Katalog

\4 EYLÜL 1989 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/3 Kolombiya'da yeni önlem • BOGOTA/WASHING rON (Ajanslar) Kolombiya Savunma Bakanı General Oscar Botero başkent Bogota'da yaptığı açıklamada mafya saldınlarına karşı kamu düzeninin konınmasmda yardımcı olmak üzere belediye başkanlanna askeri danışman vermeyi planladıklannı büdirdi. Ordu birliklerinin ise mafyanın sUahlı katillerini eğitmek üzere kurduğu bir eğitim kampını ortaya çıkardıklan bildirildi. öte yandan Kolorabiya'da 22 bin kişi ya da kuruluşun Medellin ve Cali'deki uyuştunıcu mafyası ile bağlantı içinde olduğu öne sürüldü. ABD, Gorbi için karamsar Beyaz Saray yetkilileri, son aylardaki olayların SSCB'deki sorunların ne denli muazzam oîduğunu ortaya çıkardığını belirtiyorlar. Washington özellikle, kömür işçileri grevi, ekonomik kriz ve huzursuzluk üzerinde duruyor. D ç Haberler Servisi ABD yönetiminde son aylarda Sovyet Uderi Mihail Gorbaçov'un politikalarının basanya ulaşamayacağına ilişkin görüşün giderek ağırlık kazandığı bildiriliyor. Böylece Washington'un değerlendirmesinde önemli bir defişiklik ortaya çıkmış oluyor. Beyaz Saray'da son zamanlara kadar egemen görüş, Gorbaçov'un önündeki büyük güçlüklere karşın, çalkantıları atlatacağı yohında idi. 11 eylül taribü International Herald Tribnne Gazetesi'nin VVashington kaynaklı haberine göre, Beyaz Saray' uı bu iyimser yaklaşımı son aylarda yerini karamsarhga terk etti. Washington'da birkaç aydır agırhk kazanan görüşe göre Gorbaçov'un uzun vadede başarılı olma şansı giderek azalıyor. Başkan Bush'un sık sık Gorbaçov'un başansuu istediğini söylemesine karşın, VVashington yetkilileri, Sovyetler Birliği'nde son birkaç aydır tanık olunan olaylann, Gorbaçov'un sorunlannın ne denli muazzam oîduğunu ortaya çıkardığını belirtiyorlar. Beyaz Saray yetkilileri özellikle ülkeyi sarsan madenciler grevi, ekonomik bunalım ve Baltık cumhuriyetlerinde hızla güçlenen milliyetçi akımlar üzerinde duruyorlar. Herald Tribune'e göre CIA ve Pentagon (Savunma Bakanlığı) uzmanları ilk kez Sovyetler Birliğı'ndebı etnik huzursuzluğun ABD'yi ne şekilde etkileyebüeceği konusunu ciddi biçimde incelemeye başladılar. Bush yönetiminin en büyük kaygısı Baltık cumhuriyetlerindeki milliyetçi liderlerin uyanlara kulak asmayıp, aynhkçı istemlerinde ısrar etmeleri. Bu takdirde Moskova'nın Pekin hükümetinin yaptığı gibi, kanh bir bastırma eylemine girişmesi, Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki ilişkilerde ciddi sarsuıtüara yol açabilecek. Bir Beyaz Saray yetkilisi, Herald 'egöre Beyaz Saray, Sovyet liderinin başarışansının azaldığına inanıyor POLnTKADA SORUMAR ERGUNBALa Tribune muhabirine şöyle dedi: "Böyle bir şey olorsa, Baülı ülketer arasmda Moskova'ya gösterilecek lepki konusunda sert tarbşmsüar başlar. Aynca Batı halklannın Gorbaçov'a dnydnkları güven yok olur. Ve başladıgımız yere döneriz. Bizim Balnk ülkelerine söylemek isteyip de söyleyemedigiıııiz şey şn: "Siz bu noktaya kadar gelebilmişseniz bu, Gorbaçov sayesinde olmuştnr." ABD yetkilileri, Gorbaçov'un son derece yetenekli ve zeki bir lider olduğuna işaret ederek, kısa vadede iktidannı yitirmesini beklemedikWini söylüyorlar. Sol Aydının Görevi Sosyalist ülkeleri bir baştan bir başa çalkalayan sarsıntılar karşısında Türk solunun bir bölürnünde önce bir "bekle gör" tutumu gözlendi. Ancak bekledikçe olayların yatışacağına daha