Katalog

Cumhuriyet İmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yonctmenı Ozgen Acar •Genel YajınKoordınatoru HikmetÇetinkaya •Genel Yavın Danışmanı Orhan Erınc • Yazı Işlerı Muduru Celal Ba^langıç #Hdbcr Merkczı Mü- duru Mustafa Balbav Gorsel Yonetmen \H Acar •Duzenleme Mustafa Sağlamer • tstanbul Haberlen Şena> kalkan •D15 Haberler Ergun Balcı • Iş - Ekonomı Dınç Tayanç • Yurt Haberlen Mehmet Saraç • Makalclcr Samı karaoren • Spor \bdülkadir V ücefanan #Du- zeltme \bduilah V azıcı Ankara Temsılası Cûneyt Arcayurek •Haber Mudurlcrı lşık Kansu. Hakkı Erdem ZGökalp Blv Inkılap S "\o 194 Tel 4^1141-47 Tele\ 42344 Fax (4)4330565»Izmır Temsılası Serdar Kızık, H Zı>a Blv 1 ^ 2 S 2 3 Tel 8312^0 Tele\ S2359,Fax (51)895360 «Adana Temsılası Çetın Nığenoğlu Inonu Cd 119S No lKat l,Te! 59 37 52 (4 hat). Telex 62155, Fa\ (71)59 25 78 Muessese Mudur V Erol Erkut • Koordına- lor \hmet Konılsan #Muhdsebc Bulent \e- ner •tdaro Hüseyin Gurer • Işletme Önder Çehk «Bılgı lşleni Naıl tnal «Bılgısavar Sıs- tem Müruvet Çiler • Reklam Reha Işıtman y Turkoca'gı ı Yenı Gun Haber Cad Ba>ın\e\ ıvmclıkAŞ Basm.Cunıhun\u ^4İ PK 24»KtanhıılTel sl20S0<Td 2224h Fax üd/UeahkTAŞ 24MART199'» Irmak 4 29 Guneş 5 54 Ogle 12 Ikındı 15 42 18 26 \atsı 19 47 Günümüzde, makine ciltçiliğinin gelişmesiyle artık işinin ehli mücellitler bir elin beş parmağı kadar Kitaplamı da eîldi bakım îster Anneheryenle annedir • LEGAZPI(Retıter) -Annelık ıçgudusu hıçbır yerde değışmıy or \e engel tanımıyor Fıhpınlıbıranne hayatını taktığıgaz maskesi} le koruma> a çalışırken bır yandan da bebeğınıemzınyor Okuma çağındakı buyuk çocuğunu da yanından ayırmıyor elbette Fılıpınlı anne yaşama ve çocuklannı yaşatma sav aşını geçen ay harekete geçen yanardağdan bırkaç kılometre uzaklıkta bulunan kasabasında ven>or Yanardağda geçen ay ust uste me>dana gelen patlamalarda 70"den fazla Fılıpınlı hayatını kaybeimış. bunun uzenne bolge kapatılırken halk ıtzaklaştınlmıştı 'AtoTecayüz1 hizmete girdi • İST\\BUL(4A)-Son zamanlarda. ozellıkle Bosna-Hersek'teyaygın şekılde rastlanan tecav üz olaylan.kadınkuruluşlannı harekete geçırdı MorÇatı Kadın Sığınağı Vakffnca açılan 900'lu ozel telefon hattını arayan kadınlar. savaşta ve banşta kadınlann uğradığı tecav uz olay lannı protesto ederek suçlulann uluslararası bır "kadın mahkemesfnde yargılanmasını talep edebılecekler Vakıf yetkılılennden alınan bılgıye gore, tecav uz olay lannı kınamaya yönelık olarak açılan (900 900 302) numaralı " Alo Tecav uz" hatıını ara>anlar, burada yer alan, savaşta ve banşta erkeklenn kadınlara tecav uz etmelennı vecınseltacızde bulunmalannı kınayan kısa konuşmayı dınledıkten sonra. ad, soy ad. adres ve telefonlannı bırakarak bu metnı ona> ladıklannı belırtecekler 83 yaşındaki tecavuzcû • BRLKSEL(AA)- Belçıka'nın Termonde Ceza Mahkemesı, Orc Benedicus ısımlı83>aşmdakı Belçıkalıyı. 