Katalog

CUMHURİYET 14 NİSAN 2002 PAZAR ^^T^^ Eski 'Atlantik'ten Urallar'a uzanan Avrupa9 savı • • DEI yeniden tartışma platformuna geliyordu • • 1 w • PAZAR ORHAN BURSALI tunleşme surecının geleceğı BUNDENBUGÜNE s JBüTÜMJEŞMESİ ESfİS COŞKUN S osyalıst de\letler baglaşıklığı- nın dağılması yenı :>ır durum yaratmıştır Merkeziaç kuvve- mun etkısınden çıkan otelo \\xupali devletler, cıvazerrelengıb»! etrafaya- yılmış, yenı bır çekım mericezı etraftn- datoplanmaarayışınagırmışlerdır Bu merkez, Avrupa Bırlığı olarak orta\a çıkmıştır Ozellıkle do Almarya'nın bır- leşmesı ve Avrupa Bırlığı ıcınde ağır- lık lcazanması uye der vletle^ yeniden bır durum degerlendırmesı ıle karşı karşıya getırmıştır Çözum >olu, susuz kalan balıkJan Avrupa Bırlığı havuzu- na almakla bulundu Ancak bu hıç de düşunıildüğu gıbı kolay değıldı, bırçok sorun un çozum- lenmesı gerekmekteydı tlk çozulmesı gereken sorun, Avru- pa'nın sınırlan nasıJ çLzılecek, sorusu- naarananyanıtlardaortayaçLktı Han- gı ulke ve hangı olçutle Avnıpalı sa- yılacaktır 9 Eskı "Atlantik'ten Ural- lar'a Avrupa" sa\ı yeniden tartışma platformuna geliyordu. O zaınan ıkı ul- kenın konumunun oncehkle açıJdığa kavuşturulması gerekıyordu Rusya ve Turkıye Bu ıkı ulke de cografya ola- rak A\rasya ulkelen nıtehğını taşı- maktadırlar Rusya, Orta Asya steple- rıne, Sıbırya'ya kadar uzanan bır coğ- rafyaya sahıp buyuk bır ulke Turkıye de topraklannın çoğunluğıı Anado- lu'daolan, ıkı kıtaya oturmuş buyuk bır ulke Rusya'nın AB uyehgı yonunde açıklanmış bır ıstemının olmaması bır rahatlık sağhyordu. ama y a Turkıye 0 1963"ten ben ortak, 1987'den ben de adaylık başvurusu bulunan Turkıye'nın Helsınkı'de adaylığının kabulu ıse ge- rek Almanya ve gerekse Fransa 'da de- ğışıkpohtıkçe\Telerde farkJı degerlen- dırmelenn, ozellılde de Avrupa'nın sı- nın sorusunun dıle getınlmesıne yol açtı Turkıye'nın AB uyesı oiması ha- lındenıtelıksel bır degışıklıkten soz et- mekgerekeceğı,AvTupa'nın}ennıAv- rasys'nın alacağı bıle soylendı Oysa klasıfc. coğrafya olçutlen b u sorunun yarufl ıçın yetersız kalmaktaydı Av- rupa Bırlığı uışa halınde ve tarıhın bır ururmdur Nıtekım, Izlanda Avrupa'ya, goreteh olarak Kuzey Amenkaya da- ha ydcın olan coğrafyasıyla değıl, ta- nhınien oturu bağlıdır Buna karşılık coğrifyası, gunumuzde Manş Tunelı ıle fzık olarak da Avrupa'ya bağlı olan \B uyesı tngıltere, her zaman Avnpa'dan uzak olmuştur. Merkezi ve Doğu Avrupa ulkelerlnln adaylıkları tkncı olarak cıddı bır malı sorun ıle karşıkarşıyagelınmekteydı Çokozet- le oneklemek ve ışaret etmek gerekır- se, A3D'run bu ulkelerde nufuz kazan- masnı onlemek ıçın tum merkezi ve Dogı Avrupa ulkeleraıın AB adaylık- lan labul edıldı Ancak, bu ulkelenn en bşta ekonomık altyapılannın uyum- laştıüması sorunun \ B butçesınde yaraacağı kara dehgın deh^etı ayırt edılace, surecın yavaşlatılması. uye- lıkleın aşamalandınlması gundeme geld Bunun uzenne bır yandan uyum ıçın estek fonlan ve programlar oluş- turuiu, bırçok