Katalog

7 EYLÜL 1988 * * * * ıL^BERLERıN DEVAMı CUMHURİYET/13 Özal'ın İnandırıcılığı... (Baştarafı 1. Sayfada) REFERANDUM Demirel Çanakkalede '88 REFERANDUM ANAP açısından pek parlak olmayan bu fotoğrafa karşın Turgut Özal'ın iyimserliğini den olumsuz yönde etkilediği görülüyor. 1977 seçimlerinde AP'nin, 1979 ara se koruduğu veya korumaya çalıştığı dikkati çeçimlerinde CHP'nin çöküşüne benzer bir ha kiyor. Liderin umudunu özellikle son hafta (Baştarafı ]. Sayfada) mediğini, ancak milletin "derdi vanın bugünlerde ANAP için estiğine dikkati yapacağı üç televizyon konuşmasına bağlaeser görüldü, kıpırdayın. olduğunu" vurgulayarak uzun dığı belirtilmekte. çeken gözlemcilere rastlanmıyor değil. AP, Bunlar üstünüzde oturmasın. uzun hükümetin icraatını eleştirBu konuşmalannın ne ölçüde etkili ve kentlerde çökmüştü. Bugün aynı olgu 'Hayır' deyin, ondan sonrasını bi di. Ülkeyi yönetenlerin "pahalıinandırıcı olabileceğini şimdilik kestiremiyoANAP'ta da uç vermeye başlamıştır. ze bırakm" dedi. 25 Eylül günü lık yok" demesini "yüzsüzlük" ruz. Ancak bugün için kullanmaya çalıştığı Doğu Karadeniz gezisine katılmış olan hükümete " g i t " oyu verilmesini olarak niteleyen Demirel şunlan ANAP yöneticileri ile milletvekillerinden ba iki argümanın hiç de inandırıcı olamadığt isteyen Demirel, sözleri sık sık söyledi: açıktır. zıian özel söyleşilerde, ANAP'ın grafiğinde "hayır" sloganları ile kesilince, "Ülkeyi idare edenler korkuya Bunlardan biri, ANAP'ın geçen yıl Anayadüşme olduğunu itiraf etmekten geri kalmı"tşte Çanakkale geçilmez dedik kapddılar. Ayakta duramayacakyorlar. Geçen yıllarda Turgut Özal'ın Kara sa'nın 175. maddesini değiştirerek referanleri budur" diyerek sevincini dile lannı anladılar, sezdiler. Şimdi deniz gezilerini anımsatan bir yönetici şoy dum kurumunu neden getirdiğiyle ilgilidir. getirdi. Demirel, ayrıca ANAP' korkuyu defetmek için 'halk bize ANAP liderine göre bu değişikliğin kaynağının gazetelere verdiği milyonluk yetki verdi, 92'ye kadar varız' dile diyor: ilanlarla, "balka yalvardığını" yorlar. Senet mi çıkardınız? Va"Ozaman yeryerinden oynamışt. Halk ar da halkın oyuna ve demokrasiye verdikleri vurgulayarak yurttaşlara, "Küçii tandaş o yetkiyi sırtına binesiniz tık seçime ve sandığa karşı aynı heyecanı değer yatmaktadır. len ekmege, daralan gömleğe, ya diye mi verdi? Burası babanızın göstermiyor. Şirndilik muhalefetin 'Özal'a bir Biz aynı kanıda değiliz. raalı pantolona mı evel diyecek çifüigi mi? Vatandaş o yetkiyi geri ders verelim!' taktiği tutmuş gibi görünüyor. Geçen yıl referandum kurumunu getirirsiniz?" diye sordu. alır." Eğer son on günde muhalefetin bu taktiğiniken Sayın Özal'ın kafasında, her şeyden önZincirbozan günlerini anımsaÖzel bir uçakla Çanakkale'ye ce siyasal yasakları halka onaylatabilir miyıkamazsak referandumdan hayır çıkar." gelen Süleyman