18yaşından kuçuk bır kıza tecav uz etmek suçu) la 3 yıl hapıs cezasına çarptırdı Mahkemeheyetı, v aşlı adamın kız çocuğuna, 1986 ve 1991 yıllanarasında çeşıtlı defalar tecavuz ettığının belırlendığını açıkladı Benedicus, mahkeme karanndan sonra tutuklandı Baaları gümöş sever • İSTANBLL(AA)- Işlenmesı kolay. ucuz ve çeşıdı bol olan 'gümuş', bugün pek çok kadın ve erkeğınkollannı, parmaklannı. boy unlannı ve hattakravatlannısusluyor Gumuş satan ışyerlen ıse oldukça tanınan v e sev ılen bu madenın satışlanndan son derecemutlu Onlaragore, "gumüş'un kendıne ozgu muştensı,>anıgumuşun hıtapettığıbellıbırzumre var Hatta. kımılen gumuş yuzuk. bılezık. kolye ve bunun gıbı pekçok şeyı sadece'uğur ıçınalıyor Bohem Gumuş'un sahıbı Arşak Muratoğlu. gumuşun 'entelektuel" çev reye hıtap ettığıne ınanıvor Aşın kilo örnrü kısaltıyor ş kılonun, gunumuzde en onemlı hastalıklararasında yer aldığı ve ınsan omrunu kısalttığı bıldınldı Selçuk Ünıversıtesı İç Hastalıklan Ana Bılım Dalı oğretım uyesı Doç Dr Ahmet Kd>a. şışmanlık olarak nıtelendınlen aşın kılolann. karacığer bozukluğu. şcker, safra kesesınde taş, uvku duzensızlığı vcyüksck tansıyon başta olmak uzcre çcşıilıhastalıkldrayol açtığını beltrttı ŞULE \LPAbLA.\ Bır kıtabın cıldı rcngı. ko- ku>u. suyu. eteğı var Başı vc sınıdavar Bırdckıtapdelısıve kurdu ınsanlar var Bazı kıtap- lar elden ele dolaşır Seçtığınız bır kıtap çıktığ nız bır yolculu- ğun cn yakın ıkıncı arkadaşı olarak sızınle bırlıkte okvanus aşmvorulur Onuyetennceko- ruyamazsanız tek yaprak olur sızden aynlır Kımı donemler kıtaplann başlanna gelmedık şey kalmaz Adımlannsertleştı- ğı donemlerdc sırtlanndan tu- tulup, toprağın nemlı ve karan- lık kollannda -belkı de y ıllar su- recck- bır valnızhğa saklanırlar Nefes almak ıçın yeryuzune çı- kanldıklannda nemlı ve yor- gundurlar Hemcn bır cılt uz- manına goturulmelen gereke- bıhr Parşomenden yapılmış ılk kı- tapldr İsa'dan kısa sure öncc balmumu tabletlere rakıp ola- rdk ortaya çıktı Daha sonra. dıptık adı venlen Roma tablet- len kodeks (ağaç govdesı) ıçın- de saklanmava başlandı Ko- deks. usıune açılmış delıklerden geçınlen sıamlerle bırbınne bağlanan, tahta, kemık ya da fıldışınden yapılmış dıkdortgen bıçımlı ıkı kapaktan oluşuyor- du I vuzvılın sonlanna doğru klasık metmler de kodeks ıçın- dc saklanmaya başladı IV yuz>ılda ozellıkle resmı fer- manlann kapaklan geometnk desen ya da portrelerle bezenı- yordu İlk den cıltlcmeler Mı- sır'dakı Kopt manastırlannda • Dort-beş muçellıtten bınsı Doğan Ülgencı. Kadıköy Akmar pasajındaki küçücük mekanındabueskı sanatı ellennde taşıyor Az gorulen bır ış sevgi- sıvleşöyleanlatıyor. "Bana bır kıtap getırılınce. ben onun bıttığı son anı duşunerek ışe koyulurum. Tıpkı bir satrançgıbı.açılışı. ortası \e sonu vardır bu oyunun da. Şımdılerde kıtaplar selpak mantığı ılecıltlenıyor. Kullanıp atmanız önenhyor sankı Oysa en kötü bır cılt bile bır kıtaba 15 sene ömür kazandınr." Sanatçı ta*nnı kitap kapaklannda voğunlaştıran 4-5 mücellitten birisi Doğan Llgenci. (Foto HAYRETTİN SAĞANAK) vapılma>a başlandı X yuzyılda Avrupa'da