Katalog

CUMHURİYET/10 DÖVİZ KURLARI Dövıan Cınsı 1 ABODobrı 1 AlmanMuia 1 Avustralya Ootan 1 Betçıka Frangı 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Ftonnı 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 Italyan Lıretı 1 Japon Yenı 1 Stertm 1 S Arabtstan ftyatı DftviZ Alış 4393 20 2515 14 3414 39 122 03 739 60 2232 32 693 66 2879 84 336 56 3191 7389 35 1171 42 Dövız Satış 4402 00 252018 342123 122 28 74108 2236 79 695 05 2885 61 337 25 3198 740416 1173 77 Etektlf Alış 4388 81 2512 62 3366.35 119 96 738 86 2230 09 686.72 2876 96 330 86 3159 738196 114213 Efeküf Satış 4415 21 2527 74 343149 122 65 743 30 2243 50 69714 2894 27 338 26 32 07 7426 37 1177 29 $ S S $ J $ $ £ 1 7467 Alman Martu 5 9399 Fr Frangı 1 9679 Hol Flonnı 1 5255 b v Frangı 1306 26 rtal Lıretı 137 67 Japon Yenı 3 7503 S Arab RıyaH 1 6819 $ 30 TEMMUZ 1991 EKONOMİ 30 TEMMUZ 1991 Kopya arüksuç 14 haziranda yayımlanan Bilişim Suçları Yasası yazılım sektöründe hâlâ tam olarak bilinmiyor. Yasa hakkında bilgi sahibi olan yazılım şirketleri, kopyacılığa karşı savaş açmaya hazırlanıyor. ESER ATtLLA MERİH AK İSTANBUL/ IZMtR Bilgisayar yanlım sektörü, 'korsan prognun' kullamcılanna savaş açtı. Son yıllarda artan bilgisayar kullanımının yanında 'korsan ve kopya programlar'ın da yaygınlaşması yazüım şirketlerini 'suçlu' arama yoluna itti. Bu arada, sektörun yillardır özlemle beklediği bilişim suçları da 14 Haziran 1991 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan bir yasayla yururluğe girdi. Bilgisayar kullanımı çığ gibi büyürken, şimdiye dek yasalarda kopyalama konusunda bir yapünmın olmamasının sahteciligi de arttırdığı belirtiliyor. Nitekim Türkiye*de en çok satılan programlardan biri olan Lotus 1 un piyasadaki her 10 programından 7'sinin kopya olduğu söyleniyor. Program satıcıları yıllardır beklenen kanunun çıkmasını, bu konuda atılmış olumlu bir adım olarak nitelerlerken, bunun yanı sıra bazı yazılım şirketleri, kullanıcının desteklenmesi ve eski orijinal programlarda fiyat indirimiyle kopya kullanımını engellemeyi hedefliyorlar. Bilişim suçlannı kapsayan yeni yasa, 14 Haziran 1991 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Türk Ceza Kanunu'ndaki yeni duzenlemeyle, suçluya suçun özelliğine göre altı aydan altı yıla kadar hapis, 1 milyon liradan 50 milyon liraya kadar ağır para ve altı aydan 3 yıla kadar meslekten men cezası uygulanabilecek. Yasanın tam olarak doyurucu olmadığını belirten sektör temsilcileri, yasayı yine de ilk adım olarak olumlu karşıuyorlar. Ancak piyasada yasayla sınırb kalmak istemeyen ve yasadan güç alarak savaşı daha da kızıştıran bazı şirketler bulunuyor. ö r n e ğ i n Lotus Türkiye Distributörü Entek AŞ KONUK YAZAR BÜTÇE AÇIKLARI VE İÇ BORÇLAR Devlet küçülmelidir Dr. ALt NAİL KUBALI NCM Damşmanlık Y.K.R ronik bütçe açıklan yurtiçinde verimliliğimizi ve yurtdışında da rekabet kabiliyetimizi kemirmektedir. Bunu düzeltmek için önlemler almazsak yaşam standardımız da uluslararası itibarımız da zayıflamaya devam edecektir... (Ülkemiz gittikçe) dünyanın en borçlu ulkelerinden biri olmuştur ve devlet tahvil ve bonolarmı satın alan yabancılara tabi hale gelmektedir... Sonuçta ortaya çıkacak çürüme ülkemizin en temel değerlerini dahi tehdit eder hale gelecektir!' Bu sözler Türkiye ile ilgili değil, Harvard Üniversitesi'nin unlu ekonomi profesöru Benjamin Friedman "Day of Reckoning" (Idrak Gunu) adlı eserin giriş bölümünde ABD ekonomisi ile ilgili olarak söyluyor bu sözleri (1). Hiç şüphe yok ki bütçe açıklan ve devlet borçları Türk ekonomisi üzerinde ABD'de olduğundan daha da olumsuz bir etki yapıyor. 