Katalog

SAYFA CUMHURİYET 10 ARALIK 1995 PAZAR OLAYLAR VE GORUŞLER Önce Ayılar Gidiyor PENCERE ÇELKGULERSOY Ş ehrimiz hesabına kimse umut- lanmasın! Kutuplardakı ayılar- dan soz edeceğım Geçenlerde Cumhurıyet ın arka sayfasın- dakı genış haberden ogrenmış olmalısinız Yer vuvarlağı üs- tunde bacaların \ e çılgın gibi artan taşıt- lann çıkardığı karbondıokstt tepede uzenmızebırnaylonortuçekıyor Altın- dakı ısının çoğalmasi çeşıtlı ıklım bo- zukluklanna vol açarken kutuplardakı buz kıtlelennı de erıtmeve koyuluyor Akıllan zorla> an bu bu\ uk değışımın ıçmde yaşamortamları bozulan ılkya- ratık turlerınden bırı olarak once buz avılan. kutuplardan uzaklaşmayabaşla- mişlar Olav ve ılk haber bu Bızım kuşak yanı 1930'lann lstan- bul çocuklan ve 40 lann gençlerı Ikın- cı Cıhan Sav aşı 'na uzaktan tanık olmuş- tu Ateş sınınmıza dayandığında doğal olarak buğday uretımı azaldı ve esmer bırekmek pıvasaya çıktı Okta> AkbaL savaşın ve sonrasının şehnnı anlattığı öykusune "Once Ekmekler Bozuldu" adını vermış ve bu bırçok şeyı sımge- leyen bır slogan halıne gelmıştı Şimdi bızımle beraber butun dünya - ekmek ne demek- yer ymarlağının bo- zulma>a başladığına. dehşetle. tanık olu- >or. Yazgida, bunu da gormek varmış •Vma herkesin, olan biteni netlikle al- gıladığını soyleyecek durumda değiliz. Her toplumda çok büyuk çoğunluk. gunluk kaygılannın ve heveslerının pe- şınde "Dünyanın sonunun vakJaşmakta o(- duğunu" dıle getırenler 3 tur yanıtla karşılaşıyorlar iyimser çoğunluk. şu inançlara sanlıyor: 1) Haberler, abartılı. 2) Doğanın ken- dı kendını zamanla duzelteceğıne inanı- vorum. 3) Bılıme gu\ enıyorum. Bılım v e teknık buna da bır çozge (çare) bulur' 1) Bunlardan bınncısını ele alırsak haberlerde hiçbirabartmaolmadığı. an- laşıldı Harta tam tersıne. belkı eskı de \ ımle "Telâş-ı âmmeyı mûcîp olmamak için*\ kamuoyuna von \eren güçlenn. rehlikeyi kuçulterek \ansittiklan v e ıkın- cı plana attıklan bılesovlenebılır kor- kulan >ev herhalde once borsalann ai- tust olması! 2) Doğanın kendını zamanla duzelt- meM ancakonubozanetmenlenntfak- torlenn) kalkmasına, hıç değılse azal- masına baglı In^an ve dolavısı ıle baca sayısı arttıkça \e motoriu taşıt uretimi duşurdlmedıkçe, hava kendı kendısını nasıl îMİeştırsın1 3)Lçuncusunegelınce buıyıceacık- lı Çunku bılımın evrensel ve kozmık konularda çok zayıf kaldığı anlaşıhvor En basıtı, şu ozon tabakasının ne kadar narın bır şev olduğu hc>aba katılmamış Bendurumu "kapitalnevisiparişetmiş- se, bılımin onu ınceleme\e almış" olma- sı ıle açıklayabılıyorum Çunkü dunyada devletlerın "rutin" ışlerdışındabırşeyle ılgılendıklen yok Ya para guçlen yetmıyor, ya da sıyasal ıktıdarları sadece sılah yanşı ve savaş sanayıı çekıyor Dev let dışında ekono- mi>e yön veren özel kapital odakian da, sadece ve sadece kendı uretım -ve satış- urunlen ıle ılgılıler. ABD'de buyuk kam- panı lerın venı araştırma ve gelıştırme alanlarına çok buyuk fonlar avirdıgı bı- lınır Bunlardan bır tekıbıle