gelı- şen cıltçıİık Kuzey Afnka ve Asya'dakılerden farklı olarak. dennın aletlerle kabartılarak bezenmesı yoluyla yapılıyordu XIII yuzyıl Orta Avrupa"da Gotık cıltlenn ortaya çıktığı bır donem İslam dınının \avıldığı bolge- lerde Kuran'ın çoğaltılması vc saklanması gereğı cıltcilığın İs- lam dunvasında onemlı bır sa- nat kolu olarak gelışmesıne vol açtı Bu sanatın gelıştığı en onemlı merkezler. Edırne \e İs- tanbul'du Obmanlıldrda cıltçı- İık en dcğerlı eserlennı XIV yuzyılda vermeve başladı Ma- a$lı kapıkulu sanatçılan drasın- da "chl-ı hırcf" dcnılcn nıuccl- lıtler dc bulunuvordu E*Ii\a Çelebi, XVII vuzvılda saravda 50. dışarıdd ^00 kı^ının cıltçılık- le uğraştığını II Bevazıt kullı- vesmın çevrcsındc 100 kadar mucellıthane olduğunu >az- makta XVI >uzvıldan başla>arak Fransız cılt sanatçılan. gelıştır- dıklerı üsluplarla İtalvanlan golgede bırakan cılt tasanmlan \apivorlar Ve bu tarz vıllar ıçınde Avrupa cıltçılığını de eı- kılıvor XIX yuzyıldanıtıbaren cıltcılık gıdcrek daha hafif be?e- melere bırakmış kendısını Gunumuzde ıse. makine cılt- çılığınıngelışmesıvle artık ışının ehlı mücellitler bır elın beş par- mağı kadar Bu sanatçı tavnnı kıtap kapaklannda voğunlaştı- ran dort-beş mucelİıtten bınsı Doğan Llgenci, Kadıkov Ak- mar pasajındaki kuçucuk me- kanında bu eskı sanatı ellennde taşı>or Az gorulen bır ış sevgı- sıyle şoyle anlatıvor "Bana bır kıtap getınlınce ben onun bıttı- ğı son anı duşunerek ışe koyu- lurum Tıpkı bır satranç gıbı açılışı ortasi ve >onu vardır bu ovunun da Arada ovle prob- lemler çıkar kı o zaman yenı bır açılım yapmak zorunda kalır- sanız da bu sonucu pek etkıle- mez Oyunun ızlenen voluna bakılarak bır kıtabın hangı usta taratından cıklendığını kestıre- bılırsınız IstanbuFda en fazla beş tane mucellıt vardır Ancak şımdılerde kıtaplar selpak mantı- ğı ıle cıltlenıvor Ovsa en kotu bır cılt bıle bır kıtaba 15 sene omur kazandınr Benım kağıt ve kıtap sa>fdldnvla ganp bır ıletışımım vardır Cıltlemck uzere bır kıtabın başına geçlı- ğımde hem oraddvımdır hem de satır araldnna daldr kd\bo- lurum Bazcn bana gelen kıtap- Unn ıçınden cskı tramvav bılet- len. mektuplar. eskı fotoğraflar çıkar Kitaba nasıl davranılır? Bır keresınde olcn bır arka- ddşımın fotoğrdfına rastldmış o kıtaba nasıl davranacağım. şa- şınnıştım Ben bır cıldı uzunza- manldn gozeterek vapanm Içımden ovlesıne bır savgı gelır Kımler okuvdi.dk. kımbılır ne- relen dolaşacak o kıtap sağlam olmalı dıye duşunurum Her cıliçı kendınden bırşc>ler ckler bu sanata İyı bır cıltte. kıtabın sağlıklı çalışması. duz bır zcmı- nc konulduğunda vere duşme- mesı. kapağı uçgcn açınca dd gorunumunun sakıl olmaması gerekır' Pekı bu mucellılhanenın muştenlen kımler 1 Hangı tur kıtaplar gelıvor 1 "Bıze ozellıkle Orta Doğu'ya aıt kııaplar toplayan Turkolog- lar. \a da kuruluşlar gelır Me- sela Alman Llusal kutuphane- M, ABD Pnnceton Ünıversıtesı ve Japon arşıvcıler gelıp top- ladıklan kıtaplan cıltletırler Kıtabın ağzı var. dılı