Katalog

9 TEMMUZ 1987 KÜLTÜR YAŞAM HAYVANLAR İSMAtL Gİ'LGEÇ CUMHURÎYET/5 \AYIN DÜN1ASINPA İNCELEME ARAŞTIRMA YÖNETEN ŞAHİN ALPAY "Engeller ve ÇözHmler" Siyasal yazınımıza, Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi, Türkiye Jzerine Araştırmalar, Tarih Açısından 12 Mart, Siyaset Yazıları ve Geçiş Dönemi Türkiyesi gibi değerli eserler katan İsmail Cem, sosyal demokrasi konusunda da düşünce üreten, düşüncelerini yayımlayan çok az sayıdaki aydınımızdan biri. Cem, 1984'te yayımladığı Sosyal Demokrasi Nedir? Ne Değildir? adlı çalışmasından sonra şimdi de büyük çoğunluğunu son 34 yılda yazdığı yazıları, yaptığı konuşmaları "Engeller ve Çözümter" başlıklı son kitabında topladı. Kendisiyle bu kitabı ve düşündürdükleri üzerine konuştuk. Sayın Cem, Türkiye'de sosyal demokrasinin bunalımdan çıkmasmın, "yabanalaşmadan" kurtabnasınııı ancak "ideolojik kaynagma dömnesi" Ue mümkiu otabOecegiııi (s.15) söytöyonunuz. Sosyal demoknsiııiıı jvbanalaşaus oldağn, dönmesi gerekn ideolojik kaynak oedir? CEM Sosyal demokrat ideoloji geleneksel işçi hareketinin 19. yüzyıl sonlannda özgürlükçü ve çoğulcu demokrasiyle bütünleşmesinde biçimlenmiştir. Çok özet olarak, "eşitlik" ve "özgürlük" ideallerinin çoğulcu bir çerçevedeki bütünlüğudür. Sosyal demokrat ya da birçok Batı ülkesinde eş antamlı tanınıyla çoğulcu sosyalist partileTİn pratiği içinde ideolojik esaslar gelişmiştir. Her ülkenin kendine özgü koşulları nedeniyle bazı farklılaşmalar taşımakla beraber, ideoloji evrensel geçerliği olan temel doğrularını, temel tercihlerini zaman içinde netleştirmiştir. Bunlardan başlıcaları şöyle sıralanabilir: Öncelikle emek dünyasının hareketi olmak, çoğulcu demokrasiyi vazgeçilmez amaç benimsemek; ekonomik ve sosyal dengelerin devrim değil, evrim yoluyla ve çalışan kitlelerin yararları doğrultusunda sürekli değişimini öngörmek; siyasal, sendikal, bireysel, dinsel özgürlüklere bir bütün olarak sahip çıkmak; katılımcı ve çoğulcu toplum modelini geliştirmek gibi... Olaya Türk sosyal demokrasisinin güncel sorunları açısından bakarsak, şunlar söyienebilir: de ise en azından pratikte, ancak istisnai olarak başvurulan bir araçtır. Sosyalleştirme konusunda Batı Avrupa komünist partilerinin son yirmi beş yılda sosyal demokrat düşünceye yer yer yaklaşan bir evrim geçirdiği, tartışmaya açık bir varsayım niteliğiyle bazı düşünürler tarafından ortaya konmaktadır. Sosyal demokrasi sadece bir ekonomik doktrin değildir (s.17) diyorsunuz. Sizce sosyal demokrasinin ekonomik doktrini nedir? CEM Sosyal demokrasinin ekonomi doktrini ya da politikası, onun sınıfsal, sosyal ve siyasal amaçlı üç temel tercihi doğrultusunda biçimlenmiştir: Ekonomiye genel yaklaşım toplumun bir butun olarak yararlarını gözetmekle beraber. sosyal demokrasinin sınıfsal öncelikler sıralamasının paralelindedir. Ekonomi. öncelikle kitlelerin yararları doğıulıusunda, çalışan toplum kesitlerinin yararları uyarınca bieimlenecek, yönlendirilecek ve yönetilecektir. Butun ekonomik tercihlerde, öncelikle temsil edilen kitlelerin yaran çok önemli bir parametredir. Sosyal demokrat ekonomi politikasında "guvenlik", "dayanışma", "sosyal adalet" gibi kaygılann önde olması, temeldeki sınıfsal tercihin yansımalarıdır. Sanayileşme \e büyüme sadeDEVLETMÜLKİYETİ "Büyük ürttim araçlanmn devlet mülkice dar anlamıyla bir ekonomik yetinde olması, komünist parrilerde "amaç) sosyal demokrat ya da hedef değildir. Sosyal ve siyasal çoğulcu sosyalist partilerde ise, en azından pratikte, ancak istisnai özü olan, kültür boyutu olan stratejik tercihtir: Sosyal demokolarak başvurulan bir "uraç'tır." rasinin özgün dunyası sanayidir; cu sosyalistler emeğin "kitle" Sosyal demokrat harekette emek sol bir ideoloji olarak sanayi ile partisidir. Başka bir tanımla, ağırlığını Türkiye gerçeklerindegelişmiş, sanayiden gücünü alemek ağırlıkh kitle partisidir. arttırmak, hareketin sağ ve sol mıştır; her yeni fabrika, sosyal Komünist partilerin genel yaksapmalardan kendini sakınmasıdemokrasi adına kazanılmış yelaşımında, komünist ülkeler topnı, daha gerçekçi ve halka yakın ni bir mevzidir; her tuten fabriluluğunun ideolojik ve siyasal politikalar izlemestni kolaylaştıka bocası, sosyal demokrat bir tercihleri elbette belirleyici olmarır; partinin dinamizmine katkı çekirdeğin varlık belgesidir. Soyan, ama bir ölçude dikkate alısağlar. Düzene uyumun değii. lun "ideal" dünyasının, insan ve nan bir yer sahibidir. Sosyal dedeğişimin politikaları, hareketin ahlak anlayışının. guvenlik, iş, mokratlarda boyle bir eğilim ya yurt düzeyinde ses getirmesini, sosyal adalet beklentisinin temel da kaygı yoktur. gündem belirlemesini, iktidar olkaynağı, sanayidedir. masını kolaylaştırır. Komünist partilerin ideolojik Sosyal demokrasinin temel sikimliğinde, Marksist düşünceler Sosval demokrat partilerin yasal tercihi olan "çoğulcu detartışılmaz bir önceliğe sahiptir. çoğuku demokrasiyi benimsemis mokrasi" sınıfların çokluğunu Sosyal demokrat partilerde ise sosyalist partiler olduğunu sö\vesınıflaradavalı demokrasinin Marksist yaklaşımlar daha çok lüvorsunuz. Bu tanınıı kabul varlığını tehlikeye duşürebilecek bir temel tahlil aracı işlev indedir edersek, Batı ülkelerinde çoğultoptancı devletleştirme anlayışınve sosyal demokrat kimlikte sicu demokrasiyi beninısemiş dan sosyal demokrat ekonomi yasal liberalizmin de bazı örnekFransız, İtalyan, İspanyol, İsveç politikasını uzaklaştırmıştır. Öte te Almanya gibi dinsel inanışvb. komünist partileri ile bu ülyandan çağdaş ekonomilerin ların insancıl ve eşitlikçi özellikelerdeki sosyal demokrat /soskarmaşık mekanizmaları, kitle ğinin de önemli payı vardır. yalist partiler arasında ne gibi bir yararı doğrultusunda ekonomiBuyük üretim araçlanmn devfark var? nin yönlendirilmesi için, devletlet mulkiyetinde olması, son zaleştirmeyi mutlak biı zorunluk CEM Çoğulcu demokrasi manlarda yumuşatılmış olmakolmaktan birçok durumda çıkaryi benimsemiş komünist partile la beraber komünist partilerinmıştır. Bütçe politikaları. vergiri, öncelikle '"sınıf' partisidir; de bir amaçtır. Sosyal demokrat leme, planlama, özendirme gibi sosyal demokratlar ya da çoğul ya da çoğulcu sosyalist partileryöntemlerin üretimi ve paylaşımı yönlendirmedeki etkinliği giderek artmıştır. Sosyal demokrat partiden kimi yerde "işçinin siyasal hareketi" kimi verde de "emek ağırlıkh kitle partisi" olarak söz ediyorsunuz. Özellikle çoğunluğtın köylii olduğu Türkiye gibi bir toplumda bu iki tanım