Katalog

SIYFA CUMHURİYET 12NİSAN2002CUMA DIZI Avrupa Birliği düşüncesi, önceki ütopik ve hümanist urbasmdan soyunup, ideolojik temelli ekonomik ve politik bir karakter kazanmaya yöneldi. Düşünceden eylemegeçişinadımlan D üşünceden eyleme geçişin adımlan, kıtayi mezbahaya çeviren ve 1. Dün- \a Savaşı deniJen büyük savaş sırasın- dı ve sonrasında. özellikle de 1917 Sovyet Eevrimi'nin ardından atılmaya başlanmıştır. B J gelişmede Avrupa Birliği düşüncesi. ön- cdci ütopik ve hümanist urbasından soyunup. iceolojik temelli ekonomik ve politik bır ka- rzkter kazanmaya yönelmiştir. Pin-Avrupa örgütlenmesl Kont Coudenhove Kalergi başkanlıgında kuulan Pan- Avrupa Birliği, özellikle de bu brlik tarafindan 1924yılındayayımlananMa- niesto, düşüncenin eyleme dönüşmesinin mi- ladı olarak kabul edilmektedır. Pan-Avrupa Manifestosu'nun öngördüğü Avrupa Konfederasyonu, üye devletlere eşit- lik güvencesi ve güvenlik sağlayacak; konfe- deral egemenliğe. askeri güce, kademeli bir gümrük birligine, ortak paraya sahip olacak; üye Avrupalı devletlerin ortak kolonilerini, M.lletler Cemiyeti çerçevesine bağlıhk ıçin- dedeğerlendirecektir. 1924 Manıfestosu'nda, Avrupa Birliği düşüncesinin yeni ekonomi- politik karakteri tüm açıkhğıyla görülmekte- dir: "Savaşlan önkmek, dünyanın öteki dev- letleriyle rekabet edebilmek için bir Avrupa Konfederasvonu ya da Birliği ohışturubnahdır. Bu yapı, gümrük birliği te- melinde inşa edflmeü, aske- ri ittifakı ve Yüksek Adalet Dfvanı ohnandır. Bu oluşum komünizm Ue korunıacıtağa karşı faaHyetyürütmeHdir." Fransız Dışişleri Bakanı Aristide Briand'ın, bu Ma- nifesto temelinde. 1927'de, Milletler Cemiyeti 'nde yap- tığı konuşması. bugünün Av- rupa Birliği oluşumunun ma- yası niteliğindedir. İskandi- nav projesi: "Avrupa Ulus- lannın Birleşik Devleti" Kont Coudenhove'dan farklı olarak Danimarkalı Heerfordt, Avrupa Uluslan Birieşik DevJeti adıru verdi- ği projesini coğrafik bir ba- za dayandumak yerine Av- rupa kökenli, bu bağlamda ABD ve Ingiliz dominyon- lanndaki halklan da kapsa- yan biçimde uluslann kon- federal devleti düşüncesi üzerinde inşa etmiştir. Savaş öncesinin Avrupa Birliği girişim ve çağnlan- na HitlerNazizminin dünya- yı kana bulayan savaş tamtamlan yanıt verir. Pan- Avrupa örgütlenmesi, 192930 dünya ekonomik krizinden komünizm ile mü- cadele ederek çıkış yollan- nı arayan; tarihteki Avrupa Birliği düşüncesinin de mi- rasçısı olmak iddiasıyla yo- la çıkan bir girişimdir. An- cak Hitler'in önlenemez yük- selişine yenilip, Nazizmin (=Faşizmin) savaş alevlerin- de yanıp kül olur. Artık Avrupa Birliği dü- şüncesi Hitler Nazizminin eline düşmüş; "soysuzJaşti- nbnışür". Hitler'in fütuhat- la ve zor kullanarak Avru- pa"yı tek egemenlik altında birleştirmek, toplamak; bu- nu "Yeni Düzen" adıyla da- yatmak sahteciliği, karşısın- da halklann demokrasi ve özgürlük direnişini bulur. Nazizme karşı Avrupa direnîşçlleri Pan-Avrupa örgütlenme- sinden sonraki, Avnıpa Bir- liği için ilk örgütlenmeler daha savaş sırasında ve di- reniş hareketinin içinden çı- kan; pazar arayışının değil, halklann banş, demokrasi, sosyal güvenlik ve genlik arayışlanndan kaynakJanan hareketlerdir. 