Katalog

29 HAZİRAN 1989 KÜLTÜRYAŞAM KİM KİME DUM DUMA BEHtç AK CUMHURİYET/5 YAYTV DÜJYYASENDA İNCELEMEARAŞTIRMA YONETENŞAim ALPAY Türk enflasyon sendromu AS1M ERDİLEK Çağdaş Türk Ekonomisi, Z.Y. Hershlag'ın Türk ekonomisinin gelişrnesini konu alan üçüncü kitabı. Önceki kitaplan, 1923'te Cumhuriyet'in kuruluşundan 1960'lann sonuna kadar uzanan dönerni kapsıyordu. Bu kitabında Hershlag büyük ölçüde 1980'lerin gelişmelerini ele alıyor ve 12 Eylül 1980 askeri müdahalesi sonrasında Türkiye'nin karşı karşıya kaldığı ekonomik sorunlann karmaşıklığını vurguluyor. sonra da devletçi ve içedönük yöneliminde ısrar ederek, gelişme potansiyelini tam olarak gerçekleştiremediği şeklindeki değerlendirmesine lcatılıyorum. 1980*lerden önceki ekonomik liberalizm girişimlerinin hiçbiri başarılı olamadı. ^OMerdeki ilk gjrişimi, büyük bunalım engelledi. 1950lerin basındaki ikinci girisim, ekonomiyi mevcut kaynaklanrun belirlediği sınırların çok ötelerine iten, aşırı iddialı ve enflasyonist büyüme hedeflerı tarafından baltalandı. sarmalı" (s.23) ile karşı karşıya kaldı. Kısaca, sürekli olarak Türk Lirası'nın olduğundan daha değerli tutulmasına ve negatif reel faiz hadleri uygulamasına dayanan merkezi planlama, Türkiye'yi Kemalist ideolojiye dayalı hıziı bir sosyal ve siyasal dönüşümü güven altma alacak dinamik ve devamlı ekonomik büyüme yoluna sokamadı. Sosyal ve siyasal huzursuzluklarla birlikte yürütülen başarısız ekonomik performans, 1950'lerin sonunda olduğu gibi 1970'lerin sonunda yine bir askeri ve 1970'lerde, müdahaleye yol açtı. likle makroekonomik düzeydeki bu güçlükleri ele alıyor. Hershlag, Türkiye'de makroekonomik kararları alan kişilerin karşılaştıkları güç tercihleri esas olarak enflasyonistihdam ilişkisi bağlamında görüyor. Türkiye'de sivil hükümetlerin, çok ağır olan işsizlik sorunuyla başa çıkabilmek için, yılda yüzde 7'nin üzerinde bir büyüme hızını sürdürmek konusunda büyük bir siyasi baskı altında olduklarını savunuyor. Böylesine iddialı bir büyümeyi gerçekleştirme çabasında, Özal dahil, tüm sivil yöneticiler kısavadeli enflasyon politikalarının; özellikle de parasal genişlemeye yol açan ve bütçe açığı doğuran kamu harcamalarının cazibesine kapılıyorlar. Ne var ki, bu politikalar uzun vadede ya stagflasyon (azalan büyüme ve enflasyon) ya da slumpflasyona (negatif büyüme ve enflasyon) neden olmakta. Türk enflasyon sendromu üzerine uzun tartısmasında Hershlag, gerçek büyüme Ue enflasyon arasındaki negatif ilişkiyi vurguluyor. "Yapısalcı" ve benzeri türden enflasyon nedenlerinin sözünü de etmekle birlikte, bütçe açıklanyla enflasyon arasındaki pozitif ilişkiyi de doğruluyor. Birçok başka az gelişmiş ülkede olduğu gibi Türkiye'de de bütçe açığıyla fınanse edilen kamu harcamalarının enflasyonun başta gelen nedeni olduğu, enflasyonun da kaynak dağılımını çarpıtarak gerçek büyümeyı kösteklediği konusunda pek çok kanıt vardır. 