Katalog

ŞUBAT 1989 KÜLTÜRYAŞAM HAY\ANLAR ISMAİL CUMHURÎYET/5 Onsuz olunamayan kent u b l i n l i l e r / James Joyce / Çeviren: Murat Belge tletişim Yayınları / 250 s. HMET CEMAL "Joyce, Dublin ve insanlanndan tp nefret etli, ama kendini bu sntten hiçbir zaman kurtaramaı. Kcnti uzaktan yeniden lasanmıdı, parça parea duşleminde canındırarak yeniden oluşturdu..." önemli olan, iç oluşumlar ve bunların betimlenmesidir; bir karakter ya da konumun sergilenmesı için kullanılan dil, son derece yalındır ve genellikle kısa yollamalarla yetinir. Bu süreç boyunca yazar ya doğrudan yorumdan kaçınan bir tutanak düzenleyicisidir ya ler ile başlatiığı devrimi de bilimsel düzeyde sergiler: "19. yüzyıl romanında ruh ve karakter. düııyanın ve gerçekliğin karsıtı, psikoloji ise özne ile nesne arasındaki hesaplaşma anlarnına gelirdi. Proust'ta psikolojinin bu egemenliği son bulur; tutkulu bir portreci ve karikatürcü olmasına karşın Proust için önemli olan, ruhsal mekanizmamn bir butiin olarak çöiç monoloğu sergiler... Bergsonun zaman kavramı, Joyce'ta yeni bir yorumunu bulur... Bilinç içeriklerinin kendiliğindenliği, değişik zaman kesitlerinin sürekli birbiri içerisine girmesi, uzam ve zarnanın göreceliği... vurgulanan bTşlıca noktalardır." Yukanda da belirtildiği gibi, Dublinliler'in çatısı altında toplanan öyküler, dil, karakterler ve olayların geçtiği yer bakımmdan Joyce'un daha sonra kaleme alacağı üç büyuk romana sürekli atıfta bulunur. Dublinlilcr'deki "yaşanmış konuşrna" tekniği, dahasonra Sanatçımn Genç Bir Adam Olarak Portresi'nde geliştirilmiş, Ulysses'de ise bu teknik, "iç monolog" tekniğine dönüşmüştür. Ulysses'deki kişilerden birkaçı ilk kez Dublinliler'in öykülerinde karşımıza çıkar. Joyce, Ulysses'ın baş kişisi olan Leopold Bloom'un bir gününü de önce Dublinlilerde bir öykü olarak planlamış, ama sonra büyuk bir roman çerçevesinde işlemeye karar vererek bu tasarısından vazgeçmiştir. Bütün bunlardan goruldüğü gibi Dublinliler, bağımsız yazınsal varlığının yanı sıra, Joyce'un öteki yapıtlannı yeterince anlayabilmek bakımmdan bir anahtar niteliğindedir. Yıllar önce yine Murat Belge tarafından dilimize kazandmlmış olan Sanatçımn Bir Genç Adam Olarak Portresi'nin yakınlarda yeni basımının yapılmasıyla, "Ûlyssesöncesi Joyce", Türk okuruna bir butun olarak açılmış durumda. Bu durumda Ulysses'in çevrisini, Murat Belgenin uzmanlığından başka kimden beklevebiliriz? DUNYASLNDA SANATEDEBIY&T fwratf ite/ge çevirisiyle James Joyce'un 'Dubünliler'i KİM KİME DUM DUMA BEHU; AK 4it Uman araştırmacı Volker Hage1 Joyce'un bütün lin "Leopold Bloom'un Bir öykülerinin toplandığı jünü" adlı incelemesinden ahnan ve yayımlanan ilk >u satırlar, roman sanatımn geleönemli yapıtı olan ıeksel çizgisini yer sarsıntısına uğ"Dublinliler" aynı amışçasına altüst eden İrlandalı zamanda yazarın lames Joyce'un (18821941) doğiuğu kentle olan umarsız ilişkisisonrasının kapsamlı ni çok iyi dile getirrnektedir. Dubbir habercisidir. lin ve insanlan, yalnızca başyapı19041912 arasında tı Ulysses'ın değil, ama Joyce'un kaleme alınan kitap, öteki yapıtlannın da odak nokta40 yayıncı tarafından sıdır. Joyce'un bütün öykülerinin geri çevrildikten sonra toplandığı ve yayımlanan ilk önemli yapıtı olan Dublinliler 1914'te Londra'da (Dubliners) ise bir öyküler verinıi basılabilmişti. olarak bağımsızhğımn yanı sıra, "Dublinliler", yazarın sonrasının kapsamlı bir Joyce'un öteki habercisidir. 