Katalog

27 ARALIK 2001 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ / ekonomiCncumhuriyet.com.tr Emlak vergisinde yüzde 100 artış, doğalgaza ek vergi, kamu hizmetlerinde ayncalığa son 11 IŞÇtNtN EVRENtNDEN ŞÜKRAN SONER Metpo vagonları Alarko'dan • ANKARA (ANKA)Alsim Alarko, tstanbul Metrosu'nun vagonlannın yapıtnı ve tcsisin kurulması siparişini aldı. Alsim Alarko'dan yapılan açıklamada, Güney Kore'nin tek vagon üreticisi Korea Rolling Stock Corp, Güney Koreli Hyundai Corp. ve Alsim Alarko'nun bulunduğu konsorsiyumun, tstanbul Metrosu ile ilgili 225 milyon dolarlık vagonlann yapımı ve tesisin kurulması siparişini aldığı belirtildi. i yıla ağır yük • Kamunun ürettiği mal ve hizmetlerdeki tüm ayncalıklı tarifeler kaldınlıyor. Bu maddeyle toplam 160 trilyon liralık kaynak tasarruflı hesaplanıyor. Bu alanda özel durumlan belirlemede Bakanlar Kurulu'na yetki veriliyor. THY ve TCDD'deki milletvekili, basın, sporcu indirimleri; TEAŞ, TEDAŞ ve BOTAŞ gibi kurumların kendi personeline indirimli tarifeleri sona erecek. THY'nin Doğu ve Güneydoğu seferlerinde askerler için uyguladığı indirimli tarifeler de kaldınlacak. Benzer şekilde, sosyal güvenlik kuruluşlan, KlT'ler, il özel idareleri ve kamu bankalannda personele, üyelere veya belli sektörlere tanınan özel haklar kaldınlacak. • Kullanım izni verilmeyen (kaçak) yapılara, belediyelerce yol, su, kanalizasyon, doğalgaz gibi altyapı hizmetlerinden birinin götürüldüğü belgelenmesi koşuluyla elektrik ve Sapla Saman Sapla samanı birbirine karıştırmakta, gerçekleri işimize geldiği gibi, kendimize yontmak üzere çarpıtmakta, çifte standart uygulamakta üstümüze yok. Kriz dönemlerinde işçiişverenesnaf, üretimle ilgili örgütlerin tarafları bir araya geliyorlar. IMFDünya Bankası patentli krizden çıkış programının, borç verenlerin güvencesıni sağlama, finans kuruluşlarını toparlama içerikli kalmasını eleştiriyorlar. Söze hep işini kaybeden milyonlardan giriliyor. Milyonların sokaklarda kalmaması için üretime yönelik önlemler konusunda hükümet üzerinde ağırlık oluşturmaya çalışıyorlar. Sonra bir bakıyorsunuz üretimi canlandırma üzerine ahnacak önlemler, önceliklerin belirlenmesi aşamasında örgütlerin emek ayağı devreden çıkarılmış. Gündeme gelen çözüm önerileri bütünü ile krizde zor duruma düşmüş işletmeleri kurtarma içerikli. Sorarsanız yanıt hazır: "Işletmeler kurtanlacak ki, çalışanlar işe dönebilsin, en azından yenileri ışten atılmasın." Yaşam boyu kârlarını üretenleri, çalışanları ile paylaşmamış, krize girdiklerinde, krizin zortadığının çok ötesinde pervasızca işçi atmış, sosyal sorumluluk duymamış, çalışanlarının ücretieri başta, kazanılmış her tür haklarını geriye çekmiş işletmeler, kurtarıldıklarında, bunun ne kadannı çalışanlarına yansıtacaklar? Siz istediğiniz kadar, "Şirket kurtarma başka, üretim öncelikli projeler, hele de çalışan hakları, istihdamına yönelik önlemler çok başka" diye yırtının. Dünyada işsizlik sorununa çare, krizlerden sağlıklı çıkış yolları aranırken doğrudan işçi çalıştırma ile ilişkilendiriliyor. İşçi çıkarmama, iş alanı yaratma bağlantılı kredi, teşvik, vergi indirimi, borç ertelemesi öngörülüyor. Siz