Katalog

\5 MAYIS 2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA e- Tüpkiye ödülü • Ekonomi Servisi • TÜSÎAD ve Türkiye Bilişim Vakfı (TBV), kamu yönetiminde, ekonomide ve toplumsal yaşamda fcalitenin, verimliliğin | e rekabet gücünün ârttınlmasına katkıda bulunmak amacıyla "e- Türkiye (e-TR) Kongresi ve Ödülleri" düzenleyecek. Bu yıl ilk kez yapüacak etkinlik 23 Ekim'de Sabancı Center'da gerçekleştirilecek. ABD kotaları kalkabilip İÜSTANBUL(ANKA) - Türkiye-ABD Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Akm Kınıklı, ÂBD'li üst makamlarla y.aptıklan göriişmelerde tgkstil ve konfeksiyon sektörüyle ilgili kotalann 2005 'te kaldınlabileceğine yönelik duyumlar aldıklannı açıkladı. İTO'da toplantı düzenleyen Kınıklı, kotalann kaldınlmasmın özellikle rekabet Ipnusunda olumlu placağını vurguladt. Hyundai'den jhracattöreni • tZMtT (Cumhuriyet) - tzmit'in Alikahya beldesindeki Hyundai Assan fabrikasında Starex modelinin ihracatı âolayısıyla tören âüzenlendi. Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Asım Kibar, "Starex, bir ayda 3 binin üzerinde sipariş âlarak şimdiden Ğaşansını kanıtlamıştır" dedi. Kibar, 60 ülkeye yapüan Starex ihracatıyla Türkiye ekonomisine bu yıl 250, 2004'te 350 milyon dolann üzerinde döviz kazandınnayı kedeflediklerini söyledi. fcabah'ın bhıası İş Bankası'na PANKARA(ANKA)- ŞabahGazetesi'nin binasını, 10 trilyon lira bedelle takip alacaklısı tşBankasıaldı.Sabah Yayıncılık'tan yapılan açıklamada, şirketin aktıfinde kayıtlı bulunan Güneşli/tstanbul'daki Sabah Gazetesi binasmın, Küçükçekmece 2'nci fcra Müdürlüğü'nün falimat dosyasıyla satışa pıkanldığı, ihalede binayı lş Bankası'nm ı bildirildi. Macarlaraldı HSOFYA(AA)- Bulgaristan'ın en büyük 'devlet bankalanndan biri olan Devlet tTasarrufKasasUDSK), bir Macar şirketine featıldı. Özelleştirme programı içinde yer fcılan ve ülkenin dört bir yanında geniş bir şube ^ğına sahip olan pSK'yı, yapılan ihale £onunda Macar OTP JHolding, toplam311 pıityon Euro'ya satın jıldı. Maliye Bakanı JvMenVelçev,DSK'nin özelleştirilme prosderünün yasalara uygun bir şekilde ve başanlı olarak yapüdığmı bildirdi. EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 61 yaş mağdurlan emeklilik işlemlerini tamamlayamadıkları için ortada kaldı ÎŞÇİNIN EVMMNDEN Maaş dayokikramiye deEBRUTOKTAR ANKARA - Zorunlu emeklilik yaşı- nı 65'ten 61'e düşüren yasanın Anaya- sa Mahkemesi tarafmdan yürürlüğü- nün durdurulmasıyla emeklilik işlem- leri yapılan memurlann durumunda karmaşa ortaya çıktı. Anayasa Mahke- mesi karannın Resmi Gazete'de yayım- landığı 10 Mayıs 2003'ten önce emek- lilik işlemi tamamlanmayan memurlar, Emekli Sandığı'nın Anayasa Mahke- mesi karannı uygulaması nedeniyle ne emekli maaşlannı ne de memur aylık- lannı alabiliyor. Bu durumdakiler "ça- hşan" ya da "ernekK" görünmediği için sağlık hizmetlerinden de yararlanamı- yor. Emekli Sandığı, bu memurlann görevlerine yeniden dönebilmesi için kurumlanna yazı yazdı. Hükümetin, mahkeme karan gereği bu memurlan görevine başlatıp başlatmayacağı da netlik kazanmadı. • Anayasa