da ciddileştiği anlaşılınca, özeleştiriye yönelmek zorunlu oldu. Sosyalist uygulamada uzun süredir görülen aksaklıklara hiç değinilmemışken, bunalımın artık saklanamayacak boyuttara ulaşbğı görülünce ilk kez ciddi tahliller yapılmaya başlandı. Bizim izlediğimiz sol dergilerde çıkan bu tahlillerde sosyalist devrimin, Manc'ın öngörüsünün aksine Rusya gibi azgelışmiş bir ülkede yapılmış olmasından, iktidarın bürokrasinin tekelinde kalmasına ve isçi sınıfının yönetimde devre dışı bırakılmış olmasına kadar bir dizi noktaya temas edildi. Bunlann hepsi doğruydu. Ancak bir nokta var. Sosyalist ütkelerdeki aksaklıklar Mihail Gorbaçov'un iktidara gelmesi ile ortaya çıkmış değil. Bunlar yıllardır, özellikle 1970'li yıllarda açık secik belirmeye başlamıştı. Aslında bu konu ile ilgilenenler, Stalin'in ölümünden hemen sonra iktidara Malenkov"un gelmesi ile sancıların yüzeye çıktığını, sistemcte reform zorunluluğunun anlaşıldtğını bilirler. Kruşçev, Gorbaçov kadar olmasa bile sistemde ciddi tıkanıklıklar oîduğunu açıkça ilan etmişti. Brejnev doneminde ise durağanltğın, iç çürümenin işaretlerine ilişkin sayısız haber ve ipucu çıkmıştı Batı basınında. Şimdi bu noktada şu soru ortaya çıkıyor: Sosyalist uygulamadaki aksaklıklan kabul etmek ve bunlan ciddi biçimde tahlil etmek için neden bu kadar uzun sure beklendi? Sosyalizmi, 1960'larda Taksim Meydam'nda Sular idaresi'nin köşesinde satılan sol yayınlardan öğrenen ve sonra da eline silahı alarak devrim yapmaya kalkışan genç insanlara bu soruyu sormaya kimsenin hakkı yoktur. Onları suçlamak da büyük haksızlık olur. Ama Batı basınını izleme olanağı olan, sosyalizmi, Taksim Meydam'nda Sular idaresi'nin köşesinde satılan sol yayınlardan değil de bu konuda yazılmış sayısız inceleme ve arastırmalardan öğrenebılecek konumda bulunan.yabancı dil bilen aydınlara bu soru herhalde sorulabilir ve sorulmalıdır da... Türk solunda herkesin boyle davrandığı kuşkusuz ileri sürülemez. Ûrneğin Türk solunun en saygın isimlerinden Sayın Mehmet Ali Aybar, "Ben Türkiye'ye özgü sosyalizm, demokratik sosyalizm kuracağım" dediği için başına gelmedik iş kalmamış, anti sosyalizmle suçlanmış, binbir çaba ile kurduğu partisinin başkanlığından ayrılmıştır. Ama günümüzde eleştiri ve özeleştiri yapan bazı sol aydınlarımız, o zamanlar neden boyle bir gereksinme duymamışlardır? Sanırız bunun önemli bir nedenı aydın olmakla. politikacılığı birbirine kanştırmış olmalarıdır. "Canırn şimdi dikkatleri dağıtmanın, işi sulandırmanın ne gereği var? Vur Amerikan emperyalizmine, vur somürü düzenine." İyi de, Amerikan emperyalizmine, kapnalizmine alternatii olarak gösterilen karşı tarafta da işler pek iyi gitmiyor. Ekonomi bir noktadan sonra teklemeye başladı, Afganistan'da olanlarla Vtetnam'da olanlar arasında pek fark yok. "Bu konulan gündeme getirmenin sırası mı? Evelallah, tüm bu aksaklıklar düzelir. Tarih sosyalijmden yana." Pekı sosyalizmden yana oîduğunu nereden biliyorsunuz? "Kitaplar öyle yazıyor." Kabaca özetlediğimiz bu görüş, solun bir bölümünün, sosyalist ülkelerin yıllardır verdikleri tehlike sinyallerini görmezlikten gelmelerine yo. açmıştır. Bu görüşte, aydının politika yapma hevestnin yanı sıra, açık konuşalım, kolaycılık da önemli rol oynamıştır. Aydın, inanageldiği ilkelerin sarsıldığını görüp kabul ettiği anda, o ilkeleri tadil etmek, gerekirse onların yerine yenilerini üretmek göcevi ile