Katalog

30 KASIM 1988 DIŞ HABERLER CUMHÜRİYET/3 Macaristan 'da 'Sosyul Demokrat Harekef kuruldu BVDAPEŞTE (AA) Macaristan'da, parti haline gelebilecek bir "Sosyal Demokrat Hareket" kuruldu. Gözlemciler, Macaristan'da, Sosyal Demokrat Parti'nin 1948'te Komünist Partisi'yle "zorunlu" birleşmesinden bu yana ilk kez benzer bir parti kurulması yolunda büyük bir adım atılmış olduğunu vurguluyorlar. Mihail Gorbaçov, Yüksek Sovyet'in toplantısında konuştu: Eski yapıyı yıkıyoruz sinde çok geniş yetkiler topladığını. bunun da sakıncalı olduğunu belirtmişti. Tepkiler üzerine ilk hazırlanan anayasa değişikliği tasarısının yumuşatıldiğı bildirilmişti. Muhalefet çevreleri, Gorbaçov 'un kurmak istediği güçlü baskanlık sisteminin, Sovyet liderine gereğinden fazla yetkiler vereceğinden yakınıyorlardı. Sovyet resmi haber ajansının (TASS) haberine göre Gorbaçov, yaklaşık 1.500 uyenin katıldığı toplantıda yaptığı 70 dakikalık konuşmada, geçmiş dönemlerdeki baskıları ve otori.er uygulamaları kınadı ve reformlar için destek ıstedi. Gorbaçov, polijik reformların daha fazla ertelenemeyeceğini ve bir an önce uygulanması gerektiğini belirtti. Oldukça guçlü bir devlet başkanı yaratacak anayasa değişiklikleri ile olağanüstü bir otorite yaratmayı amaçlamadığını bildiren Gorbaçov, reform paketinin "tek kişide olağanüstü yetki yogunlaşmasını önceden imkânsız hale getirdiğini" savunarak Yüksek Sovyet'in devlet başkanının kararlarını veto yetkisinin olacağına dikkat çekti. Estonya temsilcilerinin önceki gun merkez komitesinde alınan reformların desteklenmesi kararına karşı çıkmalarını açıkça eleştiren Gorbaçov, "Aşın merkezileşmeyi her zaman eleştirdik, ancak başka bir aşınlığa da saplanmamalıyız" dedi. Ancak Estonya ve başka bazı cumhuriyetlerde tepkiyle karşılanan önerileri şimdilik bir yana bıraktığım belirten Gorbaçov, merkezi hukumet ve yerel hükumetler arasındaki güç paylaşımını belirlemek için derhal 15 cumhuriyctin temsilcilerinden oluşan çalışma grupiarı kurulmasını istedi. Gorbaçov konuşmasının bir yerinde, "Sovyet tarihinde bir devrim doneminde yasıyoruz. Eski yapıyı yıkıyoruz" dedi. Ülkenin, demokrasinin ihlal edilmesinden dolayı büyük insani, politik ve maddi bedeller ödemek zorunda kaldığını belirten Gorbaçov, "1930'lann başından itibaren otoriter yönetim biçimleri kuruldu ve kitleler iizerindeki baskılar ve sosyalist yasallığın ihlal edilmesi yaygınlaştı" dedi. DtJNYADA BUGUN ALİSİRMEN Neden Oluyor? Başbakan Özal Strasbourg'da Kohl, Paris'te Mitterrand ve Rocard ile görüşerek, AT kapılarının kapanmaması için uğraşıyor. Kırk beş bın kömür madencisinin emeklerinin karşılığını vermeyen bir toplusözleşme daha bağlanıyor. SHP cadı kazanı gibi kaynıyor. Okus pokus Ali Topuz başlattığı operasyondan istediği sonucu almış, güya istifa etmiş, bir kıyıda kıs kıs gülüyor. Ama İstanbul'un ve Ankara'nın sokaklarındaki insanlar hâlâ kendilerine ne getireceğıni bilmedikleri bir utkunun esrikliği içinde dolanıyorlar. Ali Sami Yen Stadı'nda Neuchatel Xamax'ı 50 yendikten sonra, UEFA kararıyla üçüncü