Demirel, eski Ga tan Demirel, "Yasaklıydık, ama 25 eyiüldeki halkoylaması, istensin ya yim, düşüncesi vardı; başka hiçbir şey değil. raj Meydam'ndaki mitinge katıl yüce milletimiz her türiii baskıya Buna bağlı olarak, ANAP liderinin kullanda istenmesin, Sayın Özal ve politikalarına dı. Coşkulu bir topiuluğun katıl rağmen 6 Eylül günü, yani bugün ilişkin bir güvenoylamasına dönüşmektedir. maya çalıştığı ikinci argüman da inandırıcı baskıyı kırdı, yasaklan kaldırdı" ANAP üderinin bu alandaki çabaları şimdi olmaktan uzaktır: "Anayasa değişikliğini halk dığı miting alanında, "Yüksek dedi. Demirel, "bıraklıkları yapamazsa, asker gelip yaparmış..." Ya da enflasyona hayır", "Hayır de kalik boşuna gözüküyor. Kamuoyu yoklamalan Türkiye" ile bugünkü Türkiye'yi konusunda uzmanlaşmış bir gözlemciye gö "Referandumda hayıra soyunanlar, halkın panan fabrikalar açılsın", "Ha karşılaştırarak, "Hektriksiz köy yali ihracatın değil milletin avure "sattığımaliyiolmadığı için" Özal, ne ka oyuna inanmayanlarmış; zira halkın anaya katı Demirel" pankarîlan dikkati kalmadı diye övünüyorlar. Bundar çaba gösterirse göstersin kamuoyuna sa değişikliği yapmasına taraftar değiller çekti. Demirel konuşmasının ba lar elbise değil, ancak dügme diderdini anlatamıyor; bundan sonra anlatmast miş..." şında, kimseyi çekiştirmeye gel ker. Düğmeyi küçümsemiyonını. Bir askeri yönetimin koymuş olduğu ve deda hiç kolay değil. Ayrıca bu çabasında ANAP liderinin parti mokrasinin özüne tamamen aykın siyasal yaBALIKESIR'den HİKMET ÇETİHKAYA içinde bir hayli tek başına kaldığı dikkati çek saklara, bundan tam bir yıl önce sahip çıkan ve bu konudaki anayasa değişikliğini halka mektedir. Bir ANAP'lı milletvekili bu konuda "Tonton, tek başına dolaşıyor" diye esp reddettirmek için meydan meydan dolaşan ri yapabilmektedir. ANAP Genel Merkezi'n bir siyaset adamı, bugün demokrasi havaride bir referandum öncesinde olması gere liğine soyunmaya kalkışırsa, inandırıcı olaAlanda hiçbir kıpırdanma yok. BALIKESİR Kurtuluş şenbilir mi? ken hareketlilikten eser yoktur. likleri coşkuyla kutlanıyor. Balıke Ne ilgi ne de devinim. Sanki inHayır! Kamuoyu araştırmalarını yürüten uzsir'in düşman işgalinden kurtu sanlar taş kesilmiş. manlardan genel olarak edindiğimiz izlenim luşunun 66. yıldönümü için çev"Askerin yaptığı anayasayı" halka değiştirt ilçe, kasaba ve köylerden bin Konuşmacı bu kez daha ateşre şu ki, bugün için ANAP'ın yüzde 30'un çok li bağırmaya başlıyor: memek için, siyasal yasakları içeren geçici lerce insan gelmiş. Böyle bir topüzerine çıkması pek mümkün gözükmüyor. Elinde gaza kurşunuyluluğu bir daha yakalamak olası la/Mekke'nin ve Medine'nin müönde gelen bir uzman ise "Evet oyları için dördüncü maddeyi korumak için, tam bir yıl önce meydanlarda turuncu renkli hayır kamdeğil, fırsatı kaçırmamak gerek. barek nuruyla/Allah'ın bize