Mahkemesi karannm Resmi Gazete'de yayımlandığı 10 Mayıs 2003'ten önce emeklilik işlemi tamamlanmayan memurlar, Emekli Sandığı'nın Anayasa Mahkemesi karannı uygulaması nedeniyle ne emekli maaşlannı ne de memur aylıklannı alabiliyor. AKP hükümetinin "hukuktı zorla- yan" yasalan, yeni mağdur grubu ya- rattı. Anayasa Mahkemesi 'nin emekli- lik yaşını 61 'e düşüren yasanın yürür- lüğünü durdurmasınm ardından, emek- lilik işlemlerinde sorunlar çıkıyor. Mahkeme karannın 10 Mayıs 2003'te Resmi Gazete'de yayımlanmasından önce hükümetin hazırladığı yasa kap- samına giren 2116 kişidenl920'si için emeklilik işlemi başlatıldı. Ancak bun- lann büyük bölümünün henüz emekli- lik işlemi tamamlanmadan Anayasa Mahkemesi yasayla ilgili yürütmeyi durdurma karan verdi. Emekli Sandığı'ndan edinilen bilgi- ye göre, emeklilik îşlemleri tamamla- nan bu memurlar, emekli maaşlannı alacaklar. Bukişiler, görevlerine başla- mak istiyorlarsa yürütmeyi durdurma karan çerçevesinde çahştıklan kurum- lara başvuracaklar. Yargıya başvurulabilecek Eğer kurumlan görevlerine başlatır- sa bu memurlar daha önce kendilerine ödenen emekli maaşlannı ve ikrami- yelerini iade edecekler. Normal memur maaşlan da yürüt- meyi durdurmakaranndan itibarenku- rumlannca ödenecek. Eğer kurumlan görevlerine başlatmazsa idari yargıya başvurarak dava açabilecekler. Ancak asıl karmaşa, Anayasa Mah- kemesi karanndan önce emeklilik iş- lemleri bitmeyen memurlarda yaşanı- yor. Mahkeme karannı uygulayan Emekli Sandığı, emeklilik işlemlerini gerçekleştirmiyor. Emekli Sandığı, bu kişilerin kurumlanna yazı yazarak gö- revlerine yeniden başlatılmasını istiyor. Buna karşın kurumlar arasındaki yazışmalann uzaması ve işlemlerin savsaklanması nedeniyle emeklilik iş- lemleri tam olarak iptal edilmeyen bu memurlar, ne emekli aylıklannı ala- biliyor ne de kurumlannda yeniden görevlerine dönerek memur aylıklannı alabiliyor. Bu durumdaki çok sayıda memur, devletin kendilerine hiçbir ödeme yapmaması nedeniyle ekonomik açıdan güç duruma düşer- ken hükümetin Anayasa Mahkemesi karannı uygulamasını ve görevlerine yeniden başlatmasını istiyor. Aşınma Emekli aylıklan bu yılın başından beri yerinde sayarken primlerbaş döndürücübir hızla arttı Emeğeprim darbesi • Türk-tş Araştırma Merkezi'nin yaptığı hesaplamaya göre, Arahk 1999'da SSK üst sınır prim kazancı 182 milyon 100 bin, aynı tarihte tavandan ödenen emekli ayltğı 159 milyon 475 bin liraydı. Buna göre prim kazancının yüzde 85'i emekliye maaş olarak dönüyordu. Bugün bu oran yüzde 29'a kadar gerilemiş durumda. FATMAKOŞAR SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin eli- ne geçen maaşlar ile ödenen primler arasındaki uçurum giderek açıhyor. Gösterge ve katsayı sistemınin yürür- lükten kaldınhp maaşlann enflasyon artışına endekslenmesı, pnm kazan- cının maaşlara yansımamasına neden oluyor. Maaşlann enflasyona endekslen- diği uygulamanın başladığı 1 Ocak 2000'den bu yana emekli büyük hak kayıplanna uğradı. Türk-îş Araşttr- ma Merkezi'nin yaptığı hesaplama- ya göre, Aralık 1999'da SSK üst sı- nır primkazancı 