Katalog

-19MART 2004 CUMA CUMHURİYET SAYFA jjjJVvJil UIVJJ. ekonomifâ cumhuriyet.com.tr 13 Kaçağın yol açtığı yıllık vergi kaybının 2 milyar dolar olduğunu belirten dağıtıcılar devleti göreve çağırdı Akaryabtta devkaçak Uçakla rekabet edemeyince... • DtYAJtBAKIR (AA) - Diyarbakır'da uçak fintıalanyla rekabet edemeyen şehirleraırası otobüs firmalarının yolcu sayısında- yüzde 70 oranında azalma olduğu bildirildi. Yolcu sayısındaki düşüş nedeniyle, otobüs firmalanndan 2 ay içerisi»ıde, Öz Diyarbakır, Dıyarbakır Sur ve Star Diyarbaİor firmalanndaki toplam 2 4 otobüs satıldı. Fırmalar. yolcu azl»ğı nedeniyle Ankara ve Istanbul ssefer sayısını da yanya indirdi. SanayicHer 2004 yılındafi umutlu • tSTANSBUL (AA)- Istanbul Sanayi Odası (ISO) Yönetım Kurulu Başkanı Tanıl Küçrük. 2004'ün Türkiye açısından dönüm noktası olmaya aday bir yıl olcfcuğunu belirttı. Küçük, tSÖ'nun "*Türkiye Ekonomisi 2004" raporundaki değerlendirmesinde, büyümenîn hedeflendiği gibi özel tüketim v e özel yatınm harcamalan ağırlıklı gelışmesinin zor göründüğünü, bu nedenl^. büyümenin bu yıl da devam etmesı için ıhracattakı başannın sürdürülmesınin şart olduğunu vurguladı. SEKA Karacasu iştetmesi satıbyor • ANKA-RA (ANKA) - Türkiye Selüloz ve Kâğit Fabrikalan AŞ (SEKA) Karacasu Işletmesi'nin "ORÜS" ısim hakkıyla h»irlikte 2 milyon 50 bin dolara Berhan Çelik Ahşap Mamulleri Sanayi ve Tıcaret Lımitet Şirketi'ne satışı, onaylandı. Resmı Gazete'de yayımlanan karara göre, şirketin, kendisine verilen süre içerisinde taahhütlerini yerine getirmemesi durumunda geçicı teminatı gelir kaydedilecek ihale iptal edilecek. Renault Zonguldak'a yatınm planlıyor • ZONGULDAK (AA) - Renault Trucks firmasının, Zonguldak'a 50 milyon Euro yatınm yapmayı planladıgı belirtildı. Zonguldak Valisi Yavuz Erken, Renault Trucks Türkiye Genel Müdürü Eric Labat ve yanındaki heyetin kendısinı ziyaretinde yaptığı konuşmada. firma yetkililerinin bölgede mcelemelerde bulunduğunu, uygun şartlar yerine getinldiğinde 50 milyon Euro'lıik yatınmın söz konusu olabıleceğini söyledi. 'Avrupa Bilgi MerkezT Bursa'da açıldı • BÜRSA (AA) - Bursa Tıcaret ve Sanayi Odası (BTSO) ve Avrupa Komıs\onu ortaklığı ile Bursa'da kurulan "Avrupa Bilgi Merkezi" (ABM) törenle açıldı. Merkezin, KOBİ'lerin güçlendirilmesi çabalanna önemlı katkılar sağlayacağını söyleyen BTSO Başkan Yardımcısı Ali Hazır, KOBİ yönetıcilerinden ABM'ye sahip çıkmalannı istedi. Enflasyon muhasebesi uyarısı • AVKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Malıve Bakanlığı, mükelleflenn 2004 yılının ılk geçıci vergilendirme dönemınde enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluklan olmadığını hatırlattı. Malıve Bakanlığı'nın yapüğı yazılı açıklimada, vergınin reel kazançlar üzemden alınmasına yönelik enflasyon muhasebesının yasalaştığı anımsatılarak t "En:!as%on muhasebesi uygulamasmın şırke:lenmizın kaynak yapısının