hiç bizdeki krizden çıkış arayışlarında bu anlamda birilişkilendirmenin, kavramının olsun gündeme geldiğini duydunuz mu? Kıt kaynaklardan yaratılan olanakların üretimde anlamlı kullanılmasına yönelik denetim bile gündemde değil. Kör bellemiş, benzer içerikli, daha doğrusu aynı kapıya çıkan dayatmaların ardı arkası gelmiyor. "Para gelecek, krizden çıkılacak, Türkiye Arjantin olmayacak" diye söze girildi mi, arkası halk yığınları için bir yeni bedel, işsizlik, kazık. öylesine ağır bir baskı, tek yanlı kamuoyu, medyamızın katkısı ileoluşturuldu ki, kimseler ağızlarını açamıyor. Kazara "Emek Platformu" çatısı altında, çalışanların, işçiler ve emeği ile geçinenlerin, esnafın örgütleri, "ABDtütün tekelinin Türk piyasasını işgal etmesine yönelik, üreticiyi de işçiyle birlikte yakan proje", "Sonuçta sosyal devleti, kamu yarannı gözetecek yatınmlar için devlete de gereksinim var. Zaten bize küçülün dayatmasını yapan zengin kuzeyin ülkelerindeki kamu paylan bizimkinin çok üstünde, kamuda çalıştınlan oranları da", "Hem söz konusu ... kararlarhukuka, insan haklanna aykın".. diye ses çıkarmaya çalıştılar. Gelsin örgüt lideri, yönetim zaafından kaynaklanan şantajlar. Ortalık istenildiği gibi sütliman yapıldıktan sonra da gelsin "Türkiye Anantin olmaz. Türk halkının kültüründe yağma yok" fetvaları. En çok Türkiye'nin neden Arjantin'e benzemediği fetvalarının satır aralannı iyi okumak gerek. Anımsayacaksınız bu teksesli koronun hâlâ vizyon yüklemekte olduğu özal "Arjantin mucizesinden (!)" çok söz ederdi. Bizim yeterinpe hızlı ve kapsamlı IMFDünya Bankası reçetelerini uygulayamadığımızdan, özelleştirme mucizelerini gerçekleştirip dışardan para çekemediğimizden yakınıp dururdu. Şimdi bu teksesli koro Türkiye'nin Arjantin'e benzememesinde halkın kültürüne, suskunluğuna güven duymanın ötesinde saya saya bir tek bizim onlara göre beceriksizliğimizden kaynaklanan farklılıkları sayabiliyor. Yani onların daha çok dış borcu, daha fazla girmiş ve sonra çıkmış, krize neden olmuş sıcak parası, ülkeyi ortada bırakan, yağmalayan yabancı ağırlıklı özel işletmeleri vardı. Enflasyonu aşağı çekebildikleri, milli gelirierini çok dahayukan çıkarabildikleri halde, dış borcu döndüremiyorlardı. Şimdi bizim imdadımıza 11 Eylül eksenli Türkiye'ye biçilen rol bağlantılı dış borç kayırması yetişmişti. Bu kafa ile yakın gelecekte korkulan anlamlarda da Arjantin'e benzemememize pek de bir şey kalmamış. Şimdilik sıyırtmamızın nedeni, öncesinde onların istedikleri ölçülerle Arjantin mucizesini(l) beceremememiz değil mi? Arjantin her şeyi bizden önce yaşıyor. Geride kalmamızın ders alma gibi bir şansı yaratması da var. Kör bellemiş gibi aynı yanlış yolda yürümek, hâlâ döndürülebiliyor diye bize çok pahalıya patlayan borçlan bildik hovardalıkta kullanmak hak mı? Arjantin'de halkın ayaklanması sonrası gelen yeni hükümetin aldığı ilk kararlardan, öncelikle milyonlara iş yaratma arayışından ders çıkarmaya çalışsak ya. ANKARA(CumhuriyetBürosu) IMF'ye sunulan ek niyet mektubu çerçevesinde 2002 yılı için dar ve sabit gelirli kesimi hedef alan yeni vergi yükleri TBMM PlanBütçe Komisyonu'ndaele alındı. Büyük