Katalog

SAYFA CUMHURİYET 19 MAYIS 1996 PAZAR 8 PAZAR KONUĞÜ Prof. Dr. OzerJDzankaya, 19 Mayıs ulusal egemenlik bilincini tarihin ışığında değerlendiriyor Ulus kaderinikendisikurtanr'SI/NLJS Mustafa Kemal. daha kurtuluş savaşının başında "ulusal egemenlik" hedefını * ongoruyordu Mustafa Kemal, ulusal hukumet oluşmasını, halkı avdınlata aydınlata, Istanbul hukumetının ışbırlıkçı olduğunu gostere gostere gerçekleştırdı Tdrk Kurtuluş Savaşı, bır ulusal bılınç oluştururken hem alt kulturgruplannın aynltk sevdasına >oneltılmesıne, kışkırtılmasına fırsat vermemeyı başardı hem de ulusal egemenlik ılkesı \e ozgurluk ortamı. halkın gonullu desteğını harekete geçırmeyı başaran ozellığı ıle uluslararası somurgecıhğı onleyebıldı Mustafa Kemal. cumhunyet ıstemeyen arkadaşlanna. atlann, kırbaçlanmadan da faytonu çekebıleceklennı gostererek ders. verdı Şımdı, kım dıktator. kim Turk halkının dıktatörluk altında kalmasını. boylece Turkıye'nın bugun butun Islam dunvasında olduğu gıbı verlı, yabana somürünün altında penşan, derbeder yaşamaMnı ıstıyor. kım Turk halkının ozgur. bağımsız. e\ının efendısı, çağdaş, gelişmiş ınsanlardan kurulu bır toplum olmasinı ıstıvor, açıkça ortadadır Mustafa Kemal'ın Erzurum Kongresfnde soyledığı hıç unutulmamalıdır "Maalesef, yurdumuzun her vanında çok mıktarda yabancı parası ve yabancı propagandası dolaşmaktadır" Bugun durumun farklı olduğu kanısında değıhm Prof. Dr. ÖZER OZANKAYA SÖYLEŞİIŞIK KANSU 19 Mayıs 1919, L lusal Kurtuluş Sava- şı 'nın ilk adımı. L lusal Kurtuluş Savaşı 'nın, dun- yadaki dığer bağımsızlık savaşları ile karşılaştı- rıldığında } en nedir? - Turk Kurtuluş Savaşı benzersız bır hareket Başka hıçbır toplumun somurgehkten kurtulma vo- lundavermiş olduğu mucadele Mustafa Kemal ın onderlığındegerçekleşenTurk Kurtuluş Savaşrnın butunculluğunde değıl Bu savaş. tum yonlenyle vepvenı bır toplum yaratma ışıdır Boyle bırbutun- cul programa sahıp olmadan, kurtuluş sa\aşları ba- şarılı olamıvor Mustafa Kemal Turk Kurtuluş Sa- vaşı ıle amaçladığını. yenı Turk toplumunun dev- letı aılesı. eğıtımı, ekonomısıyle dılı, yazısı felse- fesı sanatıy la. vanı tum vonlerıvle kafasında oluş- turmuş, bıçımlendırmış ve somutlaştırmıştır Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı'na )a baçımsız/ık \a o/ıını çağrısı ıle başlıyor. Mustafa Kemal 'ın bagımsızlık hedefi hangı ıl- keleri içeriyordu? - Oncelıkle, ortava koymavı amaçladığı yapı ne- vı gerektırıyor. onu bıhyordu Bu yapının ozü, ıl- kesı "ulusal egemenlik"*tır Llusal egemenlik oz- gurluk kavramını anlatır Ozgur olmavan ınsanla- rın ulusal egemenlik dıye adlandınlan bır toplum bıçımını gerçekleştırmesı olası değıldır Mustafa Kemal Amasya da bunun ıpuçlannı vermeye baş- lıyor Ovlebırıpucukı uç vıilık Kurtuluş Savaşı'na da ondan sonrakı yenı toplumun bıçımiendırılış d o nemlerıne de damgasım vuruyor Egemenlik ka- yıtsız sartsiz ulusundur Bunu anlatan ılke, daha Amasya da dılegetırılmıştır Llusun geleceğını. y ı- ne ulusun azım ve kararı kurtaracaktır •••••• Oysa o donemde, kongrelerde bıle Mus- tafa Kemal'ın bağımsızlıkçıyanına karşı, hima- \ealığı \e mandatılığı savunanlar az değıl. Tum bu olumsuz koşullara rağmen