19041912 yıllan arayapıtlannı yeterince sında kaleme alınan Dublinliler, kırk yayıncı tarafından geri çevanlayabilmek rildikten sonra, 1914 yüında Londbakımmdan bir ra'da basılabildi. Daha sonra buanahtar niteliğinde. nu 1916'da New York basımı izledi. da anlatıcının bakış açısmı anlatılan kişüerin bilinç düzeyine kayDublinttler'in çatısı altında top dırmıştır ve böylece ruhun umarlanan öykuler, genelde kasvetli ve sız yalnızhğını ("the soul's incukaramsar bir atmosferi yansıtır. rablbe loneliness") anlatmayı Ayrıntılarına inildiğinde bu at amaçlar. mosfer bir yarulsamalardan sıyrıÜnlü sanat tarihçisi Arnold Halış, düş kınklığı ya da ahlaki dü user, Sanatın ve Yazının Toplutnzeyde bir çıkmaz diye de nitelen sal Tarihi adlı başyapıtında Prodirilebilir. Öyküler, dış olaylardan nst ile Joyce'u birlikte irdelerken. yana yoksuldur; yazar için as\l avnı zamanda Joyce'un Dublinli zümlenmesidir... Proust'un yapıtı, modern insanın ruhsal aygıtını liim vanları\la kapsar. Joyce, Proust'un doğrudan bir devamı nileliğindedir; Joyce'ia karşımıza tam anlamıyla modern Avrupa kültüninün bir ansiklopedisi çıkar... Joyce, bir olavlar akışı yerine bir düşünceler ve çagnşımlar akışını. bireysel bir kahraman yerine bir bilinç akışını, sonsuz bir PİKNİK PtYALE MADRA Y ( V BUGÜN HAVA KIE GÜ7EL/ Çarpıcı ve çekici bir edebiyat tarihi İngiliz Edebiyatt Tarihi II / Prof. Dr. Mina Urgan / Altın Kitaplar / 379 s. JALE PARLA Mina L'rgan'ın yıllann birikimiyle giriştiği büyük uğraşın ürünü, İngiliz Edebiyatı Tarihi'nin ikinci cildi çıktı. İkinci cilt, Restorasyon (1660) Dönemi'nden başlayarak, Romantikleri de kapsayıp tngiliz edebiyatıra 19. yuzyıla getiren on altı bölümden oluşuyor. Birinci cildin yetkin anlatımnu sürdüren ikinci ciltte Mina Urgan'ın gene o genel ve aydınlatıcı sunuşlardan özel tahlillere ve çarpıcı aynntılara inebilen şaşırtıcı ustalığını buluyoruz. tncelemedeki konuya hâkimiyet, vurgulama ve seçicilik ancak konusunda bu denli birikim sahibi bir uzmandan bekleyebileceğimiz bir başan. Mina Urgan, Restorasyon Tiyatrosu'nun ardalarunt oluşturan tarihsel koşullardan, bu tiyatronun en renkli kişiliklerine zahmetsizce geçebiliyor; ticaret burjuvazisi ve kapitalizmin doğuşunun toplumsal panoramasından yeni toplumun edebiyatta yansıyan tiplerini canlı aktanmlarla bir edebiyat tarihinden beklediğimizin çok ötesinde çekici kılabiliyor. Bunlan yaparken, edebiyatın özünü oluşturan dil özelliklerini de gerek dönemsel, gerek tek tek yazarlar bağlamında her düzeyde incelemeyi ihmal etmiyor. Bütun bu boyutlanyla tngiliz Edebiyab Tarihi konuyla gerek amatörce, gerek profesyonelce ilgilenenler için çok doyurucu bir kitap. Mina Urgan'ın tngiliz edebiyatına yaklaşımında belli bir yöntemin ağır bastığı söylenemez. Ya da titiz bir hocanın