Katalog

İthalatta V 65. Yıl; Sayı: 23120 Cu m h u r iyet Kurucusu: Yunus Nadi 400 TL. 3 Ocak 1989 Salı PAMUKBANK iyi bankadır Ttofîk kuralfflhna büyük çoğunlukla uyuldu Ceza puanı sürücüyü korkuttu tsUnbul Haber Servisi Yübaşından itibaren yürürlüğe giren yenı trafik "ceza puanı" uygulaması çerçevesinde İstanbul'da kurallara uymadıkları belirlenen 261 sürücüye toplam 2 bin 895 ceza puanı yazıldı. Konuyla ilgili olarak Cumhuriyet muhabirine bilgi veren Istanbul Emniyet Trafık Şube Müdürü Şiikrii Gürler, alkollü araç kullandığı saptanan 48 sürücüye 960 ceza puanı yanldığım belirtti. Yeni yıhn ilk iki günü yapılan denetimlerin, özellikle kentin üç bölgesinde yoğunlastınldığını belinen Gürler, kurallara uymayan öteki sürüculerin "ceza hanelerine" de yaklaşık 2 bin puan ekjendiğinı belirtti. Uygulamarun yürürlüğe girmesinden bu yana sürücülerle trafık polisleri arasında hiçbir sorun çıkmadığını, uygulamamn titizlikle sürdürüleceğine değinen Şükrü Gürler şunları söyledi: "Başlablan uygulama şimdilik olumlu sonuçlar verdi. Halalar tekrarlanmıyor. tstanbul'un en önenüi sorunu olan park sorununa bile bu uygulamayla belli bir 1 OO ceza puanını oranda çozüm getirilecegine inadolduran sürücünün iki nıyoruz. Artık herkes arabasım ay süreyle ehliyeti oraya buraya park edip çekip gidemiyor. Sürücülerde de kurallaalmacak ve bu süre ra uymakta bir hassasiye! gözleiçinde sürücülük niyor." kurslanna gitmesi öte yandan "ceza puanının" zorunlu olacak. uygulamaya geçirilmesi yurttaşlar Ceza süresini ve görevli trafık polisleri arasında farklı tepkiler doğurdu. Yurttaştamamlamadan trafığe ların birçoğu cezalarm yüksekliçıkanlara 100 bin lira ğini onayladıklanıu söylerken, papara cezasmın yanı sıra ra cezasmın peşin olarak tahsil 10 ceza puanı verilecek. edilmesinin "riişvet olgusunu" tırmandırabileceğini belirttiler. Tratstanbul Haber Servisi fık polisleri ise uygulamamn IsYeni yüın baslamasıyla birliktanbul trafîğini rahatlatacağını sate yürürlüğe konulan yeni travundular. Cumhuriyet muhabirifık ceza puanı uygulaması, sünin konuyla ilgili olarak göıüştürücü ve yayalann artık daha ğu yurttaşlar şunları söylediler: dikkatli olmalarını zorunlu Alaattin Demir (33, taksi şofökılacak. Yeni dUzenlemeye görü): "Ceza puanı yanlıs bir uyeure ceza puanı 100'ü bulan ve lama. Trafik polisine çok yetki vebu arada çeşitli para cezalanyriliyor. Bu, riişvetin azmasına yol la da cezalandırılan sürücüleaçar. Ceza puanı yazacağına surürin ehliyeti alınacak ve sürü(Arkaa Sa. 8, Su. 6da) (Arkası Sa. 8, Sü. 4te) Faizler başaşağı Bankaların son faiz durumu (°/o) taka Adı Vafesb 25 10 10 10 10 40 25 10 10 38 40 25 2$aat Sankası İsBankası Afcbank Yapı Kredi Bankası Türkbank Pamukbank Garant Bankas Osmaniı Bankası OfŞbank Vakıflar Bankası Emlak Bankası Halk Bankası Ettank Töbank Sümertar* Iktisat Bankası Imar Bankası Esbark Uius&arası Bartcaa Egebank Dentzcilik Bankası Yılın ilk iş gününde 7 banka, oranları düşürdü 1*» V«MI 55 55 Vadefl 67 Vadell 71 72 68 70 73 73 1 Yıl VafeU 60 60 63 63 63 61 J 66 64 64 67 67 İstanbul'da ceza puanı uygulamasının ilk iki gününde 261 sürücüye toplam 2 bin 895 puan ceza yazıldı. Trafık Şube Müdürü Gürler, alkollü araç kullanan 48 sürücüye 20'şer puan ceza verildiğini belirtti. 