kentlerde emlak vergisi oranlannı yüzde 100 arttıran, BağKurlulann primine yüzde 5'lik artış ve doğalgaz tüketimine ek vergi getiren tasarı; kamu hizmetlerindeki tüm ayncalıklı tarifeleri de kaldınyor ve kaçak yapılara elektrik bağlanmasını yasallaştınyor. IMF koşulları arasında yer alan tasarruf paketinin ilk dili • Yeni yükler: Büyük kente 'göç' cezası, doğalgaza ek vergi, kaçak yapıya elektrik. Gelir beklentisi 880 trilyon. Derviş, önlemler uygulanmazsa Türkiye'nin Arjantin'e döneceğini savundu. mi olan tasan, dün PlanBütçe Komisyonu'na iki bakan tarafindan sunuldu. Maliye Bakanı Sümer Oral paketten 880 trilyon lira ek kaynak beklediklerini bildirirken; Devlet Bakanı Kemal Derviş Arjantin'le ilinti kurarak, "Bu sıkı maliye politikasını uygulamayan ülkenin durumunu gazetekrden görüyoruz" dedi. Tasanyla Ocak 2002 tarihinden itibaren getirilen düzenlemeler ana hatlanyla şöyle: Kjrada beyan dönemi • ANKARA (ANKA)Ev sahipleri ocak ayında vergi ödeyecek. 2001 yılı kira gelirleri 700 milyon lirayı geçenler ocak ayı içinde beyanname verecek. Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi ise ocak, nisan ve temmuzda üç eşit taksitte ödenecek. Işyerikira gelirleri üzerinden stopaj yoluyla vergi kesintisi yapılanlardan kira gelirlerinin brüt tutarı 4 milyar 900 milyon lirayı aşanlar ile işyerini vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayanlara kiralayanlar da beyanname verecek. iMF'nin toplam kredi destegini 16.3 milyar dolara çıkaracağı belirtiliyor Ek kaynak beklentisi Ekonomi Servisi Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, IMF'yle Türkiye'ye sağlanacak ek kaynağın arttınlması konusundaki görüşmelerin devam ettiğini bildirirken fonun 2 milyar dolar daha ek kaynak sağlayacağı ifade ediliyor. Derviş, gazetecilerin, sorulannı yanı Üarken ek kaynağın aynntılannm belli olması gerektiğini ifade etti. Derviş, tf Şimdi bir şey söylcyenıem. Niyet mektubunun son şekH oluşunca hepimlz göreceğiz* dedi. Ek kaynağa ilişkin sorular üzerine de Derviş, bu konudaki görüşmelerin hız kazandığını bildirdi. programı değişmedi. Buna göre, ocak ayında toplanacak IMF lcra Direktörleri Kurulu, 10 milyar dolan yeni, 3.1 milyar dolan 11. gözden geçirmeden, l .2 milyar dolan da eski programın • Derviş, ek kaynağın arttırılması 2002'ye sarkan bölümünden olkonusundaki görüşmelerin devam mak üzere 14.3 milyar dolarlık bir ettiğini bildirirken IMF'nin 2 milyar kredi dilimini görüşecek. dolar daha ek kaynak sağlayacağı Yeni finansman desteği karan uyannca Türkiye, programın izleifade ediliyor. yen iki yılında da birer milyar doteğini 2 milyar dolar arttıracağı belirtiliyor. lar olmak üzere toplam 2 milyar dolarlık IMF,2002'deki 10 milyar dolarlık ek kay kredi daha alacak. nağın yanı su*a 2003 ve 2004'te de birer Böylece IMF'nin toplam desteği, 12 milmilyar dolarlık kredi verecek. yar dolan yeni olmak üzere 16.3 milyar dolara çıkmış olacak. IMF'nin 2002 yılına ilişkin finansman Öte yandan Uluslararası Para Fonu, Türkiye'nin 20022004 yıllan arasında uygulayacağı yeni program için finansman des Zarar8 katrilyon lira • ANKARA (AA)Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu kapsamındaki bankaların 30 Kasım 2001 tarihi itibanyla birikmiş zarar tutan, 8 katrilyon 555.7 trilyon lira olarak belirlendi. Bu tutann dolar karşıhğı ise 5 milyar 763 milyon 170 bin dolar olarak öngörüldü. Zaran en fazla olan banka, 4 katrilyon 465 trilyon 45 milyar lira ile Etibank oldu. ri VM A EMVAKBfcNK PERSONEUMit telefon bağlanabilecek. Bu hak için 6 ay içinde başvurmak zorunlu kılındı. • BağKur üyelerinin ödedikleri primde, sağlık sigortası prim oranı yüzde 15 'ten yüzde 20'ye çıkanldı. Her BağKur üyesinin ödeyeceği aylık primde 56 milyon lıralık artış olacağı hesaplanıyor. 2 katrilyon liraya yakın prim alacağını tahsil edemeyen BağKur'a 100 trilyon liraya yakın kaynak sağlanması bekleniyor. */ Bina vergisinin meskenlerde binde 1, diğer binalarda binde 2 olan oranı, büyükşehir belediye suıırlan içinde yüzde 100 artışla uygulanacak. Belediyeler ve il özel idarelerinin bu vergiden alacakları pay da yeniden düzenleniyor. t/ Akaryakıt Tüketim Vergisi Yasası'nın kapsamı genişletilerek, rafineri şirketleri, doğalgaz üretim şirketleri, ithalatı gerçekleştiren kuruluşlarca yapılan benzin türleri, LPG, gazyağı, motorin, marine diesel, kalorifer yakıtı, fueloil, nafta ve doğalgaz da ATV'ye alındı. Doğalgazdan aynca metreküp başına 5 bin lira ATV de ahnacak. Nafta için bu miktar metreküp başına 2 bin lira olarak uygulanacak. */ Yurtdışına çıkış yapanlardan alınan 50 dolarlık harç, 70 milyon Türk Lirası'na bağlandı. Tasannın ocak ayı içinde yasalaştınlması hedefleniyor. 163 milyon lira Asgari ücretelMF damgası ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2002 yılının ilk 6 ayında uygulanacak asgari ücreti, brüt 222 milyon lira, net 163 milyon lira olarak açıkladı. Hükümet ve işveren temsilcilerinin oylanyla alınan karara muhalefet eden TürkIş, "Komisyonun iradesi hiçe sayıldL HUkUmet ve işverenler, IMF'ye verilen sözlereuygun davrandT açıklamasında bulundu. Dün komisyon toplantısının ardından açıklama yapan Çalışma Genel Müdürü Okan Benokan, 16 yaşından büyükler için uygulanan yeni asgari ücretin 222 milyon 750 lira olarak belirlendiğini söyledi. Net ücretin ise 163 milyon 940 bin lira olduğunu belirtti. Toplantıda alınan kararlan açıklayan Benokan, toplam zam oranının yüzde 32.1 olduğunu kaydetti. Benokan, 16 yaşından küçükler için uygulanan asgari ücretin de brüt 188 milyon 700 bin 750 liraya, net 139 milyon 704 bin liraya yükseldiğini söyledi. Dış tlcaret açığı geriledi • ANKARA (ANKA)Türk Lirası'nın hızlı değer kaybı ve iç talepteki yüksek daralma ihracatta artışı getirdi. Ekim ayuıda yüzde 24.3 artışla 2.8 milyar dolarlık ihracat yapıluken, ithalat yüzde 34 azalarak 3 milyar 298.6 milyon dolara indi. tlk on aylüc dış ticaret açığı ise geçen yıla göre yüzde 64 azalarak 7 milyar 983 milyon dolara indi. %Wk OIREN! ANACAGIZ mM mm\ ÇAUİfttlUt Emek Sigoıta'da Iflas alarmı • İSTANBUL(AA)Emek Sigorta1 nın içinde bulunduğu borç batağı sorununu görüşen şirket yönetim kurulu, toplantının ardından İMKB'ye bir açıklama yollayarak şirketin iflasına uzanan yasal süreci düzenleyen Türk Ticaret Kanunu'nun 324. maddesi gereği mahkemeye başvurmayı kararlaştırdığını