Katalog

3 TEMMUZ 1989 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 Sudari'da iç barış çağrısı HARTUM (Ajanslar) Sudan 'da uç gun önce gerçekleştırılen kansız darbemn lıderı General ömer ElBeşır, ulkenın Islamı yasalarla yönetılıp yönetıtmeyeceğı konusuna barışçı goruşmelerle çozum bulunamazsa, bu konuda referandum yapılabıleceğını soyledı Sudan'da darbeden sonra oluşturulan 15 kışıhk Mıllı Devrım Komuta Konseyı Başkanı Beşır, oncekı gun radyoda yaptığı konuşmada ulkede daha öncekı sıyasılerın barış göruşmelerı yapmalarını engelleyen "anlamsız programların" duzeltıleceğını kaydettı Beşır, "Ülkesıne karşı sılaha sarılan herkes, artık gerı dönebılır ve barış çağrılarına cevap vererek görüşmelere katılabılır" dedı Gorbaçov'dan etnik uyarı MOSKOV A (Ajanslar) Sovyetler Bırlığrnın Gurcıstan Cumhunyetı'nde Gurculerle Azerıler arasında gergınhğın artması uzenne bolgeye 3 bın asker gonderıldığı haber \erılırken, Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, etnık huzursuzluğun ulkenın butunluğunu tehdıt ettığmı söyleyerek uyarıda bulundu AP'nın Moskova kaynaklı habenne gore hukumet organı İzvestiaGazetesı, Gurcıstan Cumhunyetı'ndekı üç köyde (Marneulı, Bolnısı ve Dmanısı) Gurculerle Azerıler arasında gergınlığın artması uzenne bölgeye 3 bın askenn gönderıldığım bıldırdı Gazete, yörede son bırkaç gun ıçınde 51 ateşh stlah, 350 çelık çubuk, 12 Molotof kokteylı \e 60 duman bombasının toplandığını da habenne ekledi. Mihail Gorbaçov öncekı gece Sovyet televızyonunun haber programı Vrenya'da yaptığı konuşmada sen bır uyanda bulunarak ulke butunluğunu tehdıt eden etnık huzursuzluğu kışkırtaniara karşı devletın hoşgorulu davranamayacağını söyledı Sovyet lıderı konuşmasını şöy Gürcistan'da GürcüAzerigerginliğiarttı. Yöreye3 bin askergönderildi POLTTIKADA SOKUNLAR ERGUNBALQ Sovyet lideri etnik huzursuzluğun ülke butunluğunu tehdıt ettığıni belirterek "devlet etnik olaylan kışkırtaniara karşı hoşgorulu davranmayacaktır" dedi. Gorbaçov, Sovyetler Birliği'nde günumuzde meydana gelen olaylann daha onceki donemlerdeki "kanunsuzluğun sonuçları" olduğunu söyledi. le surdurdu: "Sovyetler Birliğı Devlet Başkanı olarak. etnik huznrsuzlugun, ulke butunluğunu ciddı bıçımde tehdıt etmeye başladıgını so>lemeyı gorev kabul ediyonım. Devlet, etnık huzursuzluğu kışkırtaniara karşı hoşgorulu davranamaz ve davranmayacaktır. Bugun bızden oncekı yıllarda hukum suren kanunsuzluğun sonuçlanna tanık olmaktayız. Daha oncekı donemlerde halklar, anavurtlanndan surulmuş ve ufak etnık gruplann ulusal çıkarlan gozardı edilraışür." Gorbaçov etnık sorunun çözumü ıçın dört önerı ortava attı • Hangı mıllıvetten olursa olsun tum Sovyet vatandaşları anayasadakı haklarından yararlanabılmelı • Etnık gruplann serbestçe kendı lısan ve kulturlerını gelıştırmesıne ızın verılmelı • Sovyetler Bırhğı'ne dahıl 15 cumhunyette radıkal ekonomık ve sıyasal reform yapılmalı • Komunıst Partı uyelen ıle aydınlar etnık huzursuzluğun yatıştınlması ıçın çaba harcamalı Sovyetler Bırhğı'ne ılışkın dığer gehşmede, So\yet