62 61 60 62 40 10 40 10 41 40 10 63 63 63 61 63 67 65 66 65 64 66 67 67 67 66 67 67 •45 67 67 72 71 72 70 69 71 73 L.72 84 84 80 82 85 85 84 83 84 83 82 L L W Bankalar Birliği'nin aralık ayı ekimden sonra ilk kez giriştikleri faiz indiriminde Ziraat Bankatoplantısında alınan, faizlerin 85'ten sı yetkilileri, daha önce yüzde 38 80'e doğru çekilmesi kararı olan vadesiz mevduat faizini 13 puan birden düşürerek yüzde doğrultusunda dün 7 banka, bir yıl 25'e çektiler. Bir ay ve uç ay vavadeli mevduat faizlerini 1 puan düşürdü. deli mevduat faizlerini değiştirmeyen Ziraat Bankası, altı ay vadeliyi bir puan duşurerek yüzde 71'e, yıllık yuzde 85 olan faizi de yuzde 84'e indirdi. Iş Bankası da bir yıl vadeli mevduat faizini Ziraat Bankası gibi yüzde 84'e düşürdü. tş Bankasf nın faiz indiriminin önumüzdeki günlerde de sürebileceği bildirildi. Halk Bankası da yüzde 30 olarak uyguladığı vadesiz mevduat faizini 5 puan birden duşurerek yüzde 25'e indirdi. Banka öteki vadelerin tümünde bir puan faiz indirimi yaptı. Buna göre banka bir yıllık faizi yuzde 84, altı ay vadeli faizi yüzde 71, uç ay vadeli faizi yüzde 66 ve bir ay vadeli faizi yuzde 62 olarak belirledi. Daha önce mevduat faizlerini bir puan düşüren Vakıflar Ban(Arkası Sa. 8, Sü. 3te) Ziraat Bankası,vadesiz mevduat faizini 13 puan, Halk Bankası da 5 puan düşürerek yüzde 25 'e çektiler. Yarın açıklanacak aralık ayı enflasyonunun düşük çıkması halinde faizlerin daha da inmesi bekleniyor. Kkonomi Servisi Yeni yılla birlikte mevduat faizlerinin aşağı çekilmesi de hızlandmldı. Aralannda büyuk mevduat bankalarının da bulunduğu 7 banka dun faiz oranlarını düşürdüler. Bu düşüşler bir yıl vadeli mevduat ta bir puan olarak belirlenirken, Ziraat Bankası vadesiz mevduat faizini 13 puan birden indirerek yüzde 25'e çekti.Halk Bankası da vadesiz mevduat taizini 5 puan duşurerek yüzde 25'e indirdi. Bankalar Birliği'nin aralık ayı toplantısında varılan anlaşma sonucu bankaların faiz oranlarını yüzde 85'ten yuzde 80'e doğru indirmeleri yeni yılın ilk i» gunuyle birlikte yeni katılımlarla surduruldu. Yeni yılda ilk faiz indirimlerine, aynı zamanda en buyük mevduat bankaları olan Ziraat Bankası, İş Bankası ve Vakıflar Bankası da katıldı. 12 Başbakan Yardıması Kaya Erdem 'le Emlak Bankası eski Genel Müdürü Bülent Şemiler arasında patlak veren gerginlik, Washington kulislerinde "klasik devlet çarkı" ile "devlet çarkına ABD'den yapılan bypass müdahalesi" arasındaki mücadele olarak değerlendirilivor. UFUK GÜLDEMİR ~ ~ WASHINGTON Yılbaşmdan önce Kaya Erdem ve Biilenl Şemiler'in adı çevresinde kopan fırtına, Amerika'daki Türkiye gözlemciler: ve bölge uzmanı yönetim mensuplanmn gözlerinin de bu olaya dönmesine yol açtı. Ancak dikkat, kişi adlannda değil de "oluşnm" üzerinde odaklanmıştı. Yani merak edilen, fırtınadan kimin sağlam çıkacağı