Katalog

20 AĞUSTOS 1988 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURÎYFT/ 5 ISMAÎL GÜLGEÇ 'Iferalü'ndan bir başyapıt YAVUZ BAYDAR Bir zamanlar rnodern muziğin vazgeçilmez türleri arasında yer alan underground, varlığını aynı güçle bugün de sürdürüyor mu? Yoksa, son demlerini rni yasamakta? Kesin yanıt vermek güç. Ancak, olurasuz bir ton kullanmak ve 2025 yıl önce rock'ın çekirdek gruplardan oluşan ıcracüarı arasından fışkıran bu devrimci akıraa 1980'lerin pek iyi gelmediğini savlamak müınkün. L'nderground iik başlarda herkese göre az çok değişiyordu: Oldukça geniş bir düzleme yayılan, belli çerçevelere sığdırılamayan, esnek bir kavramdj; teknolojik gelişmelere koşut biçimde, yerleşik düzen ve değerlere direnişin, 'psychodelic' deney (ira)lerin turevi olarak boy göstermişti. Poe ve Baudelaire'e uzanan gerçeküstücü gelenekten büyük olçüde esinlenen bir sanatsal eda, 'görsel' bir müzik anlayışi ve tekdüzeliğin ötesini deneyen köktenci bir varoluş biçimi olarak underground, rock üzerinde derin izler, çarpıcı renkler bırakacak, ona anlam kazandıracakcı. L'nderground, adı üstünde, 'yeraltı'ydı; yani, düzen dışı. Ya da, daha dikkatli bir söy KTLERİN IINDERGflOUND1 KIASİ8 Shriekback üçlüsü Dave Allen (bas). Barry Andrevvs (vokal/klavyeliler) ve leyişle, düzenin kenarı, alt katı. Martyn Barker'dan (davul/vurmalılar) oluşuyor. Topluluğun baştan sona nitelikli bestelerle yüklü olan son albümu Akırn, 1960'lann ortasında, "Big Night Music" ise gerçek bir müzik mücevhen. Üçlünün 'uykuda söylenecek şarkılar' diye tanımladığı bu bestebirkaç coğrafı merkezde, ayru sı ler butünü, düşler ve seraplarla dolu bir geceden ürkünç ve sevecen görüntuler sunmakta. ralarda uç verdi; çeşitlilik buradan doğdu. Londra'da (özellikle baren düzen(ler) underground'u back yapıtlarında Roxy Music ve nün 'uykuda söylenecek şarkılar' UFO kulubundeki) sesışık göste 'etkisiz kılma" projesinde başarı Genesis kokulannın yani sıra, diye tanımladığı bu besteler bütürileri, Pink Floyd ve David Bowie lı olacak; para, her zamanki gibi "Dark Side of tbe Moon" öncesi nü, düşler ve seraplarla dolu bir gibi isimleri kulaktan kulağa ya galip gelecekti. Klaus Schulze, Pink Floyd'un ve "The Wall' geceden ürkünç ve sevecen görünyıyor; Soft Machine, Traffîc, Roger Waters. HoJger Czukay, sonrası Roger Waters'ın etkisini tuler sunmakta. Klavyelilerden King Crimson, Iron Butterfly gi PeterGabriel gibilerinin 'yeraltı' bulmak mumkün. Shriekback, yükselen, birbirini eriten, kayarbi gruplardan çıkan 'tühaP sesler, kökenli deneyleri, ticari beklenti Pink Floyd'un bir zamanlar mü lı ses/efekt katmanlan içinde Baryeni bir dönemi müjdeliyordu. lerle 'cebelleşme' halinde sürmek ziğe açtığı olanakları zorlama, iş ker'ın harika bir buluşla davulleme ve çeşitlendirme tutkusu ta da baget yerine kullandığı fırçaAndy VVarhol, New York'ta Vel te artık. nın 'tüylü' darbeleri, Andrews'1980'lerde tek tük de olsa yeni şıyan bir grup. vet Underground'u 'desenleyerek' in Waters etkisindeki sesi, albüyüksek voltajlı bir iım yaratmış; sesler duyuldu: XTC, Bauhaus ve 1981 güzünde Trench' adlı bir mün düşsel kurgusuna çarpıcı bir San Fransisco ise, underground' BiII Nelson gibi isimler hayli dik mini albümle adını ilk kez duyuun çiçekli/güleryüzlü versiyonu kat çektiler, ama dönemin acıma ran Shriekback'in müzik grafiği, yoğunluk kazandırmakta. Biliıınu sergileyen Grateful Dead, Jef sız akışı içinde (hâlâ) dikiş tuttu bunu izleyen ' C a r e ' , 'Jam çaltının anarşist dünyası bütün ferson Airplane ve Quicksi)ver ramadılar. Son 56 yıldır haket Science' veOi) and Gold" albüm bestelere egemen: 'Black Light Messenger Service gibi gnıplara tikleri ilgiyi bir türlü bulamayan leriyle sürekJi olarak tırmanış gös Trap' ve "Running on the Rocks' gibi hızlı, gerilimli parçalarda, kucağını açmıştı. 