maç oynamaya zorlanan Galatasaray'ın itirazı kabul edilmiş ve cim bomların tur atlamalan üçüncü maça kalmadan kesinleşmiştir Pazar gecesi, herkes televizyonun başındaydı, herkes nefesini kesmiş Zürich'den gelecek haberi bekiiyordu. Ne var ki, sonuç spor magazin programında belli olmayınca Galatasaray'ın zaferini bant şeklinde Çetin Altan'ın altına sokuşturuverdiler, olayı anında öğrendik. Sonrası... Sonrasını hepimiz biliyoruz, büyük kentlerimizde sabahlara kadar süren şenlikler, gazetelerde olayın boyutunu aşan manşetler, tıpkı maçın ve iptal kararının ertesinde olduğu gibi. İşin garibi, topuzun kantarının kaçtığını toplum içinde ya kimse görmüyordu ya da görenler iyice azınlıktaydılar. Ama dışardan bakıldığında, gelişmelerdeki çarpıklığın hemen ayırdına varılabiliyordu. Nitekim, Fransa gezisi dolayısıyla Başbakan ile konuşan Le Monde muhabirleri de spor olayının boyutlarını çok aşan bu tepkiyi, AT'ye aday olan Özal'a soruyorlardı. Sayın Özal ise yanıt olarak, "Haklısınız, tepkiler çok abartılmış ve aşırıdır" diyordu. Doğrusu yanıt doğru olmasına doğruydu da, acaba Sayın Özal'ın bu yanıtı böylesine rahatlıkla yapıştırmaya ne denli hakkı vardı? Gerçekten yanıt doğruydu. Türkiye'de son zamanlarda futbol maçları Latin Amerika ülkelerini andıran tepkilere yol açıyordu. Futbolun çağımızın güzel gerçeklerinden biri olduğu yadsınamaz, ama bu olguya gösterilen tepkinin aşırılığı, oyunun güzel özelkğine karşın yine de üzerinde uzun uzun düşünmeyi gerektiriyor. Olayı, uluslararası alanda az kazanan bir toplumun sonradan görmüşlüğüne bağlamak doyurucu bir açıklama getirmekten uzak. Çünkü geçmişte de çok kazanmıyorduk, ama ispanya'yı yenerek 1954 Dünya Kupası finaline kalmamız, bir zamanların yenilmez takımı Macaristan'ı dize getirmemiz de sevindiriciydi, ne var ki, toplumun tepkisi son olayda ulaştığı kerteye yine de varmamıştı. Üstelik de Galatasaray ilk kez çeyrek finale de çıkmryordu. Bu durumda tepkinin nedenini başka bir yerde, toplumun yapısında aramak gerekir. isterseniz olaya önce, Avrupa'nın spor alanında yaşadığı bir dış örnekle yaklaşalım. Anılardadır, 1985 yılı 5 haziranında Belçika'da Heysel Stadı'ndaki maçta, İngiliz yandaşların çıkardığı olaylar üzerine 38 kişi yaşamını yitirmişti. Ustelik son yıllarda azıtan ingiliz seyircinin, günün birinde bir yerde olay çıkarması da bekleniyordu. Hooligan adı verilen bu gençler her gittikleri yerde kavga çıkarıyor, etrafı yakıp yıkıyorlardı. Kimdi bu hooliganlar? Olay sırasında, o günlerde Lxındra muhabiri olan arkadaşımız Ragıp Duran, hooliganın anatomisıni şöyle çıkarıyordu: Yaşı genç. Zekâ yaşı geri. Toplumsal yaşamı yoksul. Başkasına ve kendisine saygısı yok. Kaba güce tapıyor. Ve %96'sı işsiz. Hooliganların birdenbire Margareth Thatcher doneminde patlama yapmaları da rastlantı değil. Çünkü Demır Leydi 6 yıllık uygulaması sonunda (1985 itibariyle) işsiz sayısını 1.2'den 3.2 milyona yükseltmiş. Aynı dönem içinde ingiltere'de milli eğitime ayrılan fon ile birlikte kitap satışları da düşmüş. Politika, Türkiye'de uygulananın