Katalog

7 EYLÜL 1988 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURÎYET/5 BEHİÇ AK MUZÎK FILIZ ALI KİM KÎME DUM DUMA Amerikalı besteci ve orkestra şefı Leonard Bernstein 70yaşında İki koltukta clört karpuz Vzun yıllar New York Filarmoni Orkestrası'nı yöneten, "Batı Yakasımn Hikâyesi" ve "Rıhtımlar Üzerinde"nin bestelerini yapan Leonard Bernstein, en az 4 karpuzu iki koltuğunun altına sığdırıp 70 yaşma bastı. Bugün Bernstein 'e, son 40 yılın iki büyük şefinden biri olarak bakılıyor. 1970 yılında yayımlanan "The Infinite Variety of Music" (Miıziğin Sonsuz Çeşitüliği) başlıklı kitabının önsözunde "tflah olraaz, fanatik bir müzik âşığıyım ben" diyordu, Amerikan muziğinin "Alnn Çocugu" Lenny (Leonard) Bemstein. "Müzik dinlemeden, piyano çalmadan, partisyon çalışmadan, müzik dtışunmeden bir gnn bile yaşayamam. tşimin müzisyenlik olmasıyla muzik dinleyicisi ve âşığı olmam iki ayn konudur" diyen Bemstein, müzik âşığı bir müzisyen olarak en az dört karpuzu iki koltuğunun altına sığıştınp 70. yaşına bastı 25 Ağustos 1988'de. Sergey Ratamaninov'un bir sohbet sırasında eski bir Rus masalından yola çıkarak "Üç tavşanı birden avlamaya kalkışüm, ama birini bile vuramadım galiba" dediği söylenir. Pıyanıst, besteci ve orkestra şefi kariyerlerinı birlikte sürdurmeye çalışması sonucu bunalımlar geçiren Rahmaninov ile Bernstein arasında bir paralel kurmaya kalkarsak, Lenny'nin yaşamı boyunca üç değil, en az beş tavşan peşinde koşup durduğunu görürüz. Orkestra şefı, piyanist, besteci, yazar, konuşmacı ve öğretmen kinılikleriyle gjriştiğı her yeni atıhmda iddialı olan ve yaptığı her işten büyük keyif aldığ) gözden kaçmayan Lenny Bemstein, Tannnın sonsuz enerji kaynağı ile yarattığı şanslı LEONARD BERNSTEİN Besteci ve orkestra şefı kullanndan biri kuşkusuz. "Allata biliyor ya, şimdiye ka vik etmekteler. Lenny, 13 yaşın sı ve yazarı olacaktır. 1937 yılında Dimitri Mitropodar çoktan olmem gerekiyordu. da "Ruslarla Çingenelerin Sigara ve içkiyi hiç ihmal etmem, Savaşı" diye adlandırdığı piyano ulos'la tanışır. lkisi arasında doaynca stk sık sabahlanm. Doktor koncertosunu besteliyor. 16 yaşı ğan karşılıkh hayranlık, Bernstelar, sigarayı bırakmazsam 35 ya na geldiğinde babası artık oğlu in'in ilerde bir roket hızıyla başışında ölecegimi soylemişlerdi. nun muzik merakıyla baş edeme nı alıp gidecek olan kariyerinin ilk Görduğunüz gibi hâlâ nallan dik yeceğinı anlayıp, onu kendi elle temel taşını oluşturur. 1939'da Philadelphia'daki Curnedim." (Newsweek, Eylül 1988) riyle ilk canlı senfonik müzik konŞans, Bernstein'e epey erken serine götürüyor. Lenny, Serge tis Enstitusu'ne girer ve orada yaşlarda gulmeye başlamış. 