1941 Hazira- nı'ndan itibaren, AltieroSpi- nelli ve Ernosto Rossi, giz- lilik koşullannda, "Ventotene BiklirKİni'" dağıthlar ve "Av- rupa Federatist Hareketi"ni kurdular. 1943 Ağustosu'nda Milano'da yapılan kongre ile bu hareket örgüte dönüş- tü. Kendi program ve eylem stratejisini oluşturdu. Prog- ram, Avrupa "da özgürlüğü sağlamak, tüm Avrupalılann, ortak yararlarını gözeterek. egemenlik güçlerini kuru- lacak bir Avrupa Federas- yonu'na devretmelerini tek olanaklı çözüm olarak kabul etmektedir. UGÜNE \ ENİS COŞKUN • Avrupa Birliği düşüncesi Hitler Nazizminin eline düşmüş; 'soysuzlaştınlmıştır'. Hitler'in zor kullanarak Avrupa'yı tek egemenlik altında birleştirmek, bunu "Yeni Düzen" adıyla dayatmak sahteciliği, karşısında, halklann demokrasi ve özgürlük direnişini bulur. Nisan 1943 'te "Fransa ve Avrupa düşünce- si'' konusunu işleyen "CahiersPoKn^ues" (Po- litika Defteri)'nin ilksayısı yayımlandı. 1944 Ocak sayısında yayimlanan duyuruda şu söz- ler dile getirilmekteydr "PoKtika. a>n devlet- lerin dar sınırtan içinde ayak diremeyi dur- durmabdır. Birieşik Avrupa Devletieri'nin ya- ranlmasv yapdacak birinci iştir. Bu bir düş de- ğüdir." Bu çağn öteki ülkelerdekı direniş ha- reketlerinde de yankı buldu. 31 Mart 1944 gü- nü, Cenevre'de, dokuz ülkenin direnişçileri ilk toplannlannı yaptılar. Bunu izleyen dört top- lantı sonunda Avrupa Direnışçilerinin Ortak Bildirisı kaleme almdı. Bugün AB pohtikalannda, Kopenhag, Ma- astricht, Helsinki ölçütlerinde ve resmi metin- lerde, savaş sonrası dönemdeki, tüm olumsuz manevTalara karşın, Birieşik Avrupa düsünce tarihının gerçek mirasçısı ve geliştiricisi dire- nişçilerin ilkeleri, kullandıklan deyimlerin iz- leri yaşamaktadu-. Savaş sonrası örgütlenmeler Daha savaş sırasında ve savaşın hemen ar- dından Avrupa'nın birliği için çaba harcayan birçok hareketin ortaya çıktığı görülmektedir. Bu patlamanın temel nedeni, kuşkusuz yaşa- mın ve özgürlüğün düşmanı. Nazizm ve faşizm- dir. Bu ideoloji savaştan yenik çıktı. Savaşın Avrupa Sosyalist Birieşik Hareketi Bu hareketin izlediği çizgi ve felsefe, "Tüm ülkelerde sosyaliznün gerçekleştirilmesi, ondan sonra (Birieşik) Avnıpa'nın kurulması, arUk söz konusu değildir. Dolayısıyla şimdi önce (Birleşik) AvTupa'yı gerçekleştirmek, ondan sonra da sosyalizm için mücadelc verilnıelidir ld, o Avrupa Sosyalist bir Avrupa olsun" biçiminde tanımlanmaktaydı. Bu hareket ilk olarak 3 Haziran 1947 tarihinde Avrupa Sosyalist Birieşik Devletleri Hareketi ("Etats- Unis socıalistes d'Europe) adıyla kurulmuştu. 