Katalog

3 TEMMUZ 1988 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR İSMAİL GÜLGEÇ B>iL,YoRi>UN. SEN I 4 CUMHURİYET/5 Edebiyatçılara soykınm Sovyet gazeteci Eduard Beltov'a göre Stalin döneminde "en sistemli ezme politikası" Ukraynalı ve Ermeni yazarlara uygulandı. Beltov, meslektaşlarımn çoğunu ölüme gönderen "en unlü muhbir"in, oyun yazarı Vsevolod Visnevski olduğunu söylüyor. Kültür Servisi Stalin döneminde kurşuna dizilen ya da calışına kamplannın koşullanna dayanamayarak ölen yazarların sayısının 1000 dolayında olduğu one sürüldü. Söz konusu açıklama, Stalin döneminde sanatçüara yöneltilen basküar konusunda uzmanlaşmış olan Sovyet gazeteci Eduard Beltov tarafından Sovyet edebiyat dergisi "Knijnoye Obozreniye"ye yapıldı. Beltov, derginin 17 haziran tarihli sayısmda yer alan acıklamalannda, Stalin döneminde edebiyatçılara yönelik baskılar hakkında 15 yıl süreyle bilgi topladığuu belirterek şu göruşlere yer verdi: "Batıda yayımlanan bir dergidc 600 kadar yazann kurşuna dizildigiııi >a da çalışma kamplanna gönderildiğini okuduğumda, bunun buyük bir abartma oldu|unu duşunmöştüm. Ancak, 15 yıUık bir çalışmadan sonra eiimde idam edilmiş ya da çalışma kamplannda olmuş 1000 kadar yazar hakkında bflgiler var. Çalışma kamplanna gönderilip de hayatta kalabilen yazar sayısı da aşagı yiıkan aynı." Yaşamını yitiren Sovyet yczarları içinde Rus kökenli olanların "azınlıkta" kaldığını belirten Eduard Beltov, 700 kadar edebiyat adammın ulkeyi oluşturan öteki ulus ve kültürlerden geldiğini kaydederek, "Bu ulusal edebiyatlardan çoju öylesine >ogun na ve Ermenistan edebiyatı temsilcilerine uygulandı. "Ukrayna'da neler olup bittiğini anlatmak hiç de kolav bir şey degil. 500 kadar yazann baskılardan etkilendiği yolunda bilgiler var, ancak benim elimdeki araştırma sonuçlan kurşuna dizilen 150 yazan kapsı>or, belli ki listemde eksikler > ar. Beyaz Rus edebiyatı da aynı durumla karşı karşıya geldi. Patlamak uzereydi bu edebiyat, ama birdenbire yok oluverdi", diyen Beltov, Ermenistan'da kurşuna dizilen yazar sayısının 41 olduğunu bildirdi. Bu yazarlar arasında yaşı 70'in uzerinde olanların sayısı bir hayli fazla. öykucü Atrpet'in 77 yaşmda, edebiyat bılimcisi Avram Zamenyan'ın 76 yaşında, Aratyun Cuguryan'ın 74 yaşında, Sogomon MelikSahnazaryan'ın $0 yaşında, oyun yazarı Emin TerGregoryan'ın 82 yaşında, rnizah yazarı Sacant Tmblaci'nin ise 84 yaşında idam edildiğini açıklayan Beltov, daha fazla bilgi edinmek ve yardım almak için çeşitli Sovyet yazar örgütlerine başvurduğunu ve çoğundan yanıt aldığını kaydediyor. Beltov, Sovyet Yazarlar Birliği yöneticilerinin ise araştırmalanna "en ufak bir ilgi bile gostermedigini" söylüyor. Bazı yazarlann ölüm seçeneği karşısında muhbirliği seçtiğini anlatan Beltov, meslektaşlanndan çoğunu ölüme gönderen "en ünlü muhbirin" oyun yazan Vsevolod Visnevski (19001951) olduğuPtCASSOHIM GÖZflUE STAÜtl 1953 yılında Pablo Pıcasso'nun yaptığı nu soyluyor. Eduard Beltov, bu Stalin portresı, ünlü romancı ve ozan Louıs Aragon'un çıkardığı haftalık "Les konu uzerinde neden bu kadar