Avrupara- kıplerının toplamına e^ıt olurmuş Ov- lesıneguçlü Fakat o kampani'lerin hıçbıri. dunv a- nın varlık ve yokluk nedenlerı ve kure- nın kozmık etmenlen gıbı "soyut" sa\> lan konularia ügılenmez. Boyle bır >ev "es\anın tabıatına aykın" olur Bızdekı unlu Eğıtını \akfı nın hangı konulara burs verdıgınebırbaksanıza Ekonomı ışletmevb Hiçfiziğe. kimyava.tarih\e sosvoloji gibi alanlarda ınsan \etıştinl- mesıne para a> nldığı \ar mı? Dert *pı- \asa\a kalıfıve eleman enjeksıyonun- dan" ıbaret Bılımın veonun bıruzantısı olantek nolojının uzay yarişina çıkarken bıle uzayı değıl. veryuzunun kuçuk hesapla- rıpeşıneduştuğünunenaçıkkanıtı ver- dekı karbondıoksıt gazı çoğalmaMnın yukarıdakı ozon tabakasını deleceğı ve gok\üzune naylon bırortu çekeceğı so nuçlannın dahı hıç hesaplanmamış ve hiçongörulmemişoldugudur Bu konu- dakı uyanlar, çok geç tanhlı: Ateş baca- M sardıktan sonra!..Bılım *,evrelennın ıçıne duştugu şaşkınlık ve bundan son- raM ıçın sadece veçelışkılıkuramlarlte- onler) uretılmeM de durumu yetennce açıklıvor Acıdır, acıdır: Bılım. sadece "sipanş uzerine" çalışmış. Bundan, de\let1er se toplumlar da utanç duysun. Sadece bil- giler değil. Eldekı bır şeyın dengesının ve dokusunun bozulacağını bikmeyen biri, çok daha guç yepyeni bir işle nasıl başeder? Boşalmış bırçarkı nasıl gerı- ye çevırebılır5 Olup bıtenı anlamak ıçın dunyay ı do- laşmamız gerekmıvor Bu >az İstan- bulda gokten fıltresız gıren ultravıole. ozellıkle genç fîdanlan, yaktı kavurdu. Bızım kovdeguller bıle yaprakdoktuve çıçekaçmadı Şımdı, guz başlay ıp bıraz serinlık artınca, guller kendıne gelıyor v e akla ziy an şev. ağaçlar taptaze vaprak açıyor! Sankı ma\ıs avındayız. Ben bu- nu kendı aklımla "guneşın zulmunden kurtulan bitkilenn vaşama donuş çaba- sı" olarak nıtelendırıvorum Ekım ayın- da ve kışagirerken ilkbahar veşillığı ne- redegonılmuş? Yakınlarda açıklandı Marmara nın dıbındekı kırlılık artık denizaltılara bi- le geçıt vermeyecek bir voğunluğa ulaş- mış! Bu ne demektır1 \ma luks restoranlanmız balık monu- lenne devam edıyor Çanlar fena halde çalıvor Su baskınlan. artık sıgorta şır- ketlerını ıflas ettıren kerteye geldı Sel- ler, sıgorta kapsamlan dışina alınıyor Gunev Kutbundan kopan buz kıtlesı K.ıbns adasından buvuk Agır-agır sıcak okyanuslara yuruvor Envıp su duzev- lennıyukselterekkıvılanortecekvege- mı trafığını de olmadık tehlıkelere du- ^urecek İnsanlığı bu konularda uyaran çevreler (haylı gecıkmı^ olmakla bera ber( var Bir de artık bır bır baş göste- ren y aşam felaketlenne hıç değınmeden durnıadan "değişim ve gelecekte mutlu- luk" kuramlan uretenlervar Onlann da Turkıve'de un yapan bır temsılcısı Al- win Toffler. Istanbul "sosâyitisi" (onu ar- tık "demode" Fransızca ıle değıl Ingı- lızcesı ıle yazmak gerek) adamı çok tut- tu Zahmetlı kıtap ve goz yoran okuma yenne, bır kompnme vutar gıbı konfe- rans dınlemek kolav lanna geldığı ıçın' Sosâvıtı ne yaparsa renklı basın da uzunuzunonuyazar Birhafta~köşeler- de" Toflfler okuduk. Bu eskı Marksist- Musevı profesor "dalga" adını verdığı geçmı^2 donemıçokguzelozetlıvor 3 donem olan elektronık çağının getıre- ceklennı de ıvııncelemı^ Amakurdu- ğu "kuram'n ıçmde. 