Katalog

18 NİSAN 1989 Ozal'a iki kıska Geçim ve seçim tiği mindere girdi. Ve bir yerde Özal'ın tuzağına düşmüş oldu. Özal: ANAP lideri, ilk kez inisiyatifi ele alarak saldınya geçti ve SHP'yi "devletçilik" noktasında vurmaya başladı. Ve yine 1980 öncesiyle, hem tnönü'ye hem de Demirel'e karşı saldırıya geçti. Demirel: Özal'ın kendisini çekmek istediği 1980 öncesi minderinden kaçmaya çalıştı, ancak çok başanlı olamadı. Fakat bu arada yine özal'ın en zayıf noktası olan enflasyon ve hayat pahalılığı ile geniş kitleye kendi mesajuu vermeyi ihmal etmedi. HABERLER CUMHURİYET/7 İnönü: SHP liderinin ekonomik konularda rahat konuşamadığı 7. turda da dikkati çekti. Özal: Bu turda sanayıieşme ve dışa açılma komılannda bilinen programını açıklayan ANAP lideri, bu arada demokrasi konusunda anayasa değişikliği çağnsını yineledi. Fikir özgürlugu ile serbest teşebbüsün demokrasinin temelini oluşturduğunu bir kez daha anlattı. Demirel: Yine kitleye hitap HİKMET ÇETİNKAYA eden DYP lideri, bu arada özal yine 1980 öncesine değindi. İnö Calp'ın yerini İnönü ile Demirel iktidarında TUrk Lirası'nın pul (Baştarafı 1. Sayfada) yapıldığıru belirtti. nü ve Demirel de Özal'ın bu boş almıştı. derin eilerinin artındaydt. Yalın bir dille açıkoturumu luğundan yarartanıp "işsizlik, paAçıkoturum boyunca en heye 8. Tur açan Prof.Dr. Bozkurt Güvenç, halılık ve enflasyon" konusunu canlı lider Özal'dı. Demirel de he tnönü: Bir önceki turda ekono'Türkiye 1989"un sorunları, kay seyircilerin içine iyice sindirdi. yecanlıydı, ama ilk turdan sonra mik konudaki tutukluğunu üstüngıları, umutları ve beklentilerini Özal'ın, çizelgelerle anlatttğı rahatladı. lnönü en rahat olanıy den attı. özellikle partisinin deyansıttı ve ilk sözü SHP lideri İnö "ekonomik gelişmeleri" pek dı üç lider arasında. O nederl^ mokrasi konusunda yapacaklannı nü'ye verdi. inönü, altı dakikalık inandıncı olmadı bize ve izleyici sık sık partisinin programına, anlatırken, daha rahattı. Ve ilk turda 26 Mart yerel seçimle lere göre. inönü, bunun tam TBr sosyal, ekonomik ve politik konu Özal'ın anayasa değişikliğinin anrinin nedenleri üzerinde durdu. sinden, yani sanayi yatırımların lara ağııiık verdi. Daha doğrusu cak sonbahardaki bir erken seHer zamanki gibi sakin bir biçim dan örnek gösterdiği halde, Özal Sosyaldemokrat Halkçı Parti'nin çimden sonra gündeme gelebiiede konusan lnönü, Özal'a, "Er bu sava vanıt vermekien kaçın iktidara doğru yürüdüğü görün ceğini söyledi. SHP lideri ayrıca, ken seçim kararını burada her dı. Yine Ozal, çizelgeleri ekran tüsünü verdi. yeni bir seçim yasasının da secimhalde açıklayacaksınız" dedi. Ka da gösterirken etleri titriyordu. İnönü, Özal ve Demirel'in hiç den önce yapılması ger.eğini vurmera Ozal'a o sırada "zoom" Demirel, konuşması süresince söz etmediği demokrasi, insan guladı ve özal'dan bir erken seyaptı. Özal gülüyordu. sık sık "yüzde 21.75" sözcüğü hakaları, sendikal özgürlükler ko çim takvimini açıklamasını istedi. lnönü, "Bugün işçiler yürüyor" nü yineledi. Böyie bir oranla si nularını çok iyi işledi. İnönü, bu Özal: ANAP lideri, "Görülebidiyordu. İşçiler yürürken, memu yasal iktidarın ayakta kalamaya konuları işlemesine karşı Özal ve lir nfukta bizim için erken seçim run, esnafın, emeklınin, dul ve cağını vurguladı. Özal'ın 1980 Derniral nedense kaçtılar. yok" dedi ve 1987'de beş yıllık yetimin de yüreklerinde yürüdük öncesine gitmesini "Hep öyle Özal, İnönü ve Demirel'in ek yetki aldıklannı yineledi. lerinı belirtiyordu. Kamera yine yapar" diye değerlendirdi. Demi randaki C,üçleri nasıldı? Demirel: DYP lideri, çok net Özal'a "zoom" yaptı. Özal yine rel de İnönü gibi erken seçim Açıkoturumdan sonra gazete bir biçimde, özal'ın 21.75'in üsistedi. mizin telefonları çalmaya başla tüne oturamayacağını, aksi halde L gülüyordu. SHP lideri demokrasinin, in Demirel'in açıkoturum boyun dı. Okurlar "Özal çok sinirliydi" meşruiyet tartışmalannın başlayasan haklarından, basın özgürlü ca sık sık yinelediği tümce diyorlardı. Bize kalırsa Özal sinir cağını anlattı ve erken seçimden liliğin ötesinde çok heyecanlıydı. başka çare olmadığını vurguladı. ğünden, insanların din, dil, ırk şuydu: ayrımı yapılmadan eşit koşullar Sayın Ozal demokrasiye, DYP lideri Demirel, Özal'a döda yaşamalanndan söz edıyor daha doğrusu siyasete güdüm nüp "İktidar partisi eridi" deyip du. Sonra sendikal hak ve özgür lü başladığı için bir türlü kendi şu sözü yöneltince Özal gözleri 9. ve son tur lnönü: "Vatandaş erken seçim lüklere değinıyordu. Memurların sini güdümlülukten kurtaramıyor. ni yummak zorunda kaldı: sendikaı örgütlenmelerini günde Siyasi partilerin hangi çeşit pro Bal gitti, petek geriye kaldı. belüiyor" diye sözünü bağladı ve me getiriyordu. Kamera Ozal'a paganda yapacaâını ve ne yapa özal'ın kendi tabiriyle buçuk par erken seçime gitmeden Seçim Yasası'nın demokratik hale getirilyine "zoom" yapıyordu. Özal ne caklarını Sayın Ozal değil, ken ti haline geldi, dense yine gülüyordu. dilen tayin eder. Her şeye karşın çağdaş bir mesini ve yurtdışındaki vatandaşÖzal ilk turdan başlayarak açıİnönü ve Demirel, Özal'ı erker toplum olma yolunda atılan bir ların da katılmasını istedi. Özal: Yerel seçim sonuçlannın, koturum sonuna dek sürekli ola seçim konusunda tarih açıkla adımdı dün geceki açıkoturunı. rak "Gelişen Türkiye" programını ması için bir hayii sıkıştırdılar. Televizyon başından ayrılırken erken genel seçimi gerektirmedianımsatan bir görünüm içindey Özal her zamanki gibi umursa "Demokrasi güzel şey" diyordu ğini anlattı. Demirel: DYP lideri, ANAP di. Sık sık ihracat rakamları ver maz bir havayla "Orasını Meclis insan. Böyle tartışmalara alışmadi, siyasal iktidarlarında elektrik, tayin eder" tümcesiyle yanıtladı. mış, liderleri salt alanlarda din hükümetinin altı yıldır sorunlan kanalizasyon, telefon sorunları1983 genel seçimlerinden beş leyen halkımız üç lideri salonia çözemediğini, 26 Mart'ın sonuçnın çözümlendiğini belirtti. Hele, buçuk yıl sonra bir araya geldı rında görmenın mutluluğunu da larına göre iktidann milli irade"benzin karnesi" gösterip "İsmet ler siyasi parti Ijderleri. 1983'teki yaşadılar belki dün gece. Kafa ye teslim olmasını ve erken seçiPaşa'nın ekmek karnesi değil" açıkoturuma Özal, Sunalp ve larındaki düğümleri çözme fırsa me gidilmesini istedi. tümcesi biraz tuhaf kaçtı. Özal, Calp katılmıştı. Bu kez Sunalp ve tını da yakaladılar böylece. oynayarak ekonomik konularda (Baştarafı l. Sayfada) Ve Özal iktidanmn yüzde 22 oy iktidara geldiklerinde yaptıklanla iktidar olamayacağını ve son nı anlattı. baharda erken seçime gitmesini isDemirel: DYP lideri, enflasyon tedi. konusunda Özal'a karşı saldırıya Özal: ANAP lideri, sıkıntılı ve geçti. 1980 öncesi enflasyon ve gerilimli bir havada 1. tura baş kalkınma hızlarıyla 1988'in yüzladı. Savunmaya geçtiği dikkati de 3.3 büyüme hıa ve yüzde 78 çekti. Ve geniş kitleye herhangi enflasyon örneğini vererek Özal'ı bir mesaj vermek yerine, 1983 yı eleştirdi. lından başlayarak baa ekonomik göstergeleri, grafiklerle anlatma 4. Tur ya çahştı. Bu arada ortadireği tnönü: Bu tura SHP lideri tugüçlendirmek için yola çıktıkları tuk başladı. Özal'ın kendisini çekm, ancak ilk dört yüda bunu başaramadıklarını da itiraf etti. Demirel: DYP lideri, derdini geniş kitleye çok net mesajlar vererek anlattı. Ve özal'a dönerek Özal'daa İnönn'ye: tsmet "Bal gitti, petek kaldı. ANAP artnönü de ekmeği kame ile verbk buçuk parti oldu" dedi. Ve ermişti, sayın genel sekreterinin de ken seçim çağnsı yaptı. 