de karşı karşıya kalır. Bu ise yoğun beyinsel çabayı, kendi kendisi ile sert bir hesaplaşmayı gerektirir. İç dunyanız yıkılıyor, psikolojik ve entelektüel istikrarınızın dayandığı direkler sarsılıyor. Kendinize yeni bir iç dünyası yaratmak, yıllardır doğruluğundan bir an bile kuşkulanmadığınız ilkeleri yatıi baştan gözden geçirmek zorunda kalıyorsunuz. Zor iş. Soldaki aydınların bir bölümü, bu çetin "iç savaşı" göze alamamış ve kendi akıllarındaki dünya ile dış dünyadaki gerçekler arasındaki uyumsuzluğu görmezlikten gelmeyi tercih etmişlerdir. Solda aydınların bir bölümünün sosyalist ülkelerdeki gelişmeler konusunda tepki göstermekte bu denli gecikmelerinin bir başka nedeni de sanırız biraz da "neme lazımcılık" görüşü ile bağlantılıdır. "Yazsam ya da konussam, karşıdevrimci, retormtst, hain diyecekler. Neme lazım. Vururum Amerikan emperyalizmine otur biter. ilericiliğim, solculuğum da tartışma konusu olmaz." Böylece bugunlere kadar geldik. Yıllardır görmezlikten gelinmeye çalışılan, üstünde durulmayan gerçekler bir bomba gibi patladı. Şimdi yapılması gereken, patlamanın nedenlerini çok dikkatli biçimde incelemektir. "Sosyalist ülkeler, ağır sanayiye yöneldiler, Batı gibi cicili bicili tüketim maddelen üretmediler" ya da "Sosyalist ülkeler savunma giderlerinin ağırlığından, ekonomide yeterli yatırım yapamadılar" gibi hafifletici nedenler bulma çabalan yeni düş kınklığma yol açmaktan başka sonuç vermez. Tüketim maddeleri yetersizliği sosyalist ülkelerin sorunlarından sadece biridir. Uzun vadede bundan belki de çok daha ciddi ve tehlikeli olan sorun, teknolojik geriliktir. Günümüzde sosyalist ülkeler lazer, optik, robot, iletişim uydu gibi ileri teknoloji dallarının tümünde Batı'nın gerisindedir ve bu fark giderek açılmaktadır. Sadece tüketim sanayiinde değil, ağır sanayide de ciddi tıkanıklıklar vardır. Fabrikalar Batı'dakilere oranla 23 misli daha fazla enerji tüketmektedir. Singapur, 1985 yılında Batı dünyasına, tüm Doğu Avrupa ülketerinin sattığı makineden daha fazla makine satmıstır. Sovyetler Birliği'nin ihracatınm yaklaşık yüzde 75'i hâlâ petrol, doğal gaz, altın, kereste ve elmastan oluşmaktadır. Polonya, Çekoslovakya, Sovyetler Birliği ve Demokratik Almanya'da çevre kiriiliği ürkütücü boyutlara ulaşmaktadır. Tablo budur. Bu tabloya revizyonizm, reformizm, sağ sapma, sol sapma gibi klişelerte yaklaşımlar artık çok gerilerde kalmıştır. 'Ben sosyalistim' diyen, sosyalizmin bu temel sorunlarına ne çözümler önerdiğini de açıklamak durumundadır. Kapitalizmin kötülüklerini, sömürüyü anlatmak kolay iştir. Bu konuda yazılmış sayısız kitap, inceleme vardır. Sosyalist uygulamalarda ortaya çıkan büyük tıkanıklıklara ve çelişkilere çözüm aramak ise çok daha zordur. Yeniden değerlendirme, yeni tikirler üretme, yeni sentezler yapma ve derin araştırmayı gerektirir. Özetle, toplum olarak pek sevmediğimiz yoğun bir beyinsel faaliyet söz konusudur. Solcu aydının asıl görevi budur. Bu görev çok önemlidir. Çünkü sosyalist dünyadaki büyük deprem nedeni ile savaşı kazanmış gibi görünen kapitaiizm aslında yalnızca Batı dünyasında başarıya ulaşmış olup insanhğın sorunlarına çözüm bulabilmiş değildir. Karabağ sorunu • STRASBOURG (AA) Sovyet Azerbaycan topraklan içindeki özerk Karabağ bölgesi için Ermenilerle Azerüer arasındaki sürtüşme güncelliğini korurken, Karabağ Komitesi'nin bir üyesi, Moskova'nın kurduğu özel