Katalog

9 MART 1989 KÜLTÜRYAŞAM CüMHURİYET/5 YAYIN DUNYASINDA İNCFJ JMEAR ASTIRMA KİM KİME DUM DUMA BEHİc AK Fekefi yaklaşımla dîn Dfn Felsefesi / Mehmet Aydın, Dokuz •Eyltil Üniv. Yayını, Izmir 1987. AHMET ARSLAN ~ Felsefenin ana ilgi alanlanndan biri "din" olgusudur. Hatta "din adıyla bildiğımiz temel insani kurumun etkisi altında bulunmayan hiçbir felsefi sorunun olmadığı" bile söylenebilir. Din olgusu veya kurumuna başlıca iki açıdan yaklaşılabilir: Bunlardan birincisi "dini, tarihte ve toplumda fiilen gerçekleştiği, işlediği biçimde, farklı gruplar, hatta farklı bireyler arasında, farklı şekiller gösteren bir olgu veya kurum olarak ele almak"tır. Bu, dine bilimsel bir tarzda yaklaşımdır. Böyle bir yaklaşımla dini ele alan bilimler içinde tarihi veya daha doğrusu dinler tarihini, din sosyolojisini, din psikolojisini, antropolojiyi vs sayabiliriz. Bir Eraest Renan'ı, Nielsenn'i, Frazer'i, Durkheim'i, M. VVeber'i, Freud'ü de dinle ilgili bilimsel yaklaşımı temsil eden bilim adamları arasında zikredebiliriz. bir düşünme tarzı ile din olgusu, din kurumu, dinin çeşitli temel kavram ve problemleri uzerinde dıişünmek, onları anlamak, »çıklığa kavuşturmak ve değerlendirmek girişimi olarak tanımlanabilir. Prof. Mehmet Aydm'ın kitabı ülkemizde, bildiğim kadanyla, din uzerinde sözünü ettiğim yaklaşım biçımine uygun olarak yazılmış olan ilk ve tek ciddi felsefe eseri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kitapta ele alınan ana konu veya problemler ise sırasıyla şunlardır: Tann'run varlığım ispat etmeye çalışan başlıca detiller; Tanrı'nm sıfatlan veya özellikleri problemi; kötülük ve insan özgürlüğu problemi; Tanrıâlem ilişkisi ile ilgili olarak öne sürülen çeşitli felsefi modeller (teizm, deizm, panteizm, pancn'eizm); tanYazar herhangi bir göruşü, doktrini sergilemekle yetinmemekte, ona karşı getirilen itiraz ve eieştirileri, bu eleştirilere verilen cevapları vs. zikretmeye de özen gostermektedir. Bu cumleden olmak üzere özellikle soz konusu problemler hakkında çağdaş görüş, öneri veya çözümleri de tanıtmakta, onları tartışmaya açmaktadır. Böylece din felsefesinin veya felsefi ilahiyatın problemlerinin sadece tarihsel bir değer taşıyan eski, artık aşılmış problemler olmadıklan, canlılık ve değerlerini, aktüalitelerini hâlâ koruduklarını, hatta geliştirildiklerini göstermekte başanlı olmaktadır. Yazar bir din felsefesi kitabının dini bir kitap olm'Jığını, felsefi bir kitap olduğurıu eserinin hemen başında bize hatırlatmakta; amacının bizi ne daha dindar kılolarak, Kur'an'ın bir felsefe kitabı olmadığını vurgulamakta (s.51) (Ben buna, yine birçoklarının savunduğunun tersine olarak, Kur'an'ın bir kozmoloji, bir coğrafya, bir astronomi, kısaca bilimsel değeri olan bir kitap otmadığının eklenmesini de beklerdim. Aynca