Katalog

24MAYIS 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 MÜZİK FİLİZALİ HAYVANLAR ÎSMAİL GÜLGEÇ £f£NDîM iŞfe SiZB. Ytzfti Inci Özdil, Devlet Çoksesli Korosu şefliğine getirildi Artık kadın şefimiz var 3iR p;z; t HAfVANLAR Kadınlarm orkestralarda çalmalan Ikinci Dünya Savaşı'na kadar pek söz konusu değildi. tkincibüyük savaş, kadını erkek işineburnunu sokmak zorunda bıraktı açıkçası. Eskiden kadınlann kilise korolannda şarkı söylemelerı yasakmış. Soprano ve alto partılerini sesleri henuz dönmemiş oğlan çocuklan söylermiş. Erkek çocuk korolan geleneğı bugün de surmektedir Avrupa'da Roma'daki Katolik Kilisesi (Papaiık) kadmların sahneye çıkmasını yasakıamış. 19. yuzyılın başlanna kadar opera sahnelerinde ameliyat edilmiş (castrato) kadın sesli erkekler oynarlarmış başrollerin çoğunu. Yoksul ailcler erkek evlatlannı ün kazanan, eline para geçsin diye iğdiş etmekten çekinmezlermiş o za•manlar. Kadınlann her gırdikleri yerde erkekleri baştan çıkanp şeytana uyduracakları kuşku ve korkusu, yüzlerce yıl sürmüş gitmiş. Erkeklerin nefıslerine hâkim ohnalannın bu denli zor olduğunu düşündükçe insanın ruhu daralıyor. Kadınlann orkestralarda çalmalan da Ikincı Dünya Savaşı'na kadar pek söz konusu değildi. lkincı büyük savaş, kadını, erkek işine bumunu sokmak zorunda bıraktı açıkçası. Erkek işlerine sızmalar o kadar kolay olmadı tabii. Şunun şurasında daha birkaç yıl önce Berbn Filarmoni Orkestrası üyeleri ile şefleri Karajan, bir kadın klarnetçı yüzünden kanlı bıçaklı oldular. Üstelik diktatörlüğü ile cümle âlemi tir tir titreten Karajan bu savaştan yenik çıktı ve BayanSabine Meyer orkestradan aynlmak zorunda kaldı. Durum böyle olunca herhangı bir kadının tutup da orkestra şefı olmak istemesi çoğu erkek tarafından KİM KİME DUM DUMA BEHlç AK ilk kadn şef Londra'data Royal Academy of Music'in şefiık bolümünü odüflerte bıtıren ılk kadın olma ayncaiığını kazanan Incı Ûzdıl, yenı kurulan Kültür Bakanlığı Devlet Çoksesli Korosu şefliğine getirildi muhalefet de zayıflıyor doğal olarak. Ancak bu kez de orkestra yönetımi kadın şeflere iş vermeye yanaşmıyor kolay kolay. Sovyet Şet Veronica Dndarova dışında, büyük ve önemli bir senfoni orkestrası kapmış herhangi bir kadın şef yok henüz Son on yıl içinde daha çok bu piyasada. kadın, miizisyen soluklannı tuKadınlar oda orkestralannda tup orkestra şefi olmaya ve mücadeleye açıktan girmeye karar bıraz daha şanslılar. Londra verdi. Eskılerden Arnerikalı Mozart Topluluğu'nun başında Margaret Hillis, orkestra şefli Jane Glover, Saint Martin in the ğinden ümit kesince koro şefli Fields Orkestrası'nın başında da ğine geçmiş, Eve Qucter opera başkemana lona Brown var örorkestrası çukumnun dısına ka neğin. Brown, bageti eline alfasını nadiren çıkarabilmiş, Sa mayan, kemanıyia orkestrayı rah Caldwell kendi kurduğu yöneterek eski Barok geleneğı Boston Opera Topluluğu'nun sürdüren bir sanatçı. Brown, gehem şefı hem yöneticisi olmayı çen yıl Los Angeles Oda Orkestsurdurmüş, ancak sonunda şef rası'nın da mtizik direktöriüğüliği ihmal etmişti. Şimdilerde nü alarak kadın şefler arasında kadın şeflere eskisi kadar alerji ilk sıralarda yanşıyor. duymuyor orkestralar artık. Londra'da oturan Küba asılBelkı de orkestralarda kadın lı Amerikalı Odaline de la Marmüzısyen arttıkça kadın şefe tinez bir başına kurduğu Lonen azından küstahhk diye nitelendirilebiliyordu son birkaç yıl öncesine kadar. Az sayıdaki kadın şef de kadınlığını örtmek için ne yapacağını şaşınyor, frak gibi giysiler giyerek erkeksi görunmeye çalışıyordu. tano Topluluğu ile sırf çağdaş eser çalarak 10 yıl içinde çok sağlam bir yer