182 milyon 100 bin, aynı tarihte tavandan ödenen emek- li aylığı 159 milyon 475 bin liraydı. Buna göre maaşlann prime oranı yüzde 85'ti. Diğerbinfadeyleprim- lerinin toplamının yüzde 85'i maaş olarak emekliye geri dönüyordu. Türk-lş'in araştırmasına göre, bu- gün, bu oran yüzde 29'a kadar geri- lemiş durumda. DSP-ANAP-MHP'den oluşan bir önceki hükümetin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan'ın "reform" adı alUnda gerçekleştirdiği Maaşlar erirken primler 'tavan' yaptı Dömm Maaşlar (Ayiık-Toplam) Taban-Tavan (Milyon Tl_) Primterttekî arbş (Aybk-/ toplam) Taban-Tavan Aralık 1999 84.280.000 - 159.475.000 113.700.000 - 182.100.000 Aralık 2000 119.051.010-227.096.944 150.000.000 - 450.000.000 Aralık 2001 196.036.347 - 376.816.442 210.000.000-1.050.000.000 Aralık 2002 257.051.528-570.477.502 327.583.290 -1.637.916.000 Ocak-Mayıs 2003 332.051.528 - 570.477.502 393.099.960 -1.965.499.800 4447 sayıh yasadaki değişiklikemek- lınin aleyhıne sonuçlar doğurdu. Emekhler, Ocak 2000'den itibaren her ay tüketici enflasyonundaki artışı yansıtan farkla maaşlannı almaya başladı. 100tiranın30'u geri dönüyor Ancak "Günlük kazanç alt suun hcr yübir önceki>ıhn arahk ayıikon- dan önceki arahk ayina göre, DİE ta- rafmdan açüdanan en son temel yıh kentselyerier tüketici fiyaüan endek- sindeki artiş oranı kadar, aynca bir öncekiyıhngayrisafiyurtiçi hasda sa- bit fryauaıia geuşme htn kadar artto- nlarak" belırleniyor. Üst sınır ıse çı- kan rakamm 5 katı kadar oluyor. Uy- gulamanın emekhler açısından büyük bir hak kaybına yol açtığırun beltrtü- diği Türk-tş Araştırma Merkezi'nin değerlendirmesinde emeklinin son 3 yılda "cüzdanda biriken 100 Branın sadece\-aklaşık30"unukuUanabUdigL, TOtirasınınkayıpolduğu* behrtüerek "Oysa 1999'da 85'ini kullanabiliyor- du" denıldi. Öte yandan Sosyal Güvenlik Uz- manı Yümaz Şipalde, 4447 sayıh ya- sa ile 506 sayıh Sosyal Sigortalar Ya- sası'nm "Günlük kazanç sınırian" başlıklı 78. maddesinın de değiştirü- diğiru ifade etti. Şıpal, "Budegişadik- k, 1 Ocak 2000'den geçerü olarak, SSK primine esas kazanç sırurlanru betirieşengöstergekr vekatsayıiar yü- rürtükten kaknrünuşûr. Onun yerine 1 Ocak 2000'den bu yana, okiukça karmaşık bir sistem uygulanmak- tadn-" dedi. 1 Sosyal Destek Ödemesi Azaldı j OrtalamaAytık Dönem Aralık 2002 Ocak2003 _ŞuW20ffi_ Mart 2003 Nısan2003 Mayıs 2003 TUFE Artışı (%) 2.9 16 26 2.3 3.1 21 Esas Aykk pMm68T 295891917 302.697432 312081053 318634755 Sosyal Destek Ödemesı ^5Öİ3T 56154 616 46770995 40217.293 m.Heravıçn 4.690.000 Sosyal Ymim ööenmştr Toplam Ödeme 288.542048 363.542048 J&542JRL r36â545M8~ 363542048 363.542048 Kayıp 60 müyon lirayı buldu AKP hükümeti, bu yılın başından beri, tüketici enflasyonundaki artışı emekli aylıklanna yansıtmıyor. Sosyal destek ödemesi tamamen bitene kadar sürecegi açıklanan bu uygulamada emekliye yapılan ödemeler azaldı. Yapılan hesaplamaya göre, sosyal destek ödemesi yılbaşından bu yana 30 ile 60 milyon lira arasında eridi. Orneğin en düşük aylıklara Ocak 2003'te yapılan 70 milyon 962 bin 215 lira olarak yapüan