Katalog

6 ŞUBAT 1989 CUMHURIYET/7 5yılda "düşman" takımlarıylayaptığı 50 maçın 41'inikazanan SanLacivertliler "milli direnişi" simgeliyordu Işgalcilere Fenerbahçe tokadı Harrinaton Kupası: İstanbul'daki İşgal KuvvetlenKomutanı General Harrington,kendi adına bir kupa koydu ve 'Fenerbahçe'yi mutlaka yeneceksiniz" talimatını verdi Işgalciler takviyeli bir takım çıkardılar. İşgal Kuvvetlerı Komutanı General Harrıngton, ış gal kuvvetlenne kesın emrını verıyordu "Fenerbahçe'yi yeneceksiniz'.." 30 Ekım 1918 de ımzalanan Mondros ^nlaşması'yla Osmanlı Imparatorluğu sılahlarıru bırakıvor, bundan ıkı hafta sonra 13 kasımda ellı beş parçadan oluşan Fransız, Ingüız, ItaJyan ve Yunan donanması tstanbul'a gırı>ordu Bundan on bır gun sonra 24 Kasım 1918 gunu ovna nan Fenerbahçe Fransız işgal kuvvetlen karşılaşması, sankı Mondros Mutarekesı nın bır ro\anşı gıbıydı Fe nerbahçe ılk kez işgal kuvvetlen takımına karşı oynu yordu ve boylelıkle yaklaşık beş yıl suren bır seruvene adım adı>ordu Arslan>ran Galıp Kulaksızoğlu, Nahıt Çokbaşaran Fe>zı Baron, Kâmıl Rona, Ethern BellısanRefık Kun tol, Hıkmet Topuz, Burhan Belge, Alaattın Ba^dar, Zıva Boyer onbınvle sahava çıkan Fenerbahçe, once nasü ovnamak gerektığıne karar vererneraış gıbıydı Fransız subayının hakemlığındekı maçta ılk golü yedıkten sonra kendıne gelı>or ve ardından Galıp, Refık ve Alaattın'ın gollen>le Fransız işgal ku\\etlenne karşı sahadan 3 1 galıp aynbyordu işgal kuvvetlenne karşı kazanılan ılk zaferdı bu Belkı de bırkaç yıl sonra baş layacak Kurtuluş Savaşı'nın, kımsenın fark etmedığı ılk alevıydı Fenerbahçe'den hodrimeydan: Harrington'un maç çağrısını kabul eden Fenerbahçe takımı, kupa maçında 'karma takım' kurmayı da reddederek tek başına Ç&tı. Taksim Stadı tarihi bir gün yaşıyordu. Fnerbabçe rozeti Fenerbahçe nın halâ geçeriılığını koruyan 82 yıllık unlü rozetı Fenerbahçe yı kuran gençlerden olan Topuz Hıkmet tarafından yapılmıştır Beş renkten oluşan Fenerbahçe rozetınde beyaz çerçeve temızlık ve açıklığı zemındekı kırmızı sevgı ve bağlılığı, sarı gıpta ve kıskançlığı lacıvert soyluluğu sımgelıyor Sarı lacıvert renkler arasında yükselen yeşıl palamut dalı da guc ve kudretın başannın mutlaka gerçekleşeceğının ıfadesını oluşturuyor FenerHn zaferi: Kupa maçı savaş gibiydi. Ilk devre ışgalciler bır gol attı. Ikıncı yarıda Zeki Rıza ceza sahası çizgisinden savurduğu ünlü sol şutlarıyla Fener'in ışgalcilere karşı 2Vlik tarihi zaferini ilan ediyordu. Fenerbahçe Fenerbahçe, esır şehır Istanbul'da çok onemlı bır ışlevı yerıne getırıyordu: Cephedeki askerlere mucadele mesajını verıyordu. Cumhuriyeti Yalçın Doğan'ın araştırması İİM Ti # * * * « FB kapatılıyor Ama işgal kuvvetlen bu >emlgıve mırn koymuştu Çok da haksız