Mustafa Kemal sa- vaşımını nasıl kazanıyor? - Yabancı ışgalmden gerçekten özgun ve yararlı hızmetlerde bulunmuş dığer kımı kışılerde. Kurtu- luş Savaşı nın dığer onder kadrosu ıçınde Mustafa Kemaldekıbuolgunlaşmışbüınçyok Bunlannbır bolumu korumacılık yabancı gudumu altına gır- mevı onerıyorlar Çünku ulusal bılınçlerı. ulusagu- venlerı yok Halbukı Mustafa Kemal tum dunya- ya, uvgar ınsanlığa ve tum azgelışmış ulkelere kat- kıda bulunan şu gozlemden yola çıkıyor Bır ulus. meşru haklarının bılıncıne vardığı. yanı kendı yo- netımını kendı elıne alma gereğını kavradığı anda o ulusun karşısında hıçbır somurgecı guç dırene- mez Dunyanın en guçlu orduları bıle böyle bır ulu- su alt edemez Son dönemde, L lusal Kurtuluş Sava- şı 'nda emperyalist guçlerle değil, yalnızca onla- rın ılerı surduğu Yıınanlılar ıle savaşıldığı gun~ deme getırılerek, bağtmsızlık savaşını küçümse- yııı tutumlar gozlenıyor. Bunları nasıl değerlen- dırıyorsunuz? - Bu Mustafa Kemal'ın onderlığtndekı sömur- gecılığı alt eden hareketın gerçek ozunun kavran- masını ıstemeyenlerın gınştıklerı bır çabadır Ha- reketın onemını kuçumsemek yönunde bır çabadır Yunanlıların somurgecılerın her turlu maddı. ma- nevı ulusalararası ılışkılerde dıplomatık her turlu desteğe sahıp olduğu bılınen bır gerçektır Avrıca. somurgecılerın ulkenın her vennde, 600 yıllık ge- leneklerı ıle yururlukte olan saltanat ve hılafet yo- netımının de desteğıne sahıp olarak gerçekleştırdık- lerı ışgal soz konusudur Eğer Ingılız Fransız, Ital- yanların halıfe sultanın desteğı olmasaydı, Yuna- nıstan kendı başina nasıl bu savaşı yürûtebılırdı9 ^••^•' L lusal Kurtuluş Savaşı 'nın halk hare- ketı olmadığı, bir avuç subay ve aydın tarafından ı onlendirıldiğı yonundekı savlar son günlerde moda oldu. "se diyorsunuz? - Tam tersıne Mustafa Kemal, tstanbul'dakı ha- lıfe sultanın duşmanlarla ışbırlığı yaptığı konusun- da kamuovunu somut olavlardan yararlana yarar- lana avdınlattıkça artan olçude halk "Anadoîu'da- ki ulusal direnişten başka çıkar yol yoktur" demış ve Mustafa Kemal ın yanında ver almıştır Düşu- nun Mustafa Kemal 8Temmuzl9t9 u 9temmu- zabağlayan gece Istanbul hukumetı vepadışah ta- rafından butun askerı gorev lerınden alınıvor Mus- tafa Kemal bununla da kalmıyor, "Butun rutbele- rimden sıynldım. Ulusun bir bireyı olarak, yalnız- ca ulusun civanmertliğine vc kadırbilıriığıne guve- nerek bu han'kefı vuruteceğim. Ben, namus so/u verdim. Bu da\anın sonuna kadar AnadoJu'dan baş- ka yere gitmek soz konusu değiktir" dıvor Bır halk hareketı olmasaydı hıçbır resmı gorev ı olmavan Mustafa Kemal, nasıl olur da, kongrelerden karar çıkartır temsıl kurulu kurar Anadolu'dakı tum va- lılerın kavmakamlann. beledıyelerınbu temsıl ku- rulu kararlarına uymalarını sağlar' Hıçbır vetkısı olmayan bır kışı, Sıvas'ta ulusun bağımsizlıgını. ozgurluğunu, namusunu kurtarmak ıçın bır genel kongre toplanması çağrısını yaptıktan sonra hangı gucuv le. hangı yetkısıy le Turkıye'nın heryennden delegelenn gelmesını nasıl gerçekleştırebılır' Bır halk hareketı olmasa, en uzak koşedekı koylu, cep- henın en ılensındekı asker kadar savaşla nasıl ılgı- lendınlebılır' Ulusal yükumluluklervasalan çıka- rılıvor