1970'lerde underground temsilcileri arasında Shriekback'in deyişiyle, 'Sıcak ge'merkezler' arasına Berlin de ka özellikle üç grup başı çekiyor. Bir terdi. Shriekback'in her albümde in cenin içine yasak mırıltılar göndetüacak; Tangerine Dream, Popol birinden ilginç yapıtlar üreten Vuh, Ash Ra Tempel ve Can gibi TaJk Talk( Ingiltere) ile Propa cektiği/zenginleştirdiği müziği, riyoruz'. 'Undenvaterboys' ve Alman 'yeraltıcıları', minimalist ganda (F.Almanya) bunlardan geçen yıl başında çıkan ve kendi 'Exquisite' gibi ağır parçaların sinden hâlâ coşkuyla söz ettiren egemen olduğu ikinci yüzde ise ve etnik seslere yönelerek farklı ikisi. "Big Night Music" 33'lüğüyle do 'serin bir güzelliğin topraktan tübir ekol oluşturacaklardı. ÜçüncüsüiseShriekback. 1981 ruk noktasına ulaştı. Ilgiye kar tüşünü izliyoruz.' Lnderground, başkaldınnın bir yazında kurulan ve şimdilerde üç şm pek satmayan bu albüm, salt türüydu: Bir kuşağın marjinallik kişiden oluşan bu özgün tngiliz bu nedenle ve tılsımh güzelliğiyle Doğu felsefesi tutkunu Shriekarayışının simgesi. Dönemin 'uç' grubu, hiçbir bedene tam olarak 1980'lerin underground klasiği ol back üçlüsünün gizli esprilerle begrupları üstünde odaklanıyordu sığmayan, ödünsüz bir müziğin maya aday. zeli yaratıcılığını sergileyen 'Big bu arayış ve değişim tutkusu bu yaratıcısı. Yabanıl ses dizilerinin Night Music',' 'Underground bu'yarıgizli' grupların ürünleri ile derin, kaygan ve karanhk bir elekBaştan sona nitelikli bestelerle gün nerede' diye soranlara salık birükte yüreklerde taşınıyordu. tronik fonda yer yer ürkütücü, yer yiiklü olan Big Night Music , ger verilir. Gece ilacı olarak ise bozuAma 1970'lerin ortalarından iti yer epik örgüler yarattığı Shriek çek bir müzik mücevheri. Üçlü lacağa pek benzemiyor. 'Big Night Music* Shriekback'in olgunluk ürünü HAYVANLAR KÎsA KİME DUM DUMA BEHÎÇ AK bınnde Stnm. okldüM Fâd C Jnr yctz.okcak dâl Af PÎKNİK PtYALE MADRA SEIİM/ BENI ARAPIN heshs başka bır. f AenJı ' kardetim r HIZLI GAZETECİJVECDETŞEJV .. ... 6EMCE EN KlSA 7AMAHO6 ÎİYASAL ve ÖR6İİTsEL nWWMU IRPELEYBN BİR Rt?OR İSTıybfM JÂPiYB İLE BA6liNTt^l7ı OA KoPAR1>? O\ MAV/M SU ASAMPPA SENPBN Kanuni Sergisi Japonya'da Kültür Servisi Kanuni Sergisi, "Türk Medeniyetinin Haşmeti Topkapı Sarayı'nın Osmanlı Hazineleri" adıyla 22 Ağustos Pazartesi günü Tokyo'da açılacak. Daha önce "Muhteşem Süleyman Çağı" adıyla Amerika, Ingiltere ve Federal Almanya'da açılan ve bu ülkelerde büyük yankılar uyandıran Kanuni Sergisi'nin değişik adla Tokyo Ulusal Müzesi'ndeki açıhşına Başbakan Turgut Özal'ın eşi Semra Özal ile Kültür ve Turizm Bakanı M. Tınaz Titiz başkanhğında bir heyet katılacak. Açılışta Japon Prensi Mikasa ile eşi de bulunacak. 