yok Yerleşık >aşıvorsanız. kı- taplığınızın raflan arasında ge- zınırken solmaya vuz tutmuşkı- taplannızı eteklennden çekıştı- np. yenıden konuşur hale getır- mekte sessız kalmavın Parfüm yağlan artık tarlalardan elde edilmiyor, kimya laboratuvarlannda üretiliyor Koku üretimi aıtık laboratuvarda güzel . ^ ^ ^ cDeğışıkbırkokuüretmekıçınbuncauğraş venledursun. bır şışe parfumün sadece % 15'ı parfüm yağı. Alkol mıktarı %55, geriye kalan ise an su. Eau de toılette'de ıse parfüm yağı oranı %4'e kadar ınivor Maliyete gelınce sadece %5 hammadde>ı oluşturuyor. Haber Merkezi - Parfüm ure- tıcılennın en buyuk arzusu. vepvenı sentetık bır koku uretıp satış rekorlan kırmak Mor la- vantalarla suslu tarlalar ya da mıs kokulu gullerle bezelı bah- çeler artık onlann ruvalannı suslemıyor Parfüm yağlannın bırçoğu artık tarlalardan elde edılmı- yor, kımya laboratuvarlannda uretılıyor Üretımın sentetık kokulara yonelmesının çeşıtlı nedenlenvar Bınncı neden da- ha ucuza mal edılmesı Örneğın Fransa'nın guneyındekı çıçek tarlalan, tunzm nedenıyle çok değerlend.ğınden bu bölgede çıçek yetıştınmek hıç ekonomık değıl Avnca bırkaç kılo par- fum vağı uretmek ıçın neredev- se bır ton yasemın çıçeğı gerekı- yor Sentetıklenn nıtelığı. mıktan ve fiyatı da denetım altına alı- nabılıyor Geleneksel yontem- lerle urctımdc ıse doğal afetler ve polıtık olavlar bıtkı ozunun elde edılmesıne ve ışlenmesme engel olabıhvor Örneğın don olaylannda çıçeklenn vanması. bırer çıçek cennetı olan eskı Yu- goslavya ve Somalı'nın savaşta olması gıbı Bitki özü anallz edilijor Parfüm sanayıınde çalışan kımyagerler.n gorevı çıft yonlu Bınnası. laboratuvarda uretı- len sentetık kokunun doğal nı- telığıne çok yakın olması Bu ış- lemın gerçekleşmesı ıçın gele- neksel yontemde bıtkının ozu çıkartıhrak analız edılı>or ve benzenuretıhvor Dığer ontemde ıse çıçek ko- partılmadan koku bır vakum ıçıne depolanıp spektrometre ıle ıncelcnıyor Vakum yontemı gelenekb^l >onteme gore daha ustun, çunkü bıtkı bırtakım ış- lemlerden geçıp hırpalan- madığından kokusu bozulmu- vor Oyıe kı bu vontemler ıle uretılen sentetık koku. bıtkının kendı kokusundan daha doğal olabılıyor Ikıncı olarak kımyagerler >e- nı kokular bulmak zorunda Bulduklan yenı kokular o denlı çekıcı olmalı kı rakıplen aynı kokuyu yakalamak ıçın uğraş versınler Boy lece parfüm paza- nnda belırlı kokular belırlı za- manlarda moda olabılıyor Uretılen parfum pazarlama aşamasına geldığınde. ıçındekı en belırgın koku tanıtım ıçın kullanılır Son \illarda bol mık- tarda yenı parfum uretılıvor. ancak bunlann ıçınde gerçek- ten "yenı" olanı bulmak zor An- cak yenı koku uretmek berabe- nnde bazı nsklen de getınyor Tuketıcıler çoğu zaman tanıdığı. bıldığı kokuyu tercıh edebılıyor Bu durumda araş- tırma ve gelıştırme alanlannda yatınm vapmak her zaman kar- İı değıl Kısa yoldan hedefi bul- mak ıçın en yararlı yontem tu- ketıanın beğenısını dıkkate al- mak Burada ortav a >enıbır so- runçıkı>or Tuketıanın