sosyal destek ödemesi, şubatta 64 milyon 295 bin 832 liraya, martta 58 mih/on 245 bin liraya, nisanda 49 milyon 902 bin liraya kadar düştü. Söz konusu gruba ödenen sosyal destek mayıs ayına gelindiğinde 44 milyon 76 bin liraya kadar geriledi. Türk- tş Araşhrma Merkezi'nin belirlemelerine göre, 2OÛ3'ün ilk 5 aymda işçi emekli ayhklannda, aylık TUFE artışlannın uygulanması sonucu yüzde 12.25 artış öngörüldü. Aylıklara yansıyan söz konusu artışa paralel olarak da 1 Ocak 2003 itibanyla 75 milyon liralık sosyal destek ödemesi küçültüldü. Aylıklara uygulanan 75 milyon liralık ek iyileştirme, esas aylıklara yansıyan enflasyon farkı kadar azalbldı.Sosyal destek, asgari aylıklarda 44 milyon 76 bin Üra, ortalama aylıklarda 40 milyon 217 bin lira, üst düzeyden maaş alanlarda ise 14 müyon 859 bin lira olarak uygulanıyor. Tanm kesiminde çalışanlann satın alma gücü 1994'ten beri yüzde 43 azaldı Diinya Çaftçi Günü'nde kara tablo • Türkiye'de tanm kesiminde çalışanlann satın alma gücünün, 1994'ten bu yana yüzde 43'e ulaşan oranlarda düştüğü ortaya çıktı. tZMİR(CumhuriyetEge Bürosu)-tzmir TicaretBor- sası (ÎZTB) tarafindan ya- pılan araştırmada, Türki- ye'de tanm kesiminde çalı- şanlann satın alma gücü- nün, 1994 yılından bu yana yüzde 43'e ulaşan oranlar- da düştüğü ortaya çıktı. tZTB tarafindan yapılan "Türkiye'de Tanm Sektö- nlne Yükknen Fonksiyon- lar ve İç Tfcaret Hadkrinin GeBşimi" başhklı araştır- mada da genlemenin ra- kamsal boyutlan gözler önüne serildi. Borsa uz- manlan tarafindan hazırla- nan raporda şu noktalara dıkkat çekildr. "2002 >ih satın atana gü- cû, 1994yûmagöre tariabit- ldkri ûretkikrinde yüzde 35,sebzeûreticifcrinde yüz- de 25, meyve üretkflerinde yüzde 24, hayvancıhlda ttgi- knen üreticİkrde de yüzde 43 azalmıştır. Bu veriler, Türküretkisinin saün alma gücünün 1994'egöreortala- ma vüzde 26.7 oramnda anlamına gebnek- tedir. Tanm ürûnfcri fi>"at- lannın hızla arttığı dönem- krdeki ticarethadkri,tanm kbine görünse büe, bu geüş- me, girdi fiyatian yoluyla hesaplanan iç ticaret hadk- rinin tanm aleyhine dönüş- türülmesivle kar^üanmış- ur" tZTB Yönetim Kurulu Başkam Tuğrul Yemişçi, son günlerde tanm sektörü- nün enflasyonun sorumlusu olarak gösterüdiğini anım- satarak bu değerlendirme- lerin gerçeği yansıtmaktan uzak olduğunu söyledi. Ye- mişçi, tanm ürünlerinin fı- yatlanmn sürekli artmasına karşın aynı orandaki girdı maliyetleri nedeniyle üreticinin kazanamadığını vurgulayarak "Tanm, sağ- ladığı istihdam olanaklaru GSMH v« ihracata \"apöğı katkdanyla en büyük sos- yal sigorta kurumu olma özefliğinitaşıyor.Tûmtanm politikalan gözden geçiril- meo" dedi. Yanlışpolitikalar tarımı bitirdi Uygulanan yanlış, politikalar sonucu tanm ülkesi olan Türkiye'de tannu bitirildi Tanmsal urünkrde üretim dibe vuniu. 1950 yıhnda ihracatm yüzde 93'ü tanm üriinü iken bu oran 2001'de yüzde 63'e indL 1999 yıhnda 1.8 mih^r dolar olaıi tanm üriinkri ithalaö ise 2000 yıhnda 4.1 milyar dolara yükseldL Ülke nüfusunun yaklaşık 30 müyonunu istihdam eden tanmuı uhısal geürden aldığı pa>' uygulanan olumsuz tanm potitikalan nedeniyk son yıüarda yüzde 10'lara kadar düştü. AKP hükümeti, bütün ahm ve girdi destekkri yerine uygulanan doğnıdan gelir desteğini de gerektiği gibi uygulamıyor. 