değil, hangi ekolün sağlam çıkacağı idi: "Klasik devlet çarkının mı, yoksa bn carkı 'by pass' etmek amacıyla Amerika'dan yapılan aşının mı?" VVashington, Bülent Şemiler'in, gorevden almmakla birlikte "kurllar sofrasına atılmadığıru" dikkatle not etti. Biz de bunları dinleyerek Washington'un Türkiye'yi nasıl değerlendirdiğini not ettik. \Vashington kulisleri "hrtıııavı'' konusurken, doğal olarak Ahmet Özal'ın Amerika günlerine atıfta bulunuyordu. Çünku Ahmet Özal, Türkiye'de bürokrasiye uygulanan "by pass" hareketinin başrol oyunculanndandı. Bunu mümkün kılan birikimi de ABDde edindiği için Amerika yasamı, kulislerin en konuşulan konularından birisi ha^ine gelmişti. (Arkası Sa. 8, Sü. l'de) Şemiler krizî ABD kıılisinde n 'ASHINGTON 85 W Yeni ceza sistemi 40 35 63 40 62 63 72 62 72 73 48 73 73 85 60 85 85 52 85 85 100 puanı doldurana ikiay kurs Mutfakta açık: % 72.7 Arahkta % 4.8 artış4 kişilik ailenin aralık ayı mutfak harcaması, îstanbul'daki fıyatlarla kasımdan bu yana % 4.8 arttı. Yıllık artış % 72.7 Mutfak harcamasının hesaplanmasında temel alınan 22 ürünün fıyatında son 12 ayda yüzde 72.7 artış oldu. Şampiyonlar Geçen yıl fiyatı en çok artan gıda ürünleri yüzde 160'la pirinç, yüzde 126 ile şeker ve yüzde 120 ile sebze oldu. ğımızda birçok temel gıda urünundeki fıyat artışının yıllardır ilk kez yuzde 100 sınınnı aştığı ortaya çıkıyor. 22 uründen sekizinin fıyatının yüzde 100 sınınnı aşması mutfak enflasyonunun astronomik duzei'lere çıkmasını açıklarken geri kalan diğer 14 ürunun fıyatındaki artış da yuzde 3082 arasında yoğunlaştı. Pirincin kilo fiyatı bir yılda yuzde 160, şekerin kilo fıyatı yüzde 126 ve sebzeuın ortalama kiile sebze fiyatlan tzledi. Aralık ayın lo fiyatı da yüzde 120 artış gösterFARUK BESKİStZ da mutfak harcaması bir onceki aya di. Un, margarin, tüpgaz, süt ve ayçiçek yağı fiyatlarındaki artış da Dar gelirli bu yıl en büyük dar göre yüzde 4.8 artarak 271 bin 675 yüzde 100 sınınnı aştı. 1 Ocak 1987 liradan 284 bin 795 liraya çıktı. belerden birini mutfaktan yedi. Isve 1 Ocak 1988 tarihleri arasında tanbul'da yasayan dört kişilik bir aiAralık ayında mutfak harcama mutfak harcamasındaki artışa balenin aylık mutfak harcaması, son sında ele alınan 22 üründen 12'sinin kıldığında peynirin yuzde 91'lik fi12 ay içinde yüzde 72.7 arttı. Mut fıyatı artarken diğer urünlerin fiyayat artışıyla birinci sırada, tereyafak harcamasının hesaplanmasında tında bir amş gözlenmedi. Yılm son ğının yüzde 87'lik artışla ikinci ve ele alınan 22 urunden sekizinin fi ayında pirıncin kilo fiyaıı yüzyatı yüzde 100 ve ustünde, geri ka de 24, tupgazın tıyatı yuzde 20, so zeytinyağının da yüzde 75'lik artışlan 14 ürunün fıyatı ise yuzde 3082 ğanın kilo fiyatı yuzde 13, makar la üçuncü sırada yer aldığı gorülürarasında arttı. Pirinç yüzde 160'lık nanın kilo fiyatı yuzde 9 ve bakli ken bu yıl bu üç üründe meydana artışla zam sampiyonluğunu sdırken yat ürünlerinin fıyatı yüzde 6 arttı. gelen fiyat artışları diğer urünlerin gerisinde kaldı. onu yüzde 126 ile şeker, yüzde 120 Harcamanın yıllık seyrine baktı 4 kişilik ailenin zorunlu gıda harcaması 284 bin liraya yükseldi 4 kişilik ailenin mutfak masrafı ÜriiiMi adı PBynir Zeytın Seter Çay Et Ekmek Sut Yumurta Yoöurt Makarna Pirinç Bâk»yat Patates Soöan Sebze Margarin Awiç<*yaöi Zeytinyağı Tupgaz 12 Kg Kasm fiyatı 5750 5500 Aratak fiyatı 6335 5665 950 3500 6185 200 Aylık niktar 4kg. 1,5 kg 6ko. 0,8 kg 15 M>. 