verdiyüzde 30'un üstu zordur diye yazabilirsiniz" Başbakan Turgut özal, Ege'de ği lütufla/Muhteşem Başbakan dedi. ANAP'ın bazı ileri gelenlerinin de ka panyası yürütmüş olan bir siyaset adamı, buyiten tıldıkları hesaba kitaba dayalı öngörülerde gün "anayasayı halka değiştirtmek istiyorum" gücünü Karadenizden rüz Ozal geliyor. beyazkahverengi dağılımı, "yüzde 30yüzde savıyla yola çıkarsa, bunun için bir de de gâr getirip Balıkesir'de estirecek ve Ozal Cumhuriyet Alanı'na değil ya. O da ANAP kurmayla Petek seçim otobüsü ile gerçek70" ya da "yüzde 28yuzde 72" olarak dik mokrasiden dem vurursa, inandırıcı olabilir rına buyruk verip, halkoylaması ten giriyor. Cılız alkışlar arasında mi? kati çekiyor. öncesi gezi programında deği yapılan tanıtım konuşmalarından Hayır! şiklik yaptırıyor Balıkesir'e geliş sonra Özal, Petek otobüsünün gününü kurtuluş şenliklerine üzerinde konuşmaya başlıyor. Ozal Balıkesir'de denk getiriyor. Otobüslerle, miniİşte daha sekiz ay öncesi büslerle adam taşımaya da gerek yok. İnsanlar nasıl olsa kur ANAP'ın kalesi olan Balıkesir'de tuluş şenliklerine gelecek. Baş Özal'ı böylesine coşkusuz ve ilbakan Özal da gelir, olur biter. gisiz bir topluluk karşıladı. Sası nedeniyle kentin hareketli olu dece seçim sandığı ile demokrasiSaat 17.00'de Cumhuriyet Ala bahtan beri belediye hoparlörleOTAN şu, ANAP'ın düzenlediği açık ha nin olamayacağını anlatan Özal, rinden ve özel araçlardan yapıHAKAN EREL va toplantısının bekleneni verme "Anayasayı hep askerler değiştir nı'ndayız... Tren garının hemen önünde lan "Özal geliyor" çağrısı da neBALIKEStR Başbakan Tur sine yetmedi. Başbakan Turgut di, böyle bir ülkede demokrasi var bir tribün. Ön sırada ise keman, dense pek ilgi görmüyordu. Gögut Özal, Atatürk'ün tüm milleti özal beyaz balonların uçuruldu denilebilir mi?" diye konuştu. darbuka ve klarnetten oluşan saz rülen o ki, yaşam pahalılığı inbirleştirerek tstiklal Savaşı'ru ka ğu Cumhjıriyet Alanı'nda yaptığı özal, sandığın milletin önünde olsanları çökertmiş, canından bezkonuşmasına " B i z tabuları duğunu, milletin gücünü referan ekibi. Kürsüde genç bir kadın, zandığını, ancak o günlerden sondirmişti. avazı çtktığı kadar bağırıyor: ra ekonomik savaşın kazanılama yıkıyornz" diye başladı. 1980 ön dumda "evet" vererek göstermesi Acaba dün Balıkesir'de Cum Allah Allah Allah, bu nasıl dığını belirterek, "Aynen tstiklal cesi yokluklardan söz eden Özal, gerektiğini ifade ederek şöyle dehuriyet Alanı'nda konuşan Başsevmek... Harbi'ı.de olduğu gibi yüklendik. Başbakanlık binasında paltoyla vam etti: Cumhuriyet Alanı'nda öyle bakan Özal bunun farkında mıyEkonomik muharebeyi kazanmak çahşmak zorunda kaldıklan yülan "Anayasanın sahibi siz olun, anlattı. Atatürk'ün tstiklal Sava başkası olmasın. Geçmişin karan görkemli bir kalabalık yok. Türkü dı? Sıkıntısı bu gerçeği görmekiçin