1985 yılından bu yana Turkiye"nin butçe gelir ve giderlerinin seyri aşağıdaki gibidir: (İlk 6ay) Yeni yasada neler var? • BUgileri otomatik olarak işleme tabi tutmuş bir sistemden programlan, verileri veya diğer herhangi bir unsuru hukuka aykın olarak ele geçiren, başkasına vermek üzere kullanan, nakleden ya da çoğaltan kimseye 1 yıldan 3 yıla kadar hapis, 1 milyon liradan 15 milyona kadar ağır hapis cezası. • Başkasına zarar vermek, kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bilgileri otomatik işleme tabi tutmuş bir sistem ya da verileri veya herhangi bir unsuru kısmen veya tamamen tahrip eden veya değiştiren, silen, sistemin işlemesine engel olan, yanhş biçimde işlemesini sağlayan kimseye 2 yıldan 6 yıla kadar hapis ve 5 milyon liradan 50 milyon liraya kadar ağır para cezası. • Hukuk alanında delil olarak kullanılmak maksadıyla sahte bir belgeyi oluşturmak için bilgileri otomatik olarak işleme tabi tutan sisteme, verileri yerleştiren, var olan verileri, diğer unsurlan tahrif eden kimseye 3 yıla kadar, tahrif edilmiş olanlan bilerek kullananlara 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası. verdiği çeşitli ilanlarla orijinal programm alınması yönünde calışmalar yapıyor. Son bir yıldır bu konuda çahşan, ancak son iki ayda çahşmalanna hız veren Entek'in Ürün Sorumlusu Tijen Evirgan, firma olarak kaçak program kullananlara savaş açtıklannı dile getiriyor. Evirgan, Lotus'un 8 ağustosta düzenlenecek bir basın toplantısıyla beürledikleri firmalar hakkında suç duyunısunda bulunacağını belirtiyor. Evirgan, bu suç duyurusundaki amaçlannı da 'kopya program satanlara' gözdağı vermek olarak açıklıyor. Turkiye'de kopya kullanımının iki şekilde olduğunu söyleyen Evirgan, "Biri normal sokaktaki insanın programı birbirine vermesi. diğeri ise firmalano programlan çogaltarak satmasL Biz ilk eUpta bayüerin çogaitması konusunda bir çalışma yaptık. Bu konuda birtakım sonuçlar aidık. Lotus'u satan flrmalan saptadık, kullanıcılar arasında ise iyi hizmet, ucuz programla bu sorunu aşacagınuza inanıyonız" diyor. Turkiye'de sadece program satan tek firma olan Mikroyazılım'ın Genel Mudur Yardımcısı Asuman Bayrak da yabancı programlar arasında kopya olayının yaygın olarak yaşandığını söyluyor. Bilgisayar satış grafiğinin birdenbire çok yukseldiğine dikkat çeken Bayrak, üç yıl öncesine kadar program satıcıhğının Turkiye'de bulunmadığım, bu yuzden de kopya olayının yaygınlaştığını dile getiriyor. Bayrak, "Kuruluslar gendHkle cihaz saücısı olduğundan yaatama gerekli önem verflnMdL Bu da kopyanın yaygınlasmasına neden oldu" diyor. Bilgisayar satıcılarının orjinal E>OS programıru cihazlarla birlikte satma yoluna gitmeleri genktiğini vurgulayan Bayrak, "Bazı bilgisayar satıcıian, DOS'u içinde olmayan bilgisayar satıyorlar. Bu fırmalar bizden DOS alarak bunlan bUgisayann içine ekliyoriar. Ancak yazüım şirketiyle 100 DOS için anlasma yapıp 500 tane satan firmalar da bulunuyor" diye yakınıyor. Bayrak, yenı çıkan kanunu büyük bir sevinçle karşılarken kanunun yeterince duyurulmamasından şikayet ediyor. BORSADA . !İM1 W M K 2KUS ttal MMc imjt» tari « M t 3 2 . 