Polıtburo uyesı ve Rus Federasyonu Başkanı Vitali Vorotnikov, ulkesınde çok partılı sıstemın yenıden kurulmasının bır hata olacağını kaydederek, komunızmden uzaklaşmak ıstedıklerı gerekçesıyle radıkal re formcuları kınadı Sovyet Resrnı Haber Ajansı TASS'ın bıldırdığıne gore, Vorotnikov , dun Chelyabınsk kentındekı açıklamasında, SSCB'de yapılacak en onemlı ışın Komunıst Partı'mn rolunu daha da guçlendırmek olduğunu söyledı Vorotnıkov, "Ulkeraızde 1917 devriminden once ve devrimden sonra kısa bır sure ıçın çok partılı sistem vardı, ancak bu sistemın bızım koşullanmızda yarariı ol Tianenman halka açıldı PEKİN (A A) Çın'de kanla bastmlan demokrası yanlısı göstenlerın meydana geldığı Pekm'm Tianenman Meydanı öncekı gun yenıden halka açıldı. Meydanın Çm Komunıst Partısı'nın 68. kuruluş yıldunumu dolayısıyla tekrar halka açıldığı kaydedılerek, özel ızın alan bınlerce Çınlımn meydandan yasak şehrı seyrettığı beltrtıldı lurıstlerm de yasak şehrı seyretmek ıçın meydanda toplandıkları bıldınldı Meydanda çok az askerın bulunduğuna dıkkat çekıldı madığını gorduk. Şundi tekrar aynı sısteme dönmek hata olur" dedı Radıkal reformcuların, Halk Temsılcılerı Kongresı ıçınde gerçek demokratlann azınlıkta olduğu yolundakı goruşlennı reddeden Vıtalı Vorotmkov, Komümst Par tı'nın çeşıtlı goruşlerı tartışmaya ve kendı mantığı doğrultusunda olanlan kabul etmeye hazır olduğunu, ancak bunun zor kullamlarak veya baskıyla gerçekleşemeyeceğını söyledı A A 'nın haberıne göre Sovyet Komünıst Partısı yayın organı Pravda Gazetesı de Beyaz Rusya Cumhunyetı lıderlenm, halkla ırtıbat kuramadıklan gerekçesıyle eleştırdı Gazetenın öncekı gunku habennde, ulkenın batısındakı Beyaz Rusya Cumhurıyetı'nde reform hareketlerının yavaş ılerledığı kaydedılerek Moskova'nın bundan memnunıyetsızlık duyduğu yazıldı Haberde, yerel yetkılılenn "Modası geçmiş yontemlere" başvurdukları ıfade edılerek, "Bu durum, halk arasında memnunıvetsizliğe vol açabılir" demldı Şosyalist Ülkelerde İktidar Sorunu Sayın Prof Sadun Aren Cumhurıyet'ın sosyalıst ülkelerdekı son gelışmelere ılışkın sorusuna verdığı yanıtta "Sosyalıst ülkelerde ıktıdar sorunu çözulmüştür Onların sorunu sosyalızmın nasıl daha lyı ışletıleceğı ıle ılgılıdır" dıyor Bız Sayın Aren'ın bu görüşüne katılamayacağız Sosyalıst ülkelerde ıktıdar sorunu çözulmemıştır Günumüzde bır baştan bır başa çalkalanan sosyalıst ülkelenn belkı de en temel sorunlarından bın de budur Bolsevık Devrımı'nden 72 yıl sonra sosyalıst ulkeler, ıktıdar sorununun çözulrnemış, çozulememış olmasının sıkıntısını yasamaktadııiar Karl Manc'ın 1875'te yazdığı 'Gotha Programı'nın Eleştırısı" adlı kıtabında söz ettığı ve "sınıfsız topluma geçış dönemı" olarak nıteledığı proletarya dıktatörlüğü, sosyalıst ülkelenn tanhınde partı dıktatörluğune donuşmüştür Marx'a gore proletarya dıktatörlüğü (gunümüzde Batılı komunıst partılen tarafından terk edılmıştır) sadece uretım araçlarının mulkıyetı ellerınden alınan ufak bır azınlık ıçın dıktatörlük, buna karşılık toplumun büyük çoğunluğu ıçın demokrası