25 Koussevitzky'nin yönettiği Bos Prokofiev'in öğretmeni ve arkaAğustos 1918'de Massachusetts ton Senfoni Orkestrası konserin daşı Isabelle Vengerova ile piyaeyaletinin Lawrence kasabasında den başı bulutlara değerek çıkı no, Randall Thompson ile orkestdunyaya gelen sanatçının annesıy yor. Koussevitzky, sonradan rasyon, Fritz Reiner'le de şeflik le babası Yahudi asıllı Rus göç Bernstein'in bocası ve yakın arka çaüşır. 1940 ve 41 yıllarının yaz aylarında Tanglcwood'da Kousrnenleri. Berberlikle hayatını ka daşı olacaktır. Boston'm en iyi okullanndan sevitzky ile çalışırken New Yot k zanan baba Sam Bernstein, cüız, hastalıklı, çelimsiz oğlunun mü biri olan Boston Latin Okulu'nu Filarmoni Orkestrası'nın Müzik zik merakından epey muşteki. Ba bitirerek Harvard Üniversitesi'ne Direktöru Artur Rodzinski ile tabaya karşı, anne ve teyze, kuçük giren Bernstein, dde ettiği mu nışan Bernstein, bu unlü şefı de Lenny'nin kendi kendine piyano kemmel klasik eğitün sayesinde etkilemeyi başarır ve Rodzinski, çalmasını, besteler yapmasını teş ilerki yıllann parlak konuşmacı Lenny'yi 194344 mevsimi için orkestrasının şef yardımcılığına getirir. Şef yardımcüığı biraz da "dnblör'Muğe benzer. "Esas kişF'nin başına bir iş gelecek de "dublör"e kendini gösterme fırsatı çıkacak. Bindebir ihtimal. Ancak Lenny'nin şansı burada da yaver gider. 14 Kasım 1943 günü Bnıno VValter aniden hastalarunca, Lenny, hemen hemen hiç prova yapmadan NYFO'nun başına geçer ve konser radyodan naklen tum ülkede yayımlanır. 25 yaşındaki bu genç Amerikalının başarısı New York Times Gazetesi'nin birinci sayfasına Uzakdoğu'daki savaş zaferlen haberleri yanında manşet haber olarak geçer. Zira Bernstein, Orta Avrupa ve Alman geleneğinin egemen olduğu Ameri P I K N I K PtYALE MADRA kan müzik dünyasında parlayan ilk Amerika doğumlu, yani "yerii" orkestra şefıdir. Bernstein'in başanlan yüdırım hızıyla birbirini kovalar. "Jeremiah" Senfonisi New Yoık muzik kritikleri tarafından göklere çıkarüır. Jerome Robbins için bestelediği "Fanc> Free" balesi, içerdiği caz öğeleri ve genel çekiciliği ile New York'u kasıp kavurur (18 Nisan 1944). Aynı yıl ilk kez Boston'da denenen "On The Town" rnüzikali 28 Aralık 1944'te Broadway'de perdelerini açar ve uzun süre kapalı gişe oynar. Bernstein'in kariyeri bu aşamada baş döndürüctı bir hızla sürekli yukarı doğru fırlayan bir grafik çizmektedir. 4O'lı ve 50'li yıllarda " C a n d i d e " , "Wonderful Town" ve "West Side Story" müzikallerini, Elia Kazan'ın "On the Waterfront" (Rıhtımlar Üzerinde) fılminin muziğini besteler Bernstein. 1951'de Felicia Montealcgre ile evlenir. 1978 yılında ölen Felicia, kocasının kariyerine ve hayatına duzen getirmiştir. Her ne kadar Bernstein'in hayatına pek çok insan girmişse de Felicia'nın yerini tutacak önemde biri hiç çıkmaz. oelen o, ştfpiol msan/archn SONUM YA DA DÜNV MIN 3EMM Ml DEMİN,. BÖA.E SARIP / HfSSETlNlZ BEMIM SCNUM HIZLI GAZETECİ NECDETŞEIS Sanatçı, 1958'de NYFO Müzik ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI Direktörlüğünu, Dimitri Mitropoulos'tan