2 2 01 tMM M mfean 29050 261» 46020 21» 132360 12» 21660 16000 653575 2161» 188» 241860 230440 79» 16500 137820 60000 332830 20» 16000 10» 177476 3184S 36835 32» 277605 40129S 66» 11» 28200 5» 27» 126» 1377990 20» 17000 1000 76» 5» 2071» 34» 366» 412975 47804 747» 10955 (Ûnceki) Bıleşik endeta 3092 17 Malı endeks 269687 Sınaı endeks: 3336 92 (Ûnceki) B4eşık endeks 3063 87 Malı endeks 2677 73 Sınaı endeks: 3303 41 Öncakı se Buguntaj Bugunfcu «ndusuk snyüksak ıns lopan «5000 395000 400000 67X0 63000 67000 225O0 21000 22000 2750 25O0 2650 5200 5000 5000 4350 4250 4350 11250 11000 11000 23000 21000 22000 1400 1400 1400 13250 12500 13000 2600 27» 2500 10000 26000 25000 255» 1400 14» 1300 2250 2250 21» 3400 33» 3250 1600 16» 1450 4500 2390 2250 23» 4600 4350 46» 3900 3750 39» 4500 4500 45» 3300 3000 32» 12750 13O00 130» 2400 2300 24» 2800 1150 1100 1150 6200 5600 6000 9000 7400 80» 24000 22500 240» 15750 15000 15750 4150 54000 54000 550» 1100 1150 11» 675 650 700 1850 1850 1850 7200 6900 70» 7100 7000 72» 2800 2700 2800 3150 8300 8300 83» 3000 2900 3000 4200 3750 3750 4800 4600 4600 5000 4500 4500 775 725 800 14000 12500 14000 1750 1500 16» 1450 1500 15» 16500 15500 160» 3100 850 750 850 7200 6900 74» 2000 1850 1960 8400 79» 8500 6000 29500 3850 3800 3850 14250 14000 13750 19500 19500 16750 30000 29000 26500 2750 2700 2750 5900 6000 6400 1900 1800 1900 9400 9000 9200 3560 1400 1250 1350 70000 74000 72000 2900 3000 3000 1100 1050 11» 4500 4050 45» 2800 2750 2900 500 5» 450 16750 16000 16750 7» 700 650 11» 1100 1000 13» 1300 1200 6300 92000 900 875 875 1700 1700 1750 8200 7500 61» 1500 1400 15» 3850 2400 26» 1300 1250 13» 3500 525 525 550 1150 1150 1150 2600 2500 25» 2800 3150 31» 2950 3000 27» 2700 3400 34» 3250 2000 18» 1800 19000 18500 19250 7fi00 7400 77» 5500 5600 5600 6600 6300 6400 10500 11250 11250 2600 2550 27» 1500 1650 16» 3250 5900 58» 5700 5500 1650 1550 16» 10000 9500 9800 200000 2550 2600 21* 2000 20» 1900 18500 16250 16250 7200 2000 20» 1850 H2S0 12750 14000 2450 2400 2450 2O00 1900 20» 10500 11250 10750 5800 1750 17» 1600 900 900 9» 2800 4300 5000 49» 4700 1300 1200 1250 7500 6700 73» 6000 5900 62» 1350 1250 13» 1700 1650 17» 1350 1400 14» Bugunkü 4000» 630» 21000 2600 50» 43» 110» 220» 14» 12750 2560 255» 13» 2150 3250 1450 2250 46» 38» 45» 31» 13000 23» 1100 58» 80» 225» 15250 560» 447» 650 1860 69» 71» 2750 8300 29» 3750 4600 45» 725 125» 16» 15» 15600 775 7400 1900 79» 3850 13750 190» 285» 27» 62» 1860 13» 700» 29» 11» 4050 29» 450 16» 660 10» 12» 875 1750 77» 14» 2500 1250 560 1150 25» 30» 2700 3250 18» 185» 76» 58» 63» 105» 2660 1500 6800 16» 96» 2350 2000 16250 1850 130» 24» 1950 105» 1600 9» 47» 12» 69» 62» 1250 17» 14» Encot s& 3950» 630» 210» 2 6 » 5000 4 3 » 11000 216» 14» 12760 2560 250» 1350 2150 33» 1450 2250 44» 38» 46» 30» 130» 2350 11» 5900 7900 23000 15250 540» 1118 675 1650 70» 71» 2750 8300 30» 3760 46» 45» 775 125» 15750 775 70» 19» 79» 3850 13750 190» 29000 27» 60» 18» 9200 MttK 3Z2t.1l AtyrtMl ortfly 396020 63609 21148 2536 50» 4285 110» 21638 14» 12697 2556 26059 1347 2163 3285 1504 2265 4449 3807 45» 3048 130» 2370 1102 5842 7750 23064 15299 54121 664 1860 6960 7072 2760 83» 2969 3750 46» 46» 763 12665 1561 ıÇtmrm piyarTL) 1985 1986 1987 1988 1989 1990 17016 21006 4071 DFT 30379 38051 8312 53860 64400 10549 1991 DmHoMng OMOO DumOMt EBa»Y«nn Ecot5.ll* Edplf* EffHnc* EgıEnOüsm Ege t t EmkSgoda Enta Hoidtag Bütçe gehrterı 4515 6754 10089 Bütçe gıderlerı 5313 8165 12696 Bütçe açığı 798 1609 2575 Kaynak: Malıye ve Gumruk Bakanlığı, 39431 46208 6177 tfî FtaMbınfc SoodVMi SUnfit E 16» 15» 15» 15784 MotorPSton ta*0Ç hocam Kırtonsvt 766 7007 1698 8158 3836 13780 19066 26815 2707 6097 1815 91» 1306 71M7 2965 1091 4178 2841 477 16146 660 1078 1262 875 1746 7670 1445 2491 1261 1150 25» 2997 27» 3298 18» 18824 7590 56» 6336 10875 2614 1525 5777 526 KocHoUng Koç Y j t m