değıldı Aradan bır buçuk yıl kadar za man geçecek ve işgal kuvvetlen 1920 hazıranında Fe nerbahçe kulup bmasını basacaktı \nadolu ıhtılab baş lamış Istanbul'dan Anadolu'va sılah ve cephane se\kıyatı hızlanmıştı O yillarda Kuşdılı Çavın'nda bulunan kulup bınasından Anadolu'va bol mıktarda sılah ve cephane kaçırılıyordu Fenerbahçe, Kurtuluş Sava şı'nda hem sahada hem saha dışında onemlı bır rol o\ nuyordu Fenerbahçe Kulubu'nü basan işgal kuvvetle rı, kulubun genel kaptanı Omer Nazım'a karannı bıl dınvordu "Fenerbahçe kapatılmıştır." Bu kapatma, ancak 70 gun surecektı işgal Istanbulu'nda maçlar bu hava ıçınde oynanırken artık yenı bır devletın doğmakta oluşu kesınleşmış, savaş alanlarındakı mucadele sona ermış, hatta Lozan Konferansı başlamıştı lsmet Paşa ve Turk heyetı, Lozan'da barış göruşmelenne oturrnuştu FB: 193Duşman: 47 ~ 5 yıllık işgal suresınce çok buyuk bır çoğunlukla Fenerbahçe, ışgalcilere sahada ders ustune ders vermıştı "Düşman" takımlarla yaptığı 50 maçın 41'ını kazanmış, dördunde berabere kalmış, 5'ını kaybetmıştı Attıgı 193 gole karşı 4 7 gol yemıştı işgal aitındakı Istanbul'da Turk takımlanyla oynanan her maç, buram buram mıllıyetçılık kokuyordu Maçlar ıkı takımın arasında doksan dakıkalık bır karşılaşma değıl, maçı ovnayan takımlann bağlı bulunduk ları ülkeler arasında bır "savaş"tı sankı işgal kuvvet lerı bu maçlan kendı askerlenne ve ülkelenne moral ka zandırmak ıçın duzenlerken, TurkJer de aynı amaçla sa hava çıkıyordu İşgal Kuvvetlen Komutanı General Hamngton, 1923 martında çok sayıda subayıru masanın etrafma topla yarak kesın emrını verıyordu "Fenerbahçe')! mutlaka jeneceksınız!" tşgalcıler buyuk bır hazırlığa gırıştıler Avlarca antrenmanlar bırbınnı ızledı Bununla yetınmeyerek dışardan dort futbolcu getınldı Sankı bır futbol maçına ha zırlık değıl, açılacak bır savaşın hazırlığı vurutuluyordu Ortaya bır de gumuş kupa konuldu Komutan Har rıngton'un adım taşıyan bır kupa 1923 hazıranı başla rında Beyoğlu'nda yayımlaııan vabancı gazetelerde bır ılan ver aldı "tngılız karması Turk kuluplenne meydan okınor Maçın galıbı başkomutanın adım taşıyan kupaya sahıp olacaktır. Turk takımlan ıstedıklerı gıbı takvı>e alabılır ve maça o>le çıkabılır" İlanı okuyan Nasuhı Baydar. Tcvfık Taşçı ve Galıp Harriırçton gldlyor Tarıh 2 Ekım 1923 İşgal Kuvvetlen Komutanı General Hamngton TariM şıt, tarihi zafer Türkun ateşle ımtıhanı Büyük taarruzda zaferte len arasındakı son ve tanhı maçta Fenerbahçelı Zekı ceza sahası üzennden Dolmabahçeden gemıye bınerek Istanbulu terk edıyor Harnrıgton kendı adım koyduğu ku noktalanırken Istanbul da Fenerbahçe Türkun topla ımtıhanından zaferle çı savurduğu ünlu sol şutuyla Fener ın 2 1 lık tanhı zafennı ılan ediyordu