Katalog

MART 1988 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR tSMAÎL GİJLGEÇ CUMHURİYET/5 iaraea Tiyatrosu perde açacak BSS'te Muammer Karaca'nın ıptırdığı Karaca Tiyatrosu, ünemin en güzel üonlanndan biriydi. 1972'de yatro kapanınca Sular iaresi'ne verilen bina şimdi ıstore ediliyor. Binada tiyatro tkinliklerinin sonbaharda eniden başlaması bekleniyor. L N N A TURAY 1955 yılının mart ayı. Tepebaşı Gazinosu'nda er akşam Safıye Ayla, KristaTde dansöz Nana ar. Zeki Müren'Ie Betgin Doruk "Son Beste"de, Ua Gardner. Clark Gable ve Groce Kelry "Mo;ambo" filraınde buluşmuş. "Avare" ve "Sah1e Işıklan" hafıalardır tstanbul sinemalannı doliuruyor. La!e Smeması'nda "kâmilen renkli, sitemaskop 'Arslan Ynrekli Rişar' gönilmemiş bir muvaffakiyetle de*am edi>or." Ya tiyatrolan Istanbul'un? Onlar her zaman olduğu gibi pek hoş ve afiyette degiller. Yine de parasızlık, salonsuzluk, seyırcinin ilgisizliğj, tüm sıkımılar bir yana her gece aynı heyecanla, aynı çoşkuyla açüır pcrdeler. Ve bir gece, 1955 y\Unın mart aymda bir gece uinelde yepyeni bir tiyatro salonu daha katılır kervana: Karaca Tiyatrosu. Devır Adnan Menderes devndir. "Obati Karakolu"nun unutulmaz Emniyet Amıri Cabbar, Muammer Karaca, "Aman Etnan Bey Duymasra" adh komediyle selamlar tstanbul seyircısim. Muammer Karaca, 1952 yılında sergüemeye başladıgı "Cibali Karakoln" güldürüsünü çeşitli aralıklarla tam 16 yıl sergileyecek ve bir de film yapacakür sonralan. Bu oyun ilk yıllardan başlayarak büyttk bir basan ve tabii para kazandırmıştır kendisine. tşte bu yüzden Tünel'de Fransızlara an bir binanın alt katı tiyatro salonu olarak önenlince fazla düşünmez. Hemen ıki yılhk bir turne programı hazjrlar ve ekonomik açıdan daha da güclenmiş olarak tstanbul'a döner. Muammer Karaca, adını verdiği sevgili tiyatrosu için hiçbir fedakârlıktarı kaçınmaz. Genisüği, döner sahnesi, akustik hesaplan, havalandırrna duzeni, kulisi, rahat koltukları, kısacası her şeyiyle modern bir tiyatro salonudur Karaca. Binanın kimi aksesuan Londra'ya ısmarlatur, duvarlar Bdcika'dan getırtilen yanmaz ve sesi yansıtan eıernıt maddesıyle kaplarurken holde de yerleri Belçika mozayığı süsler. Muammer Karaca o gtlnlerde Cumhunyet Gazttesi'yle yaptığı bir konuşmada şunlan söyler. "Tryatro yapıhstnda, en önce styircilerin rahatca oturup, ttmsîl bittikten sonra arkalanaı oguştaraıaaaalannı (emin edecek hususlan hazırtıyornz. Bilhassa sanne artUÜerinin h«r turlu konforunu düşünertk hareket ettik." Karaca Tiyatrosu dönemin en iyi tiyatro salonlanndan biri haline gelirken Turgut Boralı, Adile Naşll gibi oyuncular da bu tiyatroda yavaş yavaş Y R U R ÖNCE "BUIUNMAZ DAMAT"TA Muammer Karaca'nın (ortada),yıHar önce Kafaca Tıyatrosunda oynadığı "Bulunmaz Damat" Karaca. oyunda Adile Naşrt (solda) ve Zekı Alpan'la bırttkte tamnmaya başlarlar. Celal, Ali ve Gülriz Surori, Adfle Naşit, Scfim Na?it, Toto Karaca, Tevhid BUge, Mnzaffer Hepguler, Gürin Ozipek, Munıvvet Slm topluluğun kadrosunda yer atmaktadır. Muammer Karaca bırbiri aıdına sergüedıgi vodvillerle seyircisini güldürürken salonunda "Saal Altı Tiyatrosu" adh küçuk bir topluluga da yer vererek sanat yaru ağır basan oyunlan ıhmal etmez. Bu arada Avni DUHgil'den