duyurdu. kışık: 750 şube kapanacak ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Kamu Bankalan Ortak Yönetim Kurulu Başkanı Vural Akışık, 2002 yılında 750 banka şubesınin kapatılacağını açıkladı. Ziraat Bankası Yönetim Kurulu üyelerine bu yıl kâr payı dağıtılmasından vazgeçtiklerini belirten Akışık, Ziraat ve Halk bankalan için düşündükleri yeni modeli de açıkladı. Akışık'ın verdiği bilgilere göre, Ziraat ve Halk bankalan, gerçek misyonlan niteliğinde olan tanm ve KOBt kredilerinde aracı kurum konumuna indirgenecek. Akışık, 2002'de kapatılacak şubelerin 250'sinin Halk Bankası, 500'ünün ise Ziraat Bankası'na bağlı olduğunu söyledi. Kararnamenin hazır olduğunu vurgulayan Akışık, "Biz bu kararnamenin geçeceği konusunda yeşil ışık aldık" dedi. Akışık, "Neticede Wüeleri UgUendlren bu çahşmalar, poütik sonuçlan olan kararlar. 500 şube diye düşünseniz dahi, bu karar yak Kamu bankalan çahşanlan 2001 yıhnı, IMF dayatmalan sonucunda alınıuı karariarı protesto etmekle geçircüler. • Ziraat ve Halk bankalan, gerçek misyonlan niteliğinde olan tanm ve KOBÎ kredilerinde aracı kurum konumuna indirgenecek. İaşık3 milyon insanı ilgilendirivor." diye konuştu. Akışık, kamu bankalannda sözleşmeli statüye geçen eleman sayısının, istenen rakamın altında kalması durumunda ise ye ni şube kapatmalannın gündeme gelebileceğini ima etti. Akışık, kriz öncesinde kamu bankalannın durumunu, kısa vadeli borçlan nedeniyle, boğazı dümensiz ve motorsuz geçmeye çalışan "Varyag" gemisinebenzetti. Akışık'ın verdiği bilgilere göre, çalışmalar tamamlandığında Ziraat Bankası, çiftçilere doğrudan kredi verme özelliğini büyük ölçüde yitirecek. Tanm kredilerini paket krediler haline getirecek olan Ziraat Bankası, bu paketleri diğerbankalara pazarlayacak. Böylece, Türkiye'nin en köklü bankası niteliğinde olan Ziraat Bankası, asli işlevi olan çiftçi kredileri konusunda aracı konumuna indirgenmiş olacak. Ihale Yasa Tasarısı Kamu bankaları kapsamdışı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) IMF'ye verilen sözler kapsamında gündeme getirilen Ihale Yasa Tasansı üzerinde Plan ve Bütçe Komisyonu ile Bayındırlık Komisyonu arasında görüş farklılığı ortaya çıktı. Bayındırlık Komisyonu'nun dünkü görüşmelerinde, tali komisyon olan Plan ve Bütçe'den gelen öneriler kabul görmedi. Plan ve Bütçe Komisyonu'nun kamu ve fon bankalannın Ihale Yasa Tasansı kapsamına alınması yönündeki önerisi, verilen bir önerge ile reddedildi. Tasannın görüşülmesi sırasında görüşlerini açıklayan TÜSİAD, TMMOB, TOBB, İNTES, TlSK ve diğer meslek örgütleri, yabancılann girebileceği ihale bedelinin alt sınınnı belirleyen eşik değere karşı çıktı. Sektör temsilcilerinin bu yoğun tepkileri üzerine AB standartlanna göre belirlenen eşik değerler, Dünya Ticaret Orgütü ölçütlerine getirildi. Maddeye, Türkiye'nin tam üye olarak kabul edilmesinin ardından AB ölçütlerinin geçerli olacağı koşulu getirildi. Toplantıda iktidar milletvekillerince verilen önergelerle de yasadan istisna tutulan ihalelere yeni ekiemeler yapıldı. Buna göre, savunma ihalelerine ek olarak bu alandaki araştırmageliştirme, yazılım ve DM0'dan yapılacak alımlar da istisna olarak kabul edildi. Tasannın görüşühnesi sırasında, TMY ve çete suçlanndan mahkum olmuş kişilerin ihalelere öneri verememesi yönündeki önerge de kabul edildi. Aycell'in altyapı ihalesi • ANKARA (ANKA)Türkiye'nin dördüncü GSM operatörü Aycell'in, GSM1800şebekesi altyapı genişletme ihalesini, teklifleri "atbaşı" giden Alcatel ile Netaş arasında paylaştırma niyeti ortaya çıktı. 