yüklendik" dedi. şı'nı milletin gücüne güvenerek llğına gitmek isteyenlere dur de cü kadın az sonra programını bi ten mi kaynaklanıyordu. InsanlaIstanbul'dan dün 16.00'da GAP yaptığını, milletin gücüne güven mek için evet deyin. Karşınızdaki tiriyor. Bu kez gür sesli bir erkek rın ilgisizliği, boşvermişliği acaadlı özel uçagıyla Balıkesir'e ger meden memleketin sorunlarına lere bir daha partizanlık yapmak haykırıyor: ba neyin habercisiydi? len Başbakan Turgut Özal, Türk çözümler getirilemeyeceğini be isteyenlere meydan vermeyin. ATBaşbakan Özal konuşmaya Başbakanımız yüzbinlerce Kadınını Tanıtma ve Güçlendirme lirtti. ye girmek istiyoruz. Avrupalı, ih (100 bin) araçlık konvoyla Milli başladıktan 35 dakika sonra Vakfı şubesini, yeni belediye binaMillete daha fazla söz hakkı ve tilallere bakıp, 'demokrasi var Kuvveüer Caddesi'nden Cumhu Cumhuriyet Alanı'ndaki topluluk sı ve mezbahayı hizmete açtı. Cumhuriyet Alaru'nda konuşan rilmesi gerektiğini, 'hâkimiyet ka mı?' diye sornyor. Avrupalıva ce riyet Alanı'na girecektir. Haydi yavaş yavaş dağılıyordu. Özal ise özal daha sonra kentte tur attı. yıtsız şartsız milletindir' sözünün vap verin. Türkiye'de demokrasi hep beraber. Anavatan çok yaşa konuşmasını sanki inatla sürdürüyordu. Balıkesir'in kurtuluş günü olma yaşama geçirilmesi gerektiğini, sa olduğunu gösterin." sın. Hayır ver, gerîsînî bana bırak ama onlar elbiseyi küçümsüyorlar. Bu iktidan sırtımızda taşıyacak mıyız?" diye sordu. "Hayır" yarutmı alan Demirel sözlerini şöyle sürdürdü: "Millet bu hükümeti çıkmaz boya gibi Ustüne mi bulaştırmış? Bazı tembel kuşlar vardır. Başka kuşlann yuvasına oturur, orada yavru çıkanr. Başka kuşlann yuvasının üzerine oturup yumurta yapmaya kalkışan bu hükümeti atın sırtınızdan. 25 Eylül'de elinize geçen fırsatı iyi değerlendirin. Böylece hem sıkıntıdan kurtulursunuz hem de vebalden. 1992'ye kadar hükümetiz diyoriar. Kim benim yoğurdum kara der. Gel, yeter de bunlara artık." Konuşması sırasında alandan sürekli olarak "Hayır" sesleri gelmesi üzerine keyiflenen Demirel, "Eyi bu eyi, Çanakkale uyanık yerdir, almış havayı" dedi. Demirel, hükümete git oyu verilmesini isteyerek şöyle devam etti: "Kal oyu verirseniz başınıza geleceklere ben şimdiden üzülürüm. Hangi partiden olursanız olun, ister A.NAP'a oy vermiş olun, artık bunlara git deyin. Eser görüldü, artık ısrar etmenin manası yok. ANAP'a oy veren vatandaş, sen geçmişte başka partilere oy vermedin mi? Beş yılda ANAP'la olunmaz. Sırtında yumurta kufesi yok, at bunlan. Sen pahalılıktan şikâyetçi değil misin? Yoksa hususi muamele mi göriıyorsun. Varsın olsun derseniz Allah'ın gücüne gider. Hazreti Ftygamber hadisi şerifinde buyurmuştur. Der ki, kötü bir şey görürseniz elinizle düzeltin. Yetmezse dilinizle, yine gücünüz yetmezse küsün. Buyrun kötü bir şey işte, düzeltin. Seçim nasılsa yapılacak. Martta