23 Nisan 1989 tarihine kadar Japonya'nın Osaka, Fukuoka ve Shimonoseki kentlerinde izleyicilere sunulacak olan sergide, Topkapı Sarayı Müzesi, Türk ve tslam Eserleri Müzesi, tstanbul Arkeoloji Müzeleri ve tstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'ne ait 141 parça eser yer alıyor. ÇİZGtLÎK KÂMtL MASARACl ' m e v s i m ' n ' l k filmlerinden biri olan "Sefiller", bu hafta Osmanbey (333 sineması'nda başlıyor. Victor Hugo'nun aynı adlı ünlü romanı sayısız kez sinemaya uyadanmıştı. Sinematiyatro adamı Robert Hossein'in yaptığı 1982 tarihini taşıyan uyarlamada baş rolleri Lino Ventura (üstte) Michel Bouquet, Jean Carmet oynuyortar. Hossein'in, romanı son derece gosterişji biçimde tiyatroya uyarlamasından sonra ve bu uyarlamanm ilkelen gözetilerek yapılan bu dev film, 3 saatten biraz fazla suruyor. Film, hem izleyiciler hem de eleştirmenlerce ilgiyle karşılanmıştı. Yen AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAJS GÜRSES Bir garip antoloji üzerine 'Yeni Türk Nesri Antolojisi'nde 120 yazardan seçilmiş 173 metne yer verilmiş, ancak bu yazarlar arasında Hıfzı Veldet'ten Melih Cevdet'e, Salâh Birsel'den Fethi Naci'ye birçok tanınmış yazarın adı bile geçmiyor. Şimdi bütün mesele, dilimizi tabi! ATtLLA ÖZKIRIMLI akışı içinde onarmak, yeni kavKitabın adı, Yeni Türk Nesri ramlarla geliştirip zenginleştirAnlolojisi. Hazırlayanlar, Prof. mektir." Dr. Şükrii F.lçin Dr. Muhtar TevBakış açısı bu olunca hangi yafikoğJu. Yayımlayan, Kültür ve Tb zarlardan ne tur yazılar seçildiğirizm Bakanhğı. Yayın tarihi 1987. ni kestirmek zor olmasa gerek. Büyük boy, birinci hamur kâgıda Kimler mi bunlar? Ama bence anbasıhnış 742 sayfalık kitabın Fıyatı tolojiye alınanların değil de alın3150 TL. mayanlann adlannı sıralamak ne Tanzimat'tan günümüze Türk kadar değerli (!) bir yapıtla karşı çenin gelişimini yansıtmayı araaç karşıya bulunduğumuzu daha iyi layan bu kıtapta 120 yazardan se gosterecektir. çilmiş 173 metin yer alıyor. Daha XIX. yüzyüın ortalarından gükitabın girişindeki "SözbaşV'nı okur okumaz, bu 120 yazarla 173 nümüze "edebî, fikri ve ilmî metnin seçiminde gözetilen ölçü yazılardan" seçilen "örnekleri ihnün ne olduğunu anlayıveri Uvâ eden Yeni Türk Nesri Antolojisi"nde şu adlar yok: Ömer yorsunuz. Asım Aksoy, Hıfzı Veldet VelideŞu cümleler yer alıyor bu "Sözbaşı"nda: "... Atatürk'ün ölümünden sonra TDK asıl maksadından sapmış, aşın tasfiyecilik, uydurmacılık gibi bir çıkmaza girmiş ve elindeki maddi ve resmi imkânlan da kötiiye kullanarak dilimizi tahribe yönelmiştir. Bâzen bile bile, yani sinsî bir maksatla, bâzen bilgisizlik ve zevksizlikle yapıian bu hareket sonucu güzelim Türkçentiz yine Tanzimat öncesinde olduğu gibi anlaşılmaz, içinden çıkılmaz hâle gelmiş, nesiller birbirinin dilinden anlamaz olmus, dış Türkler'le de kültür bağlanmız kopmava başlamıştır. / Niha>el son yıl KÜLTÜR BAKANUfil YAYINLAMHnAN 1 9 . yüzyılın ortalarından günümülarda sağduyunun sesi hâkire ol ze "edebi, fikn ve ilmi yazılardan seçilen örnekleri ihtiva eden" Yeni Türk Nesri du; yanlış mudâhale durduruldu. Antoloıısı de Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın yayınlan arasından çıktı deoğlu, Pertev Naili Boratav, Abdülbaki Gölpınarlı, Cemil Meriç, Cevdel Kudret, Yasa< Nabi Nayır, Melih Ce>det Anday, Nadir Nadi, Macit Gökberk, Nermi Uygur, Mustafa Nihat Özön, Fahir tz, Vedat Giinyol, Azra Erhat, Cabit Tanyol, Salâh Birsel, Memet Fuat, Tahsin Yücel, Tahir Alangu, Rauf Mutlua>, Berna Moran, Akşit Göktürk, İlhan Selçuk, Çetin Altan, Yaşar keırıal, Behçet Necatigil, Cemal Süreya. Attila İlhan, Fethi Naci, Âsım Bezirci, Mehmet H. Doğan... (Bu adlar küçuk bir araştırma bile yapmadan ilk aklıma