Kenter'lere, Mumr Özkul'dan Sadri Alışık ve Genco Erkal'a kadar pek çok tiyatrocu kendı topluluklanyla Karaca Tiyatrosu'na konuk olur. Ancak 1970'U yılların başında düşüş başlamıştır. Toplulukta ünlenen oyuncuların çoju ayrılmış, kendi adlanna tiyatro kurmuşlardır. Kadrolar bölunmüş, televizyonun giderek yaygınlaşmasıyla seyircinin tiyatrolardan elini etegini çekmesıne karşın tiyatro say\sı da anmıştır. Muammer Karaca'mn rahatsıdı|ı da bunlara eklemnce Karaca Tiyatrosu iyice sıkıntıya düşer. Boylece 1972 yılında, binbir emekle kunılan bir liyatro salonu daha perdelerini indirir. Binaya Sular tdaresi talip olur ve güzehm tiyatro. Sular 1daresi memurlannm yemek salonuna dönüşür 1982 yılma kadar da kimse ilgilenmez. îlk kez bu tarihıe Gülriz Sururi "Kaldınm Serçesi" ıçin salon ararken bir sürü güzel anısını taşıdığı Karaca Tiyatrosu'nu anımsar Buravı Beyoğlu'na yakışacak pınl pınl bir "sanat merkezi" haline dönüştürmeyi ıster ve hemen kolları sıvar. Ancak ginşimlen başansu kalacak ve belediye ile anlaşmazlığa düşecektir. Ama Karaca Tiyatrosu bir kez gündemine getmişıir beledıyenın Yıllar surerı sessızlik noktalanacaktır. Boylece restorasyon işlemlen başlar. Şimdi Tunel'den Beyoğlu'na çıkarken sağda, bir ara sokağın hemen girişınde 33 yıl sonra yeniden kum, çakıl ve çımenıo yığını, insaal işçilerinin türküsü var. Karaca Tıyatrosu'nun seyircısine kavuşması için çok az zamanı kaldı. Gelecek tiyatro mevsiminin başında perdelerini bir kez daha ve utnalım ki bu kez kapatmamacasına açacak. Böylelikle Muammer Karaca da "L'nutulmuş bir hoş seda". "tski prograra dergilerindc soluk bir hayal" olarak kalmayacak artık. Sonbaharda. eğer Hsldun Taner'ın Thomas Fasulytciyan'ın ağzından söyledığı o unutulmaz tırad doğruysa yıllardır, o, gecelerı sessizlıkte sahneye dökülüp fısıldaşan replikler, tıradlar, şarkılar ve diyaloglar yerlerine kaçışacaklar. Ve perde açılacak. . uneVdeki bina 1972'de Sular îdaresi'ne verilmişti AAAAAAAA KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK PtKNtK PtYALE MADRA Moskova Virtüozları Ankara ve IstanbuTda Kültur Servtsi Sovyet kemancı Vradimir Spivakov yönetimindekı Moskova Vırtüozlan Devlet Oda Orkestrası, Ankara Sanat Festivali'ne katılmak ve Utanbul'da bir konser vermek ürcre Türkiye'ye geliyor. Dünyamn en ürtlü oda müziği topluluklan arasında yer alan Moskova Virtüozları, 7 nisanda Atatürk Kültür Merkezi Büytik Salon'da tstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nca duzenlenen bir konserle lstanbullu sanatseverlerin karşısına çıkacak. VTadimir Spivakov Tamara Sınyavskaya Daha önce Uluslararası tstanbul Festıvali'ne de katılmış olan toplumara Sınyavskaya, 1%8 9. Dünya luğun ülkemizde vereceği konserleGençlik ve Oğrenci Şenliğı'nde altın re gecen yıllardan taradıgımız sopramadalya, 1969 Varvier (Belçika) 12. no Tamara Sinjavskaya ve 1983 Uluslararası Genç Şarkıcılar YarışMarguerıte LongJacques Thibaud ması'nda birincilik, Belçika Hüküve 11. Uluslararası Chopin Pıyano meti BOyuk Ödülü'nü almıştı. Yarışması'nda birincilik ödülü alan 1970'te Çaykovski Yarışması'nda biSlanislav Bunio konuk olarak kaıırincilik ödülünü başka bir Sovyet salacaklar. Moskova Vinüozlan, 7 ninatçıyla, Yelena Obraztsovaya'yla