olabildiğince kapsayıcı, aydınlatıcı, açık, anlaşır ve en önemlisi sevip sevdirici yönteminin ağır bastığı söylenebilir. On sekizinci yüzyıl, tngiliz edebiyatında birbirinden ilginç, egzantrik yazarların boy ölçüştüğü bir yüzyıldır. Bu yazarların yaşamlan çoğu kez yapıtları kadar, kendi kişilikleri ise kuşkusuz yarattıkları edebi tiplerden Prof.Dr. Mina Urgan'dan 'İngiliz Edebiyatı Tarihi' Yeni baskı Türkçe Sözltik'e eleştiri ANKARA (AA) Eski Türk Dil Kurumu Sözlük Kolu çahşarüan, "Yeni Baskı Tiirkçe S ö d ü k " adı ile yayımlanan eserin, ambleminden, kapak yazı karakterine, tanımlardan sözcük dizinine kadar, 7. baskısına ulaşan "Turkçe SöztüV'ün kopyası olduğunu öne sürdüler. Prot. Dr. Mustafa Canpolat. Kemal Demiray, Mubeccel Tekin ve Dr. Tayyibe Lç, ilk kez 1945 yıhnda basılan ve çeşitli duzenlemelerle 7. baskısına ulaşan sözlüğün, "yeni baskı"sında adı geçen kişilerce değil, çoğu yaşamını yitirmiş, eski TDK ği ile oluşturulduğunu iddia ettiler. HIZLI GAZETECİ \EC:DETŞE\ Sözlük Kolu çalısanlanrun eme Ç 1 Z G I L I K KÂMtL MASARACl . . . Yıllann blrlklml "İngiliz Edebiyatı Tarihi", Mina Urgan ın yıllann birikimiyle giriştiği buyük uğraşın urünü. Kitapta tıtiz bir hocanın aydınlatıcı, anlaşılır ve en önemlisi sevdirici yöntemi ağır tnsıyor. kat kat ilgi çekicidir. Jonathan Swif t, Alexander Pope, Sarauel Johnson, Bobert Burns'e ayırdıgı bölumlerde Mina Urgan yaşamla sanatın bu renkli içiçeliğini bize anekdotlarla dolu, akıcı ve eğlenceli bir üslupla aktanyor. Romantik çağda hemen hiç tanınmamasına rağmen bugün İngiliz edebiyatının en büyük şairlerinden sayılan William Blake'le, o çağda şiirin zirvesi sayılmasına rağmen bugün artık pek de okunmayan Lord Byron'ın yaşamı ve sanatını anlatan sayfaları okurken de zamanın edebi yargılar üzerindeki etkisini bir kez daha anımsıyoruz. Bu kitabı okuduktan sonra İngiliz edebiyatı yeni meraklılar kazanırsa buna hiç şaşmamak geıek. Şimdi tüm edebiyatseverler ve özellikle de İngiliz edebiyatı rnerakhlarına, ondokuzuncu yüzyıh kapsayan üçüncü cildi beklemek kalıyor. Dr. Tayyibe Uç, "Abajur, abaküs, haber, baç, nabız, pabuç, saat, sabah, yabancılaşmak" gibi gelişigüzel seçilen binlerce örneğin, eski TDK'ca hazırlanan "Turkçe Sözlük"tekinin aynı olduğunu söyledi. Yaşar Kemal, Adalet Ağaoğlu, Sevgi Soysal, Sabahattin Ali gibi ünlü yazarların yapıtlarından alınan örneklerin de sözlükten çıkarıldığını kaydeden yazarı ve yapıtı yerine oturtan zamandır. Telif bir yapıtmış gibi kamuoyuna sunulan yeni baskı sözliiğü ve hazırlayıcılannı da, tarih gerçek yerlerine oturtacaktır" şeklinde konuştular. sözlük kolu çalışanları, "Bizce * Q\r » Y A S K E N EĞİLİR KEMAL GÖKHAN GÜRSES " YAYIN RAPORU HIKMET Beztrcı NÂZIM HİKMET Asım Bezirci / Amaç Yayıncıhk / 285 s. Yazdığı, çevirdiği, derleyip düzenlediği kitapların sayısı 63'e varan Asım Bezirci'nin "Nâzım Hîkmet: Yaşamı, Eseri, Sanatı" adlı kitabı ilk kez 1975'te yayımlanmıştı. Bezirci'nin gözden geçirip geliştirdiği " N â a m Hikmet" 14 yıl sonra yeniden yayımlandı. Nâzım Hikmet'in 1961'de Doğu Berlin'de kaleme aldığı otobiyografık şiiriyle başlayan