Konyı ÇimvıtD Kortsa Konjma Ttr 430» 140408 2411» 33026 61380 937» 93060 11» 77020 58565 MatnaTAım Mmfln Çjrnsnto M OM M SMnl(8U) Mgros Nasaş NMHoMng MQdı Çinnnlo Oönfiöa Otmtoa Oiosan Pırs» FfG ProffloCI Praı Sut Pra/ Entegre Et PrarSu PrarUn Ptta» PaMOfeı Sıtah Yıyınc*k SântriHoMng Svkuysan Srfas(BU) S6k» Sun Etotronk TamSigwa TDutank TaisMtınk Trtoş T«2san TSafanoB T 15 B » * (BXBU) T tş B** (AKBU) T İS M . lOOCî Tln Kuoa/ı TKB TotaJ Turk OİD Topf» KlOlt TnkytCvn TSiarans TSK.B (BU) TO (Mkum TuncaTjtett n THY T Tubonj TUAnbank Ünyt CKnnto UşASann* Vntt V * I F KMarra YıpıKndı Yuna YB« NMTunım 10150 86» 563» 70» 552639 3576» 353» 31 »0 370» 65 20» 67» 114070 281» 82925 18400 230» 11» 1153» 7» 30950 3OSO0 43460 3511» 10» 5600 14650 70» 20» 38619 44828 224» 60 135» 246» 164020 246» 20950 133» 62947 225450 130» 8154» 15450 303» 236» 7730 14650 162750 650 400 13» 71000 3000 11» 41» 29» 475 160» 675 11» 1260 875 1750 76» 1460 26» 1250 525 1150 26» 2960 27» 33» 18» 18750 76» 56» 63» 110» 26» 15» 5800 16» 96» 24» 1950 16260 19» 13000 2400 20» 105» 1650 9» 46» 12» 70» 60» 1250 17» 14» Butçe açığının GSMH'ye oranı ise bu yıllar süresinde Vol.7 civarından 1989 yılında <%4.4'e kadar yükseldikten sonra 1990 yılında ilk defa bir azalma göstererek °7o3.4 olarak gerçekleşmiştir. Konsolide bütçe gelir ve giderlerinin 1990 ve 1991 yıllarının ilk altı ayında gösterdiği değişiklikler 1991 yılının bütünü içinde geçerli olsa 1991 yılı bütçe açığı 15.1 trilyon civannda oluşabilecektir. (2) (3). Bir erken seçim olasılığı (maalesef son 1520 yıldır artık neredeyse alışmaya başladığımız antidemokratik bir çarpıkhkla) kamu harcamalarını daha da arttıracak olursa 1991 yılı bütçe açığırun beklenmedik bir sıçrama yapması da olasıdır. Kanımca kamu açıklarını sadece butçe açıklan olarak da görmemek gerekir. Kamu kesiminin genel dengesi örneğin 1990 ydında 26.8 trilyon bir borçlanV ergileri arttırmak ma gereksinmesi, yaesasen durgunluk içinde ni geniş anlamda bir bulunan sistemi ağır bir açık doğuruyordu. Bu ise GSMHresesyonun içine (4) V»9.4'üdür. Türnin itebilecektir. Bugün içinde kiye'nin sorunu bütbulunduğumuz çe acıklannın vergi arttırılkonjonktürde çözüm geUrlerinindaha fazkamu gelirlerini arttırarak ması veya yoluyla borçlanma açığı yamamakta değil, la kapatüması değilkamu giderlerini dir. Aksine sorun azaltmakta aranmalıdır. devletin ya da devlet harcamalannın büyümesi, yani devletin ekonomi içindeki payının bütün çabalara karşın kürültülememesidir. Gerçekten de Turkiye'de butçe içindeki devlet harcamaları 1984 yıhnda GSMH'ye oranla %17.8 ıken 1990 yılında %20.8 seviyesine ulaşmıştır. Kamu kesimi genel dengesınde meydana gelen butçe dışı açığın da devlet kaynakları (vergiler, borçlanma, emisyon) ile karşılandığı duşunulerek, bıitçe içi harcama gibi dikkate alınırsa kamu harcamalannın GSMH'ye oranı 1985'te %21 iken 1990'da <Vo44 olarak karşımıza çıkmaktadır. Yani devlet vergilerı, borçlar ve emisyonla GSMH'nin yansına yakın bir harcamayı karşılamak zorunluğu ile başbaşadır. Rakam 1990 yılında takriben 82.9 trilyon liradır. Bu çok büyüktür ve milli gelirden de daha hızlı bir tempoda büyumeye devam etmektedir. Vergiler ise 1982'den bu yana GSMH'nin takriben %17'si ile %14'u arasında oynamakta, herhangi bir artış trendi de göstermemektedır. Bu, vergi sistemimizin doğal bir sonucudur. Çunku GSMH ile doğrudan ilişkili vergilerden gelir vergisinin progresif bir vergi olma özelliği azaltılmıştır. Kurumlar Vergisi ile Katma Değer Vergisı ise esasen oransal vergilerdir. Ben açıkların