2003 \innda çiftçiye 2.9 katrilyon Kra doğnıdan geMr destegi verflmesini öngörürken bütçeye 500 trüyon Bra konuldu. Kafayataktım Hafe r 1 e r i didıkleytp bu hüküme- tin onaylayabileceöit'1 b i r 'S'ni bu'maya çalışıyo- rum. Olumlunun peşi^de koşarken kamu yarannı, krtleleri tehdit eden, geleceğimizi ipotek altına alan olumsuz işler listesi kabanyor. Profesyonel gazetecilik ölçüleri içinde köpeğin insanı ısırmasının haberolmadığı gerçeğinden ha- reketle, beslenen bir kaygımı sizlerle paylaşmak ıs- tiyorum: Karşı çıkılması gereken bu kadar çok olumsuz iş, bu Meclis çoğunluğu ve uzun sureçlı seçim takvimi ortada iken toplumsal duyariıhklar- da aşınma yaşanıyor. Zaten demokrasırnızın en za- yrfyan., pariamento dış> nnuhalefet, sıvı toplum or- gütlerinin denetimi, d e f " o k r a t l k ağniıklannı koya- bilmeleri, caydıncı olaöi'f1 "616 " değil mi? Erdoğan hükümeti, yaptıklarının yanına kala- cağı şımanklığında, giderek daha pervasız, kamu yaran, halkın çıkarianna sırtını dönebiliyor. Çıkar odaklannın emrinde medya gerçeklerin çarpıtıl- masında özel katkıda bulunuyor... Isterseniz ge- nellemeden bir tek dünün gündemi ile yasamak- ta olduklarımıza bir göz atalım... AKP hükümeti Meclis çoğunluğuna dayanarak sermayenin istediği iş Yasası değişiklığını bir an önce Meclis'ten geçirmeye bakıyor. AKP'nın oner- geleri ile gelen her değişiklik, ışçı aleyhıne denge- yi biraz daha bozmaya yönelik. Işçilerin, sendika- lann protesto eylemleri, mitingler, gösteriler Erdo- ğan hükümeti için caydıncı olmamış ki.. alay eder- cesine, göstermelik geri adım önerisi iş güvence- si kapsamında 25 işçiye inilmesi ile sınıriı kalıyor. CHP'nin karşı duruşu, tek tek maddelerle atılan geri adımın boyutlannın belki biraz daha ortaya çıkması, pazarlıkta zaman kazamlmasına yarıyor. Besbelli ki işçi hareketi, sendikalar, çok çarpıcı, caydıncı eylemlerle, birkaç gün içinde Erdoğan hükümetini sarsacak bir ağırlık koyamazlarsa ku- ralsız düzenden, sermayeden yana, çok ağır bo- zulan dengede, birkaç küçük makyaj düzeltme, al- datmaca ile bu iş noktalanacak. Umudumuz AKP' nin bundan önceki sayısız hak, hukuk, kamu yaran ile çelişen yasadüzenlemesin- de olduğu gibi Cumhurbaşkanı'na kalacak. Son- ra da Cumhurbaşkanı'nın ne kadar çok yasayı, AKP hükümeti icraatını geri çevirdiği üzerine po- lemikyapılacak. Bir sonraki aşamada yasanın boz- duğu sosyal dengeler, banş için sıra Cumhurbaş- kanı'nın, CHP'nin açacağı davaya gelecek, umut- lar yargı karanna bağlanacak... Bu arada Meclis'te başka yasalar gündemde olacak... Dün konu ile ilgili 8 meslek örgütü, oda ve sendika kamuoyunu uyarmaya çalıştılar. AKP hükümetinin maden yasası tasansı ile gündeme gelecek maden, tarihi varlık, çevre talanı boyutla- nnı ortak bir basın toplantısı ile açıkladılar. Dünya Bankası verileri bile maden cevherini ihraç ederek kalkınmaya çalışan ülkelerin nasıl gerilediklerini