1979'da Sarnsun'da verdiği beıızin karnesi işte eiimde. 2. Tur lnönu'den Özal'a: Atatürk'lnönü: Inönü, 2. tura da kenün silah arkadaşı tsmet Inönü*dinden emin girdi. SHP olarak iknün hizmetlerinden sadece 2. tidara hazır olduklarını söyledi. Dünya Harbi'nde herkes askerBurada dikkati çeken söylediklede iken verilen ekmek karnesirinin ister istemez inandıncı olani hatırhyorsa, tarihimizi daha bilmesiydi. Çünkü Özal'ın o kaiyi incelemesini halisane tavsiye dar çok açığı vardı ki SHP lideriedcrim. nin söyledikleri kolayca anlaşılır hale geliyordu. Ve tnönü, özal'ı Baykal zamamnda da benzisavunmaya iter bir halde konuşnin dünya fıyatian çok artmıştu. U. Şimdi petrol fıyatian düşmnşken niye akaryaktta zam yaÖzal: ANAP lideri, iki taraftan pılıyor? yaylım ateşi altında kaldığını kenÖzal'dan İnönü'ye: Akaryadisi de itiraf etti. Yine çatık kaşlı kıt fıyatı 1980'de yükseldi, İnöbir havada 1980 öncesine sözü genü'nün pederini severim Malattirmeye çahştı. Bu arada enflasyaJıdır, arna ne zaman Halk yonun verdiği sıkıntüan kabullenPartisi iküdara gelse karne, vedi. Fakat bu arada erken seçim sika verir, onu hatırlatmak isteçağrısından kaçtı. dim. Demirel: Demirel, 2. tura yine Özal'dan İnöaü'ye: SHP, naÖzal'ı sinirlendirerek girdi. Ansıl bir sanayıieşme politikası iscak, özal'ın 1980 öncesiyle ilgili tiyor, önce onu açıklasuı, gelin olarak söylediği 70 cent değdirmebunu soyleyin, programınızı sinden rahatsız olduğunu belli etokudum, deviet öncüluğü diyorti. Bu arada özal'ın 12 Eylül sunuz. 1980'de askeri yönetime verdiği bir raporu göstererek özal'ın o taİoöaü'defl Özal'a: Özal kenrihte sıkıntılann sona erdiğini söy di politikalanna alternatif arılediğıni anlattı yor, bunun için bizim programımızı okuyor, tanmda peşin ode3. Tur me diyoruz. Tanra Bakanı hemen bunu ilan ediyor. lnönü: SHP lideri bu tura, babası tsmet tnönü ve Deniz BayÖzaTdan İnönü'ye: Kendi mikal'ı savunarak başladı. safirteri Danimarka Sosyal Demokrat Parti lideri ile bugün goÖzal: ANAP lideri oturum yörüştüm, devletin kontrol ettiği netmeni Bozkurt Güvenç'in, işçi ciddi bir sanayi yokmuş onlarücretleriyle ilgili sorusundan kaçtı. Ve daha çok bazı rakamlarla 5. Tur lnönü: SHP lideri bir önceki turdaki tutukluğunu atarak bu kez daha iyi başladı. Savunma yerine saldınya geçti. Özellikle ANAP iktidanmn sosyal deviet anlayışının ne kadar gerisinde kaldığını, sağlık ve eğitim konularını nasıl ihmal ettiğini ömekleriyle anlattı. Özal: Açıkoturumun başlangıcına göre ANAP lideri, daha rahat bir havaya girmeye başladı. Fakat yine 1980 öncesine girdi. "Hesapsız, kitapsız her türlü vaat yerine getirilmek istenirse, Latin Amerika'şa döneriz" dedi. Ve bu arada erken seçime yine karşı çıkarak 26 Mfcrt'ta milletin Özal'ın hükümetinı sadece ikaz ettiğini söylemekle yetindi. Türkiye TV başımtayA Üç Merin TV'de Türkıye'nin gündemınde olan konulan tartışması, neredeyse bütun Türkjye'nin 2 saatini TV başında geçirmesiDemirel: 26 Mart'ın bir ikaz ol ne neden oldu. Kahvehanelerde oyunlara iki saat ara verihrken evlerdeki gündem, hangi liderin daha başarılı olduğuydu. Liderier ekranı 23.45'te terk rnadığını, Özal'a istediği güvenin ettiler ama izleyenlenn tartışması geç saatlere kadar sürdü. (Fotograf Mert Ali Başarır) millet tarafından verilmediğim söyledi. Demirel, bu turda da saldındaydı. Liderlerin golleri tnöao'dtn Özal'a: Programımua okumasına sevindim, daha iyi okumasını tavsiye ederim. Özal'ın ekonomisi liberal değil Bir hafta için özel bir tamim çıkanp ihracatta bazı kişilere avantaj sağlanabiliyor. Bu keyfi rnüdahale duzenidir. Özal'dan Demirel'e: 70 cente muhtaç Turk'rye'yi bugünün Türkiyesi ile hiçbir şekilde mukayese edemezsiniz. Demirel'den Özal'a: İşte Özal'm 12 EylUİ günü askeri idareye verdiği rapor. Yokluklar kaiktı diyor, siz mi yaptıruz. 