projenın PHARE prog- ram çerçevesınde desteklenmesıne gıdıiı tjuncu bır sorun da bırlığın var olan kırruısal yapısından kaynaklanıyor- dıx_ vrupa Bırlığı gemşleme surecı, bugnku uye sayısınm ıkıye katlan- masaşamasına vanma, bırhğın gele- cegızerıne duşunceler ve onenler de ıvecık kazandı 50 yü oncesının Al- nlaıAvrupa'sı ıçın cagorulmuş ku- rumr, geçen sure ıçaıde yapılan kı- ıni jhştıncı duzenlenelere karşın bu- gikr bıle sırtlanmaJaa zorlanırken. v a n n 30'lar Avrupaı'nı ışler ve ış- levkılması, bu-lığe ooğru ılerletme- sı tıdegerçekçıgonnrmrvordu Isıayet Otuzlar A^rupası surecın- d e cem taşıyan bır sorun da bu ulke- lenhukuksal ve sıyisal yapılanma- lajnıakı farklılıklarcLn ılen gelmek- te^/ı Bu sorunu aşabimek ıçın 1993 Kjomhag Doruğu ban olçutlenn ka- buLİıe karar verdı <ızlar, belkı de otular ustu Avru- p^Lsun taşıdığı potajsıyel guçlukJer k^LrındaAB'nınıki okomotıfulke- *ı_, /nanya ve Fransa -iyası bırlığe hız k^tzdıracak onJemleı yuksek sesle tarrmaya açmış bulxnuyorlar Fran- >a. kbakanıJospin, -HalklannAv- rumfi" tanımlamasırı yaparak, ızle- n^sc polıtıkanm ılk ışaretmı verdı ifeeM] ardından Alrruı Dışışlen Ba- l^Fıscher, 12 Ma ıs 2000 gunu, Berlın'dekı Humbold Unıv ersıtesı'nde yaptığı bır konuşmada "Avrupa Fe- derasjonu" onensını dıle getırdı Fıscher'ın "Çekim Merkezi", AB Komısyonu'nun eskı başkanlaruıdan Fransız Jacques Delors un "SertÇe- kirdek" olarak tanımladığı "öncü = avangard " kavTarrunın nıtelığının açık- lığa kavuşturulması noktasmda yoğun tartışmalar yapıldı, yapılıyor Otuzlar Avrupa'sı surecınde ateşlı tartışmalann odağını oluşruran fede- rasyon onensı, Av rupa Bırlığı"nın ge- lecektekı kadennı behrlemeye aday onem ve cıddıyette bırçok sorunu bır- lıkte getırmıştır Federasj'on duşuncesını hem gunde- me getıren \e hem de gerçekleşmesı- nın onunde engel oluşruran çok onem- lı bır etken, dağılan sosyahst blok ul- kelenne yonelık nufuz kazanma sa- vaşımı ıle Turkıye"nın adaylığının Hel- sınkı Doruğu'nda ılan edılmesıdır Bu olgu, ıç ve dış çelışkılerle dolu karma- şık bır yapıya ve surece sahıptır A B Içln federattf yapı Ama federasyon duşuncesıne asıl tehdıt, onennın ıçenğınden doğacak- tır Çunku, gerek Almanya'nın gerek- se Fransa'nın, AB hedeflenyle çelışen, bugun ıçın uzennde uzlaştıklan tek bır hedef var Avrupa Birtiği'nin fe- deras\ona dönüştûrülmesi değiL Av- rupa Birliğı içındc bir federatif ya- pının oluşnırulması. Bu vapıya han- gı u>e ulkelenn dahıl olacağı ıse he- nuz karanlık, en azından bulanık Bu eğıhmın yaşama geçmesı soz konusu olursa o zaman, sozu edılen çelık çe- kırdek etrafında, AB'nın var olan ya da oiasıl uyelen bır penferık oluştu- racaklardır Boylebıroluşumda"He- pimiz AB'liyiz ama biz daha AB'li- yiz*1 manüğLyonetımdesozsahıbıola- cak "Sert Çekirdek" dev letlennın, kendı "Commonwealth''lennı yarat- ma çabasuıdan başka bır anlam taşı- mayacaktır O zaman, bugun aday sta- tusune kabul edılmış, Turkıye \e ote- kı ulkelenn ve de Sert Çekirdek