daha sağlilı hale gelmesi yönünde bır etkısnın olması beklenmektedir" dendi. Ekonomi Servisi - Akaryakıt kaçağının Türkiye'ye yıllık ver- gi kaybının 2 milyar dolan bul- duğunu kaydeden akaryakıt dağı- tıcılan, büyük ekonomik kayba yol açan kaçak akaryakıtın ülke- ye hangi yöntemlerle girdığinin bilindiğini belirterek "Devkt is- terse çok rahat baş edebifir" dıye konuştular. Petrol Sanayi Derneğı (PET- DER) hazırladığı bir raporla ka- çak akaryakıtın hangi yollarla Tür- kıye'ye girdiğını ve ülkeye malıye- tinin ne olduğunu gözler önüne serdi. 1996-2003 yıllan arasındakı 8 yıllık dönemde akaryakıt tüketimi artmazken aynı dönemde otomo- bıl ve ağır vasıta sayısının önemli artış gösterdığinı ortaya koyan ra- por, 2002 ve 2003 yıllannda akar- yakıt kaçakçılığının yeniden artış dönemıne girdığini belgelıyor. Düzenlediği bir basuı toplantısı ile raporu açıkJayan PETDER Yö- netim Kurulu Başkanı ve Petrol Ofisi Genel Müdürü Ertuğrul Tuncer, kaçak akaryakıtın ülkeye giriş şeklinin ana baslıklarla ele alınabileceğini bildirdi. SlNIR FAALİYETLERİYLE: Türkiye 'ye giriş yapan kamyon ve TIR'lann yanlannda getırmeleri- ne izin verilen miktarlardaki mo- torinin bır bölümü yurtıçinde pa- zarlanıyor(Tahmini 30 bin metre- küpay). Türkiye den Irak'a sevkı- • Petrol Sanayicileri Demeği hazırladığı raporla Türkiye'de akaryakıt kaçağının boyutlannı gözler önüne serdi. PETDER Başkanı Tuncer, kaçak akaryakıtın ülkeye hangi yöntemlerle girdığinin bilindiğini belirterek "Devlet isterse çok rahat baş edebilir" dedi. yatı yapılan kurşunsuz benzin ve motorinin bir bölümü yurtiçinde pazarlanıyor (Tahmini 12-16 bin metreküp). Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesınde Habur, Do- ğubeyazıt, Başkale ve Cilvegö- zü'nden sınır ticareti ile gelen akaryakıt (Tahmini 3.500 metre- küp ay), toplam aylık 45-50 bin metreküp. FATURASIZ VE YÜKSEK JSKONTOLU SATıSLAR: Özellıkle Mersin ve Antalya bölgesınde yüksek iskontolu ve uzun vadeli teslimler ile kendini gösteren faaliyetler, bu bölgele- re denizyolu ile kaçak akaryakıt girişi şeklinde oluyor. Bu konu- da izlenen yöntemde genellıkle 1996-2002 Araç sayısı ve Yakıt Tüketimi % Değışım eksık veya yanlış beyan vermek veya akaryakıtın birkaç farklı li- mana (çifte liman) indirilmesi suretiyle yakıt kontrol ve dene- timlerden kaçınlıyor. DENİZ MOTORLARI VE TEKNELERLE: Ağırlık olarak Marmara ve Ka- radeniz'de balıkçı motorlanna ve şileplere açık denizde ucuz fiyat ile kaçak akaryakıt satışı yapıl- maktadır. Deniz satışlan, projek- siyonların (300 bin ton'yıl) altın- da görünmektedir. Tuncer, sorulan yanıtlarken de, yeni kurulan ve "1 kasa, 1 masa" misali çalışan bazı akaryakıt da- ğıtım şirketlerine dikkat çekti ve haksız rekabet yarattıklannı söy- ledi. Yüzde 14 iskontolu mal sa- tışı önerildiğini bildiren Tuncer, "Muhakkak illegal faaüyet vardır diye düşünüyorum" dedi. Güney- doğu'da bazı istasyonlann