edindi kendi müzik dünyasında. Yaşlan 30'a erişmemiş genç kadın şefler yavaş yavaş kendilerine büyük senfoni orkestralannda da yer açmaya başladılar. Fransız asıllı Catberine Comet, üç yıl Paris Operası Bale Orkestrası'nı yönettikten sonra şımdi ABD'ye transfer oldu ve St. Louis Senfoni Orkestrası'nın şef yardımcılığına getirildi. Bir başka genç kadın, Marin Alsop, Virginia'daki Richmond Senfoni Orkestrası'ndan Miami'deki Yeni Ehlnya Senfoni Orkestrası'na terfi etti. J985'te Stokowsky Şeflik Yanşması'nda birincilik ödülü alan Joann Falletta ise kendine ancak bir taşra orkestrası bulabildi. Falletta'mn hedefi Queens Filarmoni Orkestrası'ndan, New York Filarmoni Orkestrası"na atlamak. Haydi hayırüsı... Ankara Devlet Konservatuvan'nda Gürer Aykal'ın sınıfından mezun olduktan sonra Londra'daki Royal Acamdey of Music'in şeflik bölumunu ödullerle bitiren ilk kadın olma ayncalığını kazanan tnci Özdil, şimdilik yeni kurulan Kultür Bakanlığı Devlet Çoksesli Korosu Seflifti'ne getirildi. Inci özdil ilk kadın şefimiz. 1988 eylulünde açılan bir sınavla 300'e yakın başvuru arasından seçilen gençlerle kurulan çoksesli koroyu dört buçuk aylık bir çalışmayla ilk konsenne hazırlayan tnci Özdil ve koroyu kuran Prof. Hikmet Şimşek 13 PtKNtK PtYALE MADRA \( if HIZLI GAZETECİ NECDET ŞEN Perukasız bir Mozart Piyanist GuUn Onay, 198889 mevsünınde verdiğJ konserlerle Aperto finnası için yaptığı solo plakla hızlı bir yükseliş içinde. Gülsın hakkında uzun bir eleştin yaası yazan "Nienbnrger Nachrichteo ' müzik yazan Friedrick Deckner "..Herhjmgi Mr pryaafet degl Gtifain Onay.. SanUttçtaae eü vamuş gibi çakyor ptyaaoyn" diye başüyor soze. Yazının başlığı ise "Pernkanz bir Mozart, Tflrk piyanist Giüsin Onay, Mozart'ıa la majör' ADa Torca' sonatını Monrt'ın kendiri DMJB gibi yontBİadı." Gülsin Onay yeni plağmda Chopin'uı op. 58 si minor 3. piyano sonaü, daode Debnssy'nin Üç Piyano Parçası "Ballade, Masqn« ve Daaw"ve Adnan Saygun'un "Aksak RitmU Dört Etadö " yer alıyor. Devlet sanatçısı Prof. Hflanet Şbnşek de yıllarca süren bir mücadeleden sonra Adnan Saygun'un "Ynnas Emrc" oratoryomu plağuu en nihayet Macanstan'da Hungaraton finnası ile gerçekleştırdi. Hikmet Şımşek, T.C. Kultur ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan plağın Budapeşte Senfoni Orkestrası, Macar RadyoTV Korosu ve soüstkri ile Almanca olarak yorumlandığını, yorumdan son derece memnun olduğunu, ancak yine de "Yunus Emrc" gibi bir Türk baş eserini bir Türk orkestrası, korosu, solistleri ile Türkçe olarak plağa alamama gerçeğinın, içinde daima bir ukte olarak kalacağını belirtiyor. tki plaktan oluşan albümün 4. yüzünde yine Ahmcd Onay ve Şimşek'ten 2 yeni plak Adnan Saygun'un Mezzo Soprano ve Orkestra için S Lied'i yer alıyor. Bestecinin "tnsan Üzerine Deyişler" adııu ta$ıyan ve beşer şarkıbk ıkı albümden olusan dev eserin bir albümunü mezzo soprano Isın Guyer, Hikmet Şımşek yönetimindekı Budapeşte Senfoni Orkestrası eşliğinde yorumluyor bu plakta. ÇİZGtLtK KÂMİL MASARACI 'um SayşM'a Piyanist GOteın Onay'ın Aperto firması için yapöflı yeni ptaOında Chopın, Debussy ve Adnan Saygun'un yaprttan yer alıyor. mayısta Ankara'da Cumhurbaşkam Kenan Evren huzurunda verilen konseri yan yanya paylaşmışlar. Konserde Rönesans ve Barok dönemlerden günumuze kadar yayılan bîr çerçeve içerisinde yurdumuzda da tarunan eserlerden seçilmiş bir program, aynca tnci'nin kızkardeşı bestecı Sıdıka Özdil'in bu konser için özel olarak bestelediği bir yapıtı sunulmuş. Ilk kadın şefımizi en kısa zamanda İstanbul'da da dınlemek EGİLİR KEMAL GÖKHAN GÜRSES lemek umuduyla. OxfordVla Saraydan Kız