dışın- da kalacak AB u>r esı devletlenn, AB 'ye bakışlannı gozden geçırmelen doğal ve kaçınılmaz olacaktır Boylebırye- nıden gozden geçırmenın ardından, yalnızca Federal Avrupa Dev letı one- nsı değıl, AvTupa Bırlığı'nden genye ne kalacaktır"1 Bu sorunun yanıtını da, bu-akalım, boyle nıyetlen olanlarver- sın Herhalde soylemek gerekır kı, Bır- leşık Avrupa Dev letlen hedefınden vazgeçmeden bovlesı alafranga bır oluşum soz konusu olamaz Birimiz hepimiz için kabul edılebılır, ama he- piniz birimiz için dersenız, ışte o ol- maz Hıç kuşku yok, bu çıkmaz soka- ğa gınlmeyecekrır Bunun ışaretlen de bugunden belırmeye başlamış bulun- maktadır Bırlığın geleceğıne v onelık sorunlara ılışkın v e bugun yuksek ses- le dıllendınlen duşuncelenn tek ne- denı, kuşkusuz yalnızca uye sayısınm arûşından kaynaklanmamaktadır Onun yanı sıra büınen, yaşanan başka neden- lerdevardır Rahatsızlıklaraşılmaz,us- tunden gelınmez değıldır Yeterkı.kı- sa v adelı hesaplarla uzun v adelı hedef- ten vazgeçılmesın, trenın raydan çüc- masına neden olunmasın Daha doğ- ru deyunıyle, Avrupa butunleşme du- şuncesıne sadık kalınsın O halde, son zamanlann moda soy- lemıyle "Avrupa Mühendisleri", on- celıkle yaşanan deneyde yanı Avrupa Bırlığı somutunda, uye dev letler ara- sında eşıtlık, çoğulcu katılım, demok- ratıkleşme ve sosyalleşme ılkelenne sı- kı sıkıya sanlmak gerekır SÜRECEK II lllij • III ,• • » ( \\ openhag ölçütleriL>e devletler 1993 yılında Kopenhag Avrupa Konse>ınde "Merkezi ve Doğu Avrupa'daki ortak ülkeler istcdikJeri takdirde \\rupa Birliği'ne u\e olurlar" ıfadesını kabul ederek halıhazırdakı genışlemeve yonelık kesın adunı atmışlardır Boylehkle, buyume 'eğer' konusu olmaktan çıkarak 'ne zaman' konusu halıne gelmıştır Konsey, buna da açıklık getırmıştır "Ortak ulke gerekli ekonomik ve siyasi koşulları yerine gerirerek üyelik ytikümlülfiklerini üstlenecck yetkinÜkte olur olmaz katılım gerçekleşecektir." Uye devletler aynı zamanda, genellıkle 'Kopenhag kriterleri' olarak anılan uyelık koşullannı, olçutlennı de tasarlamışlardır Kopenhag'da beluiıldığı gıbı, uyelık aday ulkenın aşağıda belırtılen hususlan yenne getırmesını gerektınr - Demokrasiyi, hukukun ustunluğunu, insan haklannı, azınlıklara saygıyı ve azınlıklann korunmasını garanti eden kurumlann istikran; - Işleyen bir piyasa ekonomisinin varlığı ve birlik içinde rekabetçi baskı ve piyasa guçleriyle başa çıkma kapasitesi; - Sivasi. ekonomik ve parasal birlik amaçlanna bağlılık dahil olmak uzere, uyelik yükümlülüklerini üstlenme yeteneği. Bu olçutler Aralık 1995'te Madnd Doruğu "nda gehştınlmıştır Toplantıda onemle belırtıldığı gıbı, uyelık aynca, aday ulkenın ıdan yapılannı ayarlayarak butunleşme koşullannı yaratmış olmasını da gerektınr Avrupa Topluluğu mevzuatının ulusal mevzuata aktanlması onemlı olmakla bırlıkte, mevzuatın uygun ıdan ve adlı yapılar aracılığıyla etkın bıçımde uygulanması daha da onemlıdır Bu, AB uyehğının gerektırdığı karşıhklı guvenınonkoşuludur