rafine- ri şekline dönüştüğünü belirten Tuncer. "Yöntemler biliniyor. Devlet isterse çok rahat baş edile- biür" dedi. Tuncer, kurşunsuz benzinin pompa fiyatında yüzde 70, moto- rinde yüzde 66 vergi bulunduğu- nu belirterek. bu kadar büyük ver- gi oranlannın kaçakçılığı da cazip hale getirdiğini vurguladı. Tuncer, yeni petrol yasası ile sektörün daha disiplin altına alı- nacağı iyimserliğini taşımak iste- diğini, ancak uygulamalan gör- mek gerektiğini kaydetti. Artan fiyatlar dünya petrolünün dörtte birini tüketen ABD'yi zorluyor Petrol 13 ydm zirvesnıde• OPEC'in üretim kotalannı kısma karan ve ABD'nin stoklanndaki azalış, petrolün varil fiyatını, Körfez Savaşı'nrn ardından en yüksek seviye olan 38.18 dolara yükseltti. Ekonomi Servisi - Dünya petrol fiyatlannda son bir ayda yüzde 10luk bir artış yaşanırken New York Emtia Borsası'nda Batı Tek- sas ham petrolünün vanl fiyatı 38.18 dolarla son 13 yılın en yük- sek düzeyine çıktı. ABD hafif petrolünün fiyatı geçen yıl ortalama 31 dolar düze- yinde seyrederken, 17 Şubat'ta 30 dolar olan OPEC petrol sepetının fiyatı da son bir ayda yüzde 10 ar- tarak 33 dolan buldu. Petrolün va- ril fiyatı Körfez Savaşı öncesinde Ekım 1990'da 41.15 dolan gör- müştü. OPEC üretiml kısmakta kararlı Uzmanlar. petrol fiyatlanndaki artışm 3.5 milyar tonu geçen yıl- lık petrol tüketiminin yüzde 26'sı- nı (900 milyon ton) tüketen ABD'de, dolann değerindeki dü- şüşün de etkisiyle yaklaşan baş- kanlık seçimleri öncesinde eko- nomiyı tehdit edebileceği öngörü- sünde bulunuyorlar. Dünya ham petrol üretiminin yandan fazlasını karşılayan Petrol Ihraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) Başkanı Purnomo Yus- giantoro yüksek petrol fiyatlann- dan endışe duyduğunu belirterek "Mevcutfiyatiar, dünya ekonomi- sine yarar sağlamayacak kadar yüksek" dedi. Yusgiantoro, fiyat- lann yüksek olmasına karşın OPEC'in 10 Şubat'ta aldığı üre- tim kotalannı kısma karannda bir değişikliğe gidilmeyeceğini belir- tirken, OPEC halen 24.5 milyon varil düzeyinde olan günlük ham petrol üretim kotasını 1 Nisan'dan itibaren 1 milyon varil kısmaya hazırlanıyor. Uluslararası Enerji Ajansı Başkan Yardımcısı Wîlb- am Ramsay da hızlı tırmanan pet- rol fiyatlannın tehlike yarattığını söylerken uluslararası piyasalarda petrol fiyatlannın yüksek sevıye- lerde seyretmesi şu nedenlere bağlanıyor: • tspanya'da meydana gelen saldınlann güçlendirdiği terör kaygılan. • Dünya petrol tüketiminde yüzde 26'lık paya sahip olan ABD'de benzin arzının düşüşü ve ABD stoklannın azalacağına yö- nelik kaygılar. • OPEC'in 1 Nisan'dan itibaren uygulayacağı üretim kotalannı kısma karan. • C'n başta olmak üzere Asya ülkelerinın elde ettikleri hızlı bü- yüme ve sanayi üretimi rakamla- nna bağlı olarak artan enerji ve petrol ihtiyaçlan. • OPEC üyesi Venezüella'da olası grevin dünya petrol arzını tehdit etmesi. VERGİ DUNYASI/ MUSTAFA PAMUKOĞLU