kapatılması için "vergiler arttınlmalıdır", "devlete sağlam gelir kaynaklan bulunmalıdır" gibi genel hukumlerin fevkalede yanhş ve tehlikeli olduğunu duşunuyorum. Vergileri arttırmak esasen durgunluk içinde bulunan sistemi ağır bir resesyonun içine itebilecektir. Çözüm kesinlikle devletin kuçultulmesidir. Vurgulamak istiyorum bugun içinde bulunduğumuz konjonktürde çözum kamu gelirlerini arttırarak açığı yamamakta değil, kamu giderlerini azaltmakta aramlmalıdır. Yapılması gereken, acil bir nakit akımı denkliği de değildir. Önemli olan devletin giderlerini yapısal olarak, kalıcı bir biçimde devletin gelirlerine uydurucu önlemleri bulabilmektir. Bu önlemler alınırken kısa vadeli, geçici nakit açıklan verilebilir; bundan korkmamak gerekir. Hatta bu tür nakit açıklan, yani strüktürel bir düzeltme yaparken verilecek açıklar, belki de içinde bulunduğumuz resesif dönemde ekonominin canlanması için gerekli hatta yararlı da olabilir. (1) Friedman, Benjamın M., Day of Reckoning, Benjamın Friedman First Vintage Books Edition. 1989. PXIIIXIV. (2) Bkz. Cumhuriyet, 18.7 1991 Sah 10 (3) Butçe dışı olarak yönetilen fonlardan sağlanan kaynak kadar harcama yapıldığını göz önünde tutarak bu yazının kapsamı dışında bırakıyorum. (4) Kaynak: Hazine ve Dış Ticaret Musteşarlığı Sttre«eek Bîlgisayarm devleri Ekonomi Servisi Bilgisayar Dergisi'nin "Turkiye'de Bilgisayar Alanında Hangi Kunıluş Ne Hizmet Yeriyor?" araştırması derginin temmuz sayısında yayımlandı. 1990 yıü verilerini içeren araştırmada, 1990 toplam gelirine göre 471 milyar lirayla IBM, 100 Türk bilgisayar şirketi arasında ilk sırada yer ahyor. IBM'i 182 milyar liralık toplam gelirle KoçUnisys izliyor. 310 bilgisayar şirketinin yanıt verdiği araştırmada, şirketlerin 1990 yılındaki bilgisayar gelirlerine göre sıralamalan, 1990 yılındaki toplam gelirleri, 1990 yılı vergileri, 1989 yılı ile karşılaştırmalan, bilgisayar gelirlerindeki büyüme oranları, 1990 ve 1989 yüı personel sayıları, şirketlerin faaliyet gösterdikleri alanlaı'ın aynntılı dökumleri yer alıyor. Bilgisayar Dergisi'nin yaptığı araştırma, 1990 yılında Türkiye bilgisayar sektöründekj ilk 100 şirketin 1 trilyon 813 milyar 223 milyon lira gelir elde ettiğini ortaya koyuyor. Bu yıl gerçekleştirilen 418.7 milyon dolarhk bilgisayar ithalatı da bilgisayar gelirlerinde bir Sektörün 90 bilançosu Gellrtirü Bilgisayar sıstemlen satışı Yazılım hizmet Donanım ve teknık servıs Tükeöm malzemelen Servıs buro hızmetlen Makıne kıralama Eğitm hizmet Damşmanlık hızmetı Dığer hızmeöer Toplam 1990 1 326 415 170 889 136 562 45 049 58 935 26118 8 809 19.924 20 452 1 813.223 6.109 903 045 234 8 1008 (mllyoı TL> 1989 Artç ( H ) 685 524 63 963 64 735 22 101 33 284 22 743 4586 93 5 167 2 Şirket sıralaması 19N an 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1589 9634 2434 1946 16250 1912 13149 2404 1990 10538 1668 9» 4789 1204 6942 6050 1272 1695 14» 19H m Ştttt a* 1 2 3 8 56 IBM 470 585 KoçUmsys 182 312 NCR 113190 Ettek 52.481 HewlettPackard 68 862 Teleteknık 64 688 Sıemens NrnJorf 44 268 Teksts 79 348 41576 Bıltef 41275 Bımas 40 072 Bilkom 42181 Romar 194960 111 103 8 771 14 8 921 31 4 7 10 9 8375 (') Ructun haMu kutrrtnş. DftMsc hsst nneifen datyttm* ffyıMr YATIRIM FONLARI CfetHrt Iş Vatnm1 Iş Ymnm2 Iş ^febnm3 |ş \Mınnv6 lnfcrton1 lnfcribn2 lııteı hjo3 htotn4 İnlBrtbn5 Kteatra1 IkHsal Yia2 ikSsatVat3 İMsatttM IkSsat M t m Fon Garaıfl Nfcunm1 Garant Yilınm2 Garaıt \atnnv3 Gjdiıti \Srtinm4 Gmnf YMnnvS Estankfbn 1 Esba* Fon 2 Esta*kFon3 YKBYSDnm F YKBSekKrF YKBHtsse F