devraldı. İlk iş olarak konserlere yeni bir çehre kazandırmaya girişen Bernstein, dınleyicinin savsaklamaya yüz tutan ilgisini "preview" konserleriyle yeniden canlandırdı. Bu gayriresmi konserlerde Bernstein, dirileyici ile konuşur, onlara müziği anlatır, dinleyici ile orkestra ve şef arasında sıcak, içten bir bağ, bir iletişim kurardı. Orkestrayla birlikte TV programlan yapmaya 1959'da başladı. Leonard Bernstein'in hazırladıgı açıklamab TV konserlerinin başarısma, TV tarihinde şimdiye kadar hiç kimse ulaşamamıştır. Sanatçı, açıklamalı TV programlanna bugun de devam AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN GVRSES ediyor. Viyana Filarmonı, tsrail Filarmoni Orkestralarıyla yaptığı Mahler programlan unutulmaz, zevkli programlardır örneğin. Sanatçı, NYFO şefliğini 1969 yılında bıraktı, ama yine sık sık konuk olarak eski orkestrasını yonetiyor. 1970'ten bu yana dunyanın önde gelen orkestralarını > oneten Bernstein'e son 40 yılın ıkı büyük orkestra şefinden biri olarak bakılıyor muzik çevrelerinde. Stil bakımından birbirlerine taban tabana zıt olmalarına rağmen Herbert von Karajan da, Leonaıd Bernstein de podyumlann tartışılmaz iki yıldızı olarak kabul ediliyorlar bugün. Sonuçta, Kennedy"klan"ımn yakım, "Kara Panter'Merin bağış toplayıcısı, sol radikal duşüncelerin takipçisi, dünya jet sosyetesinin gözbebeği, fanatik muzik âşığı ~enny Bernstein, 70. yaşgününü müzik kariyerine atıldığı Tanglevvood'da onuruna verilen tumturaklı, görkemli, kahkahalı, gozyaşlı bir partide Rostropoviç, Lauren Bacall, Bobby McFerrin gibi her türden sanatçı dostlarıyla birlikte kutladı. 70 yaşın kutlu olsun Lenny ve daha nice yıllara. TARİHTE BUGÜN MVMTAZ ARJKAN 7 Eylül VANALLEN RADYASYON KUŞAKLARf.. DAN SON2A £~LE GBÇ'&LeN ALMAK1 f Oe OLAU l/AU ALL£N, 2T' 19f*'r£ SUGUN, ÛUCO Ç 4LFRED VAN AU£N OOGMUÇTU 1951'DE P%OF£ opera sanatçılarmdan Kın Te Kanawa da. 200 yıldönumu dolayısıyla duzenlenen konserlere katılan unlu sanatçılar arasında. Soprano Kıri Te Kanawa, geçen pazar gecesı Sydney kentınde sekız bın kışının ızlediği bir konser verdı. (Fotoğraf Reuter) Batılılann Avustralya'ya yıldöAvustralya için söyledi nümü ceşıtlı etkınlıklerle yerleşmelennın ıkı yuzuncubüyük kutlanıyor. Gunumuzun en Ş YILLAİZM, RIKA'OA SAÇLı4r/Lj4M UZAY ÇAUÇMALAR/AM KATtLMtŞ, EXPU>£££. ISE PfONEE/S UYOULAR/N/A/ GEUŞT/R.İLMESINDE SOL OYMAM(ŞTt. UZAYA SON£>E£lLME^tYC£ BLDE KENPl £UŞ4tCL4gfMI gi/LAti/Şn/ISPKOTON VE ELEKT/SONLAfZ KUŞA<LAfZ, PUNYA ÇEveeSrNDE SlNLEHCE KİLOMEr&ELİtC ALAtJLAg OCUÇTURMAMTAYPI. BULU$, ÜZAY'N KEŞF/ AÇ{StNPAN ÇOK ONEMUYPİ.. MÜZİK DÜNYASEVDAN Isveç'in başkenti Stockholm'deki bütün sinema, tiyatro ve opera salonlarında üç dakikalık bir "suskunluk" oldu. Isveçli sanatçılann, söz konusu "eylem"le, devletin kültüre daha fazla destekte bulunmasını sağlamak ve seçim kampanyası ortamında kamuoyunun dikkatüıi konuya çekmek amacında olduklan belirtildi. Protesto hareketi, Isveç'in önde gelen yirmi sanatçısı tarafından başlatıldı. 