72 adet kasmt tatan Anhk tutan 25340 8500 5700 2800 92475 14400 "10500 11700 19500 2250 1930 7200 5400 2400 1800 24750 27000 4530 2100 3850 4870 6000 23000 8250 3150 2800 90000 14400 700 15 It 10560 130 90 ad 11700 15 kn. 1300 19500 750 3 kg 2250 985' 1770 2ko. 1800 4 kg 5800 1200 ÜJMt 5085 300 8 kg 2400 3» 6ho 1690 30 kg 825 24000 900 25500 30*82265 2 kg 4450 2100 1 fcS 21§0 3850 1 kg 3850 9335 0,5 kg. 4580 6000 1 ad 5000 3500 6000 200 130 1300 1450 1130 300 800 525 700 750 885 U n yazıyor CUNEYT ARCAYÛREK 2X6 Halka İnmek »Wul 2225 2100 3850 9165 5000 850 271675 284795 2.5 milyann talihlisi parasını ortaya çıkmadan aldı Milyarlar banka müdürüne emanet Yanında beş banka personeliyle Milli Piyango Genel Müdürlüğü'ne gelen Şekerbank Çankaya Şubesi Müdürü, 5 milyar ikramiye vuran yarım bileti verip, parayı 'orta boylu, işadamı' talihli adına îeslim aldı. ^ Haber Merkezi Adana'da satılan bilete isabet eden 2.5 milyar liranın Ankaralı talihlisi parasını aldı, ama kimliği açıklanmadı. Bileti satan seyyar bayi, talihliden sadece bir günlük faizi olan 5 milyon 750 bin lirayı kendisine vermesini istedi. Banka müdürlerinin alarma geçtiği, özel istihbarat timlerinin oluşturulduğu Izmir'de, 5 milyar ve 2.5 milyar lira alacak talihlilerden dün de ses çıkmadı. 5 mil Kar,2 bini aşkın köy yolunu kapattı Erzurum'da iki kişi donarak öldil Artvin'de ilk ve orta dereceli okullar 3 gün tatil edildi. Haber Merkezi Balkanlar üzerinden gelen soğuk ve yağışlı hava kutlesi, yurdun özellikle kuzey ve doğu kesimlerinde etkili oldu. Erzurum'da iki kişinin donarak öldüğü, çok sayıda ilk ve orta dereceli okulun 2 gün ile bir hafta arasında tatil edildiği bildirildi. Soğuk ve yağışlı hava kütlesi, yurdun büyük bir bölümünde yasamı aksatıyor. Dün Batı Karadeniz, Iç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ile Doğu Anadolu'nun güneyi karh, Mannara'nın güney ve doğusu, Doğu Karadeniz kıyılan da karla karışık yağmur ve kar yağışlı geçti. tstanbul'da gündüz, öfle saatlerinde başlayan kar yağışı, akşam üzeri bir ara yoğunlaştı, sonra aralıklı olarak devam etti. Erzurum'un Tortum ilçesine bağh Aşağı Kâğıtlı köyünde ava çıkan Selahattin Taşdemir (15) donarak yaşamım yitirdi. Tercan ilçesinde buzda kızakla kayarken Tuzla Çayı'na düşen Ömer Elitaş'ın (8) donarak öldüğü bildirildi. Yurdun büyük bir bölümünde 2 bini aşkınköy yolunun kar yüzünden kapalı ol ANKARA Televizyonun kimi zaman büyük yaran dokunuyor. TV'yi izleyince halk yönetimi demokraside yaşadığımızı yadsımanın âlemi var mı? Yöneticilerımiz sırça köşklerden çıkıyorlar, sade insanlar arasına karışıyor, kaynaşıyorlar. "Halka inebılmek" demokrasinin