sandakı Istanbul konserlerinde Mopaylajmıştı. lart'ın 2 Nolu Keman KonçertosuyHenuz Mosokva Konservatuvan'la 12 Nolu Pıyano Konçertosunu, Vina bağlı Merkez Müzik Okulu'nda valdi, Caccini, Carissimi ve Rossini'öğrenciyken 1983 Marguerıte Long nin yapıtlarını seslendirecek. Yanşması'nda birinci olan Sovyet piMoskova Virtüodarı Devlet Oda yanist Stanislav Bunin, 1985'te VarOrkestrası'mn kurucusu olan Vladişova'da gerçekleştirilen 11. Uluslamir Spivakov, 1965 Marguerite Longrarası Chopin Piyano Yarışması'nda Jacques Thibaund Yanşması'nda birincilik ödülüne değer görulmuştu üçüncü, 1%7 Cenova Paganini'yi SevdaCenap And Vakfı'mn düAnma Yarışması'nda ıkinci, 1969 zenlediğı 5. Uluslararası Ankara SaMontreal Yanşması'nda birinci ve nat Festivali'ne katılacak olan Mos1970 Çaykovski Yarışması'nda ikinkova Virtüozlan'nın 7 nısandaki İsci olmuştu. tanbul konserinin biletlerı, 1 nısan1986'da 14. Uluslararas, İstanbul dan başlayarak Ataturk Kültür MerFestivali'ne de katılan Soprano Takezi gişelerinden edınılebilecek. HIZLI GAZETECI NECDET ŞJRPAS/N İLG'Hİ Ö&RSHPIN Mi ŞEN PEKİ fOYlE 8AK61M, FlÇI NÖPETf NtP'R vt KİM TuTAR 7. Pdvpvhi MU 7 . ÇİZGtLtK KÂAÛL MASARACI O O Türk sanatçılann kurduğu Arkadaş Tryatrosu. Haldun Taner'ın "Gözlenmı Kapanm Vazfemi Yapanm" ve Aziz Nesin'in "Oemokrası Gemısı' adhoyunlarıyla Avustralya'da Topluluk Avustralya Sanat Konseyı. Avustratya Turk Demekten Federasyonu ve Sıdney Türk Halkevı'nın ortaklaşa öiHenledığı Avustralya'mn200 kuruluş kutlamalanyia Sıdney Türk Halkevınm 10 kuruluşyıldönumu kutlamalan kapsammöa Taner ve Nesin'in yapıtlarını sarınelıyor Arkadaş Tiyatrosu Avustralya'da j3 AĞAÇ YAŞKEN EĞÎLİR KEMAL Hideyuki Yano, modern dansı Doğufelsefesiyle aîeşlemişü Hep yazgıyla yüz yüze yaşadı JAK DELEON Hideyuki Yano öldu. Yukarıdaki tümce Türk seyitcisine çok şey anlatmavabilir. Hatta bir kısmı, "Kimdi Hideyuki Yano?" benzeri soru çengellerine de takılabiür. Modern dans tarihinin (bırakın tarihini, modern dansın) çok az işlendiği ülkemizde bu soru hiç de tuhaf değil; ama söz konusu ınsan (dunyayı kasıp kavuran modern dans/dans tiyatrosu bileskesınin buyflk ustalarından) Hideyuki Yano olunca en azından "acı"... Pekı, kimdi Hide>uki Yano? 1973'te Paris'e yerleşen bir Japon diye girelim söze. 1976 yüında "MaDanseRituelTheâtiT • adlı bir dans tiyatrosu unitesi kurarak, o güne değin alışılagelmiş modern dans anlayışını Doğulu düşunsel nakışlarla (bir adım, bir hareket, belki yüz ifadesı) ateşleyen bir koregraf. "Hanna", "Requiem", "Salome", "AkaEcarlate", "An Poits de l'Epervier" (Atmacanın Ku>ulannda), "Sillage" (Dümensuyu)başbklı yapımlarla yenı ve çarpıcı bir soluk geürdiğ» soylenir Fransa'ya. 1984'te Lyon Dans Evi'ni kurar ve "Salome için Epilog"u yaratır; 1986'da Paris'te "Salome Trilogyası için Prolog" ve "Işlar ik Tamuz" sahnelenir. Yano, cfsanelere. masallara, mitologvalara tutkundur anlaşılan ve Doğunun gizemi, yazgıcılığı tum yapıllanna "leitmotir' gibi işlenmiştir. "Le Nouvel Observateur"dekı söyleşisinde (20.3.1987) söyle diyordu Hideyuki Ya»o: "Mitoiogyalaria ugnssarn da ugraşmasam da hep vazgı temasıyia yüdtştim; Asyalı otmanın getirdigi Mr şey belki b«," Tıyatroya dans dilinin yerleşmesini sağiayan