Işgalcıkıyordu 29 Hazıran 1923 gunu Taksim Stadı nda Fenerbahçe ıle ısgal kuvvet ler butun çabalanna rağmen son maçta yıne mağlup olmuştu payı Fenerbahçe nın almasının burukluğunu da taşıyarak Turkıyeden başı onde ayrıldı Kulaksızoğlu, bırkaç gun sonra İşgal Kuvvetlen Komu tanlığı'na şu mektubu gonderdıler "İstanbul \e Havalısı İşgal Kuvvetlerı Spor Âmırlıgı Canıbı Âlılenne Fenerbahçe Spor Kulubu, butun kuluplere vakı defınıze muttalı olmuştur kulubumuz, arzu bujrulan futbol maçını, yıne arzu buyrulacak gun ve sahada ve valnız kendı kadrosuyla oynamaya hazır ve cevabınıza muntazır oldugunu canıbı âlılerıne bıldırmekle kesbı şeref eyler" Taksim Stadı 29 Hazıran 1923 gunu tam bır anababa gunu>du Bır yanda renklı unıformalarıyla ışgalcı a» kerler, turbanlı Hındular, ulusal gıysılerıyle ekose fıs tanlı Iskoçlar Anzaklar \e Senegallılerın coşkusu, öte yandan fesh, setr pantolonlu sessız bekleyenler dan sıynldı ve tam çızgı ustunde ünlu sol şutunu pat lattı Fenerbahçe beraberhğı yakalıyordu Bu sefer var lıkları>la >okluklan bır olan "feslıler' bır anda can landı Fesler havada uçuyor, Taksim Stadı "Turkler, Turkler" dıye ınlıyordu 74 dakıkada tsmet defanstan çıkardığı topj Zekı' ye uzattı Zekı, yıne ceza sahasına vaklaştı Yıne ceza çızgısının aynı noktalanna geldığı anda bır sol şut da ha General Harrıngton kendı adını taşıyan kupayı In gılız Karması'nı 2 1 yenen Fenerbahçe Kaptanı Zekı Rıza Ilk de\ re bu skorla bıterken, sankı Istanbul yerınden Sporel'e verırken, sınırden ellen tıtrıyor Pera vıllardan o> nuyordu Kolay mı, bır vıldır Fenerbahçe ılk kez gol berı ılk kez gece varılarına kadar Turklenn coşkusuyla yıyordu Devre arasında Nasuhı, Galıp \e Tevfîk Bey' ınlıyordu İer soyunma odasına gırdıklennde, ağır bır hava esıyor Lozan'da sevinç du Bır vandan gozlerınden yaş akıyor, dığer yandan Savaş gibi maç sınırden tıtrıvordu onbır futbolcu Tevfik Bey tek bır tsmet Paşa sabırsızlanıvordu Istanbul'dan bekledı Ingılız karması »ahaya çıktığında yer verınden oynu cümle sovledı ğı telgraf bır turlu elıne ulaşmıvordu Bırkaç kez sor vordu Yenı formaları ve ayakkabılarıyla sahada pırıl "Turkluk bugun sızden galıbıjet bekhyor" du, ancak henuz vanıt yoktu Artık otelden çıkması gepırıl dızıldıler Fenerbahçe, eskı torması eskımış avak Ikıncı devre başladı 60 dakıkada orta sahada topu rekıyordu Çunku, Markı Goranı, General Pellı Lord kabılanyla sahava çıktığında, aleyhte tezahurat hemen kapan Zekı, ceza sahasına yaklaştı, ıkı kışının arasın Curzon'un halefı Raumbold resmı goruşmelerın deva başladı Hıç gol yemeden şampıyon olan Fenerbahçe, o yıllardakı klasık onbırım koruvordu Şekıp, Hasan, Kâmıl Cafer, Kadrı, İsmet, Fahır, Sabıh, Alaattın, Zekı Omer, Bedrı Maç başladı