Her aıle bır çıft çorap, bırtakım ıç çamaşı- rı bır çıft çarığı cephedekı askeregondenjor Her aıle buğday ının. tahıhnın yuzde40'nı, parasını son- radan almak uzere orduya verıyor Pek buyuk bır bofumu bağışlıyor Her varlıklı ınsan taşıt aracının, taşıt havvanının nalının, mıhının, telının, gazyağı- nın zıftının butopvekunsavaş ıçın gereklı olan her ş.evınınvuzde40'!annıorduvabaiîışlıvor Bu halk hareketı olmasa nasıl başaıılabılır' Istıklal Mahke- melerı gıbı olağanustu vetkılerle çalısan mahke- meler halkın desteğı bulunmadan olası mıdır' Bu savları gundeme getırenleı ya sosyolojı bılmıyor- lar va da gerçekten onvargılı oldukları ıçın kaç kı- şive ınandırabılsem dıve kendılen de ınanmadan gerçek dışı savlar ılerı suruvorlar 1937 dt Dncııbakıı ın Kulj) ı/<,Lsinüı dogdu 1959da SnasalBılgıleı Fakulte^ı nı bırudne vos- \olojı kursuumdeusıstan oldu 1962-64 \ ılları uıu- sında S\ rac tıse L nı\ ersı/esı nde toplıımbılım \ uk- seklısansnaptı I966\ılındakıdoktorare:ı ogıen- cı hareketlerı uzerınde \upılan ılk unıştıınıcı oldu "Köyde Toplumsal Yapı veSiyasalKıiltur"koını- lıı araştırması TRT Büımsel 4ıaşlıınıa Odulu nıı aldı 1975 Mİıııdu Tuıknedekoopeuıtıfleşnıe k<>- nıısıında mılcın Kaıacan iarışmwıi bıııncılıçıııı "TapucuBalıkçılıkKooperatifı'nın Toplumbilim- sel fncelemesi" de kazandı Profesorlıık tezıın Tııık de\ rımının \ uksekoğretını gençlıgıne ııaul oÇıetıl- dığı koınısunda \aptı 1978 \ılında hnzıılıkıuıına ba}ladıgı "4tatürA ve Laiklik" adlı kuabı 4ta tııık ıın 100 dogum \ ddomımu ı<,ın Tıııknc /,\ Ban kası tarafından \cnımlandı Bukıtııp "Tıırkiye'de Laiklik "MII altımhı 6 kızhusıtdı "Cumhuriyet Çı- narı" adlı t uınhuı n t ıın 7() \ ddoınıınıı ı<, ın lıazıı hıınınbelgesıl kıiapolarakdu\a\ımlaııdı TRTtı- lc\ ız\ oınındagı \ t //1 ıllaıda \ a\ ındaınm 20bohtm- lıık "Cumhuriyet Çınarı" bclgt selııım danifimııı lıgını \aptı ka\ııak nııtııını luızırladı •ilanııkçu DIIŞUIILC Denıegı nın kıı/ıuu ınc\ı oldu u 1 gt- nel haşkanhgını \aptı sovlerken Anadolu ve Rumelı Mudafaaı Hukuk Cemıyetfnın doğrudan doğruva padışahı karşısı- na almış goruntusu vermemeve de çok ozen go«te- rıvor Bovlece bır savunma onlemını de alıvor "\n- cak" dıvor "sı/ın bunun duvurulmasına yol açan kararınızdan sonra artık du> urulmaması ıçın gerek voktur. Tersine vapılacak şev. her voreden padışa- ha, Oamat Ferit hukumetını kınavan telgrafların çekılmesıni sağlamaktır." Bovlece kendisine bır gerı adım attırılmak ıstenıvorken kendisi gerı adım atmadıgı gıbı bır adım daha dtıyor ve halkın padı- saha Istanbul hukumetını kınavıcı telgraflarvağdı- nlmasınisaglıvor Boyleceneoluvor'Anadolu nun artan sivıl ve asker kesımlerı ve halkıvla bırlıkte ulusal kuıtulus savaşının vanında olduğunu tstan- btıl ve hukunıetıne gosterıvor }anı Mustafa Kemal'ın karşısında onemli bır muhalefet var - Evet Erzurum Mebusu Raıf Hoca ve onun gı- bı duşunenier halıfe sultanın verının anavasada be- lırtılmesını ıstıvor Hatta Erzurum da Mudafaı Hu- kuk Cemıvetı verıne Muhafazaı Mukaddesat Ce- mıvetı açmavı onerıvor Hareketı ıçınden parçala- mavı amaçlıvor Mustafa Kemal. bu konuda Kâzım Karabekır ın dıkkatını çekıyor Kâzım Karabekır den gelen va- nıt