onun böyle bir değeri olmaması, dinsel ve ahlaksal bakımdan değeri ni de hiçbir biçimde azaltmazdı). Yazar aynca Kur'an'da yer alan tarihsel olaylarla ilgili hikâyeleri sadece tarihsel açıdan ele almamak gerektiğini; onları çok açık bir biçimde belirtmese debelki sembolik açıdan yorumlamanın daha doğru olacağım ima etmektedir (Buna da ben, aynı yorumun Hıristiyanbğın kutsal metinleri ile ilgili olarak çok uzun zamandan beri yapıldığını eklemek isterdim). YÖNETENŞMm ALPAY JHehmet Aydın'ın kitabı, ülkemizde din üzerine yazılmış olan ilk ve tek ciddi felsefe eseri olarak karşımıza çıkıyor. Yazar herhangi bir gö'rüşü, doktrini sergilemekle yetinmemekte, ona karşı getirilen itiraz ve Felsefeyi felsefe yapan eieştirileri zikretmeye de özen göstermekte. Felsefi olarak nitelendirebileceğimiz ikinci yaklaşım ise birinciyle baa benzerlikler gösteren, esas itibarıyla birincinin sağladığı verileri veya sonuçlan göz önüne alan, onlardan yararlanmakla birlikte temelde ondan farklı bir yaklaşımdır. Felsefeyi felsefe yapan ve onu bilim, sanat, din gibi diğer temel insani etkinlik tarzlanndan ayıran şey, bilindiği gibi, ele aldığı konu ve problemlerin kendilerinden çok, onları ele alış tarzında, onlara yaklaşım biçiıninde bulunur. Felsefi yaklaşım biçiminin özelliğini ise önermelerini akla dayanarak haklı çıkarma (justification) iddiasına sahip eleştirici, nesnel, derin ve yoğun düşünmeci (reflexiv), tutarb, şümullü, geneUeştirici, bütünkyici ve son tahlilde de değerlendirici bir düşüııme etkinliği olma vasfı teşkil eder. lşte özel olarak din felsefesi de böyle bir yaklaşım biçimi, böyle rıtanımazcılık ve bu görüşün dayandığı çeşitli sosyolojik, psikolojik, ahlaki teoriler; ölümsüzlük inancı, bu inancın dayandığı temeller ve çeşitli ölümsüzlük anlayışları; dinle bilim arası ilişkiler problemi ve nihayat din, sanat ve ahlak arasındaki ilişkiler problemi. mak ne de inancımızdan şuphe etmeye yol açmak olmadığı konusunda uyarmakta ve bu prensibine uygun olarak ele aldığı konularda mümkün olduğunca sadece "dile getirme, açıklığa kavuşturma"; "öncüllerle sonuçlar arasuıdaki ilişkiyi, tutarlılık veya tutarsızhğı" göstermekJe yetinmeye çalışmaktadır. Böylece, doğm bir tutumla, eserinin bir din veya tann savunması (teodise) olmaması, bir polemik eser hüviyetiue bürünmemesi için ciddi çaba sarf etmektedir. Bununla birlikte bu, yazann bazı konularda kişisel bazı görüş ve değerlendirmeleri olduğu ve bunlan savunma hakkına sahip bulunduğunu düşündüğünü görmemize engel olmamaktadır. Örneğin yazar birçoklarının duşündüğünün tersine ve bence de haklı Eleştirilerim Eserle ilgili yapabileceğim başlıca eleştiriler ise her şeyden önce kitapta rahatsız edici ölçüde baskı yanlışlarının oluşu; sadece teknik terimler, isimler değil, günlük dildeki kelimelerin