Kaçırma' Geçenlerde Ingiltere'den bir ko muziği konusunda bir yazı yaznuğum geldı. Oxford'da oturan nuş. bu genç hanım "şarkiîaf'la, özelBroşurde E. A. Grosvenor'un likle OsmanlıTürk sanaüyla ılgili. Dereden tepeden bu arada Batı' 1895'te yayımlan.an "Constantida Kanunı sergileri ile yeniden nople" adlı kıtabından bir bolum gundeme gelen Doğu merakından aiınmış Yenıçerilerin tarihı ile ilsöz ederken laf döndu dolaştı, Jn gilı aydınlatıcı bir makale bu. Bu giliz koouğumun mart ayı sonun da yetmemış Peter Davidson'un da Oxford'da seyrettiği bir Mo Thomas Dallam adlı bir org yazart "Saraydan Kız Kaçırma" pıracısının Kratıçe I. Elizabeth'ın sıparişı uzerıne Sultan III. Meh GARFIELD JMDAVIS produksıyonuna geldi. met'e armağan olarak lS99'da IsOperanın Welsh National Ope tanbul'a getırdiği orgun maceralara (Galler Ulusal Operası) tarafın rını anlatan anılarından seçmeler dan yepyenı bir anlayışla sahne alarak zamanın Osmanlı sarayı ye konduğunu, hele dekor ve kos hakkında okurlara ilginç bitgiler tumlerine hayran kaldığıru uzun veren bir yazısı da broşure konuzadıya, ballandıra ballandıra aıı muş. latan Sbeila, Ingıltere'ye doner donmez hemen bir broşur bulup Bu da yetmemiş, Mrs. Harvey göndermış. Broşure bakınca ken of IckweH'in 1871'de "Tiirk Hadimden, kendimizden utandım. remleri ve Çerkes Evleri" başlı17 yıldır tstanbul Uluslararası ğıyla yayımlanan kitabının, Festivali'nde Mozart'ın "Saray "Türk Haremleri" bölümu aiından Kız Kaçırma" operası oyna mış broşure. tncelemeler ve manır. * kalelerin arasına gravurler ve esHiçbinraiz akıl edıp, zahmet ki fotoğraflar serpiştirilmiş. edip böyle bir broşur çıkarmayı tngiltere'nin ikinci onemli opeönermemışiz festival yonetimira topluluğu olaıı Galler Ulusal ne. Onlar da düşunmemışler. Bu Operası'nın Mozart'ın "Saraydan TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ tür bir araştırmayı yapmak yine Kız Kaçırma" operasını ızlemeye yabanalara nasıp olmuş. gelen herkes bu broşiını baştan Broşürün başında operanın sinopsisi var doğal olarak. Hemen ardından Prof. Peter Branscombe'un "Cömert Türk" başlığı altında 17. yüzyılın sonundan 19 yuzyılın ortalanna kadar suren "Tiirk" modasını, Türklerle ilgılı tiyatro ve opera eserlerinı ınceleyen bir yazısı var. Sir Charles Mackerras, "Saraydan Kız Kaçırma" operasmı yönetmekle I Cntftu Galler Ulusal Operası tarafından kalmayıp "yeniçeri muziği" hakyenı bir anlayısia sahneye konuian "Saraydan Kız Kaçırma" operası ıçın kap kında bir de ınceleme yapmış ve samh bir tanıbm brosurü de haariandı Broşurde Russeti Craıg'ın hazırtadıOı broşüre Mozart, Haydn, Gluck ve Rossini operalarındakı "yeniçeri" kostiımlenn tasanmlan da yer alıyordu. sona roman okur gibi okuyacak ve Osmanülar, yeruçeriler, harem, saray, yeniçeri rnüziği, Mozart'ın "Turk miıziğini" kullanunı konularında bilgi sahıbı olacaktır. 6 ^ lakAak ^ ' ' ^ ARIKAIs 1S34'rE BUGUM, BOLırrA RESMt gıg 24 Mayıs CNACO SAyASI.. AÇIKLAMA BtU>'£AAi?7/. ANCAK., GEGÇeK P£fC OE OYLB PBAME&I&* 'A/W OGrmSINDA 8UL.UNAKI 8U BOLG£ SOZ KOAiOSU AKAZI, ÇOtC UUR. ALOIĞI 1Ç1N yARt ÇOL P 1932 193S 4&4£fMD/l 3 r/L SuZCfJ CHACO , BOLfVyA OeDOCU DAHA lYt V£ StLAH AÇfG/N&AN MODEISN DuGUMMyDI AMA,AteAZ/Y/ ÇOK 'Yf 8ILEN PA/SAGL/AY SAS/AC/ /G4ZAfJACAter/.. SAVAfW KAYtP /A/S4/V aıiANÇOSU ruKS£Krı 2oo BlH/. ILE PAGAGUAV/A/ OTIEO£M BEISI Gönul ister kı Russell Craig gibi çok önemli bir yaratıcının dekor ve kostumlerinı yaptığı, Sir Charles Mackerras'ın yönettığı, Giles Havergal'ın sahneye koyduğu bu yepyenı "Saraydan Kız Kaçırma"dan ders alalım ve bız de bıraz araştırma, inceleme yaparak özgün yaratının peşine duşelım.