70 cent 1977'de idi. Demek 12 EylüTden önce düzeltmişiz. Özal'dan Demirel'e: 1977'de kalkınma hıa yüzde 3.9'du, ama transfetler de durdurulmuştu, Demirel beni evine çağırdı Merkez Bankası Başkanı oi dedi. Demirel'den Özal'a: Mesete 1977 ifc hallesmek değil. 9 senedir ekonominin kontrolü elinde ve Türkiye 1977'den daha kötü yere geldi. Özal'dan Demirel'e: Döviz meselesini biz aştık, değişen Türkiye, sanayi ürunünü satan, dış pazarda rekabet edebüen Türkiye'dir. 7 milyar dolar borç ödedik geçen sene. Demirel'den Özal'a: 19701i yıllar oimasa, Özal'ın hali harap. O zaman benim müste$arımdı, 80 öncesi diye başlar bütün hesabı bana yığar, bir dflim ekmek şimdi 25 lira. Senin dolu dediğin dövizle şimdi bunları alacak hali yok vatandaşın... 6. Tur tnönü: Bu turda iyi değildi, SHP lideri. Zamanı bolca harcadı. Geniş kitleye de pek hitap edemedi. Ekonomik konular ön plana çıktığında tnönü'nün biraz hazırsızlık olduğu dikkati çekti. Özal: ANAP lideri, bu turda savunmadaydı yine. tşçinin, memurun çekmekte olduğu sıkıntıları kabullenmek zorunda kaldı. Neden olarak da yine büyümeyi «österdi. Ve 1980 öncesi karşılaştırmalannı ihmal etmedi. Demirel: DYP lideri, Özal'ın 1980 öncesine ilişkin minderinden kaçtı. "1989da dnnım nedir?" sorusuyla başlayarak bilinen nutkunu attı. Nasıl değerlendirdîler? Şevket Yrimaz (Türktş Genel yın Özal, bilineuleri tekrarladı. Başkanı): Açıkoturumda sorunlar Tartışmayı daha ziyade kendine ortaya konuldu, ama çözüm yol göre güçlü olduğu noktalara çeklan gösterilmedi. tşçilerin, me mek istedi. Sayın tnönü'yü daha murlann, emeklilerin, dar ve sa atak bekliyorduk. bit gelirlilerin, çiftçinin, esnafın Sadettin Kılıç (DYP Genel Başsorunlannın giderilmesi doğrultu kan Yardımcısı): Sayın Özal çok sunda özellikle Sayın Başbakan zayıftı. Bir siyasetçi gibi değil, desomut bir öneri getirmedi. Bu ara mokrasiye inanmiayan bir teknisda özellikle belirtmek isterim ki üç yen edasındaydı.Sayın tnönü ise liderin Üzerinde anlaştığı tek ko demokrasiyi savunan sakin bir ponu işçi ucretlerinin düşuklüğü ol litikaa görünümündeydi. Eğer, sedu. Ancak Sayın Başbakan duşük çimden önce olsaydı yüzde 40 oy olduğunu kabul ettiği işçi ucretle alırdık. rinin artmasını sağlamak için ne Şener Battal (Bski MSP milletyapacak? Bunu söylemedi. Açıko vekili RP üyesi): Sayın özal esturum sırasında işçilerin bordro ki formunu bile gösteremedi. En lan da 52 milyona okundu. Biz başansız konuşmaaydı. Sayın Deaynı rakamları açıkladığımızda mirel de vurgulamalannda çok za"abarüyorsunuz" diyenlerin baka yıf ve etkisizdi. Kendisini aşan ve lım sesi kesileeek mi? Aynca bord kendi kitlesine siyaseti ben de öğroların okunması da yeterli değil rendim, öbür liderier kadar benim tabii ki. de hitabetim var tavrını kanıtlaKöksal Toptan (DYP Meclis mak bakımından en kârlı Sayın Grup Başkanvekili): Açıkoturum tnönü çıktı.. Parlamento dışı liTürkiye'nin bugüne kadar özlemi derlerin özellikle Sayın Erbakan'm ni duyduğu bir şeye cevap verdi. bulunmayışı bir alternatif politiSayın Demirel, çok üstündü. Sa ka ortaya konmaması bakımından Muhalefet daha rahattı SlYASİLER 7. Tur İZMİR'den Başkanı): Açıkoturum