yapılırsa Türkiye batar mı? Sizinle bile Türkiye batmadı." Gazetelere verilen ilanların her birinin en az beş milyon lira olduğunu söyleyen Demirel, "Bu milyonlar nereden geliyor? tlan verip, ahaliye evet deyin diye yalvanyoriar" dedi. Özal'ın, "Anayasayı biz değiştirmezsek askerler değiştirir" görüşünü de eleştiren Demirel, "Askerin başka işi gücü kalmadı mı? Seçim martta mı, kasımda mı yapılsın, bunlarla uğraşsın. Asker senin muhafız alayın mı?" diye sordu. Demirel, konuşmasının sonunda da 25 Eylül'ün kuvvetli bir hayır"la aşılmasını istedi ve "Hani şöyle bir değirmenlik değil, üç degirmenlik bir hayır. Bu hükümct bitti, kalmadı, şimdi önüraüzde aydınlık bir kapı açıldı, haydi bu kapıdan geçelim" diye konuştu. Kısa bir kent turu yapan Demirel için yol boyunca kurbanlar kesildi. Demirel daha sonra uçakla Ankara'ya döndü. '88 REFERANDUM CÖNEYT ARCAYÛREK yazıyor Dün 6 eylüldü. Yasakların kalktığı gün. Ayrtca Demirel Çanakkale'de 12 Eylül'den sonra iki kez zorunlu ikâmete uğramış bir kişi. Yasakların kalkmasına 14 bin oy farkı ile hayır diyen Çanakkale'de genel seçimde muhalefetin toplam oyu yüzde 60'ları buluyor. Eğer genel seçim bir ölçü kabul edilirse, o günden bu yana kitlelere sinen yılgınlık gerekli etkiliyaptıysa Çanakkale'nin bu kez Özal'a karşı hayır kullanacağı varsayılabilir. Çanakkale'de Dünya Savaşı'ndan kalma kısa beton bir uçak pisti var. Özal hemen buraya gelsin, pisti bir güzel asfaltlasın, biraz da uzatsın. Küçük gecekondu bir terminal de yapıverdi mi 25 eylülden önce görkemli bir açış töreni düzenleyebilir. Salık veririz. Demirel kent içine girmeden gözlenen canlılık, miting alanına yığılan insanların yoğunluğu umutların altındaydı. Ancak DYP lideri kente girip miting alanına yürüdükçe yoğunlaşma ve canlılık çarpıcı olmaya başladı. Mitingler bir gösterge ise, hoşnutsuzluğun ölçüsü burada da hayır olabilir. Geçen gün bir DYP heyeti, TRT Genel Müdürü Cem Duna'yı ziyaret etti. Sıradan bir görüşme isteğinde değildi. Duna'ya TRT yayınlarındaki çarpıklığı bir kez daha anlattı. Görüşmenin sonlarına doğru DYP Milletvekili Yaşar Topçu, ciddi ve önemli bir vurgulama yaptı Duna'ya: "Rejimin işlemesini tehlikeye düşüren TRT yayın uygulamalannı bir düzene sokmazsanız, TRT'ye karşı eyleme geçilecek" dedi. Elbette Topçu, bu sözleri genel merkezden, kuşkusuz Demirel'den esinlenmeden söylemiyordu. Eylem sözcüğüne kadar Duna, muhalefetin bildiği yakınmalarından herhalde tedirgin değildi, ama ilk kez muhalefetin bir kanadı, "TRT'ye karşı eylemden" resmen söz ediyordu. Örneğin Trabzon'dan 20 otcbüsle gelmeyi TRT binasını çevreleyip eşitsizliğe, adaletsizliğe, Özal borazancılığına karşı halkın isyanını dile getirmeyi parti merkezine önerenler olmuştu. Bu ve daha başka örnekler. Nastl bir eylem? Çok basit yollar vardı, ancak henüz kesin yöntem bulunmamıştı, ama anayasa çizgisi dışına