YKB KarouF YKBütetF YKBKarmaF YKBOÖreF YKBKapMF YKB AkflF V»rf Fon1 Vatof Fon2 tokrfFon3 VatotHsse Vataf Dünya Fon VSaM Fon« OtşbankMm Fon Dışbank Beyjz Dtştnnk Petnbe Tülün Fon1 Tutun Fon2 Mteu Fon1 Mhsu Fon2 Rnans Fon2 Finans Fon3 Rnans Fon4 Rnans Fon5 Ziraat Fon1 Ziraat Fon2 Ziraat Başak Fon Ziraat Fon4 Haft Fon1 Hafk Fon2 PamjkFon PamuftHBse Emlak Fon1 Emiak Fon2 lmpo( Fon1 lmpex Fon2 T cte«k Fdn Sumer Fon DencFon EJ»Fon KatonmaFon Dennr Fon î m ş Fon OrtakForı Türkbank fon Net Fon Et Fon 1O0OT 140339 0aiu89 MO\SO MSK30 1909& 1412S? 270239 073839 09JJ130 1&0987 100239 063283 2&0239 1112J9 22103? 1Û0339 1202S0 301)590 290351 1611.87 311089 nxrao 0211â7 070338 075338 070338 070338 070338 020139 «.0690 190630 090538 240439 181089 220330 26.03S0 14X1690 2E0SS8 100439 28X690 040738 1Û1290 15X738 201039 2O07B9 «12 39 2aoa9o 06.1190 091039 140290 140290 2OO690 011139 060190 020190 280690 220190 «0790 O2029C 0406&C 28019C 120290 160490 040590 060590 070590 110690 270690 030990 051190 010190 10300 20.000 1O000 10000 10000 10661 9960 9959 11200 10000 9.764 9306 9.596 9390 mooo 9916 9731 10437 9936 9209 10319 mooo 10000 10477 9765 9713 9795 9533 9328 9294 10000 9342 10000 48279 10444 9994 98M mooo 10057 20558 1O0TI 11021 10000 40000 10000 9956 10428 9958 10.000 mioo 10000 mooo 1O000 11397 10357 10.724 10.468 10000 mooo 10086 9962 10000 10405 10806 10000 10000 10006 mooo mooo mooo mooo mooo 29 TEMMUZ 1991 •k 84412 47388 22277 »707 15356 63.784 54913 26409 2SS22 11281 53951 44131 21012 21227 15546 66158 25.778 15904 10868 11047 66923 22309 15382 60.157 47077 60.779 46957 40341 46361 B.738 15079 14316 47251 120688 22042 14.293 19004 14438 41^91 56308 16008 46771 17Û190 20562 25357 21566 13.495 14215 24243 »406 19.486 17398 24042 16427 25021 16734 20387 16289 19.407 13349 17252 18922 20230 16701 17314 16460 16807 14403 14119 14134 13548 84 742 48675 22363 18.772 15323 64007 55106 265W 25S14 11450 54174 44314 21099 21315 15607 66491 25904 15971 10920 11087 67202 22404 15448 60404 47258 62646 47146 40511 46570 19.733 15.U2 14393 474T7 121100 22110 14366 190SO 14485 41459 56352 «099 46941 13.159 170930 20631 25484 21364 13574 14 273 24333 16474 19559 17964 24134 18512 25130 16769 20992 16369 «478 13.417 17317 16984 20318 16759 17377 16530 16382 14463 14119 14195 13304 %• PM 039 134 039 035 041 035 035 036 036 150 041 041 041 041 039 050 049 042 048 036 042 043 043 041 038 307 a 40 042 045 0.28 042 052 035 034 031 051 029 033 041 043 057 036 043 034 050 045 059 041 037 037 037 037 038 046 044 021 050 049 037 051 038 033 043 035 036 043 045 042 a oo 043 041 önceki yıla göre lira baanda yüzde 100.8'lik, dolar bazında ise yüzde 56.2'lik bir artış sağladığını gösteriyor. Dergide, bilgisayar gelirlerindeki bu artışta özellikle kişisel bilgisayar pazarındaki patlamanın etkili olduğu savunuluyor. 1990 yıhnda sektördeki ilk 100 şirketin bilgisayardan elde ettiği gelirin önceki yıla göre lira bazında iki katına ulaştığına dikkat çekiliyor. GeÛr türlerine göre bir önceki yılla karşılaştırma yapıldığında oran olarak en yüksek artış yazılımda gerçekleşirken, ikinci sırayı donanım ve teknik servis hizmeti, üçüncu sırayı tüketim malzemelerinin aldığı görulüyor. 1990 yılında şirketlerin toplam bilgisayar gelirlerinin oransal dağılımında makine satışı, tüm gelirlerin yaklaşık dörtte üçünü oluşturuyor. Gelirlerin oransal dağılımı sıralamasında bu yıl ilk kez yüzde 9.4'lük payla yazılım ikinci sıraya otumyor. 