Adayuyelenn zorlamalan karşısında Helsınİa (Aralık 1999), tum Kopenhag knterlenne uygunluğun bırlığe katılımın temelını oluşturduğunu teyıt ederek adav ulkelenn "4vrupa Birliği'nin değerlerini ve amaçlarını paylaşmalan gerektiğini" ılave etmışnr Avrupa Konseyı ozellıkle Kopenhag siyasi kriterlerine uygunluğun katılım müzakerelerinin açdması için önkoşul olduğunu anımsayarakaday ulkelenn sınır uyuşmazlıJdannı ve ılgılı dığer sorunlan çozumlemek ıçın her turlu çabayı gostermelennı ısrarla ıfade etmıştır EURO ve Maastricht ölçütleri •"' Birinci ölçüt: Kamu harcamaları ve bütçe açığında istikrar, Hukumet harcaması, hukumetın butçe gelırlennın, ekonorrusırun toplam değennın yuzde 3'unden fazla olmamalıdır • tkinci ölçüt: Kamu borçlannda isrikrarlı düşüş Ulkenın borcu, ekonomisinin toplam değennın (GSMH), yuzde 60'ını aşmamalıdır veya borç oranı ıstıkrarlı bır şekılde bu sevıyeye ınmelıdır • Üçüncd ölçüt: Enflasyonda istikrar j Enflasyon oranı bu alanda en duşuk oranJara sahıp uç üye ulkenın enflasyon orarüannı yuzde l 5'ten daha fazla aşmamalıdır */ Dördünciı ölçüt: Faiz oranlarında istikrar Uzun vadelı faız oranlan en duşuk enflasyon oranuıa sahıp uç uye ulkenın ortalamasını yuzde 2'den fazla aşmamalıdır •^ Beşinci ölçüt: Döviz kurlarında istikrar Ulkenın para bınmı en az ıkı yıl sureyle Avrupa Para Sıstemı'nın (APS) normal dalgalanma hadlen ıçınde kalmış olmalıdır Makul Görüş Dunya eğrtım tarıhıne Turkıye'nın çok ozel bır katkısı olan Köy Ensütulennın kapatılmasından bugune (daha doğrusu 28 Şubat 1997 ye kadar) bırtarıh çızgısı çekın Bu çızgı uzenne eğıtımın parçalanması ımam hatıp meslek lıselerının hızla çoğalması, Kuran kurslannın bu- tun Turkıye'yı orumcek ağı gıbı sarması okuma yaşın- dakı çocuk ve gençlenn şenatçılann ve dın tuccarlannın elıne duşmesı ıle ılgılı tanhı kayıtlan koyun Eğıtımın hem bırlığının hem laık, çağdaş ve bılımsel ka- raktennın 50 yıl boyunca gereğı gıbı gefıştınlemedığının veşenatçı-dınsel bağnazlığın degırmenıne dunnadan su taşıyan ıçerığe kavuştuğunun grafiğını elde edersınız Turkıye nın 1950, hatta 1960 larda, ekonomik ve kul- turel olarak hemen hemen aynı paralelde bulunduğu on- larca ulke vardı Bu ulkelerın ıstısnasız hepsının bugun Turkıye'yı sol- lamasının nedenlerınden bın de eğıtımın 5 yılda kalması, bılımsel ıçenğıyle gelıştırılıp butun topluma yaygınlaştın- lamaması ve ozellıkle de dınsel ıçenğe kavuştunjlması- dır Bu konuda, "makul çoğunluk" arasında "makul bir fikır bırlığı" var mıdır yok mudur 9 Veya olabılır mı ola- maz mı'? • • • 1940 1950 ve 60'lı yıllardan bugune çeşıtlı başlıklar al- tında başka tarıh çızgılen de çekmelıyız Ve bu çızgılenn hepsı uzennde mukayeselı olarak, bı- zı bugun sollayan butun devletler ne yaptı bız ne yaptık veya yapmadık çentıklennı atmalıyız Mesela • yonetım bılımlen • ozkaynaklannı kullanma, • bılımını ve teknolojını gelıştırme • yabancı sermayeyı gerçek yatınmlara çekme, • polıtık lıderlık, • tanmını gelıştırme