beklediğim büyük eksiklikti. Galip Demirel (ANAP Genel ölçüde olmadı. Bir seçim havası Başkan Yardımcısı): Partili oldu içinde geçmiştir. Hep bir kısır ğumuz için insan kendi liderini döngü içinde geçmiştir, birbirleridaha doyurucu buluyor. özal bi nin hatalannı, "dedim, dedi" şekle başta biraz heyecanlı görü linde yinelemişlerdir. nüyordu. Hikmet Çetin (SHP Grup BaşSabit Osman Awı (TBMM es kanvekili): Uzun yıllardan sonra ki başkanlarından, DYP il başka TRT'nin yaptığı olumlu bir harenı): 5.5 yü gecikmeyie yapılmış bir ket. Başbakan sıkıntılıydı. Seçim açıkoturum. Seviyeli, güzel bir tar mağlubiyetinin izlerini taşıyordu. tışma. Muhalefetin seçim üzerin öbür iki lideri iyi buldum. Erdal deki baskısı Sayın Başbakanı bi Bey çok rahattı. Ama açıkoturum raz bunalttı. Sayın Başbakan iki sistemi çok mekanikti, yönetimi muhalefet lideri arasında baskı al yadırgadım. tına alındı. Muhalefet liderleri daha rahattı. Özal, Sayın tnönü'nün Hüsametün Cindoruk (DYP esbabasına lüzumsuz bir çıkış yap ki Genel Başkanı): Çok güzel bir tı, Sayın tnönü de nazikâne biçim geceydi. 6 yıl önce yapılmasını dide cevapladı. lerdim. O zaman Sayın özal'ın yılTeoman Evren (Türkiye Baro dızının parladığı açıkoturum bir lar Birliği Başkanı): Liderleri ol iktidar getirmişti. Ve Türkiye nadukça iyi buldum. Sayın tnönü ra fıle 6 yıl yaşamıştır. tnanıyorum hattı. Sayın Demirel iyiydi. Sayın ki bugünkü liderler kadrosuyla bir özal, problemlerin getirdiği sıkı açıkoturuma çıkılsaydı, Türkiye 6 şıklık içindeydi. Açıkoturum, se yılını yitirmezdi. Sayın tnönü'ye, Sayın Demirel'e yasak koyanlar viyeli geçti. tyi yönetildi. Cahit Karakaş (Eski Meclis sanınm vicdan azabı çekmişlerdir. Is CEVRELERI Ali Coşkun (TOBB Başkanı): Genel olarak beklediğimi bulamadım açıkoturumda. Ekonominin içinde bulunduğu durumdan çıkış yollannın tartışılmasını bekliyordum. Halbuki ağırlık yine seçim atmosferinin devamı şeklindeydi. Süleyman Bey meseleleri halka indirebilen siyaset ustası olarak dikkati çekti. Turgut Bey bir teknokrat ve bürokrat edasıyla, daha çok rakamcı, yorumcu ve yönetici durumdaydı. Erdal Bey alışılagelmişin dışmda yeni bir fikir üretmedi. Narullah Gezgin: (İSO Yönetim Knrulu Başkanı): Açıkoturumun yapılabilmiş olması büyük bir başarıdır. Açıkoturuma en iyi hazırlanmış olan Demirel'di. Ekonomik ağırlıklı bir açıkoturumda Sayın tnönü'nün yeterli hazırhk yaptığını söylemek mümkün değil. Başbakan özal ise açıkoturuma zaten Seviyeli tartışma 21 yenik başladı. Açıkoturum süresince de savunmada mı, hücurnda mı görünmesi gerektiği konusunda kararsızdı. Şinasi Ertan (TOBB Sanayi Konseyi Başkanı, EBSO Meclis Başkanı): 26 Mart secimleri öncesinin tamamıyla tekran oldu. Değişik bir şey yok. Evvelce ekonomik istikrarsızlık ve belirsizlik şimdi de siyasi hayatımızı etkisi altına aldı. Karumca bu açıkoturumun ortaya çıkardığı tek sonuç, en kısa zamanda erken seçime gitmenin kaçınılmaz olduğudur. Yahm Erez (İTO Başkanı): Gayet medeni bir açıkoturum oldu, en sevindirici yanı bu. Bence açıkoturumun galibi Süleyman Demirel'di. Erdal tnönü'yü ekonomik konularda iktidara hazırlıkh görmedim. Sayın özal da yapabileceklerinin ve yaptıklannın bu kadar olduğunu ortaya koydu. Demirel, hakkındaki ithamları delilleriyle cevaplandırdı ve çürüttü. Üçer dakikayla sınırlandırılmasaydı, daha doyurucu bir oturum olurdu. Ali Koçman (Eski TÜSİAD Başkanı): Çok beğendim, çok heyecan duydum, çok iyi yönetilen bir açıkoturum oldu. Sayın tnönü polemiklerde biraz zayıftı, ancak genel hatlarıyla da olsa iktidara geldikleri takdirde ne yapacaklannı, Demirel'den daha fazla söyledi. CÜNEYT