161 milyon Euro tutannda bağlanması beklenen işin yüzde 60'ını Alcatel, yüzde 40'ını da Netaş üstlenecek. Aycell Genel Müdürü Mehmet Ekinalan, yönetim kurulunun bu yönde bir "niyetinin" olduğunu doğrulayarak nihai karan verebilmek için finansman modelleri üzerinde durduklannı bildirdi. VERGJ İADELERİ Fişler 20 Ocak'ta Devlet bankacılıktan Para yerine arazi ANKARA (ANKA)Bu yıl son kez vergi iadesi telaşı yaşayacak olanücretliler, fiş ve faturalan, 20 Ocak'a kadar işyerlerine verecekler. Vergi iadesi uygulamasının IMF'ye verilen niyet mektubu çerçevesinde 2003 yılında kaldınlması planlanıyor. özel Gider Uygulaması" kapsamında ücretlilerin, harcama belgeleri üzerinden hesaplanacak vergi farkı, şubattan itibaren her ay ödenmesi gereken aylık gelir vergisinden mahsup yoluyla ücretlilere iade edılecek. İlgili mevzuata göre ücretlilerin beyan edecekleri harcama belgelerinin üçte biri vergi iadesinde esas ahnacak. Belge tutannın üçte birlik bölümünün ücretlinin o yıla ait vergi matrahınuı yüzde 35'inden fazla olmaması gerekiyor. Buna göre ücretliler yıllık matrahlannın yüzde 105'ine kadar harcama belgesi beyan edebiliyor. iş Bankası Cenel Müdürü özince: NEMALARA TAKAS ÖNERÎSÎ elini çeksin } ESKİŞEHİR (AA) Türkiye Iş Bankası Genel Müdürü Ersin Özmce, külfıyat vatandaşa yüklenerek devlet bankacılığı yapılmaması gerektiğini belirtti. Eskişehir Sanayi Odası tarafindan düzenlenen toplantıda konuşan özince, "Kurtuluş Sava^rndan kalan parayı bir kamu bankasına değü, ö/el bir bankaya koyduk. Yani bu para bir Ziraat Bankaa'na konulabOirdL Ama İş Bankası'na konuldu" dedi. Devletin finans başta kilit alanlardan çekilmesi gerektiğini söyleyen Özince, devlet bankası olmamasından yana olmadıklannı, ancak, devlet bankalannın piyasayı bozmaması, faizleri belırlerken de özel banka gibi davranması gerektiğini savundu. özince, külfıyatı vatandaşa yükleyerek devlet bankacılığı yapılmaması gerektiğüıı belirtti. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Devlet Bakanı Şuayip Üşenmez, 2003 yılında tasfiye edilecek olan Zorunlu Tasarruf Fonu'nda biriken anaparanın, hak sahiplerine kamu arazisi olarak ödenmesine dönük öneri hazırladıklannı söyledi. Üşenmez, fondan 1.597 dolar para ödenmesi gerektiğini, ancak devletin ekonomik kriz nedeniyle nakit sıkıntısı içinde olduğunu vurgulaladı.Üşenmez, hak sahiplerine verilmesine yö nelik bir proje geliştirerek Başbakanlık'a sundu. Tasarruf hesabında 3 milyon 70 bin 33 kişinin (1 milyon 579 bin 434 memur, 498 bin 211 işçi, 181 bin 437 sözleşmeli personel, 811 bin 251 geçici işçi) 9 katrilyon lira birikimi olduğunu belirten Üşenmez, "Kamunun bu meMağı lasa sürede ödeyebOmesi ve beklentileri giderebilmesinin mevcut şartlarda ınümkün ohnadıguu degerlendirmekteyiz" dedi.