aynı, sonuç da, tepki de. Üstelik Türkiye'de sekiz yıldır toplumun tepki dengesi veya başka bir deyişle tepki ekolojisı de bozulmuş. Siyasal eylemlere, serv dikal çalışmalara, derneklere, oğrenci derneklerine kısıtlama getirilmiş, yoksulluk, işsizlik artmış, kitap satışları azalmış, burjuvasından proleterine uzanan lümpenleşme süreci hızlanmış, çarpık tepkili baskı altındaki insanlar arabeskin vıcık çamurunu kulaçlamaya başlamış. Bunlar yetmezmiş gibi, yönetıciler tepkiyi spora kanalize etmenin tüm yöntemlerini kullanmışlar. Futbolu, yaşamı güzelleştiren estetik, mücadele gücünü geliştiren bir olay olmaktan çıkarıp propaganda ve beyin yıkama aracı haline getirme sürecini hızlandırmışlar Nitekim Galatasaray'ın Xamax'ı yendiği maç, o gün Turgutvizyondan tam iki kez banttan yayımlandı. Galatasaray'ın gollerini o günden bu yana en az on beş kez yineleyerek yayımladılar. Turgut Bey olayı, Türkün zaferi olarak ilan etti. Galatasaray'ın yengisi 9 kasım gecesi TV 1'de saat 20.00 haberlerinde tam 15 dakika süreyle birinci haber olarak verildi. Naim'i özel uçakla Seul'den aldırtan ve ulusal karşılama töreni düzenleyen Turgut Özal, Galatasaray olayını da alabildiğince sömürdü de sömürdü. Bu durumda, tepkideki çarpıklığı vurgulamanın doğruluğunun altını çizmekle birlikte, Özal'ın bu vurgulamayı yapabilecek en son kişi olduğunu söylemekle. pek haksızlık etmiyoruz galiba. İrarfda 31 komüniste idam PARİS (AA) Iran 'da komünist Tudeh Partisi'nin 31 üyesinin Iranlı yetkililerin emri üzerine idam edildiği bildirildi. Partinin AFP'ye yaptığı açıklamaya göre, idam edilenler arasında siyasi büro üyesi üç kişi, parti yayın organı müdürü ve iki subay da bulunuyor. Albay Seyfullah Giasvand dahil merkez komitesinin diğer dokuz üyesinin de idam edildiği kaydediliyor. Sovyet yanlısı Tudeh Partisi, Şah Rıza Pehlevi'nin devrilmesiyle sonuçlanan devrim öncesi dönemde îslamcılarla işbirliği yapmışü. Sovyet lideri, anayasa değişikliklerinin kendisine çok geniş yetkiler tanıyacağı yolundaki eleştirileri yanıtladı "Yüksek Sovyet, Başkanın kararlarını veto edebilecek" dedi. Gorbaçov, geleneksel kolektif liderlik ilkesinin de korunacağını söyledi. Gorbaçov, Estonya ve diğer bazı cumhuriyetlerde tepki ile karşılanan anayasa değişikliği önerilehni ise "şimdilik bir yana bıraktığını" söyledi. Dış Haberier Servisi Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov dün toplanan Yüksek Sovyet'te (Sovyet Parlamentosu) yaptığı konuşmada, "Sovyel sistemi içinde geleneksel olan kolektif liderlik ilkesinin korunacağını ve Yüksek Sovyet'in devlet başkanının kararlarını veto etme hakkına sahip olacagını" söyledi. Bilindiği gibı Gorbaçov'un anayasada yapılmasım önerdiği değişiklikler tepki yaratmış ve bir dizi çevre, Sovyet liderinin, kendi Humeynili ve yeşil bayraklı gösteri Azerbaycan ABD, kararında ısrarlı Arap ülkeleri, BM toplantısmın önceden planlandığı gibi 1 aralıkta değil, daha ileri bir tarihte Cenevre'de yapılmasına uğraşıyorlar. Dış Haberier Servisi ABD'nin, BM'de konuşma yapmak uzere bu ülkeye gitmek