de sık sık yanlış yazılışı; bazı konuların, örneğın, yazann kendisinin de kabul ettiği gibi dini sembolizm konusunun, eserde hiç ele alınmayışı; bazı konularda, örneğin klasik tann karutlamalannda, bu kanıtlara yapılan eleştirilerin bencebiraz fazla kısa tutuluşu; eleştirilerin eleştirisine ise dikkat çekecek kadar çabuklukla geçilişi; bazı meselelerin, ömeğin Hıristiyanlıkta dinle bilim arasındaki ilişkiler meselesinin tartışılmasında gösterilen kritik zihniyet ve rahathğın îslamda dinle bilim arasındaki ilişkiler meselesinin tartışılmasında aynı ölçüde gösterilemeyişidir. Ancak bütün bunların eserin yukanda belirtmeye çalıştığım genel ilke, zihniyet, yöntem, değer ve özelliklerini zedelemeyecek bir ölçüde olduğunu düşündüğümü tekrar belirtmek isterim. • Prof. Dr. Ahrret Arslan, Ege Üniversiiesi Felsefe Bolümti Bas'dır. PIKNIK PIYALE MADRA ÖNCEOHJMA ÖĞCEkJMEN LÂZ1M. HIZLI GAZETECİ \ECDET $ KoLAVÇA ', ÇÜMKÜ O ANPA KARŞISINPAKÎMPEU OAUA ALMKTAPIR." ..ONA 5AUIP OLUNAMAZ, } NE NİKAU &AĞIAİABİLİI? ÖZâÜetÛâÖNÜ NE Oe. ASK'.. SATıM DA AUNAMAZ •• YALMiZ Afl* OLUNUÇ KGİAY KAp/NA . . . " EM ASLtrtPA .. <3İRİİO MuSVN İlk eserin sonımluluğu Eserin yukarıda belirttiğım genel özellik ve değeri dışında sahip olduğu özel meziyetlerinin şunlar olduğunu düşünmekteyim: Yazar, eserinin bu konuda dilimizde yazılan ilk eser olmasınm bilinç ve sorumluluğunda olarak, ele aldığı konulara sadece "sistematik" olarak yaklaşmakla yetinmemekte, onlarla ilgili olarak oldukça geniş "tarihsel" bilgiler de vermektedir. UAİlR f' &EN SiZık P/sfNı PİİLİM • KISA KISA A B D Ü L H A M İ D DEVRİ EĞİTİM SİSTEMİ Bayram K o d a m a n , T ü r k Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988, 181 s. Prof. Dr. Bayram Kodaman'ın 11. Abdülhamit devrinde eğitim ve öğretim alanındaki yenileşme hareketlerini konu alan incelemesi Tarih Kurumu tarafından yayımlandı. Söz konusu dönemde maarif teşkilatını, ilk ve ortaöğretim alanlannda yapılan çalışmalan ve alınan sonuçlan irdeleyen çalışma Türk eğitim tarihine bir katkı. FENERBAHÇE CUMHURİYETİ YALÇIN DOĞAN TÜRK DIŞ POLİTtKASINDA SORUNLAR Der. Esat Çam, Der Yayınları, Istanbul 1989, 208 s. Prof. Dr. Esat Çam'ın derlediği kitap, Türkiye Cumhuriyeti'nin dış politika sorunlarından bazılan üzerine kaleme almmış incelemeleri bir araya getiriyor. "Kıbns Sorununda Tarafların Tezleri" (Faruk Sönmezolu), "AT ve Türkiye" (Esat Çam), "AT'de Serbest Dolaşım ve Türkiye" (Mehmet Genç), "Ulusal Kurtuluş Savasmda Türk Dış Politikası" (Toktamış Ateş) ve "TürkIngiliz İlişkileri: 18901926" (Kemal Melek) kitabı oluşturan makaleler. FENERBAHÇE CUMHURİYETİ Yalçm Doğan, Tekin Yayınevi, İstanbul 1989, 300 s. Yalcın Doğan'ın Türkiye'de Fenerbahçe örnefinden yola çıkarak siyasetfütbol iüşkisini irdeleyen araştırması kitap halinde