kitapta Bezirci, ünlü ozanın yaşamıyla sanatını ve yapıtlannı aynntılanyla çözümleyip değerlendiriyor. Kitabın önemli bir özelliği de, Bezirci'nin, Nâzım Hikmet'in şiirlerini dönem dönem incelemesi. ABDÜLHAMİD'ÎN H A R E M İ Nahid Strrı Örik / Yayına hazırlayan: Rıdvan Yakın / Arba Yayınları /80 s. "Nahid Sırn Örik, Türk yazınının derin katmanlanndan biri. Öne çıkmayan ya da öne çıkmasına olanak verilmeyen bir yazın adamı. Tanzimat sonrası tarihimizin asal sorunlarını biliyor üs telik, hem de iyi biliyor! Resmi ideolojinin çevresinde kalmış bir düşün adamı. Ama bir kimliği daha var Nahit Sırn'run. Tanpınar'ın İbnülemin için söylediğini, onun kimliği için de kesinleyebiliriz: Bir 'cihan kaynanaa'dır Nahid Sırn." Hilmi Yavuz'un bu sözlerle tanımladığı daha çok "Sultan Hamid Duşerken" adlı romanıylatanınan, 1960'ta yitirdiğimiz Nahid Sırn Örik, yine Yavuz'a göre, "Abdülhamid'in Haremi"nde, Osmanlı sarayınm kadınlarını ince, müstehzi ve kışkırtıcı sözlerk o kadar içeriden yanyor ki, bir bakıyorsunuz, entrika ve anekdot bir tarih metnine dönüşüvermiş. TÜRK SİNEMASINDA ON KADIN Agâh Özgüç / Broy Yayınlan / 123 s. "Olayı e^rensel düşünürsek, etekleri rüzgârla havalanmış bir efsane kadın Marüyn Monroe'yu, gözünü saçlanyla örten bir Veronica Lake'i, siyah eldivenleriyle bir Rita Hayworib'u anımsamamak mümkün mu? ... Türk sine ma mitolojisine baktığımızda çağına damgasını vuran on kadın olarak Cahide Sonku, Sezer Sezin, Muhterem Nur, Neriman Köksal, Leyla Sayar, Belgin Doruk, Fatma Girik, Türkân Şoray, Htilya Koçyiğit ve Müjde Ar'ı görürüz..." Özellikle son dönemde birbiri ardı sıra çıkardığı kitaplar la Türk sinemasını belgeleyen Agâh Özgüç, yeni çahşması "Türk Sinemasında On Kadm"dan böyle sözediyor. Özgüç, kitabında. sinemamızın unutulmaz kadınlarını kendine özgü birer "imaj" yüklendikleri kadın kişilikleriyle anlatırken, bu on yıldızın tipolojik gelişimini, rümografilerini de fotoğraflar eşliğinde sunuyor. TARİHTE BUGÜN MLMTAZ ARIKA\ 16 şubat YöN£Tn*eNi 'KUZEYLİNAN00K"UN YÖNETMENL 1884 'T gUGÜN, ÜNLÜ /eoZEYfUE YAPT7ĞI SEZJLEHDE ESKİMOFLAHEHTY, 1920'DE, FİLM ÇEKİÇİN AHALARtNOA 1,5 YIL YAÇADI 1922'PE TAMAMLAOIĞI "NAHOOIC OF THE MOETH*(*XlZ.eYLİ NAUOOK) 8ÛYÜK lUSl' TOfLAOl. BSKİMOLAHIN YAŞAUINI US7HCA YAHSrrAN FlLMDE HİÇBİR PROFESYONEL OYUMCU EOL ALMAMIŞn. DAHA SOfJ/BA, SAMOA ADAIA/S/'NOA "MOANA APU FİLMİ ÇBICTT'Ct9Z6}. S'fZ ŞıMEMA YAPIT1 tÇıhi "gSL GESEL" TEKİMI İLK KEZ SU FİLM NEDENtYLE tOJLLAAllL, MtŞTt. FLAHEISTV, SON BEL6ESEL FİLMİtJI', AMeKJfM ' ' • CAKJ PETfZOL. tUJYULAGl, &UUUN ÇEVHE VE İNSANLAR OAJUSUNOA YAPMtÇrt : BU FİU*İ 1S4S'l>£ TAUAMlAMfŞT/• • TÜRKÜLER KİMİN İÇİN Cafer Yıldınm / Gerçek Sanat Yayınlan / 79 s. "Türküler Kimin İçin", Cafer Yıldırım'ın ilk şiir kitabı. Yıldınm, şiirlerinde, özellikle 1980 sonrasının baskı ortamını yansılıyor. 