24 Ocak programının daha yüksek gerçek GSMH büyümesi, daha düşük enflasyon, daha üstün ihracat performansı biçimindeki ilk sonuçlan 198182'de umut verici nitelikteydi. Ne var ki, bu sonuçlar sürdürülemedi. Hershlag kısa vadeli siyasal baskılann Özal hükümetini uzun vadeli milli çıkarlarla bağdaşmayan pragmatik ekonomik taktikler benimsemeye yönelttiğini savunuyor. Bu pragmatik taktiklerin tutarh bir kavramsal çerçevesi yoktu. Üstelik, Özal hükümeti, bağlı olduğunu ileri sürdüğu liberal ilkelerin aksine, "sırtında etkin olmayan iktisadi devlet teşekküllerinin ve şişkin bir bürokrasinin yükünü iasıyan, hâlâ büyük ölçüde devletçi bir ekonomiyi" (s.107) idare etme çabasıyla merkeziyetçiliğe ve müdahaleciliğe başvurdu. Çvnku cnt>f\ SeRtesr 1960'larda Modern ekonomik tarih ve gelişme ekonomisi alanında bir uzraan olarak Hershlag, bir kez daha Türk ekonomisi konusundaki hayranlık verici ve kökü eskiye THE uzanan uzmanlığını ortaya koyuCONTEMPORARY yor. Cumhuriyet sonrası Türk TURKISH ekonomisinin gelişmesinde karşıECONOMY laşılan sorunlann sürekliliğini, özellikle devletçilik mirası ve otarşi lehine köklü yargılar bağlamında, çok canlı bir biçimde sergiliyor. Doğu ile Batı arasında bir yerde kalan Türkiye'nin yaşadığı sosyal ve siyasal kimlik bunalımının, Mustafa Kemal Atatürk'ün elli yıldan fazla bir süre önce gerçekleştinniş olduğu reformlara ve geçmişteki ve günümüzdeki Kemalist endoktrinasyon çabalanna rağmen devam ettiğini öne sürüyor. Hershlag şu sonuca varıyor: "...Türkiye 1980'lerde, Cumhuriyet'in ilk günlerindekini andıran bir biçimde eski ile yeni, gelenek 1950'lerde mevcut olmayan ekoile değişme, reaksiyon ile ilerleme nomik disiplin ve kaynak dağılımında etkinliği sağlayacağı umuarasındaki çatışmayı yasıyor." lan merkezi planlama ile desteklenen ithalikameci kalkınma stratejisi yine başansızlığa uğradı. ÜlÖnceki liberalizm ke sonuçta "...çoğunlukla hedef girişimleri ve beklentilerin gerisinde kalan, Cumhuriyet'in ilk altmış yılın dengeli ve sürekli olmayan bir büda Türk ekonomisinin perfbr yüme; hâlâ geri bir tarım sektömansını kısaca gözden geçiren ilk rü; hem kırsal hem kentsel yöreüç bölümde Hershlag, 1980'lerin lerde daha büyük bir işgücü fazekonomik sorunlanrun çözümlen lası ve özellikle 1970'lerin sonunmesi için gerekli bilgileri ortaya da, tüm iktisadi ve sosyal etkilekoyuyor. Türkiye'nin 1940'lardan riyle beraber, bir enflasyon Türkiye Geçiş Sürecinde Bir Ekonomi (TUrkey: An Economy in Transition, 1958) ve Türkiye: Büyümenin Çağrısı (Turkey: The Challenge of GroMh, 1968) adlı çalışmalarıyla tamnan Z.Y. Hershlag'ın Türk ekonomisi üzerine üçüncü kitabı Çağdaş Türk Ekonomisi (The Contemporary Turkish Economy, 1988) geçen yıltn sonunda yayımlandı. Hershlag'ın bu güncel incelemesini Prof. Asım Erdilek değerlendiriyor. Demirel ve Özal'ın, 24 Ocak 1980'de uygulamaya konan ekonomik istikrar ve liberalizasyon programı Türkiye'nin sürekli olarak başansızlığa uğramasına neden olan devletçi ve otarşik stratejilerden köklü bir aynlış mıydı? Hershlag'a göre Turgut Özal, özellikle ANAP'ın başlangıçtaki "hür teşebbüs" ve "piyasa mekanizması"na dayalı liberal ekonomik platformuyla, böyİe bir ko' puşu arzuladı, fakat uygulamada ciddi güçlüklerle karşı karşıya kaldı. Kitabın son altı bölümü önce PİKNİK PtYALE MADRA Qxubaabu kbnudayalaıscpt larnak 9on aaracB. lt fflZLI GAZETECİ NECDET ŞEN .. SENİ OZLEDIM.. YASEN?.. DOORUSU