isteyen FKÖ lideri Vaser Arafat'a,vize vermemesine tepkiler sürerken ABD yönetimi kararında ısrar ediyor. Arap ülkelerinin, Filistin konulu toplantıyı Cenevre'ye aldırma çabaları da hızlandı. Arafat, "Filistin Halkı İle Dayanışma Günü" dolayısıyla BM'ye gönderdiği mesajmda, ABD'nin tutumunu "saldırgan" olarak rüteleyerek, bu uluslararası organın tüm üyelerini, Washington'a karşı çıkmaya çağrıdı. FKÖ lideri mesajında: 'ABD yönetimi, cografi tehdit, mali şantaj ve siyasi baskı yöntemleriyle uluslararası hukuku çigniyor ve BM'yi kendi amı ve isteklerine hizmet eden bir rehine olarak tutuyor" dedi. BM Genel Kurulu Başkanı ve Arjantin Dışişleri Bakanı Dante Caputo de Arafat'ın mesajının okunmasından önce yaptığı açıklamada, ABD Dışişleri'ne rağmen BM'nin FKÖ liderini dinleyeceğini söyledi. AA'nın haberine göre BM'nin 15 ülkeyi bünyesinde bulunduran "Ev Sahibi Ülke Komitesi", ABD'den kararını tekrar gözden geçirmesini istedi. Komitenin başkanı Kıbrıs Rum yönetimi temsilcisi Konstantin Muchutas, Arafat'ın durumunun ABD yönetimince yeniden değerlendirilmesini istedi. Aralannda Çin Halk Cumhuriyeti, SSCB ve Ingiltere temsilcilerinin de bulunduğu komitede ABD'li uye dışındaki tüm üyeler tarafından imzalanan ortak bildiride, "Arafat'a vize verilmemesinin BM ile ABD arasında imzalanan anlaşmalann ihlali anlamına geldiği" vurgulandı. Bu arada, BM'nin hukuk danışmanı, ABDnin Arafat'a vize vermemeye hakkı bulunma Arafat'a vize verilmemesine tepkiler büyüyor Fitzıvater görevde kalaeak WASH1SGTON (AP) ABD'nin 20 ocakta görevi devralacak olan yeni başkanı George Bush, Beyaz Saray Sözcülüğü görevini halen yürutmekte olan Marlin Fitzwater'ın bunu sürdüreceğini açıkladı. Bush, bu konudaki tercihini açıklarken, "Bence en iyisi odur" şeklinde konuştu. Dış Haberier Servisi Sovyetler Birliği'nde huzursuzluğun devam ettiği Azerbaycan Cumhuriyeıi'nin başkenti Baku'da önceki gun düzentenen 100 bin kişilik gösteride, yaklaşık 800 kişinin güvenlik guçleri tarafından tutuklandığı bildirildi. BBC ve AP'nin haberlerine göre gösieride bazı gruplar, yeşil bayraklar ve İran'ın dini Yüksek Sovyet toplantısında, lideri Ayetullah Humeyni'nin reGorbaçov'un haziranda parti simlerini taşıdılar. Ermenistan'ın konferansındaki önerileri doğrul başkenti Erivan'da ise muhaJefet tusunda geliştirilen seçim yasasın liderlerinden Serafi Gregoryanti da ve anayasada değişiklik yapan ın tutuklandığı haber verildi. tasarı ele alınıyor. Erivan'da dün bir grup gösterici ile guvenlik guçleri arasında çıkan çatışmada da 10 kişinin yaralandığı bildirildi. AP'nin haberine göre Sovyet hukumeti organı "Izvestia" Gazetesi'nde, Baku'da önceki gün düzenlenen gösterinin liderlerinden 26 yaşındakı Memet Panakov'la dığını, çünkü FKÖ liderinin vize talebinin yapılan bir söyleşi yayımlandı. Izvestia muhabiri, Panakov'a, Ba"BM merkezini kapsadığım" bildirdi. ku'daki gösteride neden yeşil bayABD'li iki avukatın da Amerikan Arap raklarla Humeyni'nin resiralerinin dernekleri adına kararın iptali için mahkemeye taşındığını sordu. Panakov, bu