olacaktı Bu olgu gerçekleşmemıştır Çunku sosyalıst ülkelerde ışçı sınıfı hıçbır zaman ıktıdara gelememış, çalışan krtlelenn demokrasısı kurulamamıştır Neden^ Önce tarıhtekı ılk sosyalıst devlet olan Sovyetler Birliği'nde (Parıs Komunü devlet değıldı) ışçı sınıfı ıktıdara yerieşebılecek zaman bulamamıştır Buyük çoğunluğu köylülerden oluşan Çarlık Rusyası'nda zaten azınlıkta olan ışçı sınıfı ıç savaşta ağır kayıplar vermış, en dınamık elemanlarını cephelerde yıtırmıştır Aynca emperyalıst ülkelenn ambargosu açlık kentlerde baş gösteren ışsızlık gıbı olgular nedenıyle ışçılerın bır bolumü sersen olmuş, bır bölümü de daha fazla besın maddesı bulabıleceklen kırsal bölgelere göç etmıştır Böylece ıç savaştan sonra ortada pensan ve dağınık bır ışçı sınıfı ıle bu sınıf adına ıktıdarda bulunan Lenın'ın profesyonel devnmcılerden oluşan dısıplınlı, otonter partısı kalmıştır Bu noktada Lenın'ın partısı uzennde durmak gerekıyor Partı, ışçı sınıfının darmadağın olduğu bır ortamda, ışçı sınıfı adına ıktıdarı yürütmüştür Bu, bır bakıma kaçınılmazdı Ancak ışçı sınıfının ıktıdara gelememış olmasmı sadece ıç savaşa, Rusya'yı tesıp kavuran açlığa, ışçı sınıfının pensan oimasına baglamak sanırız yetersız olur Sosyalıst ülkelerde gunümuze dek çözulemeyen ıktıdar sorununun nedenlennı anlayabılmek ıçın "Lenınıst partı"nın gensındekı felsefeye de eğılmek gerekıyor Lenın'ın "profesyonel devrlmcılerden oluşan, dısıplınlı ve dışa kapalı" partısının, otonter rejıme yol açtığı söylenır Doğrudur Bolşevık lıder, "Ne Yapmalı9" adlı kıtabında ' sosyal demokrat (sosyalıst) bılıncm ışçı sınıfında olamayacağını, bu bılıncın ışçılere ancak dışarıdan verılebıleceğını ve kendı kendıne bırakılan ışçılerın sadece sendıkal bılıncı gelıştırebıleceğım" söyler Lenın'ın bu görüşü genellıkle bılınır ve ışçı sınıfının bılınçlenmesıne yardım etmenın gereklılığı doğru olarak sık sık belırtılır Ancak o denlı sık sözü edılmeven ve belkı de asıl önemlı görüşü yıne "Ne Yapmalı9"da bırkaç sayfa ılende yer alır Lenın aynen şöyle der "işçılerın bağımsız bır ıdeolojı geltştırmelen söz konusu olamayacağından tek seçenek burjuva ya da sosyalıst ıdeolojıdır Işçı sınıfı hareketının spontane (kendılığınden) gelışmesı, bu sınıfın burjuva ıdeolojısıne kaymasına yol açar Çunku spontane ışçı hareketı sendıkacılığına gıder Bu da burjuvazının ekmeğıne yağ sürer Bu nedenle partımn görevı kendılığındencılığe karşı mucadele etmek, ışçı sınrfını burjuva ıdeolojısıne gıden yoldan saptırmaktır" Işte burada ışçı sınıfı ıle partı arasındakı dengenın açık bıçımde partıye kaydığı gorulebılır Panı sadece ışçı sınıfının bılınçlenmesıne yardım eden sosyalızmle ışçı sınıfı arasında kopru oluşturan bır organ değıldır artık '^nın'e göre ışçı sınıfı kendı başına bırakıldığında, sosyalıst Nıncı gelıştıremeyışırnn yanı sıra, aynca burjuva ıdeolojısıne kayar, burjuva bılıncını gelıştınr Bu nedenle partımn görevı ışçı sınıfını kendı başına bırakıldığında yonelme eğılımını gösterdığı burjuva ıdeolojısıne gıden yoldan ' saptırmaktır" Bu görüşün mantıksal