1948 yılından itibaren Avrupa Birieşik Devletleri için Sosyalist Hareket olarak anılan gınşim, 1961 yılında adını Avrupa Solu (Gauche europeenne) olarak değiştirmiş, halen AP'nın sol kanadı olarak varlığını sürdürmektedir. Nazi işgaline karşı Federal Birlik istiyorlardı Dırenişçiler bir Federal Birlik kurulmasını istiyorlardı. Üye devletlerin, topraklannm sa\r unulmasına, dış politikalanna ve ticaretlerine yönelik egemenliklerini geri dönülemez biçimde Federal Birlik lehine terk etmelerini istiyorlardı. Almanya"nın Federal Birliğe alınması, yakıp yıktığı bölgelerin ekonomik yeniden kalkındınlmasına katılması, politik ve ekonomik yapısını dönüştürmeye razı olması koşuluna bağlanmaktaydı: • Gerçekten demokratik elemanların, Nazizme karşı kuşku bırakmayan bir mücadeleyi yüriitmekte muktedir olduklannın teyidL. •" Prusya miHtarizminin ve bürokrasisinin tüm izlerini silecek demokratik bir devlet yapısının yeniden kurulmasının gerçekleştirilmesi™ • Tanm ve sanayide feodal sistemin kökten yıkılmasının hızlandınlması... */ Alman gençliğinin Nazi doktrini, militariznıi ve totaütarizmine göre eğitinüne son verümesi. kazanan tarafi halklar. bir daha özgürlükleri ve yaşamlan tehlikeye girmesin, faşizm gö- müldüğü mezardan gene hortlamasın diyerek örgütlenmeye başladılar. Ama Avrupa bütün- leşmesini savunanlar yalnız direnişçiler de- ğildir. Onlann dışında. A\Tupa sermayesinin daha geniş bir iç pazara sahip olması, rekabet gücünün sağlanması, güvenlik ve iktidannın güçlendirilmesi için ekonomik bir bütünleş- meyi öngören düşünceler temelinde hükümet- leri yönlendirmeyi amaçlayan örgütlenmeler de vardır. Bunlar arasında. Birieşik A\Tupa Hareketi, Birieşik A\rupa İçin Fransız Şûra- sı, Avrupa Ekonomik Işbirhği Ligi. Avrupa Par- lamenterler Birliği. Avrupa Federalistler Bir- liği gıbi gırişimler yer almaktadır. Nazi savaş makınesinin parçalanması, dip- ten gelen bu banş ve özgürlük arayışlan kar- şısında çözüm arayışlan yoğunlaştı. Evet, Av- rupa birleşmelidir. Demokrasi ve banş korun- malıdır. Yıkıma uğrayan ekonomik yaşam dü- zeltilmeli, açlık sona erdirilip, halklar yitirdik- leri genliği yeniden kazanmahdır. Ama nasıl? A\Tupa'da şimdi yeni bir durum var: Iki bü- yük ve güçlü devletin arasında kalmış. Doğu- da SSCB; batıda. Atlantik Okyanusu'nun öte yakasında, ABD ve onun güçlü sermayesi. Avrupa'ya banşı, özgürlük ve genliği kim getirecek? Her halde SSCB değil. Çünkü bu komünizm demek, yani kapitalizmin sonu de- mektır. Iste Churcinl, tam da bu evrede ve bu düşünce te- melinde sahne ahr. ABDde, Fulton'da, 5 Mart 1946 gü- nü yaptığı konuşmanın rep- liği şöyledir: "™ Sovyetier Birliği tehlikesi nedeniyle, yükseJen tanshon karşısında Avnıpa'nın Birliği daha faz- la gereldidir. Doğu ve Batı Avrupa'nın ortasına Demir bir Perde düşmüştür.Komü- nizmin