2 vasamsal konu. hıç veralmıvor: Bılgısayann insan sağlığı- na etkısı bir, ıklimsel çe\ re bozuklukla- n, ıki. Bunlan da ona Turkıvede ben sordum Hazret. ınsanlığı bıigisayarlar onune toplanmava çağırmakta. Gununu cam kutuva gozlerını dıkmekle geçır- menın hıç farurası \ok mu1 Jınekolog bır dostum gebelerın duşuk bıle \aptı- ğını sovluvor' Çevredeki trajık değiş- meler, daha beter. Çunku olmazsa, bil- gısavan kapatabılırsınız Amakuraklık lar v e seller ne olacak7 Bu zat bunlan hiç duşunmuyor mu? Yoksa ınsanlığı son âna kadar o>alamak ozgorev mı mı (mıs- vonunu) vüklenmı^1 \a da elektronık endustnsının mı sozcusu'Sonuçta ada- mın durumu dıvan şıırındekı unlu bır benzetmeye denk duşuyor "Elindedur- bun, gokte uldız aravan muneccım, yol- da onünde açüan kuvuvu gormezmış!" Teoffler tıpı kuramcılardan (teorıs- yenlerden) habersiz olan kutup ayılan, durumu sezıp anayurtlanndan koparak yola çıkmışlar Ben her birini çok iyi anlıyorum. Ama onlar, "'gidecekleri yer olmadığı- nı" anlamıyorlar Ne deolsa, onlar avı. Insanoğluna ne demelı' "Âkil >e bâ- liğ" ınsanoğluna Politika Dedikleri TALİPAPA\DIN # • Ikemızde politika ıvıce sulandı. su- U lanmakla kalmadı, ustelık kırlendı Halktan uzaklastıkça bencılle^tı \ ureğı toplumdan vana atan ınsan- lar onünde ığrenç bır uğraş halıne geldı Ulkeyı yonetmek \anati ola- rak bılınen politika. son y ıllarda ulkemızdekı go- runtusu ı!e gerçekten umut kırıcı bır nıtelık ser- gılıvor Çapı kuçuk, bencıl \e ıçtensız bırtakım politika adamlan ortalığı doldurdu Ne edıp edıp seçılehm, Meclıs'e gırelım. bakan olalım tutku- su her turlu olçunun dısına taştı Nasıl bır tutku- dur bu' Gerçekten ulkeve hızmet etmek ıçın mı bunca yırtınıyorlar 0 tnsan kuşkuya duşuyor Son bır a\ ıçmde geçen partı kavgalan, aynı partının ıçındekı ıtışmeler, oradan oraya koşuş- malar kanlı bıçaklı dovuşler nasıl bır etkı bıra- kıyor sızın ustunuzde 1 Doğrusu ben ığrenıyo- rum Ulkeye hızmet falan değıl bunun altındakı neden Daha duzevsız, kışısel çıkar hesapları Baksanıza, mılletvekılı olmak ıçın ne çok ınsan adaylık yan^ına gırdı Partı merkezlerı dolupdo- lup boşaldı Partı lıderlerının onünde eğılıp bu- kulenler, lıstenın ust sıralarına gırebılmek ıçın akıl almaz o\unlar A.lt sıralara du^unce de ığ- ne \emış gıbı sıçramalar tehdıtler. dovuşler, o partıden obur partıye koşuşmalar Tra]i-komık durumlar Bır ılkesızlık, onursuzluk gosterılerı Insan ne dıveceğını bılemıyor Şu gerçek de or- tavaçıktı Heradayın, seçılıp Meclıs'e gırebılme- sı ıçın mılyarlar harcaması gerekıyor Sovlendı- ğıne gore bu vatınmmış Yanı ılende çok daha fazlasını kazanmak ıçın goze alıvorlarmıs Ovle ya. yuz mılvonun ustunde maaşlar. herbırı ıçın da- yalı doşelı lojmanlar, bırıncı sınıf sağlık hızmet- len, omûr boyu çok yuksek emeklıhk hakkı, da- ha