1 trilyon 326 milyar 415 milyon liralık bilgisayar sistem satış geıirlerinin yüzde 49'u büyük, orta, mini bilgisayar sistemleri ve donanımından, yüzde 45'i ise kişisel bilgisayar ve ilgili çevre biriminden elde edildi. 1989 yılında ise kişisel bilgisayarlann payı yüzde 38 olarak gerçekleşmişti. Derginin yaptığı araştınnada, ilk 100 şirketin gelirlerinin yüzde 60'ını ilk 10 şirketin gelirlerinin oluşturduğu gözleniyor. 1989 yılına göre lira alarak yüzde 167 artış gerçekleştiren yazılım gelirlerinde ilk on şirketin payı yüzde 68.8 iken bu alanda IBM başı çekiyor. 1990 yıhnda en fazla personel sayısına sahip şirket 428 kişiyle yine IBM. İşçi emekli farkları ağustosta işçilerin zor teıııııııızıı tşSendika Servisi işçi çıkarmaları, işçi alacaklannın ödenmemesi her gün yeni bir boyut kazamyor. Sendikalaşma nedeniyle işten çıkanlan Karakaya madenlerinin 300 işcisi, dağa çıkarak işvereni protesto eylemlerinin 12. gününu tamamladı. Adana Garipoğlu Fabrikası 1 mn 600 işçisi, servis araçlanmn gelmemesi üzerine yürüyerek gittikleri işyerinde fabrikanın kapandığım, işten atıldıklannı öğ^endiler. Istanbul Kartal Farglas'uı 235 işçisi, 17 ay içinde yaklaşık 16 maaş tutannda haklarını alamadan çahşıyor. Çorum'un Bayat ilçesine bağh Karakaya kömür madeni ocağında çahşan 300 işçi, dağa çıkarak başlattıklan eylemlerinin 12. gününde. Yöre halkımn ve siyasi ve demokratik örgütlerin dayanışması ile yaşamlarını sürdüren işçiler, işe dönmek istiyor. İşçiler, sendikalaşma haklannın tanınması ve işbaşı yapana kadar direnişlerini sürdüreceklerini bildiriyorlar. Adana'mn Ceyhan Garipoğlu Fabrikası işçüerinin işten atıldıklarını öğrenmelerinden sonra önceki gece 23.00 vardiyasmda çahşan 50 kadar işçi de işyerini terk etmeyerek direnişe geçti. öte yandan Istanbul'da son üç aydır hiçbir ücret alamayan Kartal Farglas işçileri, dün işvereni protesto eylemi yaptılar. İşçiler, 17 aydır ucret ve sosyal haklannın büyük bölümünü alamadıklanm, 12 aylık Ucret 2 maaş tutannda sozleme farkı, 17 aylık vergi iadesi, 1 maaş ikramiye ve yakacak paralannın işverende kaldığım bildirdiler. Bu arada Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'ndan yapılan işçi emeküleriyle dul ve yetimlerinin 45 günlük ayhk farklanmn 1 ağustosta ödenmesiyle ilgili yapüan açıklamada, ödeme talimatlannın ilgili bankalara gönderildiği belirtildi. BağKur emekli, dul ve yetimlerinin temmuz ayına ait farklannın ise yine 1 ağustostan itibaren, zamh olarak alacaklan ağustos aylığı ile birlikte ödeneceği de belirtilen açıklamada, "Halen SSK'dan 1 milyon 651 bin, BagKur'dan 602 bin emekli, dul ve yetim aylık almaktadır" denildi. Devlet Personel Başkanhğı'ndan Sorumlu Devlet Bakanı Sabahattin Aras, sözleşmeli personele yapılacak zam ile ilgili çahşmalann bir iki gün içerisinde tamamlanacağını belirterek "Sözleşmeli personele zam yüzde 20'leri pek geçmeyecek" dedi. Aras, sözleşmeli personele yapılacak zam konusunda UBA muhabirine yaptığı açıklamada, Sözleşmeli Personel Yasası'na tabi olanlann yetenek olarak daha kaliteli olması gerektiğini belirterek ancak son 10 yıl içinde yapılan uygulamada bunun tersinin yaşandığını söyledi. Paşabahçe işçilerine esnaf desteği (Baftaraft 1. Sayfada) KristalIş toplusözleşme imzalamrken çalışma saatleri düşürülüp vardiya sayısı armnlarak isçi çıkarmasının yapıhnaması için anlaşmaya vanldığını, ancak işverenin bu protokole uymadığını öne suruyor. Paşabahçe Şişe Cam Fabrikası'nda işyerini terk etmeme eylemini sürdüren iki bin 700 işçiyi desteklemek amacıyla dün esnaf kepenk kapattı. Paşabahçe pazarı kurulmadı. Fabrika önünde toplanan sayıları binleri bulan