başlıca erdemi ise bütün güzelliği, olanca öorkemiyle TV'den izleniyor. Yöneticilerımiz hesabına halka hizmet veren T K ı sağ olsun! Cumhurbaşkanımız Evren yılbaşı gecesi bir köye gidiyor, adı Susuz. Köyün adıyla özdeşleştırip, Susuzluiara bir damacana su armağan ediyor. Susuz adından suya uzanan espri anlayışı, halka inildiğinin resmi kanıtı değildir de peki nedir? Devlet Bakanımız Adnan Kah(Arkası Sa. 13, Sü. l'de) Vuralharfın açıklaması Haber Merkezi Milli Savunma Bakanı adına. bakanlık Basın Müşaviri Kemal Bağlum, gazetemizin 31 Aralık 1988 günlu sayısında yer alan "Vuralhan Davasında Yeni Getişme" başlıklı haberle ilgili bir açıklama yaptı. Açıklama şöyle: "Haberinizde sözü geçen ve tamamen Milli Savunma Bakanı'nın bilgi ve ilgisi dışında cereyan eden bono ve çeklerin ki bövle bir borç ilişkisi doğru ise bunu davayı sürdttren mahkeme tayin edeceğinden bu konuda dava ile ilgisi olmayan kişilerin de sonımlu gösterilmesinin nedeni anlaşılamamışltr. Haberinizde bahis konusu ettiğiniz basın danışmanı ile hukuk danışmanı olayı da gazetenizde ters yansıtılmıstır. Olay, Aliağa'dan kendisini avukat olarak tanıtan bir şahsın basın danışmanııu araması şeklinde cereyan elmişür. Basın danışmanı, Milli Savunma Bakanı Ercan Vuralhan'ın dava Sabah erken saatierde başlayan kar yağışı, bütün gün sürdü. Akşam saatlerinde bir ile uzaktan yakından bir ilişkisi ara yoğunlaşan ve tipiye dönüşen kar yağışı, özellikle ulaşımda aksamalara yol açtı. Kar bulunmadığı gerekçesi ile kendiyağışının, kentin yüksek kesimlerinde etkili olduğu ve 2 santimetreyi bulduğu gözlencli. İstanbul Anakent Beledivesi'nin "acil kriz merkezi" kar yağısına sine yardımda bulunamayacagını karsın tum önlemlerin alındığını bildirdi. Kar yağışının bugün de serpintili olarak sürmesi bekleniyor. (Fotoğraf: Behzat şahın) (Arkası Sa. 13, Sü. 2'de) 'Yıluıhelası' seçildi Türkiye Yüznumara Vakfı, çeşitli dallarda 1988'in en iyi tuvaletlerini belirledi. Okul, hastane ve camı yüznumaraları dalında seçilmeye layık yüznumara bulunamadı. ANKARA (Cumhuriyet Börosu) Kuruluş çalışmaları süren Türkiye Yüznumara Vakfı müteşebbis heyetince oluşturulan seçici kunıl, "yıhn yüznumaralan"ru belirledi. Kamu kuruluşlarından Ziraat Bankası ve Şeker Fabrikalan'mn yüznumaraları, "yılın yüznumarası" olmaya hak kazanırken, okul, hasta(Arkası Sa. 13, Sü. Tde) yar lira alacak Kayserili ile 1 milyar lira kazanan Ispartalının da kimler olduğu belirlenemedi. Şekerbank Çankaya Şube Müdürü Müzeyyen Göksüzoğlu, dün saat 10.00'da Milli Piyango 1daresi Genel Müdürlüğü'ne 5 banka personeliyle gelerek 5 milyar lira isabet eden yanm biletin kendilerinde olduğunu bildirdi. Bankacılar, Genel Müdur Ogaz Tezmen^ le görüşurken, uzmanlar da 585 24 91 numaralı yanm bileti incelediler. Tezmen, incelemeden sonra 2.5 milyar liranın çekini imzalavarak banka müdürüne verdi. Çek karşılığı olan para Merkez Bankası'ndan getirilerek, masanın üzerine istif edildi. Talihlinin, işadamı, evli ve orta yaşlarda olduğunu belirten banka müdürü, gazetecilerin sorulannı