c-mail: [email protected] Kira Gelirlerinin Beyanında Son Hatırlatmalar 1- Mesken Kira Geliri Elde Edenterin Durumu • Konut kira gelirlerinin 1.5 mil- yar TL'si vergiden müstesnadır. • Kira gelirini beyan etmeyenler veya eksik beyan edenler bu ıstis- nadan yararlanamayacaklar. • Pişmanlıkla beyanname veren mesken kira sahipleri için vengi idaresi istisna uygulamaktadır. • Ticari, zirai, serbest meslek ka- zancı elde edip beyan edenlerin mesken kira gelirieri varsa bu istis- nadan yararlanamayacaklar. ör- neğin biravukat, birmimar, birmü- teahhit beyan namesinde konut is- tisnası düşemeyecek - istisna tutarını aşmayanlar be- yanname vermeyecekler 2- Işyeri Kirası Elde Edenler - Kira gelirinin stopaj kesilme- den önceki brüt tutan 12 milyar TL'yi aşanlar beyanname verecek- lerdir. - Hem işyeri kira hem de konut kira geliri olanlar brüt işyeri kira ge- liri ile mesken kira gelirinin istisna düşülmüş kısmını toplayıp 12 mil- yar TL ile karşılaştıracaklardır. - İşyeri sahipleri kiracıların öde- mediği vergilerden sorumlu değil- dir. Kiracı gelir vergisinı ödeme- mişse vereceği gelir vergisi beyan- namesinde mahsup edemeye- cektir. Kiracının zamanında öde- mediği vergiler nedeniyle sorumlu- luğu devam etmektedir. Kiracı ce- za ve gecikme faizıne muhatap olacaktır. 3- Yurtdışında Yaşayan Vatan- daşlanmızın Durumu • İşyeri kira gelirlerini beyan et- meyeceklerdir. • Konut istisna tu- tarını aşan mesken kira gelirlerini, tev- kifata ve istisnaya^ konu olamayan ki- ra gelirlerini, diğer mal ve haklardan el- de ettikleri kira gelir- lerini beyan ede- ceklerdır. 4- Kira Gelirierin- de Safi Kazancın Tespiti örnek 1 (gerçek gıder tutan 2.500) Brüt kira: 6.000 İstisna: 1.500 Kalan: 4.500 Gerçek gider: 1.875 (Istisnaya tekabül eden kısım düşülmemek- tedir) Vergi Matrahı: 2.625 örnek 2 (götürü gider) Brüt kira: 6.000 İstisna: 1.500 Kalan: 4.500 %25 Götürü Gider: 1.125 Vergi Matrahı: 3.375 5- Konut istisnasından yararlan- mayanlar aynı zamanda götürü gi- der uygulamasından da yararlan- maz diye bir görüş vardır. Bu yan- lıştır... Sadece götürü gider usulü- ~ nü seçenler 2 yıl geçme- dikçe gerçek gider usu- lüne dönemeyecekle- rine dair yasa hük- müne dikkat etmek ^gerekıyor. 6- Kira sözleşme- lerinde kira bedeli net olarak ifade edilme- mişse, bu kira bedeli brüt olarak addedilir. Ancak şöyle bir ifade varsa "Iş bu kira be- deli mal sahibine ödenecektır. Vergi ve diğer yükümlülükler kiracıya ait- tir."; bu durumda brüt kira bedeli- ni tayin ederken netten brüte gidi- lir. öte yandan mal sahibine yapı- lan ödemelerbankadan ödenmış- se yine netten brüte gidilır. 