50 YIL ONCE Cumhuriyet Marmi'de (Menner Stadyum) konser vennesine izin vermeyi reddettiler. Kültür Bakanı Vincenza Bono Parrino, aynı zamanda ulusal bir anıt olan 20 bin kişilik Mermer Stadyum' un onarımı gerektirecek kadar bozulmuş 7EYLÜL 1938 konserleri, atraksıyonlar ve TRENI; JOHN BOLES'le saire gibi büyük sürprizler BARBARA STANWİCK'in arasında bize vadettiği bütün oynadıkları STELLA bu harikaları sena etmek için DALLAS; PİERRE yerimiz müsaid değildır. FRESNA Y'in yıldızı olduğu Fakat, hakikaten şahane olan AKDENİZ KORSANLARI; büyük avantür filimleri yıldızı bu program ve sayın müşterilerini memnun etmek SABU'nun HİNDİSTAN için gösterdiği tam istekle İHTILÂLt; PİERRE Saray sinemasının eskisi gibi RİCHARD tVİLM'le hali herkesin gözdesi, bütün hazırda sinemamn en güzel muvaffakiyetleri toplıyan yıldızı olan ANNİE sinema olacağına şüphe VERNAY'in KADINLAR edilmez. SALTANATI; MELVYN Şunu da ilâve edelim ki: Bu DOUGLAS'ın oynadığı seneki fevkalâde tenzilâtlı ARSEN LÜPEN; CLARK GABLE'in emsalsiz derecede (lüks balkon 50. ikınci balkon ve koltuk 25, hususî heyecanlı YARALI 35, ve localar 200 kuruş) gibi KARTAL; SACHA her keseye elverişli fıatlarla GülTRY'nin ŞANZELİZE; Saray sinemasının sayın AKİM TAMlROF'un NEVmüşterilerini memnun edeceği YORKÜ TİTRETEN şüphesızdir. HA YDUD; JOEL MAC CREA ve FRANCES DEE'nin oynadıkları BİR MİLLETİNİSTKLÂLİ RIGA fllimlerile DANİELLE UIOŞLMIM" DARRİEÜX'nün Fransada tamamlamak üzere olduğu ve harikulâde olacağı temin edilen filmı; SHIRLEY TEMPLE, SONİA HENİE, TYRONE POWER ve butün sevilen yıldızlar İSTANBUL görulmektedir. Lâstik Fabrikası Saray sinemasının bu sene meşhur virtüozlarm Suskun protesto düzenlenecek olan "Luciano Berio Festivali kapsamında ilk kez yorumlanacak. Bu arada, Sıdıka Özdü'in kız kardeşi İncil Özdil de Kraliyet Müzik Akademisi'nin Orkestra Şefliği Bölümü'nden yine ödülle ve birincilikle mezun oldu. Hans Werner Hanze Ödülü'nü kazanan İnci Özdil'e ödülünü besteci verdi. New York'ta Fırıncıoğlu Çakşmalannı son yıllarda New York'ta sürdüren bestecipiyanist Semih Fınncıoğlu, yönetmen ve yazar Linda Mussmann'la birlikte kurduğu "Time and Space Limited" topluluğuyla 1980 yılından bu yana sahneye konulan özgün tiyatro, dans ve müzik kanşımı gösterilerin dramaturgluğunu, besteciliğini ve yonımculuğunu üstleniyor. "Avoidance and Peculiar", "Flatlands Little Remarks", "Harbors Wait" (New York Modern Sanat Müzesi'nde yorumlandı), "Silent When Loaded" (Yale Üniversitesi Sanat Galerisi'nde ve Merce Cunningham Stüdyosu'nda oynandı), "Omaha to Ogden", "Cross Way Cross" (Marymount Manhattan Tiyatrosu'nda oynanıyor) gibi gösteriler New York Times, The Village Voice, Newsday, Art Forum gibi gazete ve dergilerde çıkan açıklamalı ve övgü