beğenı- sını yorumlamak Fakat yenı bır parfüm hsanının doğuşu ışı kolaylaştınyor En fazla değışık yoruma yo! açan sozcük ıse taze koku' Değışık bır koku uretmek ıçın bunca uğraş venledursun. bır şışe parfumün sadece ° o 15"ı parfum yağı Alkol mıktan O o55, genye kalan ıse an su Eau de toıleltc'de ıse parfum yağı oranı O o4"e kadar ınebılı- yor Malıyetler soz konusu oldu- ğunda ıse sadece O o5'ı ham- maddeyı oluşturuyor Araştır- ma. gelıştırme ıse dığer o o5 So- nuç olarak sevdığınıze bır şışe parfum hedıve etmek ıstersenız odedığınız paranın buyukçe bır kısmının satış ve pazarlama gı- derlenne. ambalajına. dağıtımı- na ve kar payına. sadece çok kuçuk bır kısmının kokunun kendısine gıttığını bılın DanmrFreud buluşması • Gelışım veevnm sorunlarıyla ılgılenen bılım adamlan Fransa'nın Bordo kentınde toplandı Bılimadamları bı>olojı ve psıkanalızın bıraraya gelmesı gerektığinı düşünüyorlar Haber Vlerkezi - Evnm ve gelışım teonlenyle yakından ılgılı çevreler bıyolojı ve psıka- ndlızın bıraray a gelmesı gerek- tığını duşunuyor Darwm,ma>- mun dahıl butun canblann aynı kokten olduğunu ortaya koydu Freud ıse bılıncı tahtından ettı "Insanlık evrenın merke- zınde değıl, ınsan canlılann merkezi değıl. Ben. varlığın merkezi değıl " İnsanın bıyoloık evnmıyle beyınsel gelışımının aynı za- man sürecı ıçınde gerçckleş- medığı duşünuluyor Bılım adamları bu ıkı ayn evrım ve gelışım surecını d\nı zaman boy utunda bırlcştırmc- ycçdlışıyor Bu duşunceyle hareket eden Darvvın-Freud Derncğı vc Lluslararası Psıkopatolojı Dergısı "Evnmler" adı altında bılımsel bır toplantı duzenledı Lç gun suren toplantı> a. cv - nm surecını farklı olarak de- ğerlendıren ayn dısıplınlerden bılım adamlan katıldı Uzun suren tartışmalar sonucunda. kulturel ve medyalaşmış em- peryalızmın venı şeklı ortaya çıktı Beyın. doğal ve yapay zeka. bellek ve bılgılendırme dav- ranışlanyld ılgılı bılım dddmldn. kurdmı valnızca bır tek fenomen uzennde değcr- lendırdıklen ıçın topldntıyd çdğnlmadı Uç gun suren topldntı bo- yunca. bılım adamlan evrım ve gelışım teonlcnnı yorum- lddı Bevnın bılınmevcn koşc- lenne doğru vdpılan bu yolcu- luğun amacını norolog \lain Prochiantz'ın şoyle açıkladı "Herşey bevındekı kara kutu- da gızlı Ve bız onun ıçınc gır- mek ıstıyoruz Bıyolojık ve psıkanalıtık kuramlar ıle fızık bılımlcrın kuramlan avnı zaman dılı- mınde buluşmadığını soylu- vor Mane Cunc Ünıversıtesı profesoru Pierre Tassv: "Bu sorunun anahtan zamanı çız- gı halınde gosteren voldan nasıl çıkıldLdğı ve bırden fazla zamant ıçcren bır /anıanın nasıl du^unulebılececındc aız- lı Canlınm >eni tanımı Beyının vc ruhun uzlaşması amacıyla duzcnlcnen Evrım- lcr " toplantısının bılımsel ko- mıtesının uvelcrı (.dnlının venıden uınımının vapılması gerekiığınde fikır bıılığınc vdrdı Norobıyolog \lain Prochi- antz," 2000 lı vılların ııtuğun- da gcnetık. evrım ve cmbrı- olojının kaynaşmasıyla bııvuk bır canlı leorısı oriaya çika- cdk Son on yılda norobıyo- logların kullurei ve