onlaııhaklıbulurnıtelıkteoluvoı ve"\rkadaş- lar.cumhuri>etegidiştenka>gılanıyoıiar*'dıveuva- rıda bulunuvor Mustafa Kemal daha zamanı gel- medıgı ıçın "Cumhurivetegidiştenkavgılananların hiçbir gerekçeJen yoktur. geneksı/ bır kurunruta kapılmışlardır"demekle bırlıkte " Vapmak istedı- ğimi/ halkın kendi haklarını koruduğunu, koruva- cagınıgostermektir" kar^ılığını venvor L lusal kurtuluş Savaşı utkuyla sonut,- lanırsa, Mustafa Kemal'ın aklında ciııııhıııni'i de\ ııını nı yapmak kesınleşmıştı, orle mi? - Tabıı Hatta halıfe sultanın anavasadakı yen- nııı belırtılnıesi gırı^ımlerını de Llusal Kurtuluş Savaşı ıle ıç ıçe gerçeklesen Turk demokrası sava- şı adına bır kazanınıadonuşturuvor Bu ısrarlar kar- şısında Meclıs'te gızlı oturum ıstıvor Bu oturum- da tutucu mılletvekıllenne sunlan sovluvor "Ha- life sultanın anavasadakı verinı ve vetkilerini belir- lemenin gunu değildir. Eğer bugun bu ışı vapmava kalkışırsaniA iki seçenekten birini i/ltmck zorunda- sınız' Birincisi. bugunku halife sultanı de\ let başka- nı tanıdığıni7i sovleıectksıniz. O unıan bılivorsu- mu. kı. bu bır haındır Duşmanlaıia ışbıriigivapmak- tadır. Nokdivon>anı/ki. Osmanlı haneddnından bir başka kişivi halife sultan vapacagız. O /aman da. KöNUK YAZARI Bu arada demokrası işliyor mu? - Hem de nasıl ışhyor Mustafa KemaPın hare- ketının cumhunyete gıdış demek olduğunu anla- yanlarhep varolmuş Orneğın Mustafa Kemal'ın en vakınındakı 15 Kolordu Komutanı Kâzım Ka- rabekir bırçok kez Mustafa Kemal'ın elını bağla- mak ısteyenlenn sozculuğunu yapmıştır Istan- bul'un Anadolu ıle ılışkılennın kesıldığı donem ıçerisinde halıfe sultanayapılanbaşvuruyupadışah Yahdettinduymazhktan gelmış, Anadolu ve Rume- lı Mudataaı Hukuk Cemıyetı'nın faalıyetlennı kı- nayan bır bıldın yayımlamıştı Bu bıldırının Ana- dolu 'yaduyurulmayacağı kararlaştınlmıştı Ancak Kâzım Karabekır tutucuların teşvıkıvle Erzurum. Trabzon ve Sıvas'ta. halıfe sultanın Anadolu hare- ketını kınayan bıldınsının halka duvurulmasını Mustafa Kemal'e danışmadan verdığı emırle sağ- lamıştı Ondan sonra "Belki halkımız bir kez daha halife sultanına sesini duvurma imkânmı bulur umuduyla bovle vaptını. uvgun bulur musunuz'" dıve Mustafa Kemal e danışıvor Mustata Kemal arkadaşlanna karşı kıncı da olmak ıstemıvor Bır- lıkte y uruteceklerı bır dava var Sadece şu \ anıtı ve- nyor "Damat Ferit hukumetinin hainliklerınin he- nuz koylere kadar duvunılamadığını bilirsıniz. Bu bakımdan. bildinnın Vnadolu'da duvunılnıaması- nı istemıştik. Avrıca. halıfe sultanın bıldirısinın de duzmece bır bıldirı olduğu kanısındavdık." Bunu da du;ni4iıUıia ışbırliğı halindeki bugunku lıalılı sul- tan bu karannızı tanıyacak mıdır'' Bu savaş orta- mında halkın başina birde Alı-Muav ıve kavgası mı çıkaracaksınız? Bu, bugunun ışı değildir." kısa su- re sonra da Meclıs ten ^u kararı geçırtıyor "Hali- fe sultan. ulus kurtulduğu gun. ulusun gonlunde sevgi dolu \enni aldığı takdirde o zaman anayasa- da >eri belirtilecektir." Bu olav da aslında ulusun her zaman ıçın kendı kadennı kendisinın belırleveceğıne ılı^kın demok- rası ılkesının Turk Kurtuluş Savaşı nabavrakoldu- ğunu kanıtlıvor Kurtuluş Savaşı 'nı bile)leyen ulu\ bt- lınc