sonucuna göre sosyalıst devrımın gerçek motoru ışçı sınıfı değıl partıdır Ancak bu motor sayesınde yanlış yola yonelme egılımı gösteren ışçı sınıfı doğru yola çekılebılır Lenın boylece Marksızme onemlı bır değışıklık getırmış, devrımın motoru rolünü ışçı sınıfından partıye aktarmıştır Günumuzde sosyalıst ülkelerde ıktıdar sorununun çözülememış olmasında, bu göruş önemlı rol oynamıştır Lenın ın partımn ışçı sınıfını sureklı "vesayet altında" tutmasını öngördüğü herhalde ıddıa edılemez Bolsevık lıder yazılarında bırçok kez devletın ortadan kalkacağı sınıfsız toplumdan söz etmıştır Ama partıye ılışkın görüşü otonter rejım yanlıları ıçın son derece elvenşlı bır ortamı hazırlamıştır Günumuzde sosyalıst ülkelerde egemen guç olan komünıst partılen ve sozculuğunu yaptıkları burokrası meşruluklannı, Lenın'ın görüşüne dayandırmaktadırlar 'Işçı sınıfını kendı başına bırakırsan, yanlış yola yönelır" Öyle ıse ışçı sınıfı kendı başına bırakılamaz, yanı ıktıdar bu sınıfa terk edılemez Lenın'ın 1902'de yazdığı 'Ne Yapmalı?"da Çarlık Rusyası'nda sosyalıst devrımı gerçekleştırmek ıçın şekıllendırdığı teorı, günumuzde sosyalıst ülkelerde, ışçı sınıfının üzerınde egemen güç durumunda bulunan ve ona tumüyle yabancılaşan burokrasının ıktıdarını devam ettırmek ıçın öne surduğü gerekçeye dönüşmüştür Sayın Sadun Aren ın görüşunün tam aksıne, sosyalıst ülkelerde belkı de en büyük problem ıktıdar sorununun çözülememış olmasıdır Dın ozgürlugiı ıçın yüruyüş PRAG (AP) Çekoslovakya'nın başkentı Prag'da bınlerce kışı "dın özgürlüğü tanınması" ıçın gösterı yürüyüşü yaptı Ulkenın önde gelen bır yuksek dın görevlısı olan Kardınal Frannsek Tomasek'ın 90 doğum yıldönümü dolayısıyla duzenlenen yürüyüşe katılan yaklaşık üç bın kışı, önce tarıhı St Vıtus Katedrah'nde duzenlenen bır dıru ayıne katıldı Vatıkan'dan özel olarak gelen bır temsıla, Papa'run Tomasek'ın çalışmalarmı övdüğü bir mektubu okudu. Ayıne ötekı Doğu Bloku ülkelennden ve Batı'dan ust duzeyde dın adamıyla, aralannda ABD Büyükelçısının de bulunduğu çok sayıda dıplomatın katıldığı dıkkatı çektı Daha sonra ayınden çıkanlar Tomasek'ın e\ının önünde toplanarak yaşlı kardınale "uzun ömur" dılediler Yürüyüş, olaysız geçtı ve pohs herhangı bır şeküde mudahale etmedı Çekoslovakya'da kılıse ve yönetımın arası ulkede Komünıst Partı'nın ıktıdara geldığı 1948'den ben oldukça bozuk durumda Çekoslovakya, Doğu Bloku ülkelen arasında kıhseyı sıkı şekılde devlet denetımı altında tutan tek ülke kılennın gevşeraesı ve kılıseye daha fazla hareket özgürluğu sağlanması ıçın yülardır yüruttüğu mucadele ıle tanımyor 195154 yıllan arasında "devlete karşı faalıyet" suçuyla çalışma kampına gönderılen Tomasek'ın, çeşıtlı kereler tutuklandığj belırtılıyor ÇEKOSLOVAKYA Vizesorunu Benazir'den olumlu yanıt KABİL (AA) Fılısttn Kurtuluş örgutu lıderı Yaser Arafat'ın Afganıstan'da Pakıstan ve Afganıstan yonetımıne karşı savaşan mucahıt grupları arasında doğrudan barış göruşmelerı yapma önerısı, Pakıstan Başbakanı Benazır Butto ve Pakıstan'da uslenen 7 mucahıt grubundan 4'u