med\a- laşmış emperyalızmıyle psıka- nalız cmpcryalı/mı bazı ortak çıkış nokiaları buldu Gcle- ccktc belkı bıvoloıı \e psıka- nalız buluş^ıbılırler" dıvor Toplantı *>onııı.undj bılım adamlan yenı bıı c\mn ve gelışım teorısı urclemedılcr ama bazı konuLırda goru^ bır- lıöınc vardılar Parfume ödediğiniz paranın buvukçe bir kısmı satış >e pazarlama giderlerine, ambalajına ve kar pavına: sadece çok kuçuk bir kısmı kokunun kendisine gidiyor. Bilim adamlan eşcinselliğin kökenlerini araştırıyor Kalıtuıı cinsel yönelimi belirliyor mu?Haber Merkezi - Eşcinselliğin biyolo- jik kokenleri u/erindc çalışan araştır- macılar. lezbivenliği uzun sure göz ardı etti. Şimdi, genlerin, erkekte olduğu gibi kadında da cinsel yonelimlerin belirten- mesinde önemli bir rol oynadtğun soylü- yorlar. Bilim adamlan, 147 eşcinsel kadınla yaptıklan çalışmada. tek yumurta ikizle- rinden biri lezbiyense diğerinin de lezbi- yen olma olasüığının, diğer tip kardeşlere (çift yumurta ikizleri, evlat edinümiş olanlar vb) oranla üç kat fazla olduğunu görduler. Tek yumurta ikizleri, bûtün genlerini pa> laşırken, çift y umurta ikizleri genleri- nin yarısını paylaşıyorlar. E\lat edinilen gorülür. Oysa şimdi. doğuştan gelen fak- kardeşlerin ise hiç ortak geni yok. Lstelik törlerin. tamamen olmasa bile, belirleyici çalışma için seçilen bıitün kardeşler bir- Iikte bu)utQlmuşlerdi. Evde az çok benzer koşullarda y aşıyorlardı. Sonuclar, kalıtımın cinsel yonelimin belirleıunesin- de onemli bir rol oynadığını gösteriyor. Geçen yıl yapüan bir çalışmada da, eş- cinsel erkeklenn tek yumurta ıkizlennin yartsının eşcinsel olduğu goriılmiıştü. Ilinois, Evanston. Northvvestern Lni- versâtesi'nden Dr. J. Michael Bailey. "Çoklan, kadmlarda cinsel tercihlerin, erkeklenn aksine, daha çok toplumsal olarak belirlendiğine inanır. N ani lezbi- yenlik, bir politik karar, bir secim olarak bir rol oynadığını «orduk" diyor. Sonuclar, DN\ etkilerinin. her şeye rağmen, sınırsız olmadığını da gösteri- yor. Seçilen 71 lezbiyenin tek yumurta ikizi kardeşlerinin, ancak yuzde kırkse- kizi eşcinseldi. Bu oran, çift yumurta ikizlerinde yuzde onaltıya dıişuyor. Bu da, başka faktorlerin cinsel tercihlerin belirlenmesinde rol oynadığını gösteri- yor. Araştırmacılar, hormonal dalgalan- maların. ebeveynlerin tutumlannın da ikizleri farklı şekillerde etkıley ebileceği- ni soyluyor. Bazı araştırmacılar ise, çalışmanın >öntemine itiraz ediyor \e son zamanlar- da gönilen indirgemeci bazı çabaların ner şeyi DN \ ile açıklamaya kalktığını ileri suruyor. Lezbiyenler, loplumun her alanında eş- cinsellerin haklarını savunmak ıçın yuni- tülen çalışmalarda, elde edilen bu sonuç- ların da işe yarayabileceğı goruşunde. New \ ork'ta, eşcınsellerin haklarını sa- \unan bir orgutun başkanı, Paula Kttelb- rick," Lezbiyenliğin yalnızca bir seçim olmadığını, lezbi) enlerin, cinsel yönelim- leri y uzünden ay rımcı da\ ranışlara maruz kalmaması gerektiğini artık daha kolay sa>unabiliriz." di\or.