1961'de Eskişehir'in Seyitgazi ilçesine bağlı Kesenler köyunde doğan Yıldınm, Yunus Emre Öğretmen Okulu'nda okuduktan sonra 1984'te Ankara Üniversıtesi Dil ve TarihCoğrafya Fakühesi Türk Dili ve Edebiyatı Bolümu'nü bitirdi. Yıldınm, 3 yıldır lise oğretmenliği yapıyor. oosMttfru \ 60 YIL ÖNCE Cumhuriyet 16 $ubat 1929 atlayan yüzen kadınlar zayıf mıdır? Ahmet Haşim Beyin zayıf ve aciz dediği kadın tipi gittikçe azalan, kaybolan, şehirli çıtkırıldım hanımlardır ki, bunlar da kalil bir ekalliyet teşkil ederler. Öteki kuvvetli kadınlann yaptıklarının çoğunu, güçliı kuvvetli bir erkek olduğu halde, muhterem şairimiz de katiyen yapamaz! İL DüdükJu CUMHURIYET KITAP KULUBLNDE YENI KITAPLAR Kod: Mtakn K«\: 007.291 Sıtıra Sıfır Toplumu 011.071 011.072 021.392 021 393 064 920 097.527 097.528 097 529 151 101 152 443 152.444 181.061 181.062 192.010 294.403 303.009 Duşunmeyi Ûğrenme ve Öğretme Aynalarda Yaz Kum Çocuk Bereketiı Topraklar Üzennde Golgelı Bahçe Iktisatcılar ve Insanlar Eski 45'likler , Yaz Sınemaları lcra ve Iftas Kanunu Bin Insan Zehir Yukliı Buiutlar TC Devlet Teşkilatı Rehberi (iki cilt) Buro Yönetımı Teknıkleri Osmanlı Tarihınin Maddesi ilıgves Irepus Kesik Bir Baş Yazar/Çevirmen: lester C. Thurovv / N. Hımmetoğlu D Erberk Zerıra Ipsıroğlu Sezer Ateş Ayvaz Tahar Ben Jolioun / Nec!a Işık Orhan Kemal V.C.Andrews Ayşe Buğra Murathan Mungan Murathan Mungan Y.AIangoyaS.Ustundağ Erbi! Tuşaıp Erbıl Tuşalp Yayınevl: Tur Inceieme Oeneme Öyku Roman Roman Roman inceleme Şıır Şiır Yasa İnceleme İnceleme Belge Belge İnceleme Roman Roman Fiyat 8.500.2.700 2 500.4 000 9 500.7 500.7 500.3.500.5.000.5.500.6.000.5 500 17.000 4 000 3.500 7.700 • 5.000 Altın Afa Afa Can Çan inkılap Remzı Remzı Rema Beta Bilgı Bilg> TODAIE A fikret Ar TODAIE Or.Hikmet Kıvılcımlı Bıblıotek Hikmet Temel Kıyı Irıs Murdoch ( S Rıfat Kırkoğlu Ayrıntı En güzel Türk hızı Dün de müsabakatnıza ait bazı fotoğrajıar ve resimler aldık. ilk resimleri hafta içinde neşre başlıyacağız. Müsabakaya iştirak etmek isteyen hanım kızlardan bazıları, muvaffak olamadıklan takdirde kadınlık gururlarının kırümasmdan korkuyorlar. Bizce bu lüzumsuz ve yersiz bir endişedir. Onun içindir ki biz arzu edenlerin müsabakaya hakiki hüviyellerini bize bildirmek şaniyle, müstear isimlerle iştirak edebileceklerini esasen kadınlan zayıf, korkak addetmek çok yanlıştır. Milli mücadelede sırtında cephane taşıyan kadın korkak mıdır? Kışın soğukta toprağı süren, yazın güneş altında harman döven kadın zayıf mıdır? Avrupa şehirlerinde seyyar satıcılık eden o korkunç amele karısı zayıf mıdır? Tayyarelerle bahri muhiti aşan Geçenlerde şair Ahmet Haşim kadın zayıf mıdır? Spor Bey kadınlar aleyhine bir yazı yapan, karlı ve fırtınalı havada, Ahmet Haşim Bey de yazmıstı. Bu yazıda dahil olmak üzere, hepimizin kadınlann korkakhgından, evlerimize kapandığımız beceriksızlığinden, deveye sıraiarda dağlarda kızak binerken erkeğin yardımı kayan kadın zayıf mıdır? olmasa yuvarlandığından Erkekler gibi fakat alalade bahsetmişti. Ahmet Haşim Bey, bilmeyiz hangi kadınlan erkekler gibi değil, spor yapan babayiğitler gibi koşan murat ediyordu. Bütün kabul ettik. Sonra, gerçi bir tek TUrkiye güzeli intihap edilecekse de, karilerimizin intihap edecekleri diğer 14 guzel de gene memleketin en guzelleri demektir. Kadın sayıf mıdır? Tencorc ^5 r nuıdv\ D.ıeiBtM 1 5 ET Pi.i 1.1 Wr slebz» V mÜ 8