komitenin sorunu çözemediğini öne sürerek, Karabağ'ın geçici olarak doğrudan Moskova'ya bağlanmasını önerdi ve bunun gerilimi azaltabileceğini söyledi. Moskova tarafından feshedilen komitenin üyesi Levon Ter Petrosyan, Strasbourg'daki basın toplantısında, önerdiği çözümün, Karabağ'da yaşayan Ermenileri tatmin edeceği gibi, Azerilerin hoşnutsuzluğunu da azaltacağı görüşünü savundu. Perestroykayı kurtann Dış Haberler Servisi Sovyet Milletvekili radikal reformcu Boris Yetlsin önceki gün Beyaz Saray'da Başkan Bush'la göruştü. YeUsin, Bush'tan Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un "Perestroyka politikasını knrtarmak için yardım etmesini" istedi. BushYeltsin görüşmesi, Amerikalı yetküilerin, "Yellsin'e gereğinden fazla Ugi gösterirsek, Sovyeller'in içişlerine müdahale şeklinde degerlendirilebüir" yolundaki kaygıları nedeniyle sadece 15 dakika sürdü. Yeltsin, daha sonra da ABD Dışişleri Bakanı James Baker ve kongre üyeleriyle bir araya geldi. Baker'la göruştükten sonra, "ABD Başkanı'na Perestroyka'yı kartarmak için ele alabilecegimiz on konuyn içeren bir liste verdim" diyen Yeltsin, bu listedeki konulara açıklık getirmedi. AP'nin haberine göre görüşmeden sonra Beyaz Saray tarafından yapılan kısa açıklamada Başkan Bush'un, Yeltsin'e Amerikan halkının Gorbaçov'un reform politikasını desteklediğini ve başarıya ulaşacağmı umut ettiğini söyîediği belirtildi. Beyaz Saray'm açıklamasına göre Başkan Bush, Washington'un Mihail Gorbaçov ile "çok olnmİD iltskikr" içinde oîduğunu söyleyerek, Perestroy Boris Yeltsin, Başkan Bush'tan yardım istedt KKTC'den zirve karanna tepki LEFKOŞA (AA) Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti, Bağlantısız ülkelerin Belgrad'da Kıbrıs konusunda aldıklan kararın hak ve adalet ilkelerinden yoksun tek yanlı karar oîduğunu açıkladı. Sovyetler Birliği'nin ise Kıbns sorununa son zamanlarda giderek daha fazla ilgi gösterdiği gözleniyor. Nitekim Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanı Eduard ŞevardnadM, Dışişleri Bakanlığı Avrupa Bölümü Müdürü Nikolai Afanassievsky'yi, özel temsilcisi olarak Güney Kıbrıs'a gönderdi. So\yet diplomat Afanassievsky, önceki gün adaya gelir gelmez Rum yönetimi Dışişleri Bakanı Yorgo Yakovu ile Kıbns konusundaki son gelişmelerin ele alındığı bir görüşme yaptı. Nikolai Afanassievsky, göruşmeden sonra, Sovyetler Birliği'nin Kıbns konusundartıevcutçıkmazın aşılmasına yardımcı olmaya hazır oîduğunu açıkladı. Afanassievsky, Kıbns sorununun çözümünün her şeyden önce "Kıbns'ın işi" oîduğunu, başka ülkelerin ya yardımcı ya da engel olabileceğini ifade ederek "BU yardımcı olmaktan yanayız" dedi. Baölantısızlar IranRuveyt yakınlaşması • TAHRAN (AA) Iran, Kuveyt'le diplomatik ilişkilerini büyükelçilik düzeyine çıkardı. tran Haber Ajansı İRNA, Ehşişleri Bakanlığı'nın Körfez bolgesiyle ilgili genel müdürü olan Hüseyin Sadıki'nin, Kuveyt Büyükelçiliği'ne atandığuu bildirdi. Iran ve savaşta Irak'ı tutan Kuveyt'in Uişkileri, 1987'de bözulnraştu. Mekke'de Iranlı hacılann öldürülmesini protesto eden bir gnıp ttanh, Tahran'daki Kuveyt ve Suudi Arabistan büyükelçüiklerine saldırmıştı Boris Yeltsin, ABD'de her gittiği yerde buyuk ilgi göruyor, çevresi gazetecilerte doluyor. (Fotoğraf: AP) ka'yı desteklediğini belirtti. Yeltsin'in Perestroyka'yı kurtarmak için Bush'a verdiği listenin içeriği ise açıklanmadı. Gözlemciler, Beyaz Saray'm, Kremlin'in