taşan TRT'ye eylemsiz söz anlatabilmenin olanaksızlığı karşısında DYP belirgin bir uygulama biçimi arıyordu. Kuşkusuz SHP de benzeri dertten maluldü. Kuşkusuz SHP ve DYP bir yol bulurlarsa söz dinlemeyen TRT'ye karşı ortak eyleme geçebilirlerdi. Kısacası na(Başlarafı I. Sayfada/ '88 'Muhteşem Ozal!' sihat ile uslanmayanın hakkı kötekten geçen bir anlayış yavaş yavaş muhalefete egemen oluyordu. Nitekim Demirel uçakta bana, "Siyaset, eylemsiz gerçek bir mana ifade etmiyor" derken, "Dün gece TV'de dünyanın her köşesinden haberler verildi. 34. dakikada nihayet Türkiye'ye sıra geldi, 45 saniyede amacımı anlatmayan sözler spikerin dilinden yayımlandı" diye bir örnek de veriyordu. Haksız değildi. ErdaJ inönü bir eylem fikrinin ilk ipucunu daha önce uygulamaya koymamış mıydı? Basın toplanttlarında TRT ekibine 30 saniye görünmüş, sonra kurumu dışlamıştı. Tepkileri, eylemi yasal olanaklardan taşırmadan bir plan yapılabilir, hiç değilse bu yoldan hareketle devlet organındaki tek yanlı yayınlardaki acımasızlık halkın gözleri önüne vurucu biçimde sunulabilirdi. Elbette bu yoldaki davranış Özal'ın sömüreceği gibi 1980 öncesinin kimi eylemleri ile koşut olmayacaktı. Gördük ki Demirel kararlı, siyasette sözün eylemle perçinlenebileceği kuralını sürekli dile getiriyor. Bakalım TRT'ye karşı bir muhalefet eylemi 25 eylülden önce sahneye konulabilecek mi? İnönü: Mali sistem düzeltilmelî ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) SHP Genel Başkanı Erdal İnönü, enflasyonun bütçe açığının hayali ihracatların ve yolsuzlukların önlenmesi için mali sistemin sağlam zemine oturtulması gerektiğini söyledi. SHP lideri İnönü, dün Mali Müşavirler ve Muhasebeciler Derneği yöneticileri ile görüştü. Dernek yöneticileri İnönü'ye muhasebecilik mesleğinin yasal olarak düzenlenmemesinin büyük sörunlar yarattığını belirterek muhasebe mesleğinin ülke gerçeklerine uygun biçimde >asal bir düzene kavuşturulmasında sayısız yararlar olduğunu bildirdiler. Dernek yöneticileri bu yasal düzenleme yapılmadan serbest piyasa ekonomisinin ve gerçek demokrasinin oluşturulamayacağını, ciddi ve yeterli bir mali sistem kurulamayacağını, hak ve adaletin sağlanamayacağını da dile getirdiler. Erdal İnönü, ANAP iktidannın önemli konularda partiler arasında uzlaşma aramak yerine Meclisten alelacele yasalar çıkardığını vurgula>'arak mali sistemin sağlam temele oturtulması için partiler arasında uzlaşma çağrısında bulundu. ^Anayasayı hep asker değiştirdf Demirbank i Binasında Demirbank Genel Müdürlük birimleri ve Merkez Şubesi kendi mali olan yeni binasında hizmetinizde olacaktır. Saygı ile duyurulur. Biz HazırızL. DEMİRBANK GENEL MÜDÜRLÜK ve MERKEZ ŞUBE Meşrutiyet Cad. No: 10 BEYOGLU/İSTANBUL Telefon: 149 04 21 149 04 45 149 04 07 149 05 02 144 22 72 Teleks: 25685 dmrb tr 25032 dban tr 25029 dbnk tr 24560 debk tr. Fax: 1512715