basıldı. best bir sohbete yakın. Teotik sorunlar içeriyor, ama bunlan teorik bir tavırla incelemiyor; aynca 'pratik öneri' denebilecek bir düzeye gddiğinde çok fazla aynnŞehir ve bölge plancısı "Yaşa tıya girmiyor." mış"ın çalışması, "ekonomik etkinliklerin henüz tasarım aşamasında iken çevre üzerine yapabileceği olumsuz etkilerin saptanması ve bu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması ya da azaltılmasının yollannın" belirlenmesini içeren "çevresel etki değerlendirmesi" yöntemini konu alıyor. Yazar, kitabının, "çevresel tehlikeler konusunda yol gösterici olmak ve alınması gereken önlemlerin neler olabileceğini" göstermeyi amaçladığıu belirtiyor. Isteme adresi: P.K. 75, Aşağı Ayrancı, Ankara. ÇEVRESEL Y Ö N E T İ M VE PLANLAMA Firuz Demir Yaşamış, Ankara 1989 , 173 s. ÇİZGİLİK KÂMİL MASAH4CI AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN Sosyallzm Türkiye ve gelecek T E N C E R E DİBİN KARA Herkül Millas, Amaç Yayıncıhk, Şubat 1981,181 s. Yazın hayatımızda TürkYunan kültürel ve tarihsel ilişkileri üzerine çeşitli dergilerde basılan makaleleriyle; Ritsos, Seferis, Elitis, Vamalis, Sinopulos gibi Yunanh şairlerden yaptığı çevirilerle tanınan Herkül Millas, "TürkYunan Ilişkilerine Bir Onsöz" olarak niıelediği bir kitap yazdı. Çocukluğunu, öğrenimini, askerlığini Türkiye'de gecırdiklen sonra, 1971 'den bu yana Atina'da oturan ve her iki toplumu da çok yakından tanıma olanağma sahip olan Millas, gözlem ve incelemeleri ışığmda iki halk arasındaki dostluğun sağlam bir temele oturtulmasırun koşullarını tartışıyor. Kitaba yazdığı önsözde Sina Akşin şunlan söylüyor: "Herkül'ün kitabı iki ulkenin ilişkilerjni yapısal olarak, kökten düzeltmek için dört başı marnur bir çözumleme ve öneri. Üstelik denebilir ki, öneri yalnız TürkYunan ilişkileri için değil, kanlı bıçaklı butün komşular için evrensel bir çözumleme ve öneridir." Herkül Millas'ın önemli kitabı üzerine bir değerlendirme yazısını ileride yayımlayacağız. Sözlükler MİMARLIK SÖZLÜĞÜ Doğan Hasol, 3. Basım, YEM Yayın, İstanbul 1988, 574 s. Mimar Doğan Hasol'un hazırladığı ve ilk basımı 1975 yılında yapılan Ansiklopedik Mimarlık Sözliiğü'nün genişletilmiş uçüncü baskısı yayımlandı. Türkçe mimarlık dilinin ka\ram \e terimlerini tanımlayan, büyük bir özenle hazırlanmış olan sözluk mimarlar için çok yararlı bir kaynak. DOĞAN HASOl Bir bölümü Cumhuriyet'te 517 şubat tarihleri arasında dizi olarak yayımlanan araştırmasını sunarken Yalçın Doğan şunlan söylüyor: "Bu çalışma, Fenerbahçe'nin tarihi değil. Türkiye'de spor tarihi hiç değil. Ama Fenerbahçe örneğinden yola çıkarak, /utbolun milyonlarca insani etkilemesinden, sarmasından, çekip ıçine almasından hareketle, futbol ile politika arasında ilişki nasıl do SOSYALİZM, TÜRKİYE ğabiliyor, bu ilişkiler nasıl