dolu yazılarla büyük ilgi topluyor. "Nbcon Çin'de" Houston Grand Opera'nın sahnelediği "Nixon Çin'de" adlı opera, Uluslararası Edinburgh Festivali'nde ayakta alkışlandı. Yapıtın Amerikalı bestecisi John Adams, "Nixon Çin'de"yi baştan sona ilk kez yönetti. İlk kez geçen ekim ayında Houston'da sahnelenen ve Avrupa prömiyerini Arasterdam'da yapan opera, ABD eski başbakanlarından Richard Nixon'ın 1972 yılındaki Pekin ziyaretini konu alıyor. Özdil'e ödül Sıdıka Özdil, 19871988 ders yılı sonunda Londra'daki Kraliyet Müzik Akademisi Bestecilik Bolumü'nü birincilikle bitirdi. Sınavda sunduğu çeşitli yapıtlanyla ayrıca "Mosco Carner" adına verilen bin sterlinlik ödülü de kazanan Sıdıka Özdil'e diploması ve ödulü törenle Sir Yehudi Menuhin tarafından verildi. öte yandan, Sıdıka özdü'in yeni bestelediği Keman Konçertosu 1989 şubatmda Kraliyet Müzik Akademisi'nde Prince'e yasak Italya Kültür Bakanlığı yetkilileri, Amerikalı rock yıldızı Prince'in, başkent Roma'daki Stadio dei durumda bulunduğunu ileri sürerek, stadyumun bir rock konseriyle daha fazla zarar gormesıne izin veremeyeceklerini söyledi. Aynı nedenle, Deep Purple topluluğunun 11 eylulde aynı yerde vermesi beklenen konser de iptal edildi. LOREL ve HARDÎ'nin YENİ MACERALARI; Fredric March ve Franziska Gaal'ın oynadıkları muazzam bir avanîur filmi olan KARA KORSAN ve gene kahkahalar tufanı yaratacak ÜÇ AHBAB 8 Eylule tesadüf eden yarınki ÇA VÜŞELR HARBE GİDİYOR fılimlerUe en perşembe akşamı, SARA Y sineması, geçen senelere çok kıymetli ve sevilmiş artislerimiz tarafından tpek ustun ve parlak olacağı studyolarında ORİJİNAL anlaşılan yem mevsime TÜRK FİLMt olarak başlamak üzere, sayılan pek fazla olan sayın müşterilerine hazırlanan BİR KA VÜK DEVRlLDl'yi zikredelim. Bu kapılarını açacaktır. Şehrimizin en geniş, en rahat, filmin sinemada kazanacağı rağbet, sahnede kazandığı en modern, en sevimli gorülmemiş rağbeti golgede sineması olmakla pek hakh olarak iftihar eden SARA Y, bırakacaktır. Bundan sonra, orijinal bu sene, büyük, Turk, Amerikan ve Fransız fıhmlerı lisanlannda, GARY arasında şaheserler seçerek az COOPER ve CLAÜDETTE COLBERT'in oynadıkları bulunur bir zenginlikte bir program tertibini kendısi için Ernst LUBtTCH'in yeni muvaffakıyeti SEKİZİNCİ; bir şeref meselesi telâkki JANGABlN'le MİREİLLE etmistir. Her şeyden evvel, geçen sene BALlN'in temsil ettikleri ve Pariste bilâfasıla 6 ay türkçe sözlü filmlerin en göşterilen YANIK 'iyilerini gösteren Saray GÖNÜLLER; HARRY sineması tecrubeli müdiriyetinın bu sene turkçe BAÜR ve MARCELLE CHANTALE'in fıhmlerin en iyilerini elde canlandırdıkları RASPUTtN etmis olduğunu söylıyelim. Bu sene göstereceği TÜRKÇE yahut ROMANOFLARIN SONU; HUGETTE DUFLOS sö'zlu filimler arasında, iki kahkaha kralınm LOREL ve ve VİKTOR BOUCHER'nin temsil ettikleri VENEDtK HARDİ İŞ ARIYOR, Saray Sinemasının 193839 mevsimi