BİLEMİYORUM.. SENİ ÖZLCMEHEM Tİ SİNİ DÜŞÜNüYORUM.. KISAKISA temsilcisi olan 'parti'nin işi ve gö hangi bir çelişki yoktur. Çelişki, revidir." laiklikle irtica arasındadır. trtica, Kuran'da inanca, ibadete ve muSOSYALİSTSOL amelata ait üç ayrı emrin birbiriKONUŞUYOR ÇİZGİLİK KÂMİL'MASARACI ne kanştırılmasından doğmakta Rafet Ballı, Cem Yayınevi, ve dini sömürü aracı yapanlar tstanbul 1989, 336 s. bundan yararlanmaktadır." Gazeteci Rafet Ballı'nın ocak Türkiye'de irtica var mıdır? Nak1989'da Milliyet gazetesinde bir şibendilik, Nurculuk, Şiilik ve Süyazı dizisi olarak yayımlanan leymancılık niçin gündemdedir? Kötüleyen stagflasyon "Sosyalist Sol Konuşuyor" baş Tanyol'un, bu kitabında yanıtla Özal hükümeti, ana sosyolıklı röportajı kitap halinde basıl maya çalıştığı sorulardan bazılan. ekonomik hedefi olarak ilan ettidj. Balh'nın sosyalist solun yurği, enflasyonu yüzde 10'un altına tiçinde, yurtdışında; hapishanede ÇEVRE VE EKOLOJİ düşürmeyi başaramadı. Aksine, ya da siyasi mücadele içinde olan Mine Kışlalıoğlu Fikret giderek hızlanan enflasyon, özelçeşitli temsilcileriyle solun ve Berkes, Remzi Kitabevi, likle gerçek ücretlerin sürekli aşınTürkiye'nin somnlan üzerine ko tstanbul 1989, 284 s. ması ve artan işsizlik yoluyla gitnuşmalannı içeren çalışma, solun tikçe büyüyen gelir eşitsizliğine Kanada'nın Brock Üniversite yol açtı. Bugün Türkiye, özal hütarihiyle olduğu kadar bugünüyle de ilgilenenler için önemli bir si öğretim üyeleri Kışlalıoğlu ve kümetinin kendisinden başka hiç kaynak oluşturuyor. "Türkiye Berkes'in, Ekoloji ve Çevre Bilim kimseyi sorumlu tutamayacağı, Solunun 70 Yıllık Soyağacı"nın leri baslıklı eserlerini izleyen veni giderek kötüleyen bir stagflasyo AĞAÇ YAŞKEN EĞİIİR KEMAL GÖKHAX GÜRSES REJİM VE ASKER / da çizildiği kitabı yazar, "Sosyanun ortasındadır. Mart ayında yaHikmet Özdemir, AFA list solun bugünkü fotoğrafıru pılan yerel seçimlerde Türk seçYaytnları, Mayıs 1989, 320s. çekmek için" hanrladığını bemenleri özal'ın ekonomik politilirtiyor. kalanndan duydukları derin hoşHikmet Özdemir'in Türkiye'de nutsuzluğu, partisi ANAP'ı oylasilahlı kuvvetlerin siyasi rejim SERMA YE EGEMENLİĞ1 rın yalmzca yüzde 22'siyle üçüniçindeki yerini inceleyen araştır VE DEMOKRASİNİN cü parti durumuna düşürerek ması Rejim ve Asker yayımlandı. DOĞUŞU ortaya koydu. Bir bölümü Cumhuriyet'te 1620 Göran Therborn, Çev. Şirin Hershlag, 1980'lerin ilk yansınOcak 1989 tarihleri arasında dizi Tekeli, V Yaymları, Mayıs da Türkiye'nin "bürokrasiye, yazı olarak basılan çalışması, hantal yasalara ve... ardı arkası Türkiye'de silahlı kuvvetler üze 1989, 76 s. kesilmeyen, çok sayıda kararnarine öncü araştırmalardan biri. Isveçli Marxist toplumbilimci meye" (s.109) boğulduğunu yazıözdemir, kitabını sunarken şöy Tberborn'un kapitalizmle demokyor. Kısacası, büimsel çalışmalale diyor: "Ordu dahil hiçbir ku rasi arasındaki ilişkiyi inceleyen rımda ve son sekiz yıl içinde gamm tabu olmamalıdır. Rejim ve bir makalesi dilimize çevrildi. zetelerde yayımlanan yazılanmda Asker biraz da yeni, fakat yerleş Therborn bu makalede şu soruyu belintiğim gibi, Türkiye'de ekonotirilmesi gereken bir anlayışm ürü