tarafından kabul edıldu Afganıstan'da bulunan Arafat'ın özel temsılcısı Ebu Halıd tarafından ıletılen önerı, daha önce Afganıstan Devlet Başkanı Necıbullah tarafından kabul edılmıştı Bınlerce kişi Prag'da kilise üzerindeki devlet denetimınin gevşetilmesi için yürüyüş yaptı. Rejim muhalifı Kardinal Tomasek'ın 90. doğum gunu dolayısıyla duzenlenen ayin ve yürüyüşe polis mudahale etmedi. Ayıne Papa'nın özel temsilcisi geldi ve Tomasek'i bven bir mesaj okudu. Dını ayıne katılmayan ancak kısa bır mesaj gönderen Tomasek, "Ancak tsa, bram hakikate aç beyinlerimize ve sevgiye aç gönullerimize bir cevap verebilir" dedı Papanın mesajında da Tomasek'ın dın özgürluğu ıçın Kardınal Tomasek, kıhse ıle devletın ılış yürüttüğu zorlu mucadele övüldu ve bu uğur da "katlandığı acı ve surgun yaşamı"na atıfta bulunuldu. Yunıyüşün sonunda Çekoslovakya'dakı tnsan Hakları Derneğı uyesı bazı gençler, demokrası ve özgürlük taleplennı düe getıren bır bıldın dağıttılar Bıldınde, tüm sıyasal suçlulann serbest bırakılması sıyasal gösterı ve toplantı yapma hakkı tanınması, 1968 Prag llkbaharı olarak anılan reformlann yemden ele alınması gıbı ıstekler ılerı sürüluyor Bılındığı gıbı, Çekoslovakya Komünıst Partısı Genel Sekreterı Alexander Dubçek'ın önderhğmde başlatılan büyük reform hareketı Sovyetler Bırhğı ve Romanya dışında ötekı Varşova Paktı üyesı ülkelenn asken mudahalesı sonunda durdurulmuştu Pohs, bıldın dağıtan gençlen kımlık saptaması yaptıktan sonra serbest bıraktı Ancak yetkılıler söz konusu gençlerın bu eylemlennden ötüru önumuzdekı günlerde baslannın ağnyabıleceğını belırtüler Partımn resmı organı Rude Pravo, ınsan hakları bıldırısı dağıtanları "ülkeyı kargaşaya çekmek ıstemek"le suçladı Çekoslovakya'nın 15 mılyonluk nüfusunun yaklaşık yarısının ınanmış Katolık olduğu tahmın edılıyor Türkiye'den tngiltere'ye misiüeme Turıstık amaçla Turkıye'ye gelecek îngılız bakanlar ıle her turlu dıplomat ve devlet memurlanna vıze almak zorunluluğu getmldı. KüBA Skandabn boyutları büyüyor General Ochoa, Nikaragua ve Angola'ya silah kaçakçılığı işine karıştığını da açıkladı. Halen uyuşturucu kaçakçılığından yargılanan generalin ifadesiyankı uyandırdı. Panamalıya büyuk guven duyduğunu belırten Sanchez, söz konusu kışının uyuşturucu kaçakçılığı dışında, Nıkaragua'dakı Sandımst gerıllalar ve Angolalı yetkılıler tarafından sılah satışında aracı olarak kullaruldığını söyledı Uyuşturucu skandalı nedenıyle ordudan çıkarılan General Sanchez, Bılbao ve Bıskay bankalarına, yuzbaşı Jorge Martınez Valdes hesabına yatınlan 200 bın dolann bır kısmının Sandımst gerıllalara aıt olduğunu kaydettı Sabık General Sanchez, Angola hukumetının ıse Amerıkan yapımı G5 topçu bataryaları Ve 5 adet C130 tıpı naklıye uçağı temm etmek ıstedığını soyledı Bu sılahları Angola hukumetıne sağlayamadığını bebrten General Sanchez, ancak yaklaşık 500' bın dolara Panama'dan satın alınan telsızlerın Angola'ya verümesıne aracılık ettığıni bıldırdı Panamalı kışının aynı zamanda, uyuşturucu kaçakçılığından elde edılen paranm, Kuba turızm