ı nin ozü nedır? - Osmanlı donemının sonuna kadar Turk halkı bır ulus donemı vaşamjd' Bır ulus olma bılıncmı edın- metırsatıverılmedı Tersıne Osmanlı sultanmınte- baasıvardı Işte butebaadan bu bolumu devletın asıl dayanağını olu«'urdugu halde kendısme ozgu bırdevletı olan bır lopluluk olarak kendısinı algı- lamaolanağıyoktu Hakveozgurlukleresahıpvurt- taşlar değıldıler Demın sov ledığımız "l lusun ka- derini kendisi kurtaracaktır"' ılkesı Turk halkını esit hak ve ozuurluklere sahıp vurttaşlardan kuru- lu bır topluluColaıak kendısını algılamasi volunu açtıktan başka bugun ıçın son derete onemli olan bırşey daha ortava^kokuvor O da alt kultuı grup- larını vanıdeğişıkeinıkgruplanai>an onlarınhep- sınıde>ımverîndev^ avnı guzelortu avnıbavrak avnı kaden payldsm.ı bılıncı altında toplanma ola- nağını veren bır veııı bılınçle de ortava çıkıvor TBMM'de şunu sovluvor Mustafa Kemal "Efen- diJer, Meclisımizi oluşturan kurul. \alnı/ca Turkler- den, valnız Çerkezlerden, yalnız La/lardan. valnız Kurtlerden, valnız Vraplardan oluşmamaktadır. Butun bu topluluklaıin ortaklaşa. kendı ozgur ıra- desıvleoluşrurduöu lıır butunluktur." yuz? Ilk Meclis'te bu rengı gorebılıyor mu- - Hepsı var Bunl.ırın hıı,bınsi "Peki neden bu Mecüs'in adı Turkivc Buvuk Millet >leclısi'dir" dı- ve sormuvor' "Neden bu ulkenin adı Turkive'dır" dıye sormuvor' Çunkıı bır nesnel gerçek olarak. bın vıldan ben Anadolu da "Çoğunluğun dili dili- miz. çoğunluğun adı adımız" demev ı ba^armı^ bır halk olduklannı bılıvorlardı Bu nedenledır kı In- gılız silahı veparasıvla halıfesultanın fetvasi ona- vıvla desteklenen Kurt avrılıkçilığı Gunevdoğu Anadolu'da başarılı olmadı Kurtçe konuşan ınsan- ların pek buv uk çoğunluğu bu kısjurtmalara sırt çe- vırdıler • ^ • M Bugun ıse ulus bılııuının koreldığı, uluslaşma suret-inın tukendığı \olunda savlar var. Katılıyor musunuz'' - Yenı somurgeulığın kullandığı sovlemlerden bınsidırbu Bakın ulus olgusunun tum sosvolojık ogelen ıle olusmamıs olduğu çağlarda bıleoptımal buvuklukte bırtoplulugunotesınegeçıldığınde bu vapı başdnlı olamamı^tır Turk Kurtuluş Sdvaşı. bır ulusal bılınç oluştururken hem jlt kultur grupları- nın avnlık sevdasına voneltılmesine kışkırtılması- na fırsat vermemevı basanvor hem de ulusal ege- menlik ılkesı ve ozgurluk ortdmı halkın gonullu desteğını harekete geçıımevı başaran ozellığı ıle uluslararası somurgecıhğı onlevebılıvoı İkı vonden de ulus olma gırışımlerıne gelebılecek saldırıları tehlıkelerı onlevebılıvor Oysa şımdılerde Ataturk'un kııha<,lı dıktutor olduğunu ılerı surenler tar... - lş.te kırbacı kımın îstedığı bellı Mustafa Ke- mal ın bu olavdakı arkadaslarının kımler olduğu- nu Sovlev 'dendolavlıoldrakçıkarabılınz Saltanat kaldınlmadan once RaufOrbav. Refet Bele. Ali Fu- atCebesoy -bu ısımlerın bır kısmı Amenkan man- dasının sozculerı olduğu gıbı cumhurıvete karşı olan ınsanlardı- Mustata Kemal ı Retet Bele'nın Keçıoren'dekı evıne davet ederler Mustata Kemal gıdervesabaha kadar suren tartismalarvapılır İşın ozetışu Mustata Kemal e, devletbaşkanlığıkonu- sunda ne duşunduğunu sorarlar Mustafa Kemal de "Sizneduşunuvorsunuz" dıve karşılık venr Rauf Orbav sunları sovler "Hilafet ve