ARCAYÜREKyazıyor 21.45 derseniz o saate uyarız" (Baştarafı 1. Sayfada) Dünkü gazete manşetlerine, demişti. Demirel zaten hazırdı. yayımlanan karikatürlere ters Kısasürede "uzlaşma" sağlandüşmek istemezseniz şöyle de mıstı. Ne var ki dün sabah TRT'ye mek gerekiyor; müzik duyuldu, liderlerin mitinglerden görüntü kimi yazarlardan telefonlar gelleri verildi ve... "Gong çaldı", di. Yöneticileri "Laikliğe aykırı hareket etrnekle" suçlayan eleşboks maçı başladı. tiriler yapıldı. Bir gün önce yayıOysa demokrasimizi "terbiye" nı ileri saate almayla uğraşan ediyorduk. Zaten liderterle açıko TRT kadrosu, dün sabah da "laturumun içeriğinı ve biçimselliği iklikle ilgili eteştirileri" karşılamani öncekı günier görüşen TRT ya çalışıyordu. Bir yöneticinin yöneticilerinin izlenimine göre iki dediği gibi "İki cami arasında" saat boyunca "ağırbaşlı, sorum kalmışlardı. , luluğunu bilen insanlar" aralaOysa TRT de ilk kez uygularında tartışacaklardı. TRT yöne maya giren liderier açıkoturumuticilerini dün sabah, pazar öğle nun "daha geniş halk den sonra açıkoturumun bir sa kitlelerine" inmesinden yanaydı. at geriye alınıp alınmayacağı so Bir yönetici "bu uygulama başarunu uğraştırmıştı. TRT'ye gelen rıyia sonuçlanırsa, demokrasi ve telefonlar, gazetelerde çıkan ha televizyon yayımcılığı kazançlı berler teravi namazına rastlayan çıkacak" diyordu. Hatta "enflasyayın saatinin ileriye kaydırılma yon bile aşağı" çekilebilirdi! sını istiyordu. "Üç beş milyon inİnönü'nün TRT ekibine şaka sanın 20.45'te camide" olacağını TRT de hesaplamaya başla yollu söylediği gibi, "TV'deki açımışt. Bir yöneticinin söylediği gi koturumlar seçımterden önce bi "yayın 6aatinin olağan koşul meydan mitinglerinin yerine gelara uydurulması gerektiği TRT çerse, partiler büyük paralar harcamaz, enflasyonu körükleyen nin aklına geç gelmişti." unsurlar olmaktan çıkardı". TaDemirel pazar sabahı, parti bii Özal, kazanırdı! İnönü gülüden görevlendirdiği "bir yetkili" yor, TRT ekibi gülüyordu. SHP aracılığıyla "TRT'den sorumlu lideri "enflasyonu önlemenin bakana" yayın saatinin değişti başlıca reçetesini" bulmuş gibiyrilmesi için son girişimlerde bu di. lunuyordu. Akşam üzeri, saatin Bu gelişmelerden sonra liderdeğişeceği haberi TRT'den par ier yarım daire masaya yerleştitilere "sızdı". TV'nin 20.00 ha ler ve 21 45'te Türkiye 89'un, ileberlerinde haJka duyuruldu. Baş riye dönük günlerinin tartışması bakanlık saat değişmesini "fark başladı. etmez" diye yanıtlamıştı. İnönü, İki saat şonundaki izlenimler: "20.45'te çağırırsanız geliriz, Turgut Özal: Özal eski tas, eski hamamdı. Eskiyi kullanarak bugünü kurtarmaya çalıştı. Başlarda sinirli, tutuk, hatta elleri titriyordu, sonra açılır gibi oldu. Yerel seçim sonuçlarını göz ardı ederek ulusal iradeye saygı kavramından yoksunluğunu bir kez daha kanıtladı. Geieceğe dönük hiçbir olumlu işaret veremedi. Erdal İnönü: Rahattı. Daha çok iktidara aday parti izlenimini güçlendirmeye, SHP adına mesajlar vermeye özen gösterdi. Bu taktiği ÖzalDemirel arasındaki rakamsal çatışmalar arasında bir önemli unsur olarak kullandığı anlaşılıyordu. Ardı ardına sorarak Özal'ın erken seçim hakkındaki pişkinliğini halka duyurmakta başarılıydı. Süleyman Demirel: Özal'ı bugünün minderine çekme uğraştsında tam sınırdaydı. Yer yer başarılı da oldu ve Özaj'ın saptırmalarını iyi karşıladı. Özellikle ulusal irade kavramında özal'ın tutumunu gözler önüne iyi serdi. Oturumu bir söyleşi havasına getirmekte ustaca davrandı. Rahattı ve halkın kafasından geçenleri yeterince canlandırdı. Yönetici Prof. Bozkurt Güvenç: Tümüyle iyiydi. Özellikle Başbakan Özal'ı