kımbılır ne avantalar ne kolavlıklar Banka- lardan uvgun kredıler, komısyonlar ış kolavlık- ları Bır kez kapağı Meclıs'e attın mı, çoluk ço- cuğunla. uzak vakın akrabanla sonuna kadar ya- rarlanacağınolanaklarhazır Onun ıçın bunca dö- v us., kav ga Bır de ağızlannda \ atan mı llet nutuk- ları İnsan gerçekten acı duvuvor Olupbıtenlere bakıp ığrenıyor Bencıllığın bu derecesı umut- suzluk venyor Bu durumda. elbet parası olan seçılecek Za- tenlıstelerebakıncaanlaşılıvor İP dışında hıç bır partı lıstesınde emekçı ınsanlara avdınlara oğ- retmenlere kuçuk esnata yer yok Baştan a>ağı unluışadamları,sanavıcıler varsılkesımınyöne- tıcılerı ya da polıtıkacıları Ulkesıne ve halkına gerçekten hızmet etmek is- teyen ı\ı nıyetlı.durust ınsanlara politika kuha- rı tıkalı Meydan hem paralı. hem bıçkın, gozu- kara tıplere kalıyor Onun ıçın ulke sorunları çok gerılere ıtıldı, politika bır kordovuşu halıne gel- dı Sanatçı, duştınur aydın kışıler bu duzevsız alana gırmek ıstemıyorlar Kışılıklenne ters du- şuyor Ne olacak bunun sonu° Gıderek buvuven ulke sorunlan nasıl çozumlenecek' Halkımız gerçek bır demokrasıve kavuşmak zorunda Buyuk ço- ğunluğu hâlâ voksulluğun genkalmışlığın çem- berınde mutsuz y aşayan halkımız, kendınden y a- na bır Meclıs ın ozlemı ıçınde, sorunlarının ço- zulmesını beklıvor Oy \erıpMechs"egonderdı- ğı mıllervekıllen sadece eşe dosta ı> bulan has- taneye goturen aracılar olmasın, dev let olanakla- nnınhalkaçevrılmesı ıçın kararalan, yasalarçı- karan bır demokrası Meclısı olsun Politika mes- leğının de yüce Meclıs'ın de savgınlığı boyle sağlanabılır Gerçı hangısı ıle konuşsanız, kıme derdınızı açsanız bır y ığın laf dınlı\orsunuz Çe- nelen ıvı ışlıyor Halkı aldatmanın, yalan soyle- menın ıvıce ustası olmuşlar Halkımızın ışı zor Bu seçım oncekılerden daha da karmaşık Galileo'nun Seruveni...Galıleo1564tedoğdu 1642deoldu 'Bılgın'm olumu ıçın "Daha dün gıbı"dıyebılınz ınsan- lık tanhınde dort yuzyıl ne kı' • Çok genç yaşta, Pıza da matematık profesorluğune atandığı gunlerde Galıleo sıradışı kımlıgının gostergele- nnı sergılemıştı Unıversıte ogretım uyeterı cuppelı baş- lıklı ve eldıvenlı dolaşırlardı Galıleo unıversıtedekı zorun- lu gıyımı alaya alan bır yazı doşenınce ogrencılenn alkış- lannı topladı, ama Agır ol molla desınler havasına ken- dısını kaptırmış profesorler bu ı%e çok bozuldular Pıza dakı profesorler Anstoteles ın dedıklerıne ınanır bılımseldeneyleresırtçevınrierdı Sozgelımı belıriı bıryuk- sekiıkten boşluğa bırakılan on kılo ağırlıgında bır cısmın bır kılo ağııiığında bır cısımden on kez daha çabuk duşe- ceğıne ınanırlandı Galıleo bır sabah eğn Pıza kulesınde pu- su kurdu, derslıklere dogru yuruyen profesorlerle ogren- cılerı tam kulenın onunden geçerlerken onceden hazır- ladığı bır kıloluk ve on kıloluk ıkı ağırlığı boşluğa bıraktı Her ıkı ağırlık aşağı yukarı aynı surede toprağa vanrlarken deneyı ızleyen taşkafa profesorler gozlerının kendılennı al- dattıgını ılerı surduler