tartışıyor: "Faşizm ve Stalinizm'mik liberalizmden çok söz edilmiş, GARFIELD JM DAVIS nüdür. Bugüne kadar Türkiye'de in acı deneyleri ve bu sonucunun fakat pek ender olarak uygulanbilim çevreleri tarafından çeşitli hâlâ sürüp gitmekte olan mirası l IU4H/. mıştır. Dolayısıyla, Türkiye'nin nedenlerle çıkılamayan yasak kapitalizme karşı çıkan en sıkı çalışmalan, giderek daha çok far "ne gerçek büyüme, istihdam ve adaya doğru bir deniz feneri ola devrimcilere bile, burjuva demokbilir mi, bilemiyorum". Kitap rasisinin bir aldatmacadan ibaret kına vannakta olduğumuz ve üze dış hesaplarında olumiu bir eğili0 üzerine bir değerlendirme yazısı görülmemesi gerektiğini öğretmiş rinde gittikçe daha bilinçlenme ih mi yerleştirmede, ne de enflasyotiyacuu duyduğumuz çevre sorun nu önlemede başarılı olması"nda nı önümüzdeki haftalarda yayımc bulunuyor. Bu durumda çağdaş lan üzerine genel okura seslenen (s.144) şaşılacak bir şey yoktur. layacağız. gerçekler Mancist sınıf analizini fevkalade anlamlı ve yararh bir Ulaştığı bu olumsuz sonuca rağ( geçersiz mi kılmış oluyor?" kitap. Yazarlar kitaplannı tanıtır men Hershlag, benim gibi, uzun J ( ULUSLARARASIHUKUK ken şöyle diyorlar: "Çevre ve eko vadede Türkiye ekonomisi hakDERSLERİ o loji konulannda Türkiye'de ya kında iyimserliğini koruyor. Prof. Dr. Cahit Tanyol Hüseyin Pazarcı, A.Ü. yımlanmış çeşitli teknik eseıler ve o çeviriler var. Ancak, Türkiye içeSiyasal Bilgiler Fakültesi Genel içeriği ve temel mesajı riği olan, özgün ve genel okur kitYayını, Ankara 1989, 412 s. / ^ &% lesine ulaşabümek amacıyla yazd açısından Hershlag'ın kitabı Türk Uluslararası hukuk alarunın demış bir kitap mevcut değil, kita ekonomisini inceleyenler için cidU>lH ğerli uzmanı Prof. Dr. Hüseyin bımız, ekoloji konulannda bilim diyetle okunması gereken bir eser. Pazarcı'nın ilk cildi 1985 yüında sel eserler ile genel okur arasında Ancak okurlan kitaptaki çok saTARİHTE BUGUN MÜMTAZ ARIKAıS yayımJanan kapsamlı eserinin ki işte bu boşluğu doldurmayı yıda maddi hata konusunda uyarikinci cildi çıktı. Pazarcı, uluslamalıyım. Kitap birçok gereksiz isamaclıyor." rarası hukukun "Kişileri" ve tatistik bilgi ve özellikle Phillips "Mekânsal Kurallan"nın ele alınDÖNÜŞÜ OLMA YAN eğrisi üzerine konuyla ilgisi olma1B81 'OE 8UGÜM, PADİŞAH E. ABCMJLHAMİr'/N Bureu£uyO4 YfLOi2 dığı bu ikinci cildi sunarken şöyYOL yan dolambaçfa teorik tartışmalarYI'MIN 8AHÇESİNPE KU/SULAN BİR ÇAD/&DA, le diyor: "Bu kitabımız da esasen la da yüklü. Aralarındaki basit SILArVMASlrMA SAŞLAMMŞTt. 18ZÇ'PA rAHTTAH ifJOtgil.EM •SULTAAI Ahmet Tahtakılıç, Ankara, uygulanan hukuku içeren bir kikorrelasyonların irdelendiği pekABbÜLA2İZ'İM INTİHAR ETMEYİP ÖLDÜflÜLDÛĞÜ S^l/frLA Nisan 1989, 244 s. tap niteliğini taşunaktadır. BuraAÇILAAJ DAl/APA, 8U CHJ/BUMDAN Mİ7HAT P4fA(SAĞOA) çok veriyi kapsamakla birlikte, 1946'da DP'den Kütahya mil 1980'lerde Türk ekonomisinin da da uluslararası hukukta son BAfrA OOMAK ÜZE&E, BİGÇOK t&ft SOGUMLU 77/nJL yıllardaki bütün önemli gelişmeletvekili seçilerek politikaya giren; performansı üzerine tatmin edici MUfTU. ABDÜLHAMÎr '/A/, A*f/m4r PHŞA 'yt OR77İOAtJ leri vermeye çaba