iki noktada gayet nazik bir üslupla eleştirerek halkın gözünde iki önemli konuyu vurguladı. Bunlardan birincisi Turgut Özal'ın seçim takvimini açıklamaktan kaçınmasıydı. İkincisi ıse Özal'ın durmadan ek dayanağı olan dünden kurtulup, bugüne bir türlü gelememesini vurgulamasıydı. Liderlerin degerlendirmesi Başbakan Özal, açıoturumdan çıktıktan sonra, gazetecilerin sorulannı yanıtlamadı. Açıkoturum hakkında yorum yapmak istemediğini, arabasına binerken söyleyen özal, yalnızca "tyi bir açıkoturnmdu" demekle yetindi. Özal'ın çıkışta yüzünün asık ve sinirli olduğu gözlendi. SHP Genel Başkanı Erdal lnönü, "Açıkotnnıraun galibinin kim oldnğnnn" soran gazetecilere, "Onu vatandaşlara soracaksınız" dedi. DYP Genel Başkanı Demirel de açıkoturumdan çıktığında son derece neseliydi. Demirel, açıkoturumu nasıl bulduğu sorusunu, "Eyiydi, eyi. Dansı yenilerin başına" sözleriyle özetledi. Deviet bakanlan Bozer ve Yazar da "İyi bir açıkotnnım oldu" değerlendirmesini ys«)tılar. Yine aynı sloganlar Hale Soygazi (sinema oyuncusu): Yeni bir şey söylenmedi. Daha öncekiler tekrar edildi. Üçü de rahat ve sakindi, ama dediğimgibi farklı bir şey söyl«mediler. Hoş Özal'ı da fazla sıkıştırmadılar. Ali Özgentürk (sinema yönetmeni): Doğrusu hepsinde bir telaş vardı. Kimisinde bir an önce idareyi ele geçirmek istemenin telaşı, kimisinde iktidar kaybetmenin telaşı. Ve üçü de somut değildiler. Ülkemizın insanına gelecekle ilgili sornut umutlar vermediler. 40 yıldır söylenen sloganlann tekranndan başka bir şey yoktu. Hülya Kocyiğit (sinema sanatçısı): Her şeyden önce böyle bir açıkoturum Türk halkı açısından son derece faydalı. Gördük ki gayet demokratik bir ortamda herkes birbirine saygılı, birbirlerinin haklanna tecavüz etmeden Türkiye'nin meselelerini kendi görüşleri açısından değerlendirdiler. Leveat Kırca (komedyen): öncelikle böyle bir söyleşinin yapılması sevindirici bir olay. öte yandan konuşma ve tartışmalann son derece sakin olması ayrı bir takdir konusu. Doğrusu ben çok ko SANATCILAR YABANCI GAZETECİLER Tim Kelsey (Independent Gazetesi Türkiye muhabiri): Bence bir açıkoturumdan çok bir tartışma niteliğindeydi. Süleyman Demirel'in en başında söylediği gibi daha önce her üç lider tarafından söylenilen ve anlatılan şeylerin bir devamı niteliğindeydi. Başbakan özal, kendisinin diğer iki liderin suçlamalanna karşı etkili şekilde savunamadı. Diğerleri meselelerini daha açık şekilde koydular. Açıkoturumun bence en iyisi Erdal lnönü ydü. Ancak onun için de 'kötülerin en iyisi' deyimini kullanabiliriz. Snvi Makipaa (Finlandiyalı gazeteci): Özal televizyonda oldukça gergin ve sinirli, hatta grafık tablolarını gösterirken bir anda çocuksuydu. Tabii ki sokaktaki adamı bu tür tartışraalarla ikna edebilmek pek kolay değil. Hele ki bu denli yüksek enflasyonla yaşarna savaşı verirken. Demirel çok iyi bir konuşmacı gibi göründüyse de bir demogog olarak göze çarpıyor. Buna karşılık bugünkü durumu düzeltebilecek yeterli karşı önerileri getiremiyor. lnönü ise Gündeme gelmeyenler Toplumun sürekli göndeminde olduğu ve siyasi parti liderleri arasında tartışraa ve pokmik konusu yapüdığı halde dtinkO oturutnda üzerinde hiç durulmayan ve sözü geçmeyen konular şöyle: Türban, laiklik, GAP tarttşması, 12 Eyiül, askeri roüdahaleler, Güneydoğu, terör ve anarşi, dış politika, 141, 142, 163, RP'li belediye baskanları, cumhurbaşkanhğı seçimi, hayali ihracat, spor. Gündemi lnönü belirledi Gügör Sanlı (Ticaret, 54): tnönü'nün konuşması beni çok mutlu etti, Tam anlamı ile dört dörtlüktü. Özal bitmiş bir görünüm 3«riyordu. Demirel'den çok şey bekliyordum, ama aynı