tepkisine yol açabilecek bir davranıştan kaçınmak istedığini, bu nedenle listenin içeriğini açıklamadığmı belirtiyorlar. öte yandan Yeltsin, Bush'la göruşmeden önce, Maryland'da John Hopkins Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada, Gorbacov'un sosyal ve ekonomik reform programında hatalar yaptığım söyledi. Yeltsin, önceki akşam da ABD Dışişleri Bakanı James Baker ile görüştü. AnaBntannıca nın 15. cildi tamamlandı. Cilt kapaklan bayilerde! SWAPO lideri öldürüldü i • VVINDHOEK (AA) • Namibya'nın bağımsızlığı • için mücadele eden i Güneybatı Afrika Halkı i örgütü SVVAPO'nun nadir ; beyaz yöneticilerinden ; Anton Lubowski, önceki akşam Namibya'nın ; başkenti VVindhoek'te öldürüldü. Polis, Lubowski'nin (37), gece , yansma doğru evinin ; önünde kurşun yağmuruna ' tutulduğunu bildirdi. Gözlemciler, Lubowski'nin, ; SWAPO Uderi Sam i Nujoma'nın 29 yıllık ', sürgünden sonra ülkesine i dönme hazırlıkları yaptığı : sırada öldttruldOgune işaret '< ediyorlar. Lubowski, i SWAPO'nun seçim 1 çalışmalannı yönetiyordu. I SWAPO, kaamda yapılacak ı seçimlerin en büyük favorisi • durumunda. Namibyalılar, SVVAPO'ya bağlıhğını dünya âleme açıklayan ilk beyaz olan Lubowski'nin, sık sık ölüm tehditleri aldığjnı kaydettıler. Türkiye'nin gerçek anlamda tek evrensel ansiklopedisi AnaBritannica'nın 15. cildi bu Pazartesi çıkan 150. fasikülle tamamlandı. AnaBritannica, Türkiye'de bilgi ve genel kültüre önem veren herkesin kütüphanesinde yerini ciltlj olarak ahyor. Başvuru konusundaki büyük boşluğu en mükemmel biçimde dolduruyor. AnaBritannica'nın 150. fasikülüyle birlikte, 15. cilt kapağını almayı unutmayın. 22 ciltlik dev başvuru kaynağının 15. cildini de kütüphanenize yerleştirin. A1NMA Sevgili Arkadaşımız, Can Dostumuz, Değerli Bilim Adamı Prof. Dr. Yugoslavya'da gösteri • BELGRAD (AA) Yugoslavya'nın başkenti Belgrad'da on binlerce işçinin hükümet aleyhinde gösteri yaptığı bildirildi. Bclgrad'ın Rakovica semtinde gösteri yapan 10 bin kadar işçinin hükümet aleyhtarı sloganlar attığı ve hükümetin enfksyonu durdurması için acil önlemler almasını istedikleri belirtildi. Göstericilerin ayrıca Sırbistan yetkililerinin kendilerine yardım etmelerini istedikleri kaydedildi. Özei cilt bezli, varak yaldızh ve serigraf baskılı. özenle hazırlanmış 'AnaBritannica 15. cih kapağı'% şeffaf koruyucu ambalajının içinde, KDVdahU. 5.000 TL. Not: 1. AnaBritannica'nın 15. cildi. abonelerimizin adreslerine 11 Ekim 1989tarihine kadar taahhütlü posta ile gönderilecektir. 2. Ciltlerini elden alan tstanbullu ve Ankaralı abonelerimız. 25 Eylul 1989 tarihinden itibaren AnaBritannica Cilt Dağıtım Merkezleri'n6(Gayrettepe ve Kavaklıdere) kimlikleri ya da Abone Taahhutnameleriyle gelerek. 15. cildi edinebilirler. AnaBritannica okvrian, eksik fasikül, cih kapağı talepleri içn AnaBritannica Sabş Merkederi'ne basvurabiirieı. Ölümünün 6. Yılında Sevgi ve Saygıyla Anıyoruz. Arkada^ları Adına AYDEV AYBAY ANABRİTANNİCA SATIŞ MERKEZLERİ 1. Buyükdere Cad. H6 Beyazıt Han GayrettepelSTANBULTel: 174 31 25 2 Klodfarer Cad Dr. Şevkibey Sokak 6/A DivanyolutSTANBULTel: 516 08 3. Klodfarer Cad. lletişim Han 7/1 CağaloğiulSTANBULTel: 516 22 60 4. Tunalı Hilmi Cad. 121/3 KavaklıdereANKARA Tel: 127 06 86 MURAT SARICA'yı SEKRETER Başvuru: 175 37 68 İngilizce bilen aranıyor. Ana Yayıncıhk A.Ş. ve Encyclopaedia Britannica, Inc. işbirliği ile yayımlanmaktadır.