saJtanatın kaldn rılmaması içın ıki nedenim var. Bırincısı. benim atam halifenin ekmeğı. nımeti ılevetışmiştır. Benım de kursagımda. halifenin nımetınden pav vardır. ona karşı nankorluk edemem. Ikıncı nedenim şu- dur Bu milletın gozunde ulaşılamavacak kadar vuksek bır makanı olmadığı surece, bu milleti bir arada futanıa/-sınız." Vanı Turk halkını elı kırbaç- onun gozunde ulas,ılamavacak kadary uksek de- netlenemevecek her dedığı hıkmet oldn herdedı- ğıne uvulması gereken bır makam tarafından yo- netılmesını ıstıvor Bunun ıçın de hılafet ve saİta- natııı devamını onenvor Retet bev Rauf Orbav "ın butun sovledıklerıne avnen katıhvor Alı Fuat Pa- i}3 ıse Moskova'dan venı geldıgını memleketın ko- şullannı vetenncebılmedığınidktdrıvor Şımdı kım dıktator kım Turk halkının dıktatörluk altında kal- masinı bovlece Turkıve nın bugun butun Islam dunvasında olduğu gıbı verlı vabancı sonıurunun altında penşan derbeder vdşamasinı ıstıvor, kım Turk halkının ozgur bağımsız, ev ının efendisi çağ- daş gebşmış ınsanlardan kurulu bır toplum olma- sını ıstıvor açıkçaortadadır Numaraı-icumhunyet- çilerkaravabevaz bevazakaradıven Mutarakear- tıklarıdır benım kanımca Onlann venıorgutlendır Keşke hepımız malvarlıgımızı ve gelırlerımızı bıl- dırsek de. kım hangı hesaplarla konu^uvor kım hangı hesapların etkisı altında kalem ov natıvor bel- lı olsun Mustafa Kemal ın Erzurum Kongresı nde sovledıgı hıç unutulmamalıdır "Maalesef.yurdu- muzun hervanında çok miktarda vabancı parası ve yabancı propagandası dolaşmaktadır." Bugunku durumun farklı olduğu kanisinda değılım KAMRANBARAN * Ataturk un lıder olarak, tarıh ıçınde her bakımdan seçkın bır yerı vardır Tarıhsel ışlevını yenne getııme- de nıyet yetenek ve yontem olarak gelmış geçmış lıderlerden farklılığı ve ustunluğu vardır O her şey- den once, ancak buyuk lıderlerde bulunan ustun bır zekaya onu yonlendırmede yardımcı sağduyuya, gerçeklerden ve var olan verılerden otesını tasarla- yabılmek ıçın, gereklı hayal gucune ve buyuk lıder ol- manın vazgeç/lmez nıtelığı olan, ınsan sevgısı ve oz- verıye sahıptı Ruh dunyası bu yuce değerlerle zen- gın ve guçluydu Boyle bır ruh ve onun turettığı akıl- cı dengelı ozverılı ve genış ufuklu bu dunya goruşu sayesınde, asker olduğu halde, en genç çağlarında bıle tum gerı kalmışlığını ve olumsuzluklarını yaşa- varak gorduğu toplumsal koşullan değıştırmek ve ye- nıden duzenlemek ıçın, bencıl ve aşırı akımlara ka- pılmamıştır Daııma demokratık ve halkın yararına du- zenler amaçlamıştır Askerlık dehasını ulkesını em- peryalist saldırılardan korumak ıçın kullanmış, asla saldırgan olmamıştır Onu, duşledığı duzenı kurmak ıçın ger eklı bağımsız ortamı hazırlamada yardımcı bır geçış mesleğı olarak gormuştur Nıtekım kuçuk rut- belı bır subayken bıle hep yaratacağı buyuk esen duşlemış ve sonunda zafere ulaşınca askerlığı bıra- kıp devlet adamı olarak asıl ışlevını gerçekleştırme- ye gırışmıştır Onun bu konuda da eşsız bır gozlem, ıdrak ve sez- gı gucune sahıp olduğu topluma donuk sorunları kendıne dert edınıp çozumler onermeye başladığı ta- rıhten ıtıbaren ortaya çıkar O yapacağı refomnların çoğunu onceden tasarlamıştı 23 Temmuz 1919 Er- zurum