şeyleri yineledi, kötüydü. Alper Hasanoglu (23, tıp fakültesi öğrencisi): Demirel çok iyi konuştu. Bütün turlann sonunda galip gelen, yüzü gülen bence yine Demirel oldu. Demirel ile tnönü ÜzeyirGarih sanki danışıklı döğüş yapar gibi (Sanayid): Açıbirbirlerine hiç çatmadılar. Özal koturumu genel ise ağzında sözleri geveleyip durolarak çok iyi du ve deyim yerindeyse bir zavallı buldum, çok durumuna düştü. medeniydi. SaMehmet Sinan Öztoprak (banyın tnönü kikacı 39): Bana göre değişen bir şey bar, soğukkanh, güleryüzlü gözüktü. Halkın ço yoktu. Seçim konuşmaları sırasınğunluğuna hitap etti. lOüzerinden daki fikirler ortaya kondu. Süley9 veriyorum. Sayın Demirel ise man Demirel etkileyiciydi. Erdal çok ciddi, arada bir alaycı, de lnönü bekleneni veremedi. Başbavamlı hücumda, kendine güven kan Özal ise mosmordu. Söyleyediğini gösterir durumdaydı. 10 ceğim bu. üzerinden 8. Sayın özal Özal iki Cüneyt Gnngör (öğrenci 19): En ateş arasındaydı. Buna rağmen çok herhalde Özal etkili konuştu. soğukkanlıydı. Halkın üst kade Demirel'in esprili ve tutarlı konuşmesine hitap edecek şekilde kita ması yoktu. Özal eskiden de söz bi ve pragmaük idi. Bana göre 10 etti. Erdal İnönü'nün alternatif üzerinden 7. getirebildiğini sanmıyorum. Biraz pasif kaldı. özal rakamlarla, tablolarla konuştu. Bence bunlar inandıncı değildi, ama inananlar çok olabilir. tnsan haklan, özgürlükleri ve demokrasiye yeterince değimlmedi. Fatma Şimşek (ev kadını): Açıkoturumu izledik. Genelde çekişmik şeylerin oiacağını tahmin edi mesiz geçti. Beklediğimiz konular yordum, öyle olmadı. Ben de bir gündeme gelmedi. İnsan haklan halk sanatçısı olarak, halkın ka ile ilgili konular gündeme gelmeran temyiz edilemez diyorum. di. Türkiye'de eğitim sorunlan yeMiijdat Geterince dile gelmedi. Doğudaki zen (komedbirtakım sorunlar dile gelmedi. yen): Bence en Ekonomik sorunlan zaten biliyoönemlisi açıkoruz. Fikir suçlulan hiç dile gelmeturumdan sonra di. Açıkoturuman tam anlamı ile halkla yapılan tatmin olmadık. konuşma.O koSibel Yağa (ev kadını): Lidernuşmalann içinlerin birbirlerine karşı belirgin bir de bir vatandaş "Hepsiniu karak baskısı yoktu.Genelde çok başateri ortaya çıkıyor" dedi. Demek rılı geçti. Demokratik bir ortam oluyor ki millet çok şükür uyanı yaratıldı. Ancak konuların taın yor. Halkın bu sözlerinin eylem detayına inilemedi. Konular, yühaline dönüşmesi bir ölçüde 26 zeysel kaldı. Mart'ta gerçekleşmişti. Ahmet Ozdemiroglu (iküsatçı): lnönü bastırdı. Ancak asıl kapışma Demirel ile Özal arasında oldu. Konuşmalann özunü ekonomi oluşturuyordu. Buradan da liderlerin demokrasinin temelinde yine ekonomi yattığını bildiklerini belirliyoruz. somut problemleri konuşmayı di • Fuat Nayman (serbest 49): Her ğerlerinin demogojik üslubuyla zaman olduğu gibi yine vatandatartışmaktan daha önemli buldu. şı icraatlan konusunda aldatan Jane Howard (BBC Ankara özal'ın demagojilerine artık karmuhabiri): Bence en iyisi tnönü'y nımız tok. Diyebilirim ki özal dü. İlk önce konusmanın avanta dünkü açıkoturumda, yüzsüzlüjına sahipti. Ve ilk 56 dakika için ğün şaikasına ulaşü. Erdal tnönü, de açıkoturumun gündemini be diğer liderlerin aksine programlalirler gibiydi. tyi bir görüntü ve ra rıyla ilgili görüş belirtmesine rağhat konuşan bir görüntü içindey men bizleri tatmin edecek belirdi. En büyük avantajlanndan bi ginlikte değildi. Demirel ise saderi de Demirel ve Özal'ın sürekli ce tenkit etmekle yetindi. birbirlerine saldırması oldu. Bu Şemseltin Guler (memur): Sasayede İnönü farklı bir kişilik gö yın 21.75, Rus ruleti oynamış ve runtüsü verdi. kaybetmiştiı. Tatmin etmedi VATANDAS"