gelenler. Listeyi yazr boyu uzatmamak için de 1960 sonrası beliren birçok yazarı almadım.) "... Gençlere, Türkçe ve edebiyat oğrttmenlerine, dilimizin krooolojik olarak gelişmesini takip ettnek isteyenlere" yararh olacağı umulan bu antolojide yer alan "estetik endise" ile seçilmiş metinJerde, "usta sanatçı ve fikir adamlannın" yararh düşünceleriyle "Türkçenin ifade kudretini" kanıtlayan cümlelerini bulabilirsiniz. İşte bunlardan bir örnek: "En az kırk yıl uğraştıktan sonra henüz istikrarlı, yani on yıl sonra devam edeceğinden emin bulunduğumuz bir dil kurmuş değiliz; öyle olsa bile, bu dilde okuyup istifade edectğimiz bir tek değerli eser mevcut degildir. Bu dilin tarihi, edcbiyatı. folkloru, ilmi, felsefesi, metafiziği, hiçbirşeyi yoktur." (Erol Güngör, s.487) Sözü daha çok uzatmak istemiyorum. Çoğunluğunu kitaplar dışında Türk Kültürü, Türk Edebiyatı, Töre, Kubbealtı Akademi Mecmuası, Yol gibi dergilerden seçilmiş yazıların oluşturduğu bir antolojiyi değerlendirmek değil amacım. 55 yılını doldurmuş Varlık'tan tek bir yazırun (Sameı Ağaoğiu) almdığı; Yücel, Yeni Lfuklar, Ülkü, Yeditepe, Türk Dili (eski), Papirüs, Yeni Dergi, Milliyet Sanal, Gösteri gibi dergilerde (en az elli dergi adı daha sıralanabilir) yayımlannuş tek bir yazının bile bulunmadığı bir antolojinin çağdaş Türk "nesri"ni yansıttığı düşünülebilir mi? KüJtür ve Turizm Bakanı Sayın Titiz, kimi konularda (yoz müzik, sansür gibi) tutarlı, sağduyulu değerlendirmeleriyle uygar, çağdaş bir aydın görüntüsü verirken böylesi kitaplarm bakanlığınca yayımlanmış olmasını nasıl yorunılamalı? SiSÛFMSCU 'Yeni Türk Nesri Antolojisi'nde pek çokyazaryer almıyor ii Ş B /i JAtoN 50 YIL Ö^CE Cumhurıyet 20 Ağustos 1938 19381988 • Fransız komiği Fernandel'e 1 milyon frank mukabilinde bir diş macununa reklâm yapması teklif edilmiş, artist muvafakat etmemiştir. •k Tanınmış Fransız rejisörlerinden biri, sahnelerinin ekserisi Paris Güzel San 'atlar Akademisinde geçecek olan bir filim vücude getirecektir. Kordelânm adı "Hayatla karşı karşıya!." olacaktır. sarayında, memur oldukları hemen biraz ötede bulunan yerlerden gelen Moskova eski hurda mühimmat da Büyük Elçisi Zekâia Apaydm, infilâk eylemiştir. Civardaki Varşova Büyük Elçisi Ferid Kordelio köyündeki evlerin Tek, Tahran Büyük Elçisi üçte ikisi, infılâkın Enis Akaygen, Brüksel elçisi şiddetinden yıkılmış, geri Cemal Hüsnü Taray, Sofya kalan kısım da ciddî surette elçisi Şevki Berker ve Bağdad hasara uğramıştır. Kordelio elçisi Tahir Lutfi Tokayı Atina 11 Dünkü perşembe köyü halkına yardım için kabul buyurmuşlar ve derhai lâzım gelen her türlü günü saat 16 da, Seiânik kendilerile birer müddet tedbirler alınmıştır. Biri civarında Dudula köyü görüşmüşlerdir. itfaiye neferi olmak üzere yakınında Verdi ve Abramanel istninde iki şahsa yalnız iki yaralı vardır. (a.a.) aid eski hurda mühimmat ateş almıştır. Yapılan tahkikata göre, infilâk hâdisesi, şiddetli * Fransız rejisörü Jean stcaklar dolayısıile amorslerin Renoir'a 35 milyon frank birdenbire alev alması mukabilinde Aimanyada bir neticesinde vukua gelmiştir. filim çevirmesi teklif edilmiş htanbul 19 (A.A.) Yangın kuru otlara sirayet fakat sahne vâzıı bu teklifi Reisicumhur Atatürk bugün etmiş ve bunu müteakib öğ/eden sonra, Dolmabahçe kabul etmemiştir. Selunik civarında müthiş bir infilak Sinema Büyük Şef dün Haberleri bazı elçilerinüzi kabııl etti :n mükemmel celık. fevhaiâde kesk n