yanıtlarken, ipucu vermemek için zaman zaman yanındaki banka mensuplarına nasıl cevap vereceğini danıştı. Talihlinin kendi müşterüeri olduğunu, önceki gece me(Arkası Sa. 13, Sü. 2'de) IstanbuPa yeni yılın ilk kan (Arkası Sa. 13, Sü. 5te) GERCEK Şirazesi Dağıldu.. partisinde sıkıntı yaratmış. yapmış. ANAP"ta vesiyasal çev • Basın hükümete cephe açtı îtalya'da ANAP Genel Merkezi'ni tele relerde telefonlar durmadan ça "IrpiniaGate" skandah unutulmaya yüz fonla arayan çok sayıda partili lışıyormuş. Kimmiş bu parla tutmuşken yeniden gündemde. 3. Sayfada gazetede "silueti" bulunan kişîmenter? İktidar partisi Grup m 13 Filistinli daha sınırdışı Tel Aviv, nin kimliğini sormuş. NecmetBaşkanvekili Haydar Özalp da isyana teşvik ettikleri iddiasıyla 13 Filistinliyi tin Karaduman mı imiş? Yoksa"Ben ismimi vermeden bu kadar helikopterlerle tsrail denetimindeki bölgeye Haydar Özalp mı? Sayın Karauzun demeçler vermem" diye götürmeye yeniden başladı 3. Sayfada duman "Ben söyleyeceklerimikonuşmuş. ANAP Grup Başaçık söylerim. Bunu herkes bi kanvekillerinden Mükerrem Taş • Castro'dan Moskova'ya tavırKüba ür. O nedenle temsili resmi bu cıoğlu da gazetede yayımlanan liderinin 30. yıl konuşması. 3. Sayfada lunan kişi ben olamam"demis. "gö'lge resmin" kendisine benze • TV kuluçkaya yattı TRT Genel Müdür ANAP Genel Başkan Yardımadiğini söyleyenleri "Hiç alâkası Danışmanı Nuri Çolakoğlu, yerli drama sayısını azaltan TRT kurumunun sı Ali Talip Özdemir de "tsim yok " diye yanıtlamış... "kuluçka"ya yattığım söyledi. 4. Sayfada Hürriyet Gazetesi'nde Emin Çövermeden insanlan suçlamak Peki, kimmiş bu adam? laşan'ın "flazar Sohbeti"ndeyeryanhş"demiş. Teşkilat Başkanı Esrar, esrar, esrar... • Güncel bir 'mahkeme oyunu' alan ve adı sakh tutulan bir Oltan Sungurlu "Gazetede yer Kamuoyuna adti olaylardan biri olarak ANAP'h parlamenterin açıklaalan manken resmi kimseye geçmiş olan Sacco ve Vanzetti'nin öyküsü 22 • •* matarı (ya da itirafları) iktidar benzetemedim" diye açıklama (Arkası Sa. 13, Sü. l'de) yıl sonra yeniden sahnelerimizde. 5. Sayfada ARDENDAKI OLAYLARIN • 89 zam ve vergi yılı Ekonomide 1989 yılı yine enflasyonla mücadele adı altında vergi olacak. Ekonomi'de • Cumhuriyet Spor Serv\sVnin uyguiamasıyla 1988'in futbotda mevkilerine göre başarılı isimler. Spor'da • Güney'in bitmeyen kavgası Paris'te yaşayan Fatoş Güney, Yılmaz Güney'] ile beraberliklerinin son yıllarını anlattyor. Atillâ Dorsay'm yazı dizisi Arka Sayfada • 'Kaçırdıklan' eserieri geri Istediler Otomobillerinde kaçak eserlerle yakalanan Isviçreli çift, beraat edince eserleri ya da bedellerini geri istediler. Arka Sayfada GOZLEM UGURMUMCU 1402 Sınavı... Alpaslan Işıklı hakkındakı "paşa tasarwfu"r\u şu gerekçe ile iptal Bir 1402lik işlem daha yargı yolundan geri döndu. Ankara & İdare Mahkemesi SBF Sosyal Siyaset Profesörü etti: Kamu hizmetlerinden ömür boyu yasaklanmasını gerektirecek konusu suç oluşturan öir eylemi bulunduğu saptanmadıkça vatandaşlar, sıkıyönetim komutanlarının yargı mercilerınin dene(Arkası Sa. 8, Sü. t'de)