sovyedketkisinde Stet- tin'den Triyeste'ye uzanan bu demirperdenin gerisinde- ki totaliter karakterii rejim- ler Hıristiyan uygarlığına karşı hilal tehdidi gibidir." Bu sözler havada kalmaz. Sahneye ikinci aktör. Mars- hall çıkar, 5 Haziran 1947 günü, kendi adıyla ünlenen planını dillendirir. Amerikalılar için planın üçlü bir hedefi vardır: Poli- tik, ekonomik ve Avrupalı- hk. "Açhğa,fakiriiğe,umut- suzhığa \e kargaşaya karşı" hür kurumlann varlığının politik ve sosyal koşullannı yaratmak ve böylece komü- nizmin önüne. ekonomik ve mali vasıtalarla set çekme- ye yardımcı olmak. Sovyet- ler Birliği ve onun arkasın- dan öteki doğu Avrupa ülke- leri, programın ülkeîerinde- ki sistemi yıkmayı öngören politik içeriği nedeniyle bu öneriyi reddettiler. Bu aşama- da Churchill'in öncülüğün- de. 7-11 Mayıs 1948 'de, La Haye Kongresi toplanır. Kongrenin hazırlık komite- sinde direnişçilere. özellik- le de komünist kökenlilere ve hatta Birieşik Avrupa Dev- letleri için sosyalist hareke- te örgütsel olarak yer veril- memiştir. Bu kongre ile Avrupa halk- lannın barış, özgürlük ve genlik için bütünleşme is- tekleri, onlann elinden auna- rak hükümetlerin eline veril- miştir. "Vatandaşlar Avru- pa'sT düşüncesi, "Vatanlar Avrupa'sı" politikasına dö- nüştürülmüş, metamorfoza uğratılmış, en azından dip- ten gelen dalganın hızı kesil- miştir. Nitekim, La Haye Kongresi ardından hükümet- ler arası örgütlenmeler ardı ardına kurulmaya başlamış- tır. Bu bağlamda Avrupa Konseyi, Avrupa Ekonomik Işbirliği Örgütü, Batı Avru- pa Birliği ve NATO'nun oluşturulduğu görüKiyor. Da- ha sonraki yıllarda Avrupa Güvenlik ve Işbirliği Teşki- lan siyasetdünyasında yeral- mıştır. Bu süreç içinde Do- ğu Avrupa devletleri arasın- da da Varşova Askeri İttifak Örgütü ile ekonomik işbir- liği amaçh COMECON ku- rulmuştur. Bunlann dışında Avrupa Birliği'nin üzerinde yükseldıği, AKÇT, AET ve A.\ET üçlemesi gerçekleş- tirilmiştir. BIRBAKIMA SERVER TANİLLİ bmirin Farkı Var... Izmir, farkları olan bir kent. Önce doğası, insanı vetarıhi ile; bunu, daha ilk bakışımzda hıssettiriyor sıze. Sonra da, kurumlarıyla. Onların içinde de. en başta belediyesıyle... Belde, uzun yıllar şehircilikten nasibi olmayan el- lerde, her yanıyla hırpalandı, yıpratıldı, yıkıma ve yağmaya uğradı. Demokrat Parti'nin arkasından gelen yıllarda, belediyenin başına musallat olan- lar, kente bırşey getiriyoruz dıye ondan sadece alıp göturdüler. Particilik ve popülizmin korkunç tahri- batı Izmir'de de yaşanmıştır. Her örnek bir yana, o canım Körfez'e reva gö- rülenleri başka nasıl açıklayabilirsiniz? Son uç yıldır, bu güzel kente gelip gidiyorum. Her gelişimde, olumlu yönde bır değişikliği görüyor ve sevinıyorum. Payın en büyüğü de Körfez'e düşmüş. Denizin suyu grtgıde arınıyor, doğallaşıyor. Başka olumluluklar da var... Bütunbunları.elbetteBüyükşehırBelediyeBaş- kanı