Ingılızler sağdan soldan hucumlannı daha ılk dakı kadan başlayarak sıklaştırdılar Onuncu dakıka, ılk şutları dırekten dondu is dakıkada ıse Ingıltere'mn Chel sea takımından getınlen solıçlerı onsekız ıçınde vaka ladığı topu bır anda Fenerbahçe ağlanna gönderdı In gılız Karması 1 Fenerbahçe 0 mı ıçın Turk heyetını beklıyordu Ouchy Şatosu'nda Turkrve ıle muttefikler arasında Lozan göruşmelerı ay lardır suruyor, her goruşme bır oncekınden daha çetrefıl geçıyordu Lozan'dakı otelınden tam çıkarken lsmet Paşa'ya bekledığı telgraf ulaşmıştı General Hamngton Kupası'nı Fenerbahve kazanmıştı Lozan'dakı heyet sevınçten şapkalannı havava fırlatıyordu lsmet Paşa, daha sonra Fenerbahçe'nın başkanlığına seçılecek olan gazetecı Alı Nacı Karacan a Fenerbahçe'ye gondereceğı tek cümleIık telgrafı sovledı "Hevetımız adına meserretle gozlennızden operim." lsmet Paşa ve beraberındekı heyet, vanm saat sonra Ouchy Şatosu'na gırerken etrafa tebessumler dağıtıyordu Sankı onlarla ala> ediyordu Heyet Başkanı Raumbold şaşırdı, "Ne olujordu bu Turklere? ' Mavı ve sonucunu onlar da oğrenınce, masanın bu tarafı ve ote tarafı Taksim Stadı'ndakı trıbunlere döndu Bu tarafta ıçın ıçın bır sevınç, öte tarafta one eğık başlar StHECEK Abdülhaınît, Fener'in ışığından rahatsızdı Yıldız Sarayı'ndan "ışık saçan fener" ıle ılgılı uyarı geldı. Fenerbahçe Başkanı Zıya Bey, bunun uzerıne FB marşından Abdulhamıt'ı rahatsız edebılecek "bırlık, kuvvet, ılerleme, gayret" gıbı sozcuklerı çıkardı. "Halk takımı" olarak kurulan Fenerbahçe, ıktıdarla ılışkılerını de kollamak zorundaydı. Turkıye've futbol Ingılızler tarafından getınldı Istanbul daılk futbol kulubunu 1897'de Iznıır'den Istan bul'a gelıp Kadıkoy'e verleşen James Lafontaıne kur muştu Aynı yıllarda Galatasaray Lısesı bahçesınde top kosturan Robenson Kardeşler de futbolun ılk fıdelennı dıkıyorlardı Ancak Abdulhamıt vonetımı ozellıkle Turklerın ful bol o>namasına karşı sert tepkı gosterıyor Abdulha mıt'ın hafi>esı Zaplıve Celal, Galatasaray Lısesı bah vesı ve Mahmut Baba turbesınde top kosturan gençle re goz açtırmıyordu Top koşturmavı bahane ederek, gençler buluşur ve pekala II Abdulhamıt'ın tahttan duşmesı ıçın komplo kurabılırlerdı (') Bu nedenle ılk Turk futbolcusu savılabılecek bahrı >e oğrencısı Fuat Husnu Kavacan, saçıru kısa kestırıp " B o b " adım takarak Ingılızlerın kurduğu "Sıyah Çoraplılar" (Black Stockıngs) takımında top koştura caktı Ama Zaptıye Celal durumun farkına varıp bu kulubu de kapatacaktı Ikınu Meşrutı>et'ın ayak seslerı duvulunca artık halk çocuklan da "zamanın geldıgım" anladılar Ingı lız golgesınden kurtularak pekala kendı başlarına ku lup kurabılırlerdı Ancak yıne de ıktıdarla ıyı geçınmek şarttı Bu nedenle Fenerbahçe, kuruluşunda "Halk Takımı ' olarak onava çıksa da kısa surede gerveğı kavrayacak ve kulubun başkanlığına şehzadelerı naarlan getırmek te hıç tereddut etmeyecektı Bu ışlerın vurumesı ancak ıktıdar sahıplerıyle mumkundu Kuşdılı Çayın'nda hemen her akşam Rumların ve In gılızlenn top koşturduğunu goren uç arkadaş her maç sonrasında "Bız de bır şeyler yapalım" duşuncesını ta şıvordu St Joseph Lısesı mezunlarından Nurızade Zı>a Bev, okuldan arkadaşı Osmanlı Bankası memurla rından •\vetullah Bej ıle Samı Paşazade Sezaı'nın veğenı, bahnye oğrencısı Necıp Okaner ve uç vıl surevle bır Iıkte Kuşdılı Çavın'nda bu duşuncevı gelıştırıyordu 1907 yılının bır ılkbahar akşamı, vıne ızledıklerı bır maçtan sonra Necıp Bev'ın evınde konu venıden açildıgında, gerıye doğru çekık çenesı, duzensız dışlerı, koca vucuduyla Zıya Bey "Eger kulup kurulacaksa, paravı ben vennm" dıyordu Hemen orada karara varı yorlardı Kurulacak kulubun adı "Fenerbahçe" olacak, sımgesı Fenerbahçe Burnu'ndakı fenerden esmlenecek, Sarı Beyaz renklerle mucadele edecektı Yenı kulubu kullamak ıçın Sırkecı Istas>on Lokan tası'na gıttıler Masalarına dorduncu bır kışı davet et tıler James Lafontaıne Kadıkovlu Ingılız o tarıhler de sankı Futbol Federasvonu Başkanı mubarek Lıg lerı o duzenhyor, kuluplerle ılgılı her ışlem ondan ge Gol kralı Zeki Rıza Fenerbahçe nın ılk genç kadrosunda dı 12 maçta Fenerbahçe nın gol yemeden attıgı 58 golun 281 çıvordu l ıg maçlanna dahıl edıleı.eklen sozunu Ingı yer aıan ve ışgalcilere unutulmayan goller atan Zekı Rıza Spo Alı Rıza Sporel e aıttı Alı Rıza Sporel daha sonra FB yoneöcılı lızden alınca nasıl olur da kafa çekmeden bu ış kuı rel 1922/23 ten sonra dört yıl gol krallığını kımseye kaptırma gı de yapacak ve DPden mılletvekılı olacaktı lanabılırdı'7 Uç arkadaş temelı atmış, şımdı venı venı arkadaşlarla kulubun çatısını kurmak kalmıştı Herkes kendı arkadaşına haber verecektı Herkes kendı arkadaşım topla yaı.ak, hep bırlıkte Fenerbahçe burnundakı fenerın onunde buluşacaklardı Işte bu buluşma Fenerbahçe' nın kuruluşunu perçınleyen ılk onemlı adımdı Hıntlı \sat Hakkı Saffet, Fethı, Havrullah Nevzat Bey İer ışte bu arkadaş çevresının bır araya getırdığı spora ınanmış ınsanlardı St Joseph'ın Turkçe oğretmenı Enver Bey Nasuhı Bavdar ı Ayetullah Bev de Galıp Kulaksızoğ lu'nu getırecektı kı, ıkısı de ılerde Fenerbahçe*de onemh roller ustlenecektı "Fenenn Onunde Buluşanlar" artık ılk onbın bır ara va getırebılı>ordu Necıp'ın kaptanlıgındakı ılk Fener bahçe onbırı sahada şovle dızılıyordu Asaf, Zıya Samı, Avetullah, Mazhar Necıp, Fethı, Galıp Huseyın, Hasan, Nevzat Savdığımız onbır ılk cıddı maçını aralarında Fuat Husnu nun dever aldıgı Ingılızlerın Moda takımı ıle va pıvor ve 2 0 kazanıvordu