sobaşvurmak için hazırlıklar yaptığı öğrenildi. ruya yanıt olarak protesto gösteBM'deki Arap ülkeleri temsilcilerinin de ka rilerinin, liderlerinin bu şekilde rararın geri alınması ya da toplantının planlan dikal İslama çağrı yapılmasına dığı gibi 1 aralıkta değil, daha ileri bir tarihte karşı olduklarını söyledi. Cenevre'de yapılması yolundaki yoğun çalışAA'nın Tahran kaynaklı habemalarını sürdürdükleri belirtiliyor. rine göre Ermenistan ile AzerbayÖte yandan ABD Dışişleri Bakanlığı Söz can sosyalist cumhuriyetleri aracüsu Charies Redraan, Arafat'la ilgili karann sında dağhk Karabağ özerk bölnihai olduğunu ve değiştirilmesinin söz konu gesiyle ilgili anlaşmazlık ve bölgesu olmadığını bildirdi. Redman karann, ABD deki olaylara geniş yer veren tran yasalarına, yönetimin politikasına ve ABD basını, Azerilerden yana tavır alyurttaşlarının güvenliğine verdikleri önem ne maya başladı. deniyle alındığını kaydetti. Hükumete yakınlığı ile tanınan Bu arada, BM Genel Kurulu Hukuk Komi Cumhuri İslami Gazetesi, Azertesi, önceki gün FKÖ ile Guney Batı Afrika' baycan'daki olayları değerlendirnın özgürlüğü için savaşan SVVAPO örgütü diği başyazısında, dağlık Karabağ nün BM'deki diplomatik statülerinin güçlen bölgesinin Azerbaycan'ın "aynldirilmesini öngören iki karar aldı. maz parcası" olduğunu belirtti. ParisHe grev PARİS (AA) Paris bölgesinde ulaşım ' '} '" sektöründe grev sürerken başkent ve banliyölerinde trafık felce uğradı. Ödün vermemekte direnen hükümet, çözümü, ulaşımm bir bölümünün askeri kamyonlarla yapılmasında buldu. Yaklaşık üç aydır grevlerden bıkan halkm ulaşım sorununun 400'e yakın askeri kamyonla giderilmesine çalışılıyor. Suriye, Beyrııt'ta operasyvn başlattı BEYRUT (AA) Suriye askerleri, Batı Beyrut'ta Hizbullah örgütüyle EMEL milisleri arasında beş giindür devam eden kanlı çarpışmaları durdurmak için geniş çaplı bir operasyon başlattı. Batı Beyrut 'ta yaklaşık 600 Suriye askerinin arama yaptığı ve silahlı 300 kişinin tutuklandığı kaydedildi. Iran yanlısı Hizbullah örgütü iie Suriye yanlısı EMEL milisleri arasında perşembe günü başlayan çatışmalarda, en az 29 kişinin öldüğü, 72 kişinin de yaralandığı bildiriliyor. MÜKEMMEL TELEVİZYON 56 ekran, renkli. 17 sistem. Kanallan otomotik aror. Yoyın sistemlerini kendi seçer. 16 ayn programı hafızasına alır. Renk, ses, ışık ayarlannı kendi yopor. Dilediğiniz saatte kendiliğinden kapanır. Tomomen otomatiktir. En yokın Arçelik Yetkili Sotıcısma başvurun. Mükemmel televizyona bir an önce kavusun. RTV213 (Uzaktan kumandalı) ARÇELIK ARÇELİK Peşinat 180.000 TL 200.000 TL RTV214 INGHTERE Vade llay 11 ay Taksft 180.000 TL 200.000 TL Denktaş, Avam Kamarası'nda konuştu K K T C Cumhurbaşkanı, Kıbrıs Rum yönetiminin başında kim bulunursa bulunsun sorunu çuzme niyetinde olmadığını söyledi. EDİP EMİL ÖYMEN LONDRA KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktas, geçen hafta Kıbrıs Rum yönetimi lideri Vasiliu ile yaptığı görüşmelere ilişkin İngiliz Avam Kamarası üyelerine bilgi verdi. Parlamentonun Avam ve Lordlar Kamarası'nın