AhmetPiriştina'nın, başta onun "matlûp" ha- nesine yazmalısınız. Sayın Piriştina, Izmır'in geç- mişı, bugünü ve geleceği üstüne önemli şeyler ya- pıyor. Bir Izmir âşığı olarak kendisini kutluyorum. • İkinci olarak Barosuyla... Biraz erken, 5 Nısan'da Ankara'dan Izmir'e gel- dim. Baro Başkanı SayınNoyan Özkan, benden, o tarihte başlayan Avukatlar Haftası Etkinlıklen'nin açılışında sunulmak üzere, bir konuşma istemış- ti; konusu da, "Türkiye'de Hukuk Devleti ve De- mokrasi" idi. Başta hukukçuların oluşturduğu za- rif birtopluluk önünde, bunu severek yaptım. llginç tartışmalar da oldu. Açıkça belli oluyordu ki, dünya ve Türkiye adım adım izleniyordu. llerı bir bılinç düzeyindeydi hukukçulanmız. Doğrusu gönendim. Bu konuşma, yakın günlerde broşür olarak ya- yımlanacak ve yurt düzeyinde de dağıtılacak. Ama Izmir Barosu, hukuk planında da kalsa, bü- tün yurt sorunlanna açık hissediyor kendisini. Örnek mi istiyorsunuz? Yakın günlerde, gazetelere de yansıyan şu girı- şımi duymuş olsanız gerek: Izmir'de 3. Idare Mah- kemesi karanyla, kısa bir süre önce Bergama'da -Ovacık'ta - siyanürle altın çıkarma etkinliğı dur- durulan Normandy Şirketi'ne, Bakanlar Kurulu'nun yeniden izin vermesi. başta Izmir Barosu'nun tep- kisıni çekmiş durumda; yalnız çevre adına degil, hukuk devleti adına da harekete geçilmış bulunu- yor. Bu ileri bılinç ve hukuk anlayışı düzeyine sevin- mez olur musunuz? Izmir Barosu'nun etkinliklerinı adım adım ızleye- lim!.. • Son olarak da, kültür etkinlikleri karşısında Iz- mirlinin gösterdıği ilgi, insanı daha başka duygu- landırıyor. örnek de, TÜYAP 7. Izmir Kıtap Fuarı! • Fuar, bu yıl, 6 Nisan'da açıldı. Bir özelliği de açılışa, yalnız halkın değil. çocuk yazarlann da katılmasıydı. O çocuklar açtılar Fu- ar'ı. Görülecek manzaraydı doğrusu! Bu yılkı temel konu da, Nâzım Hikmet. Onun 100. doğum yılında anılışını vesıle bılip topluca kutlamak. Pek ilginç konuşmalar yapılıyor kaç gündür. Bu ve başka konularda... İlk günü, ben de bir şiır resitali verdim ve onu gör- dümki, Izmirliler, Nâzım Hikmet'eapayrı biryakın- lık gösteriyorlar: bir başka coşku onlannki! Bu yazıyı yazdığım sırada, Fuar süresinin daha ortalanndayız. Pazar akşamına değın, bu dalga- nın kabaracağı söyleniyor. Inanmamak elde değil! Öyle görünüyor ki, TÜYAP yetkilileri ve Fuar et- kinliklerine katılanlar, unutamayacağımız anılarla dö- neceğiz Izmir'den. Evet, Izmir'in farkı var. Hele hele külturel konulara yaklaşımda ve onu coşkuya dönüştürmekte. Sevgili izmirlıler, iyı ki varsınız!... Yarın: Bütünleşme süreclnin geleceği Zerafe/oe öa^Iı^ ^Ce Şüzei'.'... FAZLA KİLOLARIHIZ İÇİN KİLO KONTROL MERKEZİ _ Tl-RK 19 Mayıs Cad. No: 8 Şişli/İSTANBUL Tel (0212) 212 07 07 (pbx) Faks:(0212)212 68 35 Intemet: http://www.tkv.org.tr e-mail: gen.$ekreter©tkv.org.tr koordinator©tkv.org.tr