Takım vavaş yavaş sahalara ısınmava başladığında, "ılk resmı uyarıvı" alıyordu Yıldız Saıayı ndakı rahatsızlık "ışık saçan fener"le ılgılıvdı Ne demektı "ışık saçmak?" Işık saçarak halkın bılınçlendınlmesı mı soz ko nusuvdu voksa'* Fenerbahçe bu uyarıyı derhal kavrıyor ve bugunlere dek uzanacak sıyasal ıktıdar ılışkılerınde ılk ışaretı alıyordu Iktıdar sahıplerınden uzak duşmek takımın >a da kulubun başını her zaman derde sokabı lırdı Çunku tam bır "halk takımı" olarak kurulmuş ıktıdara hivbıı bıçımde davanmamıştı Ama ıktıdara da vanmadan da bu ışler çok guçtu Galatasaray ın kurucusu Alı Samı Yen Marşa sansur Nıtekım aldığı ujan etkısını hemen gosterecek, Fe nerbahçe Başkanı Zıya Bej Ermenı bır bestekâra bes telettıgı Fenerbahçe Mdrşı'nı hemen yok edecektı Çun ku marşın ıçınde Abdulhamıt'ın rahatsız olabsleceğı "bırlık, kuvvel. ılerteme, ebedıvet, gayret" gıbı kavram lar ver alıvordu Sarı bevaz renklere gelınce Sarı şerıtlı beyaz göm lekler yaz a>larında futbolcuları terletıvordu Zıva Bey bunun uzenne Sarı Lativertlı ınce gomlekler ısmarla dı Ve Fenerbahçe'nın renklerı bovlece bır daha değışmemek uzere yerleştı Daha sonrakı yıllarda Haydarpaşa'dakı Asken Tıb bı>e'den oyuncular alan Fenerbahve, bır yandan da Kuş dılı Kulubu ıle bırleşecektı Bu kulubun başkanı olan Elkâtıpzade Mustafa Bey oradan Fenerbahçe ve Saıt, Hasan Kamıl, Topuz Hıkmet Kemal Aşkın, Selahat tın'ı getırevek kadıkov Numune Mektebı'nden de Be kır Cafer Havdar, Alaattın Zekı, Cemıl Refik Osman Ethem Fahrı gıbı daha sonra vıllar vılı Fenerbahçe nın belkcmıgını oluşturaı.ak ogrencıler alataktı 20 vuzyılın başında Istanbul'da futbol tutkusu nun >e»erdıgı yerlerden bırı Kadıköy ıse dığerı de Mekteb ı Sultanı, vanı bugunku adıvla Galatasarav Lısesı 'vdı Ancak bu okulun gençlen \bdulhamıt hafıvelerının sıkı takıbı altındaydı 190^'te Galatasaray Lısesı'ndekı futbol tutkunlan canlanmıştı Beşıncı sınıf oğrencısı Alı Samı Yen, vanına Bulgar Nıkolov Sırp Mılo Bakıç ve bu arada Bekır Bırı.an, Abıdın Daver Celal Ibrahım, Asım Te\fık, Ingılız Robenson'u alarak kırmızıbeyaz for ma>la ama vıne vabancı ısımlı bır kulup olarak ' Şanlı", daha sonra "Cesarel" anlamına gelen "Gloneu\" ve "4udace" takma adlarıvla sahaya vikıvovdu kısa sure sonra takımın rengı san kırmızı, adı da Galatasarav olacaktı Sarav nazırları da hem korkuvor hem futbola ılgı duvuyordu Işte, bu nazırlardan Osman Paşa Serentebev'dekı konağında bır takım kurmaya kalkın ca, hafıveler pek ses çıkartamadı "Bellı kı, padışah hazretlennın haben vardı bu ışten" dıye duşun duler Nazırın arabasını taşıyanlar, "araba ıle gczen mutlu a/ınlık". vanı bugun çok yanlış bır bıd algılanan " Arabacılar" Beşıkta» böyle doğdu GS veBeşiktaş nasıl kuruldu?