sektörune yatırtm şekhnde aklanması ışıne karıştığını da belırten Sanchez, bu kışı ıle ılışkılenn ıse ıkı yıl once Kuba'da kurulan "Cubanacan" adlı ozel bır şırket sayesınde sağlandığını kaydettı Angola'dakı Küba bırlıklennın komutanı olan Sanchez, Panamalı kışı ıle 1985 yılında Nıkaragua'dakı gorev ı sırasında tanıştığını söyledı Sanchez'le bırlıkte, aralarında geçen hafta ıçınde görevınden alınan fçışlerı Bakanı General Jose Abrantes ve devrımın onde gelen ısımlennden 14 kışı adalet onunde hesap verıyor Asken mahkeme, sanıkların \atana ıhanet suçu ışledıklennı belırttı Öte yandan General Sanchez, oncekı gun mahkemede verdığı ıfadede uyuşturucu kacakçılığına Kuba'da turızm alanında yatırım yapabılmek ıçın karıştığını one surdu Polonyn 'daki Rus askerleri VARŞOVA (AA) tkıncı Dunya Savaşı'ndan berı Polonya'da bulunan Sovyet askerlerının bır bölumu daha ulkelenne dönmek uzere Polonya'dan ayrıldı Polonya resmı haber ajansı PAP, öncekı gıin verdığı haberde, ayrılan askerlerın, Demokratık Almanya sınınndakı Strachon yerleşım bölgesınde bulunan topçu bırlığme mensup olduğunu bıldırdı. HA\ AN A (AA) Kuba'dakı uyuşturucu kaçakçılığı skandalının baş kahramam General Arnaldo Ochoa Sanchez, Nikaragua ve Angola'ya sılah kaçakçılığı olayına karıştığını açıkladı General Sanchez ve 13 kışının askerı mahkemede ıkı gün önce başlayan davasının bır bölümünu yayımlayan Kuba televızyonunun habenne göre General Sanchez, duruşmada Panamalı bır kışıden de soz ettı Kımlığı henuz behrlenemeyen LONDRA (AA) Turkıye'nın Îngılız dıplomatları ve resmı gorev lılenne 1 ağustosta uygulamaya koyacağı vıze ılkelen uyarınca Turkıye'ye resmı veya tatıl amacıyla gıdecek îngılız bakanların da vıze almak zorunda olduğu açıklandı Turkıye'nın Londra Başkonsolosu Dogan Alpan'ın Anadolu Ajansı muhabırıne verdığı bılgılere gore sıyası sığınma ısteyen Turklenn sayısındakı buyuk artışı bahane ederek Turkıye Cumhunyetı vatandaşlarına 23 hazıranda başlattığı vıze uvgulaması kapsamına dıplomatları ve resmı görev lılerı de alan îngılız hukumetıne mısılleme olarak Turkıye'nın baş latacagı yenı vıze rejımıne Bakan lar Kurulu uyelen, her turlü dıplomat, devlet memurları, görev pasaportlu kışıler gırecek Başkonsolos Doğan Alpan, Turkıye'de resmı bır görevle gıdecek bakanlann, tngılız Dışışlerı Bakanlığı'nın dıplomatık bır notası ıle Turkıye'mn Londra Buyukelçılığı'ne başvurarak vıze alacaklarını belirterek şunlan söyledı "Turkrve'ye gorevlı gidecek bakanlardan vıze ucretı alınmayacaktır. Ancak Turkiye'je turistik amaçla gıdecek bakanlar, devlet memurları ve dıger resmı vetkililer başkonsoloslugumuzdan vize almak zorundadır. Bu kışiler, Turkıye'ye tek giriş ıçin 20 sterlın (yaklaşık 67 000 TL ), çıft gıns ıçın 30 sterlın (yaklaşık 100 000 TL ) vıze ucretı odeyeceklerdir. İngılızlenn Turk vatandaşlanndan ıstedigı >ıze ucretlennın aynısını bız de u>gula>acagız." İMAR BANKASI MILYARA (50 Milyara Yükseltilen Sermayemizin 38.000.000.000 TL'sı ödenmiştir.) Sermayesini Yükseltmiştir BANKASI Bütün Ortaklarımıza Teşekkür Ederiz.