Kongresı oncesınde kongreye katılan Surey- va ^ iğıt ve Mazhar Mufît Kansu'yla beraber 7-8 tem- muzda sabaha karşı Erzurum Kongresı'nın sonuçla- nnı konuşurlar Mustafa Kemal, Mazhar Mufit Kan- O'nu anlamaya çalışmamız gerek su nun deftenne şunları yazdırır 1- Zaferden sonra hukumet şeklı cumhunyet olacaktır 2- Padışah ve ha- nedan hakkında zamanı gelınce ıcap eden muame le yapılacaktır 3- Tesettur kalkacaktır 4- Fes kalka- cak ve medenı mılletler gıbı şapka gıyılecektır 5- La- tın harflerı kabul edılecektır Işte, ımparatorluk artığı bır Osmanlı toplulugundan bır ulus yaratırken planlama metot ve uygulamala- rında kusursuz tam bır akılcılık, gerçeklık, butunluk ve "evrensel doğruluk" gorulur Eşsız askerı deha- sı savaş sanatındakı ustun bılgı ve yeteneklen saye- sınde kazandıgı zaferlerle une kavuşan Mustafa Ke- mal, Ulusal Kurtuluş'u da orgutleyıp zaferle sonuç- landırarak, yenı ve çağdaş bır devlet halınde orgut- leyıp duşledığı yonde gelıştırmek ıçın butun yetkıle- rı elde etmış bulunuyordu Zaferden once atılan ma- ya tutmuş devlet yapısmın alacağı bıçım zaten be- lırlenmış demokratık bır yonetım bıçımı daha 23 Mı- san 1920'de uygulamaya konmuş ve Kurtuluş Sava şı bu duzen ıçınde onun yonetımınde yurutulup ka- zanılmıştır Artık onun ıçın, gereklı kurumlan oluştu- rup ve ulusu bılınçlendırerek bu yonetımın sahıbı kı- lacaktır Sonra da bu çağdaş yonetımde yerı olma- yan kurumlan ayıklayıp, toplumu gerı bıraktıran fak- torlerden anndırarak onu çağdaş bır toplum halıne getırecektır Butun bunlan yapmaya olağan koşullarda hıçbır lı- derın gucu yetmezdı Ancak Mustafa Kemal'ın duru- mu çok farkhdır Çunku o, ulusu ıçınde sınırsız bır sev gı ve saygıya sahıptır Ve o da bu olanağı, ınsanlık ıçın sevgı ve ozverı dolu kalbıyle ulusunun gelışmesı ve mutlulugu yolunda kullanacaktır Bılındıgı gıbı de- mokratık, ozgurlukçu duzende gereklı olan bılınçlı ozgur duşuncelı ve yaratıcı ınsan tıpıdır Bu nıtelık- lerde bır "yurttaş" yetıştırılmeden bır toplumu oz gurlukçu bır sıstemde yonetmek ve o duzenı ışletmek olanaksızdır Bu nedenledır kı Mustafa Kemal bır yandan amaçladıgı devletı bırım bırım ustune koya- rak tum kurumlarıyla oluşturmaya obur yandan da bır oğretmen gıbı ulusunu yetıştırmeye gırışır Butun bunları yaparken, her eylemının açıkladığı her fıkrı- nın her onerısının buyuk butunle uyum ıçınde oldu ğu gorulur Ataturk'un topluma donuk akılcı ger çekçı ve ınançlı olmayan tek bır sozu yoktur Şu hal- de bır peygamber kadar olumsuz duşuncelerı ve eserlerıyle evrensel boyuttakı bu buyuk ınsanın her konuda soyledıklerının uzerınde buyuk bır onemle durup onu anlamaya çalışmamız gerekır Zıra bır toplum sağlıklı bır yaşama kavuşabılmek her alanda gelışebılmek guçlenebılmek, çağdaş çızgıyı koruya- bılmek veya bu çızgıye ulaşabılmek mutluluğunu sag- layabılecek duzenı kurabılmek ve koşulları yaratabıl- mek ıçın, fertlerındekı yaratıcılıgı gelıştırmek ve onu eyleme geçırıp etkın kılmak zorundadır Aksı halde gelışmış ve yaratıcı toplumların ardından gıtmek, on ların bulduklarını taklıtle yetınmek veya onlara yem ol- mak zorunda kalır Ataturk çağdaş medenıyet sevı- yesıne ulaşmamızın şu uç şartın gerçekleşmesı ıle