbetini arttıran bir hastalıktır. Hüseyin Rahmi Gürpınar (“Sözün Özü”, Türkçesi: Celal Üster, Can Yayınları) Sevgililer Günü’nde aşk sanatı Kültür Servisi Sevgililer Günü bugün çeşitli sanat etkinlikleriyle de kutlanıyor. İş Sanat’ta, ünlü şairlerimizin aşk şiirleri seslendirilirken, Kenter Tiyatrosu Sevgililer Günü’nü “Aşk Mektupları” adlı oyunla karşılıyor. “Özgür Edebiyat” dergisi, yeni sayısını “Aşk”a ayırdı. Piyanist Burçin Büke’nin “Sevgililer Günü Konseri” ise Kadıköy Süreyya Operası’nda. İş Sanat, Sevgililer Günü’nü 13 şairin kaleminden aşk şiirleri ile kutlayacak. Bugün saat 20.00’de Levent İş Sanat’ta “Aşklar Var Unutulmamak İçin” adlı dinletide aşka dair dizeler yankılanacak. Dinletide, Tilbe Saran, Hümay Güldağ, Metin Belgin ve Hakan Gerçek’in seslendireceği şiirlere, Serdar Yalçın piyanosu, Deniz Erdoğan Likos ve Hüseyin Likos ise aşk temalı aryalarla eşlik ediyor. Nâzım Hikmet, Cemal Süreya, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, Ziya Osman Saba, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Oktay Rifat, Necati Cumalı, Özdemir Asaf, Can Yücel, Ümit Yaşar Oğuzcan, Turgut Uyar ve Edip Cansever’in kaleminden aşk şiirleri seslendirilecek. Atilla Birkiye’nin hazırladığı, Mehmet Birkiye’nin de sahneye uyguladığı dinleti ücretsiz. (0 212 438 63 50) “Özgür Edebiyat” dergisinin yeni sayısı, Atilla Birkiye’nin editörlüğünde “Aşk Özel Sayısı” olarak hazırlandı. Kapağında oyununun galasıyla karşılıyor. Gala bugün saat 20.00’de Harbiye Kenter Tiyatrosu’nda gerçekleşecek. Amerikalı yazar A.R. Gurney’in yazdığı oyunu Armağan Ersin’in çevirisiyle Müşfik Kenter yönetiyor. 1989’dan beri dünyanın ve Türkiye’nin pek çok yerinde ünlü oyuncuların sahnelediği “Aşk Mektupları”nı bu kez aşkları sahnede ve yaşamda otuz üç yıldır devam eden Müşfik Kenter ve Kadriye Kenter oynuyor. Oyun, uslu çocuk Andy ve asi Melissa’nın birbirlerine çocukluklarından başlayarak yaşamları boyunca yazdıkları mektuplarla anlatılan bir aşk hikâyesi. (0 212 246 35 89) Piyanist Burçin Büke, bugün saat 20.00’de Kadıköy Süreyya Operası’nda “Sevgililer Günü Konseri”yle dinleyicileri ile buluşacak. Chopin, Liszt ve Gershwin’i bir araya getirecek konserin ilk bölümünde Chopin’in Scherzo No.2, Fantaisie impromptu ve 1 No’lu Balad’ı yer alırken, ikinci bölümde Liszt’in 2. Macar Rapsodisi ve George Gershwin’in “Rhapsody in Blue”su Burçin Büke seslendirilecek. Kenter Tiyatrosu 14 Şubat Sevgililer Günü’nü “Aşk Mektupları” ‘AŞK MEKTUPLARI’ C MY B C MY B AŞK ÖZEL SAYISI Avusturyalı ressam Gustav Klimt’in ünlü “Öpücük” tablosunun ve Hafız’dan “Gönlü aşkla diri olan asla ölmez” sözünün yer aldığı sayıda edebiyatımızın önde gelen bazı adları şiir, öykü ve denemeleriyle yer alıyor. Abdullah Şevki, Ahmet Erözenci, Ahmet Murat Gümrükçüoğlu, Atilla Birkiye, Bâki Ayhan T., Behçet Çelik, Betül Tarıman, Deniz Durukan, Derya Sönmez, Eray Devrim Duman, Gonca Özmen, Gültekin Emre, Haydar Ergülen, Hüseyin Atabaş, Kemal Bek, Mahir Öztaş, Metin Celâl, Mine Söğüt, Miraç Zeynep Özkartal, Murat Gülsoy, Necati Albayrak, Oktay Taftalı, Pelin Özer, Selim İleri, Selim Yalçıner, Senem Dere, Sibel K. Türker, Zafer Şenocak ve Özdemir İnce, Özgür Edebiyatı’ın “Aşk Özel Sayısı”nın yazarları. SEVGİLİLER GÜNÜ KONSERİ İstanbul Arkeoloji Müzesi’nden Eros’lar.