modernleştırme ve uretımını be- şe-ona katlama, • dunyanın yaşadığı devrımlen paralel yaşama • ınsanına deger verme butun yeteneklennı el ustun- de tutma ve onlan yuceltme • daha lyısını uretme becenlennı ulusal çapta orgutle- me ve butun yaratıcıhklarını toplumun bunyesıne katma değer olarak ekleme • ınsanlığın temel hak ve ozgurluklen ve felsefı değer- len vb gıbı tanh çızgılennın grafik okumalan ve grafik oklan, muthış bır eşgu- dum ıçınde bugunku durumumuzu ışaret edeceklerdır Bunlar arasında oyle temel gostergeler veya konu baş- lıklan vardır kı esas belırieyıcı onlardır örneğın polrtık lıderiığın duzeyı çapı Turkrye'yı mut- laka en one taşıma hırsı-merakı ve yeteneği Ulkenın, devtetteve ozel sektorde ekonomı bılım tek- nolojı konulannda sıyasal çalkantılardan fazla etkılenme- den rotayı doğru yolda tutabılme azım ve yeteneğınde bol yetışkın uzman ve teknık kadrolan Şımdı, ılenye bakabılmek ve geleceğı planlayabılmek ıçın butun bu tanhsel grafıklenn yol gostencılıklen uze- nnde makul bır uzlaşma soz konusu mu' • • • Yine egıtıme donersek 1940-50 lerde Turkıye ıkı trenı kaçırdı Koy Enstıtulen nın o ınanılmaz değıştıncı-yaratı- cı gucunu tepeledı Ve toprak reformunu asla yapma- dı Toprak reformu, burjuva toplumlannın ve geçırdıklen devnmın ana ıçenğıdır Bu devnm yapılamadığı ıçın de egemen uretım ılışkı- len, gencı tutucu toprak ağalığı esnafvbnıtelığıyleMec- lıs'e yansıdı Bu ılışkıler ufuksuz ve ortanın altındakı sıya- sal lıderlık veya onderlıklenn hepsını teslım aldı Bugun de Meclıs'te onemlı bır guce sahıp bu çoğunluk yasal eğıtımın 8 yıla çıkanlmasının, ımam hatıp lıselennın sayı- lannın hızla azattılmasının ıntıkamını Bostancıoğlu ndan alıyor Cumhunyet temel eğıtımı hemen enkısa zamanda 11 yıla çıkarmalı ve ımam hatıp meslek lıselerını de ulkenın yılda ıhtıyacı olan ımam sayısı kadar, 2500 mezun vere- cek duzeye ındırmelıdır Ulkemızın oncelıkle, mutlaka yapılması gerekenlen ya- pacak bır çoğunluk anlayışına sahıp olmalıdır Yoksa daha çooook sıkıntılar sıstem boşluklan ve ke- sılmelen yaşanz Veee uzun suredır yaşadığımız varlık sorununu da1 obursali@cumhuriyet.com.tr. Avrupa Birliğı üzerine iki kitap Enis Coşkun Türkiye-Avrupa Bütünleşmesinin Yüzyıllık Seyir Defteri Avrupa butunleşme surecını bu sureçte Turkıye nm yen ve etkıleşımımn kronofo|ik bır yontemle ırdelenmesı Butunleşme Sürecinde Avrupa Birligi ve Türkiye Turkıye nın aday olduğu Avrupa Bırlığı nedır sorusuna aradığınız tum yanıtlar Cem Vayıneui BİRİKİMLİ DENEYİMLİ KADRO A N A D O L U LİSELERİ FEN LİSELERİ v e KOLEJLERE HAZIRLIK KURSLARINDA BAŞARPYA GÎDEN YOLDA SEÇENEKLERİN EM İYİSİ' GELENEKSELODULLU, OLCME • DEGERLENDIRME ve YÖNLENDİRME SINAVI 21 NİSAN 2002 M Z U GÜNÜ YAPILACAKTIR. SINAV1ARA İUCÖĞRETJM 6. VE 7. SINIF ÖĞRENCİlfRİ KATIIABJÜR KAYITLAR, 4-14 NİSAN 2002 TARIHLERI ARASINDADIR. Î00ÎM03 KURS KAYtTUIUMU 01.05.2002 TARIH1NOE MŞLAYACAKT1R. TÜHKOCA6I C M . N O I < 3-»^->O CAĞAtOdUI - İSTA1M»UL TBLı ( « 1 3 ) 314 IS Tl - 72