ve sırtlannı çevırıp yuruduler Bır teleskop yaptı Galıleo, Jupıter ın uydulannı gozle- meye başladı, profesorlere de gosterdı Mollalar gorduk- lennı gormezlıkten geldıler; çunku Anstoteles Juprter'ın uy- dulanndan soz açmamıştı • Galıleo omrunun sonuna dogru engızısyon mahkeme- sınde yargılandı Zamanın Avrupası guneşın yeryuvarlağının çevresınde dondugune ınanıyordu, dunya evrenın merkezıydı, çun- ku Kutsal Kıtap boyle yazıyordu, kılıseye kımse karşı çı- kamazdı Kılıse devlet saytlırdı zamane ıktıdarına ters duşecek bır laf edılemezdı, fıkır ozgurlugu daha ufukta gorunme- mıştı Ortaçağ ın golgesı altında yaşanıyordu Galıleo engızısyon mahkemesınden yakasını zorsıyır- dı, ağzını kapattı yoksa Hırıstıyan şenatının papazları, bıl- gının canına okuyacaklardı Pekı nasıl oluyor da bunca karanlık bır toplumda de- neysel bılımın ılk ışınlan gogun alacasını delıyor bılımse) duşunce uç venyor^ Uygarlık bu çelışkıyı sureklı yaşamıştır • Galıleo dan bu yana dort yuzyıl geçtı Insanlık tanhının bınlerce yıllık seruvenınde dort yuzyıl nedır kı"? Galıleo dort yuzyıl once Juprter'ın uydulannı gozlemlı- yordu, bu kez Amenka'da NÂSA ussunden 6 5 yıl once Jupıter'e yollanan uzay aracı, bu ılgınç gezegene ulaştı ınsanlığa sunmak ıçın bılgı toplamaya başladı Uzay aracının adı Galıleo 1 Uygarlık dort yuzyıl once gozle keşfettığını elle tutmak yoluna gırdı Ne var kı gezegenımız bugun de somuru duzenınde kıv- ranıyor Galıleo'yu yargılayan engızısyon mahkemelennın benzerlerı 21 ıncıyuzyılıneşığıneayakbasan dunyacoğ- rafyasına serpılmışler, fıkıriennden oturu ınsanları yargılı- yorlar NASA, Amerıka da bır uzay ussudur Ancak ABD nın bır ayağı NASA da bır ayağı Kuveyt'te bır ayağı uzayda, bır ayağı Kâbe'dedır Jupıter'e ulaşan ınsanlığın derın çelışkılennde somurulen çoğu halk bılı- mın aydınlığında değıl şenatın karanlığında yaşıyor Elberte bır gun bu çelışkı çozulecek, ınsanın ınsanı so murmedıgı dunyanın tasanmı gerçekleştığınde, guneş dunyanın çevresınde donmeye başlayacak Insan gerçek aydınlığına o gun kavuşacak' / Herkesin gözi I bizim üzü mde Sadece üzumde mi? Zeytinimiz de... incirimiz, fındığımız, lastiğimiz, demir-çeliğimiz, pamuğumuz da dunya piyasalarının en gözde ürünleri arasında, kolayca alıcı buluyor. 1994 yılında, Türkiye, toplam 18 milyar dolarlık ihracat dovız girdisı sağlarken; bu toplamın %10'u VakıfBank ın İhracat Kredileri ile gerçekleştirildi. VakıfBank'ın desteği, 1995 yılında da artarak surüyor. Kasım ayı sonuna kadar kendi kaynaklarından kullandırdığı kredi miktarının 1 milyar 50 milyon dolara ulaşması, bu desteğin buyuk- lüğunu gostermektedir. Ayrıca, VakıfBank ihracatçılarımıza sadece kredi sağlamıyor... ihracat işlemlerinde de buyuk kolaylıklar sağlıyor. Haydi ıhracatçılar, projeleriniz yarım kalmasın; geç kalmasın! Gelin VakıfBank a... VakıfBank'ın İhracat kredisi olanak- ff°l VakıfBanklarından yararlanın... Hem siz kazanın, hem Türkiye kazansın. " 2 1 Y u z y ı l B a n k a c ı l ı ğ ı "