işçi aileleri ve yöre halkı alkış ve sloganlarla dayanışma gösterileri yaptı. Fabrika içindeki işçilerin de, bahçe duvarlarından sarkarak katıldıklan protestolarda sık sık "Burası Türkiye, tsrail degil", "tşçi kıyunına son", "Yaşasın işçilerin biriigi", "tşçiyiz, hakhyız, kazanacagız", "Babalar işsiz, çocuklar aç", 'Açhktan ölmeviz, biz bu yoldan dönmeyiz", "ÖImeye geldik işçinin hakkını almaya geldik" sloganları atıldı. Fabrika bahçesine "Bin 200 işçi işten atıldı", "tşçi kıyımına son" şeklinde pankartlar asıhrken işçi aileleri de "Babam çalışma istiyor, ama Şişe Cam onu işten attı". "Patron amca siit istiyoruz", "Ekmek, barış, ozgürlük", "Bu zulüm işçiye reva mı yani, satılmış TRT neredesin*', "İşçiye destek olmak var, dönmek yok", "Tek bir vücut, tek bir yürek, geri alınmak için ölmek gerek" pankartları taşıdılar. KristalIş Sendikası Genel Başkanı tbrahim Eren işyeri önünde yaptığı konuşmada, cam işyerlerindeki direnişin temel nedeninin ŞişeCam'ın başlattığı işçi kıyımı olduğunu beürterek 1935 yıhnda kunılan Paşabahçe Cam Fabrikası'nda hiçbir dönemde bu kadar geniş çaplı işçi kıyımı yaşanmadığını söyledi. Eren, işten çıkartmalara gerekçe olarak teknoloji yenilenmesinin gösterıldığini, ancak asıl amaan aşın kâr olduğunu savunarak şöyle konuştu: "tşçi çıkartmalara karşı önerilerimiz en somut Paşabahçe Cam Fabrikası'nda yaşandı. El imalatı servisindeki işten çıkartmalann en >oğun yaşandıgı yer burasıdır, çalışma saatlerini 6 saate duşunip vardiya sajısını dörde çıkartmayı onerdik. Kabul ettiler. Biz ikişer saatlik öcretlerimizden fedakârlıkta bulunduk. Toplusözleşme masasında 'fabrika kapanması dışında tenkisat olmayacak' dediler. Sözlerinde durmadılar, iki yuzlu davrandılar. Fazla mesailerin kaldınlmasını onerdik, kabul etmediler. Sorunlan çözmeye yanaşmayarak işçi kıyımına başvurdular. Tenkisatla sağlamayı duşundükleri tasamıftan daha buyuk kayıba iş banşının bozulmasıyla uğrayacaklardır. Çunkıi iş giivencesinin olmadığı yerde, iş barışı olmayacakür." tbrahim Eren, atılan işçilerin tekrar işe alınmasını isteyerek, "sorunlan bizlerle göriişerek çözsttnler" çağrısında bulundu. Konuşmasında yolu trafiğe kapatarak yola oturan işçi aileleri "işvereni isteriz" sloganları attılar. Kristalİş Sendikası Genel Başkanı tbrahim Eren'in konuşmasının ardından yol tekrar trafiğe açıldı. Bu sırada Çevik Kuvvet yol kenarında kordon oluşturdu. Öğlen saatinde Paşabahçe'de kurulu Tekel işyerınde çalışan işçiler topluca cam fabrıkası onüne gelerek, "Yaşasın işçilerin birliği", "tşçiler el ele genel greve" sloganları ve alkışlarla destek gösterisi yaptılar. Beykoz Belediyesi işçileri de işyeri önündeki gösterilere katıldı. Beykoz Sümerbank Deri Kundura işçileri öğlen tatillerinde, topluca ziyarette bulunarak fabrika içindeki direnişlerini sürdüren cam işçilerine kumanya torbalan dağıttılar. Fabrika önünde işçi aileleri ve halkın destek gösterileri gün boyu sürdü. Bu, sırada birçok kadının bayıldığı görüldü. Birçok işçi ailesi geceyi de fabrika karşısındaki parkta bekleyerek geçirdi. Esnaflar vitrinlerine dayanışma mesajları asarak kepenk kapattı. öte yandan Şişe Cam Holding'e bağh Anadohı Cam Sanayi'nden 442 işçinin işten çıkartürnası farkh tepkilerle karşılandı. İşçiler ve üyesi oldukları Kristallş Sendikası şube yöneticileri, işçi cıkanhşlanndan sendika genel merkezinin "uzlaşmacı tavnnın" sorumlu olduğunu öne sürdüler. Paşabahçe"deki cam işçilerinin eylemini izlemekte olan 2000'e Doğru Dergisi muhabiri Vedat Yayla'nın polis tarafından gözaltına alındığı bildirildi. utn