Lettres Françaıses"de yayımlandıgında Sovyet yetkılıtenn tepktstne yol açmışt uzun sure emek verdiği yolundaSovyet yönetcıler, Pıcasso'nun Stalin portresının "alışılmış" portrelere hiç ki bir soruyu ise şöyle yanıtlıyor: benzemediğını öne surerek Pans Büyükelçısı AJeksey Paytov aracdığtyta Fransız Komünist Partisı'nı ve Pıcasso'yu protesto etmişlerdi. Stalin döneminde öldürülen yazarların sayısı 1000 dolayında S/V/IN OLAYI i / V « OZAMAN \ N2V 4 M < i) r r 1 /. KİM KİME DUM DUMA BEHÎÇ AK i L c P t K N t K PtYALE MADRA bir kınmla karşı karşıya geldiler ki, hâlâ kendilerini loparlayabilmiş değiller. Bu durum uzun bir sttre de degişmejecek gibi goriiniiyor" dedi. Dönemin baskılarını ömeklerken Altay edebiyatımn "köküne kibrit suyu ekildigini" savlayan Beltov, Başkır yazarlanmn bttyük bır bölumünün kurşuna dizilerek öldurulduğünu, Yahudi, Kazak, Tacik edebiyatlannın da ağır darbeler yediğini anlattı. Beltov'un yaptığı araştırmalara göre, Stalin döneminde "en sistematik ezme politikası" Ukray "Bu, ahlaki bir görev. Bu bilgiler olmaksızın Sovyet edebiyatının gercekçi bir gonintüsünü elde etmek olanaksız. Bütıin bu isimlerden ve edebiyatımızdaki yerlerinden söz etmedigimiz siırece vicdanımız temizknmeyecektir. Bu açıklamalar öncelikle ölmuş olanlan degil, hayatta olanlan ilgilendiriyor." Devlet \anşması g HIZLI GAZETECİ NECDET ŞEH tö'ru «3/'/? ft/fV£T Ç8şitf semöertne heykelter yapmaian istenrrrtşti. Seyhun Topuz'un "Soyut KompazJsyon" admı taşjyan yaprtı da 4. Levert girişine yerteşOrSmişu. Ne var ki, yeni BoOaz Köprüsu için girişiten yol yapımı çahsmalan sonucu "fopuz'un heykeli sorumsuzca Wr tenara aoMı ve halen yukanda goruldüğu btçimde yerde yatıyoc Topuz'un yaJMtran son hafi. yoneticiterin sanata karşı duyduMan "sevoi ve sorumluluuun" simgesi belki de. Cumhurtyetin 5a yılı için yapılmıştı £ $ J ANKARA (AA) Kültür ve YOK 1 Turizm Bakaniığı Güzel Sanatlar Genel Mudurluğu, "Devlet Fotograf Yanşması"nın uçüncüsünü bu yıl duzenleyecek. Türk fotoğraf sanatmın gelişmesini ve yaygınlaşmasını sağlamak, fotoğraf sanatçılanrun yaratıcı çalışmalanm desteklemek r &ıüroavM,,\ için duzenlenen yanşmaya, siyahTAVRM SIZE beyaz baskı, renklı baskı ve say KARŞi OJİLPi.. dam dallarında katılmabilinecek. v A Amatör ve profesyonel tüm fo \ ANTİVATiM ^ \ vaıe.. toğrafçılara açık olan yanşmada renkli, siyahbeyaz baskı ve saydam dallarında ilk üç dereceyi AĞAC YAŞKEN paylaşanlara ayrı ayn ödül verilecek. 30 x 40 santimetre boyutlannda hazırlanacak baskılar ve 5 x 5 santimetre bo>utunda hazırlanacak saydamların en geç 5 eylul günune kadar katılım formu ile beraber Ankara'da Devlet Güzel Sanatlar Galerisi, tstanbul'da Kadıköy Belediyesi Sanat Galerisi, Izmir'de de Devlet Resim ve Heykel Müzesi Müdürlüğü'ne gönderilmesi gerekiyor. 1 EĞtLtR KEMAL GÖKHAN Ankam Yarıaçık Cezaevi Tiyatrosu, "Billy Budd'*ı sahneliyor Sağduyuyla yasaların çatışması Herman Melville'in "BUly Budd" adlı yapıtını Devlet Tiyatrolan sanatçısı Titrgay Tanülkü yönetti. Tanülkü'nün yorumunda, "BUly Budd"da deniz bir evren, gemi ise küçük bir dünya. Bu büyük evrende cezaevi de küçük bir dünya. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Ankara Yanaçık Cezaevi Tiyatrosu, "Moby Dfck1in yazan Herman Mdvffle'in, "BUly Bmld" adlı yapıtım "Yasalar ve lnsan" adıyla sergiliyor. Galası, 29 haziran çarşamba günu Şinasi Sahnesi'nde yapılan oyunu Devlet Tiyatrolan Sanatçısı Turgay Tanülkü yönetti. Taniflktl, tiyatro eğitimi görmeyen tutuklulann rol aldığı oyunun, "Namuslu bir oyun" olduğunu belirterek, "Taklit yapmalannı de|il, dogaçlama oynamalannı istiyonım" diyor. Tanülkü, bir gemide gecen ve sağduyu Qe yasalar arasındaki çelişkiyi konu alan "Biîly Budd" da denizi evren, gemıyi ise kuçük bir dunya olarak yorumladığını söylüyor. Yönetmen yardımcılığını DTCF Tiyatro Bölümu öğrencisi Okan Şenozan'ın yaptığı oyunda, Billy Budd rolunü Özgür Yücesan oynuyor. Yönetmen Tanülkü, oyun ve oyuncularla ilgili sorularımızı yanıtladı: Neden ;'BU1> Budd"? TANÜLKÜ Biz musamere yapmak değil, belli mesajlar aktaran oyurüar sergilemek istiyoruz. Melville'in bOtün eserlerindeki olay, sağduyu ile yasaların çelişmesi. 1891'de yaalan bu yapıt bir gemide geçiyor. Billy Budd, sağduyunun temsilcisi olan bir genç. Yasalann temsilcisi ise Kaptan Wyat. Kaptan, zorunlu olarak, pişman ola ola, Billy Budd'ı idarna gönderiyor. Bana göre, bu oyunda deniz bir evren, gemi ise küçük bir dünya. Büyük bir evrende, cezaevi de kuçuk bir dünya ve bu cezaevi salt Türkiye'deki cezaevi değil. Bu küçük dunyada gecen olaylan nasıl yorumladınız? TANÜLKÜ Bence, dünyada salt iyilikler ve salt kötülükler olamaz. Bunlann birbirini yok etmesinin önüne kimse geçemez. Yanlış bir düzenin yürümesi uğruna, suçsuzluğunu bildiğimiz halde, sağduyuyu yasalar uğruna cezalandırmayı yeğliyoruz. Bunları sergilemeye çalıştım. Yaşamda salt doğrulann değil, ancak yanlış doğrulann geçerli olduğunu sergiliyoruz. Bireysel kötuluklerden ayn, nedensiz, acımasız, kötü bir guç vardır evrende. Ancak bu duruma katılmalı mı? Nasıl katılmalı? Sorumluluğu kime yüklemeli? Yasalan meydana getiren insanlar olduğuna göre, doğru ile yaniışı, haklı ile haksızı nasıl ayırt etmeli? Bütün yorumu seyirciye bırakıyoruz. Oynnculannız, tiyatro eğitimi almış tiyatrocular değfl. Bu yorumıınuzu sahneye aktarmanız zor olmuyor mu? TANÜLKÜ Provalara başlamadan önce, Billy Budd'ın neden idam edildiğini uzun uzun anlattım onlara. Sonra eseri verdim, 15 gün okudular. Kendilerine göre ince'eyip aralannda tartıştılar. Daha sonra da benimle. Ardından, hep birlikte okuma provası yaptık. Her rolün psikolojık, ekonomik yapısını anlattım onlara. Kahramanların sosyal yaşamlarını, kendi toplumunıuzdan örneklerle anlattım. Provalar bittiğınde ise, gemiyi bir cezaevi olarak duşunmelenni istedim. En çok zorlandıklan noktalar neler oluyor? TANÜLKÜ Onlar için en büyuk zorluk ezberleme. İkincisi ise Türkçeyi doğnı kullanma. Arkadaşlarmdan biri yeterli olmadığında, onu alıp gece gündüz çalıştırıyorlar. Okumada zorİLk çekenlere yardım ediyorlar. Aslında yardım gibi de yapmıyorlar, birlikte çok tatlı bir diyalog kunıyorlar. Benim asıl amacım da zaten bu. Oradaki