iktidar ve muhalefete mensup üyelerinden oluşan "Kuzey Kıbns'ın Dostları Gnıbu"nun davetlisi olarak Londra'da bulunan KKTC Cumhurbaşkanı, "Rum tarafı, hangi liderle olursa ülsun. sorunu çözmek islemiyot" dedi. Rum yönetiminin, kendilerini meşru Kıbrıs hükümeti gibi görüp diğer yandan da BM'de eşit düzeyde KKTC ile oturup görüştuğünü hatırlatan Denktaş, Yeorgios Vasiliu'yu "sadece gulümseyen medeni bir yüz, centilmen ve kültürlü" olarak tanımladı. "Vasiliu da aynen Kipriyanunun söylediklerini söylüyor" diyen Rauf Denktaş, şoyle konuştu: "1963 öncesi koşullara dönmek istiyorlar. Buna razı olamayız. Adada iki insan hakkı çarpısmaktadır. Rumlar istedikleri yere gidip yerleşmek istiyorlar, ki bu onların hakkıdır. Ama biz de Rum toplumu içinde kaybolmak istemijoruz. Bu da bizim hakkımızdır." KKTC Cumhurbaşkanı Denktaş, iki kesimli federasyon fikrinden taviz vermeyeceklerini de vurguladığı konuşmasında, Kıbns sorununa ilişkin İngiltere Dışişleri Bakanı Sir Geoffrey Howe'ın çeşitli zamanlarda yaptığı konuşmaları da eleştirdi. Rauf Denktaş'tan sonra söz alan İngiliz İşçi Partisi miiletvekillerinden Andrevv Faulds da lngiliz hukumetinin Kıbrıs'taki gerçekleri görmezlikten geldiğini belirterek Kıbrıs konusunda hiçbir bilgileri olmadığını öne sürduğü İngiliz parlamenterleri "cehaJetle" suçladı. ŞamirPeres pazarltğı KAHİRE (AA) İsrail Başbakanı tzak Şamir'in, kurmak istediği geniş tabanlı koalisyon hükumetine katılmaya razı etmek için dışişleri ve savunma bakanlıklarını İşçi Partisi'ne bırakmayı önerdiği bildirildi. İsrail Radyosu, bu öneriler çerçevesinde, İsrail 'de, hükümetin asıl sorumluluğunu üstlenen "iç kabine"nin yetkilerinin arttırümasım ve bu "iç kabine"deki sandalye sayısının iki parti arasında, Likud'a yalnızca bir sandalye fazla kalacak biçimde eşit olarak paylaştırılmasını önerdiğini bildirdi. Afganistan SSCBmücahit diyaloğu Dış Haberier Servisi Atganistan'da yönetime karşı mucadele eden mucahit liderlerinin onumüzdeki uç gün içinde Sovvet yeıkililerle ikinci goruşnıeyi yapacakları bildirildi. SSCB ve Afgan mücahit heyetleri arasındaki görüşmelerin gündemi konvısunda bir bilgi verilmezken, görüşülecek konular arasında savaş tutsaklarının değişimi ve Sovyet birliklerinin çekilmesinin bulunduğu kaydediliyor. AA'ntn haberine göre, önceki gün bir göruşme yaptıkları haber verilen SSCB ve mücahit temsilcilerinin, yeniden Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde bir araya gelmeleri bekleniyor. Afgan mucahitlerinin bir sözcüsü, iki taraf arasında yapılacak ust düzey gorüşmelere katılacak uç kişilik mücahit heyetine Mucahit Itıifakfnın donem başkanı Burhaneddin Rabbani'nin başkanlık edeceğini bildirdi. Demjanjuk 'un avukatı intilıar etti KUDÜS (AA) İsrail'de yargılanan Sazi savaş suçlusu John Demjanjuk 'un . avukatlarından Dov Eitan, Kudüs'teki resmi bir binanın 15. katından atlayarak intihar etti. Polis sözcüsü Rafı Levy, eski bir böige yargıcı olan Eitan 'ın, dün saban TSİ 08.30 sulartnda öldüğünü açıkladı, ancak olayla ilgili başka ayrmtı vermedi. ARÇELİK