7- Indi- rilebilir Gerçek Gıderler • Emlak vergisi ve diğer yasal ödemeler • Sigorta giderleri • Mal sahibinin ödediği apart- man giderleri • Amortismanlar • Onanm ve bakım-idame gider- leri • Mal sahıbının oturduğu yere ödediği kiralar. Lojman kira bedel- leri • Konut kredisinin veya diğer kredi faizlerinin tamamı • Bir konutu için iktisap ettiği be- delin % 5'i (5 yıl süre ile) 8- Geçmiş yıllarda kira gelirle- rini beyan etmeyenlerin bu yıl verecekleri beyannamelerle bir- likte bu gelirlerini de pişmanlık- la beyan etmelerini tavsiye edi- yoruz. Maliye yoğun olarak kira tespitleri yapmaktadır. Bu tes- prtlerde vergisi ödenmeyen ki- ra gelirlerinin bulunması kolay- dır. Öte yandan kira gelirlerini eksik beyan edenler eğer kira bedellerini banka yoluyla almış- larsa mutlaka eksik beyan et- tikleri ortaya çıkabileceği için bu durumda olanların da piş- manlıkla beyanname vermeleri lehte olacaktır. Aman dikkat.. ikili kira kontratları yapmayın. Kira sözleşmelerinde kira bede- linin net veya brüt olacağını açıkça yazın. Gerçek giderleri- niz ile ilgili mutlaka belge alın ve bunlan muhafaza edin. NOTDEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Nereden Bıddun Yerine Neden Kazanmadın Dönemi Her yıl beyanname verme dönemlerinde aynı haberiertekrarlanır. Beyan edilen gelirterin düşük- lüğünden, birçok meslek mensubunun asgari üc- retliden daha az beyanda bulunduklarından bah- sedilir. Kazanıyorum derken yoksullaşanlar, belki ka- zanınm umudu ile üç kuruşluk birikimini riske so- karak işyeri açanlar, para kazanamadıkları için suçlanır, toplum önünde küçük düşürülür. Toptancıya çalışan küçük esnaf, yedek parça- cıya çalışan şoför esnafı, kiraya çalışan lokanta- cı esnafı istenildiği kadar para kazanamadılar di- ye rencide edilir. "Madem kazanamıyorsun işyehni kapat" gibi sözlerie insanlann umutlannın bile önüne set çe- kilmeye çalışılır. Oysa vergi sisteminin amacı bu değildir. Sistem, küçük esnafın vergi vermesi üzerine değil, küçük esnaf üzerinden vergi kaçıran, on- ları kayıt dışılığa zoriayarak ya da kayıt dışılığın bir aracı olarak kullanarak büyük servetler sağ- layanları vergilendirmek içindir. Sistem, işyeri açılmasını teşvik ederek, yıllarca vergi verilmesini gerektirecek bir kazanç sağla- masalar bile iş diye devlet kapısına yığılmaları önlemek içindir. Sistem, ıttihat ve Terakki döneminden beri ye- tiştirilmeye çalışılan ulusal girişimciyi yaratmak içindir. • • • Vergi sisteminin amaçlan bir yana itilip günü kurtarmak temel amaç haline gelince, yurttaşla- ra baskı kaçınılmaz olur. Bu, vergi sisteminin ıçerisine düşürüldüğü du- rumun sonucudur. Vergi sisteminde gerçek gelirin kavranmasını sağlayacak otokontrol düzenlemeleri yok edil- miştir. Servet beyanı ve gider esası tarihe karış- mıştır. Net aktif teorisine vergileme, yaygın söy- lenişi ile nereden buldun kaldınlmıştır. Geriye ne kalıyor? Salma salmak. Yani kazanılmayan gelirden ver- gi almak. Mükelleflenn kazançlannı, "Sen bu ka- dar kazanmalıydın" diyerek takdir etmek. Vergi mükelleflerine, "Kazandıklannın vergısini verdin mi?" diye sormakyerine, "Neden kazanmadın ?" diye sormak ve mükellefleri kazanmadıklan ge- lirieri