sert kalıplardan çıkmalannı, bir çiçek özlemini beyinlerinde hissetmelerini istiyorum. Sizin oyunculannızla profesyonel oyunculann sergiledikleri oyunlar arasında ne gibi farklıhklar goruyorsunuz? TANÜLKÜ Okuma provalannda beliriedığimiz doğrulara, bazılan hemen, bazıları da aylarca uğraşıp geliyor. Biz genel doğruyu, genel provada oynuyonız. Genel doğruyu kendileri bulsun istiyorum. Bulamayana da arkadaşlan yardım ediyor. Tekniğini bılmedikleri için, vargüçleriyle oynuyorlar. O zaman, namuslu bir oyun çıkıyor. Örneğin, ağlarken, doğal ağlıyorlar. Çalışırken öyie bir birime getiriyorum ki onlan, farkma varmadan, insancıl ağlıyorlar. Ağlama tekniklerini bilmiyorlar, ama gozyaşlan kendiliğinden geliyor. TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAN DAGA ÇIKAN RESNELI NIYAZIl 1908'OE BU6UN,KOL/>£ASt(ONYÛZ8AŞ?)N(YAZİ BEY,H.AgDULHAMİT'İN İSTtBMr YÖNETİMİNe KARŞI İSYAN ETTİ. İTTİHAT VE TSRAKKİ ÜYESİ OLAN NİYAZİ' 8EY BU KURUUlÇUN DA OHAYIMI AIAGAK, 160 SAOIkl AOAMI İLE G££A/£İ DE($IMOİ YU6OSLAvyA'C>A~) CtAĞlARA ÇlKM/Ş. TI.MEÇÜUTIYEr/N KUftULAAASl IÇİH BA$MAL P/BAN.8ESNELI NlYAZİ BU KONUDA YALMI2 PEĞ/LD/' B/RKAÇ GUN SONRA, B'N8AÇI ENV£R B£Y DE($ONRA ENVER PAŞA) ÎSyAAJ EDECSKTlft. 2O GÜN SONRA, İKINCJ ME$RUTIYET'İN İLANl İLE fSYAM BİTECEK,RESNEU NIWZI,ENVER BEYLBBıRLlKTE"HUB&YET ''UNVANINI 3 Temmuz 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet 3 Temmuz 1938 bedelini altı ayda ödemek suretile şartile mubayatta bulunabilecektir. 19381988 Büyük Şefimizin Mühim karar Sümerbank Yerli Mallar teşekkürleri Istanbul 2 Cumhur Başkanlığı Genel Sekreterliğinderv Reisicumhur Atatürk, kabotaj hakkının Turk bayrağına geçtiği günün yıidönümunde, yurdun her tarafından vatandaşların samimi duygu ve ytiksek sevinçlerini bildiren bir çok telgraf almışlardır. Bundan pek mütehassis olan Atatürk, memnuniyet ve teşekkürlerinin iblağına Anadolu Ajansını memur etmişlerdir. TUTVKLUUMHN TİYKTROSU Ankara Yarıaçık Cezaevi Tiyatrosu'nun sahneledıjjı "Billy Budd" ya da "Yasalar ve lnsan" adlı oyunda gemi, bır cezaevı olarak yorumlanıyor. Billy Budd, gemide sağduyunun temsilcisi. Kaptan Wyatt ise yasalan temsıi ediyor. pazarlannda yapılan tenzilatlı daimi satışlarla beraber hükümetin gösterdiği ucuzluk prensiplerinden bütün resmi ve hususi daireler Rahmetli Ömer Seyfeddinin memurlanmn kolayca istifade hikayelerini onar, onikişer etmeleri için mühim bir karar formalık birer kitap halinde verilmiştir. neşretmekte olan Muallim Şimdiye kadar memurlara Halid kıtabhanesi tarafından veresiye satış sadece bu külliyctın dokuzuncu ve Bahçekapıdaki merkezde sonuncu nüshası da "Tarih yapılmakta idL Yenı kararla ezeli bir tekerrürdür" adı tstanbul üç mmtıkaya altında neşredilmiştir. Yüz ayrılmıştır. Bundan sonra her kırk dört güzel hikâyeyi bir memur, dairesinin bulunduğu arada okumak isteyenlerin bu Kadıkoy, Beyoğlu veya dokuz kitabı almalarını tstanbul satış şubelerinden tavsiye ederiz. Jarih ezeli bir tekerrürdür KUTU5UNDAN CIKAB Her ezzanede bulunur Kutuıu 150 kuruMur Adr» OoloM, Posto Vyta» 12SJ „ 3VVETI HORMOBİN