kulla VE GELECEK nılabiliyor, bunun araştırması." Murat Belge, Birikim Yayınları, İstanbul 1989, K O C A T A Ş YALISI 277 s. ANILARIM Murat Belge "Sosyalist MücaYusuf Mardin, İstanbul dele Yöntemi", "Türkiye'nin 1988, 301 s. Özellikleri" ve "Nasıl Bir SosyaHukukçu, öğretmen, milletve lizm?" konularını tartıştığı yazıkili ve diplomat olarak çeşitli hiz larıru bir kitapta topladı. Ek olametlerde bulunan şair ve yazar rak "Teorik Açıdan Devrim" Yusuf Mardin, Kocataş'taki aile başlıklı bir bölümün de yer aldıyalısında yaşananlar temelinde ğı kitabı sunarken Belge şöyle dison elli yüa ait anılannı bir kitapta yor: "Ele aldığım konular yıllartopladı. Ülkemizde ender rastla dır uzerinde kafa yorduğum sonan aile tarihi turündeki kitap, runlar olmakla birlikte, kitabın Cumhuriyet Türkiyesi'nin sosyal kendisi, yazılışı bakımından, teyasamına ilişkin biİgiler içeriyor. orik bir metin olmaktan çok ser TARİHTE BUGUN Ml.MT.4Z .4RIK.4.V 9 Mart OPUSMEYE IDAML 1S62'DE BU6UAI, HAPCU '£>£• ÇırAt.yÂ) KABUL £DİL£M BİR YASAYLA, &4D/N VE EfİKEĞtAJ TDPLUMA AÇIK. yEtZL£eoe aPâç/UESi KESIAIUICLE Mışn. OPÜŞURİC k IOAMP/' EGEMENL'ĞIMOEKJ MPOL/ NOA ALlMMlÇri OPUÇME, TZ/M PaAjyAPA LAN 8lR DAVKAMŞ g/ÇlMı OLMASM4 , OEĞlÇlKU/C 6OSTE/SMEKTEP/G. ÖGHEĞrAl, gATI PÜNYASfNDA TDPLUAM AÇIK yEIZLEGDE ÖZGÛBC£ ÖPÜÇEN AÇ/kr^4/eı DOĞUDA BU /f/ &IZLICB yAPABlLME/CTEDlg. ESKIMOLAR BUgUHLA.&NI g/&gre/A/E POKUMPUZUfiKEN, LAPCMLAR 8UBJJNPığERlHıN yANAĞIMA SÜg£R£< ÖPÜŞÜR.. CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ'NDE YENİ KİTAPLAR Kod: 002.368 002.369 002.370 002.371 002.372 002.373 007.295 007.296 011.073 011.074 016.073 016.074 021.395 021.396 022.357 032.086 064.947 064.951 064.837 066.076 079.065 102.088 192.011 217.015 297.016 307.006 Kttabın Adı: Yitik Bahar Burun: Abdülhamit Karikaturleri Silah ve Meşale Meşmtiyet: Imzasız Karikatür Ant. Içerdekiler (Toplu Oyunlar2) Köyün Kamburu Sımsıkı Dünyanın En Güzel Masalları Ozlemin Eski Tadı Yok BorçesveBen Talan Bir Ömrun Ortasında Ben Bir Insanım Yazılı Günler Yer Demir Gök Bakır Modem Sanat Felsefe Dergisi 89/1 Süperstar Sözün Ûtesi Atasözleri ve Deyimler Sözlüğu Sosyalizm ve Gelecek VVittgenstein'in Yeğeni Yuzyılların Gerçeği ve Mirası4 Türkiye'de Devrimin Stratejısi Ben Devletim Çevreyi Kirletirim Abdülhamit in Haremi A. Kadir YayınevfTür Adam Şiir Adam Karik Adam Karik Adam Karik Adam Oyun Adam Roman Altın Roman Altın Çocuk Afa Anı Deneme Afa Belge Şiır Belge Belge Günlük Can Can Senaryo Sanat Cem D e Fel. Jackıe Collins/Oya Alpar jnkılap Roman Akşit Göktürk jnkılap Deneme Ömer Asım Aksoy jnkılap Söziuk Murat Belge İletişim Inc. Thomas Bernhard/F. Özguven Metis Deneme Server Tanilli Say Inc. Dr. Hikmet Kıvılcımlı inc. B.