Yano ılk değildi kuşkusuz. Batının geniş ve boyutlu dans tarihinde "oncesiz ve soarasjz" sayılamazdı. Ama ozelliği (büyuk bir usta olmasımn yanı sıra) hareket dinamiğıni Doğudan alması, Asyalı duyarlılı|ını kimi an "Salome" \e "İştar ile Tamuz" gibi Ortadoğu soylencelerine "kanalize" etmesınde yatıycrdu. Geçen yaz istanbul'daydı Hideyuki Yano. Çok değil, birkaç ay önce Atatürk Kültür Merkezi'nin buyuk sahnesınde ramp ışıklanna çıkmış ve yofun alkış almıştı. Vakit tstanbul Festıvali'ydi ve Murathan Mongan'ın yazdığı "Bjllur K6şk"un koregrafı ve ovnncusuydu Yano. "Billur Köşk"ü Fransa'dan Lulu Menase'nin kurduğu CergyPontoise Sanat Tiyatrosu, Besançon MaCentre Koregrafık Grubu, Orient Express Topluluğu getirmişti ve Turk seyircisi Hkiejuki Yano adlı bir "sanat adamT'nı ilk ve son kez gorme olanağını bulmuştu: Sahnedeydı, ışıklar altmdaydı ve bir aşk efsanesını dans tiyatrosuyla "dile getiriyordu"! Ve Hidejuki Yano oldu. TARtHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAX 27 Mart '\ !fc \ DÜNYA TİYATROLAR GÜNÛ7 •U İ3£Z'P£ SUGÛN, fU< GÜA/Ü \ V LENMıgn. "ULUSLA/SA/SAsf TıyNT&O £fiSnTlJSu" ı \\ /M£^/ i/e SoeuNLAGIN'AJ DUYUfZjJLABtLMeSİ AMAC'YLA GUNDE, ULUSLA£ARASt ÇAPrA TAUINMIŞ 8l& TİYAreC AOAMt, YAZD/Gr B'LDiBıyî OKLiyACAIC , /4Y&ICA HER. ULJ££ t££NC>l LILUSAC 8fLl>llS.!SİA/t, 8>/Z. tlAZtfZLATACAfcn. &UTZJM BUMLAfZ f96Z Y/Li B/£ TASA&IYPf V£ N£ tJ4A SUfSDU/2ULEBfL£ Ğl glCtUMiYO&DU. ANGAK, OUMYA TıyATTSOLAIS NÜ, BU ESKl SAHATA UYtSUAJ S/& SAYGNUİL ÇBY&BK YUZY/LDtR AKSAMAPAN 0ı&. : Verdığı loı/gt ıçın şayın M£TİN SE&E2U 'ye 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet 27 Mart 1938 etmıştır. Matmazel d'Albore'nin çok uzaklardan işitilen şohreti, bnümuzdeki pazartesi gıinu, nadiren lesaduf edilen bir san 'at hâdisesine şahid olacağımızı gösteriyor. kadar değışınemişlir. Işgal edilen fabrikalarda tam bir sükunet hükum stirmektedir. Nizam ve asayişi temin etmek için tedbir alınak lıizumu hissedilmiştir. Grevciler taraftndan ıkaıne edilen nöbetçiler atölyeleri işgai ve fabnkalara girenleri kontrol etmektedirler. 1936 senesi hazıramnda ilan edilen grev esnasmda olduğu gibi çok miktarda ihıilâl bayraklan çekilmemipir. tşgal hareketine pek az grevci ıştirak etmiftir. "BİLLUR KÖ$K"TE Hideyuki Yano. Murattıan Mungan m 'Billur Köşk"unun koregratısını hazırlamış ve oyunda oynamtştı Lulu Menase'nin sahneye koyduğu oyun geçen yıl İstanbul Festıvalı nde sahnelenmıştı kadar kazandığı büytik muvaffakiyetlerle ispat eden Matmazel Lilia d'Albore tarafından verilecektir. Gerek îtalyada, gerek ecnebi Martın 28 inci pazartesi giinu memleketlerdeki saal 18.30'da, Kaza mu vaffakiyetlehle, Ditalya'da "Dante" san 'atındakı mukemmeliyeti cemiyetinin himayesi altında kendısıni dinleyenlere daima olmak üzere, şehrimiz sanat tasdik eltirmiş olan Matmazel meha/Umi şiddetle alakadar d'Albore, Romada, Maestro edecek mahiyette bir konser verileceği haber almmtştır. Bu Mişeli ve Aldo Perini'den musiki lahsil etmiş, bilâhare, konser. genç ttalyan Almanyada Karl Fleş'in kemancılannın en kıymetli mektebinde tahsilini ikmal şahsiyeti olduğunu şinıdiye Bir keman konseri Pariste demir sdnayiindeki Paris 26, Pans maden endüstrisinde vaziyei ögleve