beyana zorlamak. Oysa kazanılmayan gelirden vergi alınması çağdaş vergi sistemlerinden çoktan kalktı. En önemlisi de Avrupa Birliği'ne uyumun gereği ola- rak Türkiye bu tür ilkel vergileme yöntemlerini terk etmek ve net aktif teorisine göre vergileme- ye geçmek zorunda. Haksız rekabete neden ol- mayacak bir vergi sistemi oluşturmak, yatınmın önündeki engelleri kaldırmak zorunda. • • • Maliye, beyanlannı düşük bulduğu mükellefle- ri birkaç milyar da sair kazanç beyan etmeye zor- larken, asıl vergi kaçağının nerede olduğu Mer- kez Bankası'nın 2003 yılı ödemeler dengesi ve- rilerini açıklaması ile bir kez daha ortaya çıktı. Merkez Bankası'nın açıkladığı verilere göre ül- kemiz bir ithalat patlaması yaşıyor. Ihracat yüz- de 27 artarken ithalatımız yüzde 34 artmış. Cari işlemler açığı 6.8 milyar dolarla rekora koşuyor. Peki ithalat ile ihracat arasındaki fark nasıl kar- şılanıyor? Türkiye 2003 yılında gereksinim duyduğu dö- vizin 5.2 milyar dolannı, nereden geldiği bilinme- yen bir kaynaktan, kayıt dışından karşılamış. Kay- nağı bilinmeyen bu tutar, ödemeler dengesinde net hata ve noksan kalemi olarak yer alıyor. Yani nereden geldiği bilinmeyen kayıt dışı bir kaynak, ithalatın finansmanında kulianılmış. Kayıt dışından karşılanan bir ticaretin kayıt al- tında sürdürülmesi ve bu ticaretten sağlanan ka- zançlann vergisinin verilmesi düşünülebilir mi? Kuşkusuz hayır. Bu durumda Maliye'nin de küçük esnafa bas- kı yapmak yerine, ben kayıt dışı çalışıyorum di- ye bar bar bağıran bir sektöre yönelmesi gerek- mez mi? Bir vergi sistemi, kayıt dışında servetlerine ser- vet katanlara, nereden buldun diye soru sora- mazsa, neden kazanmadın diye vatandaşının ya- kasına yapışır, kazanmayanlann, "Kazansaydın bana ne" diye variannı yoklannı almaya kalkar. temizel(Ş cumhuriyet.com.tr Personel makbuzsuz fidan sattı Tosfiye süredndeki derneklerhız kesmiyor ANKARA(ANKA)- Kamu kunıluşlannm vakıf ve dernek kunnasını yasaklayan yasanm TBMM'de kabul edilmesine karşın dernek ve vakıflar yasadaki "6 ay içinde tasfiye ediür" yönündekı ifadeyi kullanarak faaliyetlerine devam ediyor. Gölbaşı Tanm llçe Müdürlügü, yasak olmasına rağmen personelin kurduğu tasfiye sürecindekı dernek adına fidan satmaya devam ediyor. Vatandaşa satılan fidanlar karşılığında makbuz da verilmıyor. Tanm Bakanlığı ise llçe Tanm Müdürü Yakup Cebeci hakkında soruştunna başlattı. Çalışanlann kurduğu dernek adına fidan satışı yapan Gölbaşı Tanm llçe Müdürlügü, bu faaliyeti engelleyen düzenleme çıkınca yasayı delecek bir yöntem uygulamaya başladı. Buna göre, bahçesine dikmek için fidan almaya giden vatandaşlara. fiyatı 4.5 ile 7 milyon lira arasında satılan fidanlann karşılığında makbuz verilmiyor. Makbuz talebi halinde ise vatandaşlara "Kanun çıkınca dernek kapandı, makbuz veremiyoruz. tsterseniz Ziraat Bankası'ndaki hesaba para yanrarak fîdanlan alabilirsiniz" cevabı veriliypr.