Û./Koray Düzgören Inc. BDS Nahit Sırrı Örik Arba İnc. G. Sanatinc. YazarfÇevirmen: Turgay Rşekçi Turgut Çeviker Cemil Cem Turgut Çeviker Melifı Cevdet Anday Kema) Tahir Steve Sohmer/Oya Alpar Haz: Gülten Suveren Simone Signoret/A.K. Ortaç J.L. Borges/Celal Ûster Namık Kuyumcu Mahmut Memduh Uyan Tomris Uyar Zulfu Livaneli Michel Ragon/Vivet Kanetti Hyatı: 38007850.10100. 8800.62007600.12500, 2900.8500.3000.1800.2000.6500.3000.30.000. 5000.9000.4000.21600.8000.3000.10000.6000.25002500.6600. 60 YIL ÖNCE Cumhuriyel 9 Mart 1929 konferanslanna baslamıştır. Diğer laraftan yine mekleplerde ve sinemalarda gosıerilmek üzere levhalar hazırlanmaktadır. Bunun için ceıniyeı Avrupa içkı aleyhlarları eemiyetleri ve ınatbaalarıyla teınas ve nıuhabereye girişmişiir. ANSİKIOPEDM MİMARLIK SÖZLÜĞÜ Belediye inuhabatı GIDA SÖZLÜĞÜ Sevinç Türker, Güneş Kitabevi, Nisan 1988, 169 s. Doç. Dr. Sevinç Türker'in hazırladığı sozlük, uretıcilerin ürünlerinin tanıtılmasında, tüketicilerin de ürünleri tanımada yararlanabilecekleri bir başvuru kaynağı niteliğinde. Sözlükte gıda sanayiine, kimyasına ve mikrobiyolojisine iüşkin kavramların tanımlan veriliyor. dairelerme muracaalla isimlerini cerveli mahsusa kaydetlirmektedırler. Belediye dairelerine muracaal edenlerin Cemiyeti Belediye ıntihabatma mevcut defierdeki kayıiları dün başlanmışlır. Belediye azası tetkik ve isimleri hizasına işarel intihabma hakkı kanunisi olan edilmekıedir. Kanunen intihab herkes dun belediye dairelerine hakkını haiz olanlar 18 giderek rey varakalarını sandığa yaşından yukarı olanlar, şehirdt atmıştır. Her belediye sakin bulunanlar ve emlak ve dairesinde birer sandık arazı sahibi olanlardır. bulunmakiadır. Kadınlann hakkı reyi yoktur. Cumhuriyel Halk Fırkası kendı Bu sandıklar muhürlü olup namzetlerinı irae eden lisıeler sandık başında dairenm tabetlirmiş ve halka tevzi mtidürü ile mectisi umumi eylemiştir. Vilayel azastndan bir zal bulunmakta ve intihabata nezaret elmektedirler. Mahallala asılmış olan lislelerde esamısı mevcut olmıyanlar ellerindeki nüfus lezkerelerı ile Belediye Paraların mübadelesi Duyunu uınumiyede Cumhuriyet evrakı naktiyesinin tebdili ile ıneşgul olan Osmanlı Bankası meınurları işlerini bilirmişlerdir. Hesaplarını tasfiye ve hukumete devreımek iızeredirler. Vakliyle paralarını Cumhuriyet parası ile değışrirıneıııış olanlann paraları ellerinde kalımşıır. O(utii)«oplıs B'imeılını III K VVK Hilaliahmerin faaliyvti Şehrımiz sinemalanndan birçoklan şimdiden film aralarına izahalı muhtevi sinına ile göstertneğe muvafakal elmışlerdir. Aynca da Besım Ömer Paşanm cemiyeie lerk ve hediye etliği şayanı dikkat ve kıymeflı resimlerın teksınne başlanmışlır. Bir larafıan da çıkarılmak uzere bulunan karlposlal halk arasında leali Hilalıahmer Cemiyelı içkinin edildıkçe içkinin ınazarralı mazarral ve lahribalı hakkında hakkında fikir uyundıracaklır. FJkS