mumkun olacagına ınan mıştır Bırincısı mutlak su- rette bağımsız ve halkçılık esasına dayanan bır mıllı devletın kurulmasıdır Ikmcısı po ıkada hukukta kulturde ve yaşayışta Batılı laık bır toplumun mey- dana gelmesıdır Uçuncusu ıse karma ekonomı esa- sına dayanan bır sanayıleşme yolu ıle kalkınma ve boylece ekonomık bagımsızlığın saglanmasıdır Işte Ataturk un bu hedeflere yonelen devrımcı reformla- rı 1- Bağımsız ve halkçı bır mıllı devletın kurulması 2- Laık ve cagdaş bır toplumun yaratılması 3- Sana- yıleşmeye donuk bır mıllı ekonomının gerçekleştırıl- mesıdır Bugun bu devrımler beklenen sonuca ula- şamamış ve çağdaş cumhurıyetımız ve bağımsız dev- letımız tehlıkelı bır ortama suruklenıyorsa bu sorum- luluk; bu harekete yetışemeyen ve bu yuce hareke- tı bır turlu kavrayamayanlarındır Bu sorumluluk; Ulusal Kurtuluş Savaşı'nı bıle hafıfe alan çeşıtlı ke- sımlerdekı ışbırlıkçı ve çıkarcı asalaklarındır Bu so- rumluluk; ıkıncı cumhurıyet-federatıf devlet savunu- cusu eğer gafıl degılseler haın boluculerındır Bu sorumluluk; bıtkısel yaşam surecını parçalanarak tamamlamiş olan Osmanh devletı ozlemıyle yetmış uç yıllık çağdaş ve laık cumhurıyetımızı hâlâ ıçlerıne sındıremeyen ve Turk halkını ortaçağ karanlığına go- turmek ısteyen dış guçlerın uzantısı koktendıncı ve orumcek kafalı, çıkarcı şerıatçı ve kara yobaz çete- lerını yonlendırenlerındır Bu sorumluluk; Turk genç- lığını çeşıtlı kamplara ayırarak aşırı solcu, Kurtçu ve şerıatçı molla tıpı yaratarak bolmeye çalışan çağdaş- hk ve Turkluk duşmanı vatan haınlerınındır Bu so- rumluluk; her turlu soygun vurgun yolsuzluk ve aı- le boyu hırsızlığı neredeyse yasal hale getıren çıkar- cı ve kışılıksız yonetımlerındır Ve bu sorumluluk; gaflet dalâlet ve ıhanet ıçınde olanlarındır Ataturk un cumhurıyetın guvencesı olarak gordu- gu Turk gençlığı yonetımlerın bılınçlı veya bılınçsız polıtıkalarıyla kendı ulusal degerlerını unutan etkısız bır gençlık halıne getırılmıştır Ummetçı-şenatçı akım- larla da tepkısız hale getırılmek ıstenmektedır Bu ta- rıhı gunde gençlerımızı uyararak yuce Ataturk'un kendılenne yukledıgı sorumlulugu yenıden hatırlatı- yorum Çunku Ataturk ulkesını seven çalışkan atak ve cumhuriyet devrımlerıne baglı Turk genclıgının kurdugu çağdaş ve laık cumhurıyetını koruyacagına ve yaşatacagına yurekten ınanıyordu Bu konuda Ataturk dıyor kı Turk gencı, ınkılâpların ve rejımın, sahıbı ve bekçısıdır. Bunlann luzumuna, doğrulu- ğuna herkesten çok ınanmıştır. Rejımı ve ınkılâp- ları benımsemışttr. Bunları zayrf duşurecek en ku- çuk veya en buyuk bır kıpırtı ve bır hareket duy- du mu, hemen mudahale edecektır ve kendı ese- nnı koruyacaktır. Gençler tarıhte hıçbır lıder ulkesını ve devrımlen- nı gençlığe emanet edıp boyle bır gorev yuklememış- tır Ataturk'e bağlılık belırlı günlerde Anıtkabır e gı- derek saygı duruşunda bulunmakla saglanamaz O'nun devrım ve ılkelerıne O nun çağdaş ve laık cumnurıyetıne yonelık saldırıları o saldırıların kayna- gı ne olursa olsun nerede olursa olsun o kaynağı ku- rutarak ve yok ederek kanıtlamalısınız Yuce Ataturk sızlere ınanmıştı Bızler de bu ınancı devam ettıreceğınıze ınanıyoruz * Mustafa Kemal Demegı Genel Başkanı