çıplak tablolarla ortaya koymakta. Erdoğan hükü- meti ülkenin maden kaynaklannı yabancılara, dün- ya tekellerirte satmanın en elverişli koşullannı ya- ratmak için yasa çıkarmakta diretmekte. Yine bütün uzman örgütler, çığlık halinde Erdo- ğan hükümetinin ihaleyasası değişiklikleri ile, par- ti yandaşlannı kayirma, yolsuzluklara kapı açma anlamında yapmak istediği olumsuz işe karşı dur- maya çalışıyoriar. Nasıl bir çıkar ağı bu ki siyase- ten, ahlaken savunulamayacak bu işte de diretili- yor. Ya Millı Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik'in, bakan- lık bütçesinden özel okullann finanse edilmesi, el- bette halkın aptal yerine konulup yok dediği tari- kat okullannın parasal desteklenip militan yetiştir- me projesine katkıda bulunulması inadına ne de- meli? ÇYDD Başkanı Türkan Saylan'ın açıkla- ması dün gazetemizde vardı. Bakanlık 523 yatılı devlet ilköğretim okulunun 24 bin boş yatağının doldurulması için adım atmıyor. Bakanlık okullan akıl almaz yetersizlik, yoksunluk içinde. Bakanlık bütçesinden özel okullar finanse ediliyor. Eğitim-Sen'in bu uygulamayı kınayan dünkü açıklamasında, 10 bin öğrencinin özel okulda okutulması projesinin maliyetinin ilk aşamada 15 trilyon olduğu hesaplanmış. Bakanlık yoksun kay- naklanndan istenen özel okullan beslemek adına kullanacağı bu para ile 20 bin öğrenciye burs vere- biliyor. 20 bin öğrenciye bilgisayar alabiliyor. 100 bin yoksul Öğrenciye bir yıl süre ile her gün yanm Irtre süt dağıtabiliyor. 15 donanımlı, 30 derslikli okul açabiliyor. 300 okulun laboratuvar, kütüphane gereksinimlerini karşılayabiliyor. 2 bin yeni öğret- menin maaşını karşılayabiliyor. 100 bin öğrencinin okullar açılırken gereken tüm harcamalannı kar- şılayabiliyor. Bin okulun elektrik, su, temizlik, yakrt giderterini ödeyebiliyor. Ya da Istanbul'daki 50 okulun depreme dayanıklı hale getirilmesini sağ- layabiliyor. soner@cumhuriyet.com.tr Türk-iş meydanlarda 'Ekmeğine ve vatanına sahip çık' mitingi ANKARA (Cumhu- riyet Bürosu) - Türk-îş, meydanlara iniyor. Türk-lş Başkarüar Ku- rulu'nun aldığı karan yaşama geçiren yöne- tim kurulu, mitingler zincirinin 2'ncisini An- kara'da gerçekleştire- cek. Cumartesi günü saat 14.00-16.00 sa a t . leri arasında Meydam'nda leştirilecek miting ıçm hazırlıklar son aşama- ya geldi. Mitingde "Efcmek, banş, özgür- lûk; özeBeştinneye ha- yır; iş güvencesi ertek- nemez; taşeronluga ha- yır; onııan vatandıt, sa- tdamaz; ihale luklan önlensin; miyekrimizi patron valdevief g n run atılması benu>iSe_ nirken Türk-tş üyesi tüm işçiler de aileleriy- le birlikte mitinge katü- maya çağnldı. Türk-lş tarafindan basılan bil- dirilerde de Türki- ye'nin bütünlüğünüt ve bağımsızhğunn ko runması, özelleştirme lerin engellenmesi, top lusözleşme, ikramiy ve alacaklann verilmt si, emeklılere insanc yaşam olanağı sağlaı ması, işçiyi köleleştir cek iş yasasuıa eng obnak için mitinge k tılma çağnsında bul nuldu. Türk-tş Genel B: kanıSalihKıbç,sendı başkanhklanna gj derdiği yazıyla, mit ge tüm yurttan kat mın sağlanması için rekli çalışmalann pılmasmı istedi.