gösterdik. Yi1960 sonrasında bir ara Milli Eği bir ekonometrik analiz getirmeKALPf&MA Ot/fÜ<VCE£tMİA/ f/l£ AÇAMA& OIAN 8U ne, bu kitabımızda da özellikle LAİKLİK VE İRTİCA / tim Bakanlığı'nda bulunan; mektedir. Öncelikle makroekonoDÜZMECE DAVA \/E eÜPÜMLÜ rUAHKEME, /Şİ ÜÇ Türk uyguiamasını ve mevzuatı Cahit Tanyol, Altın CHP, MP, CMP ve CKMP saf mik nitelikte olan yaklaşımı, cid6ÜNDE BlTİKECEKT/R. MAHKEME 8AÇKANI SUfZUtZÎ PAÇA (£N ru olabüdiğince okuyucuya aktar Kitaplar, Haziran 1989, SOLDA~), İKİNCİ BAŞKAtJ HRİSTVFORAPİ VE SAVCI ABDÜLlarında poliüka yapan Ahmel di bir mikroekonomik analizi gemaya çalıştık." Üçüncü cildin de CATİF 8EY(SOLPA),ÖZ££.Lİt:LE MİTHAT PAÇA 'NIN PÛÇ. Tahtakılıç, Türkiye'nin yakın si rektiren birçok konuda başarısız yakında yayımlanacağı duyu 288 s. MAMLAfZtNPAN SEÇ/CM/fT/. İPAMA ÇARPTtROAN I yasal tarihi ve siyasal sorunları kalmaktadır. PAÇA 'A/W (lEZASf MÜE8BET UAPSE ÇEVR.İLE . / ruluyor. Prof. Dr. Cahit Tanyol, yeni üzerine gözlem ve yorumlannı bir kitabında Islamiyet ve laiklik ko kitapta topladı. Tahtakılıç'm ken • Dr. Asım Erdilek, ABD'nin Case Wesnusunu inceliyor. Tanyol'a göre, di yayını olan kitabı Cumhuriyet lern Reserve Üniversitesi'nde ikıisal proTÜRKİYE'DE laiklikle İslamıyet arasında her Kitap Kulübü'nden sağlanabilir. fesorüdür. ENFLASYONLA TURK VE DUNYA KARIKATURUNDEN Çevre vm Ekoloji e LAİKLİK İRTİCA ^0> jm RAV?6 29 Haziran YILDIZ'DA KURUIAN GARIPBIRMAUKEMEL MÜCADELE Tuncay Artun, Tekin Yayınevi, tstanbul 1989, 104 s. CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ'NDE YENİ KİTAPLAR Kod: Kitabıa Adı Yazar/Çevirmen: Yaynevt: Tir. Bulgaristan'da Türtder.Tüfkiye'de Kürtler Aziz Nesin Adam Belge 6400.Fransız Devrimini Yorumlamak François Furet/Ahmet Kayaş Alan inceleme 7 0 0 0 Ermişin Bahçesi Halil Cıbran/R.T.Sirmen E Deneme 3000.İslam ve İlirn/Tarih ve Esaslar Seyyid Hüseyin Nasr insan İnceleme 65000.Üretim Nedir? Dr. Hikmet Kıvılcımlı inceleme 1 5 0 0 Genel Olarak Sosyal Sınıflar ve Partiler» Dr. Hikmet Kıvılcımlı İnceleme 1 5 0 0 Fınans Kapital ve Türkiye Dr. Hikmet Kıvılcımlı inceleme 1 5 0 0 MarksEngels Hayatları Dr. Hikmet Kıvılcımlı Biyografi 1 5 0 0 Kısaca Marksizm Düşünuşu Dr. Hikmet Kıvılamlı İnceleme 1500 infaza Çağn Vladimir Nabokov/Seniha • Akar Roman 2 5 0 0 Aynntı Materyalizm ve Ampiriokritisizm2 V.İ.Lenin inter Felsefe 6600 Eserleri6 J.Stalin İnter İnceleme 7 7 0 0 Beyoğlu Çığlıklan Murat Tuncel Gerçek SanatÖykü Sermaye Destanı Müştak Erenus Gerçek SanatŞiir 002.388 Türkiye ekonomisi ve Türkiye' 004.129 de bankacılık üzerine çeşitli kitap 041.158 larıyla tamnan maüyeci Tuncay 069.040 Artaa'un bu son kitabı, son üç 192.014 yılda çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanan ve enflasyon sorunu 192.015 nu konu alan yazılanndan seçme 192.016 leri kapsıyor. Artun kitabında 192.017 şöyle diyor: "Enflasyon ya da ha 192.018 yat pahalılığı, Türkiye'nin yazgı 303.013 sı değildir. Bunu 'yazgj' olarak göstermek isteyen kişi ve güçlerin 304.011 tercihidir. Enflasyonun bir yazgı 304.012 olmadığını kanıtlamak ise paha 307.012 lılıktan ezilen kesitlerin politik 307.013 Mehmet Polat Mockin Dimilrin Nikolaeviç / SSCB