arasında dağlar kadar fark yok mu? CEM İlki daha dar kapsamlı, ikincisi daha geniş kapsamlı olarak aynı sosyal demokrat gerçeğin ifadesidir. kaynağında ve çıkışında işçinin siyasal hareketi olan sosyal demokrasi, kendi evrimi içinde emek ağırlıklı kitle partisine va da emeğin kitle partisine dönuşmüştür. Ama dar anlamıyla işçinin siyasal hareketi olmak özelliğini de içeren bir gelişmedir bu. HABERLER KİM KİME DUM DUMA BEHtç AK PtKNİK PİYALE MADH4 f c,ü OEJBeK. DE ^ V 1 , W\ ° AAAAAA ASLADI • NE.DE ÖLİZEL > s ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACI Cİ^ AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR f Lfı« ırM A T ve Sosyal Politikalarumz Polith KEMAL GÖKHA\ ryem Koray Alper Topçuoğlu,Sosyal itika, hmir 1987. FARUK ŞEN Türkiye'nin AT'ye tam üyelik için başvurduğu bugünlerde gerek Avrupa'da gerek Türkiye'de üyelik açısından tartışılan konulan Türk ekonomisinin AT'ye uyumu, Ulkedeki siyasal ve hukuksal açıdan son gelişmeleri oluştururken, gündeme gelen iki konu yeni tartışmaları da beraberinde getirmektedir. Ilk olarak Müslüman bir ülke olarak tanımlanan Türkiye'nin, 52 milyonluk nüfusu ile 320 milyonluk Hıristiyan kitleye katılmasının sorunları tartışma alanına gelirken, diğer bir konu da Türkiye'nin sosyal yapısı ve bu yapıdaki değişmeler için atılacak adımların AT fonlanna getireceği ekonomik yükler olmaktadır. Özellikle üç Akdeniz ülkesinin AT'ye girmesinin getirdiği ekonomik sorunlar ve sosyal yapılannın belirü ölçüde Türkiye ile olan benzerlikleri konuya yeni boyutlar kazandırmaktadır. Türkiye'nin ekonomik yapısı ile ilgili birçok bilimsel araştırmanın bulunmasına karşın, sosyal yapısı ve sosyal politikasına yönelik araştırmaların aynı boyutta olduğunu söylemek zordur. Sosyal yapıya ilişkin bazı spesifık konular kimi araştırmacıların eserlerinde yer alırken, yeni verüere ve bunlann AT üyeleriyle karşılaştınlmasına ülicemizde az rastlanmaktadır. ha az işlenmıs. Karşılaştırmalann gereği, gelişmiş ülkelere ilişkin verilerin de ve 5. bölümler oluşturmakta. yer aldığı kitapta Türkiye'nin Ülkemizde issizlik sorunu, en sosyal yapısı açısından eksiklikdüstriyel ilişkilerin düzenlenmeleri ve sorunları geniş ölçüde orsi, toplu pazarlıklar oldukça getaya çıkmaktadır. Bu araştırma niş bir kapsamda incelenmekte. incelenirken, Türkiye'nin YunaMeryem Koray Endüstri İlişkinistan, Portekiz ve İspanya ile leri adını taşıyan bir başka esekarşılaştırmalı analizlerinin ekrinde derinlemesine incelediği sikliği bir kez daha kendini dubazı konuları bu kitabında da ele yurmaktadır. Bu ihtiyacın sosyal alıyor. Bir ders kitabının sınırlabilimcilerin yeni araştırmalarına' rını aşan kitabın en zayıf yönüyol açacağını umarız. Geniş bir nü de gittikçe önem kazanan gekaynakçaya sahip bulunan kitalir dağılımı konusu oluşturmakbın, konusunda önemli bir açıta. Bu konudaki veriler ve yo ğı kapatacağına ve yeni tartışmarumlar diğer konulara göre dalara ışık tutacağına inanıyoruz. Zı du^uneduesari, bakalım bizim „ uaİrirz loctırt sund, bu ıjaz sıcağında.,ta ^** *** ' ^"'» J.3 L i . 4 ^ . ' J.'l«İADr TARİHTE BUGÜN MİMTAZ ARIKAIS 9 Temmuz Yakup Kepenek 12 EYLÜL 'ÜS EKONOMİ POLİTİĞİ VE SOSYAL DEMOKRASİ, V Yavınları, mavıs 1987, 169 s. C I ^ İ H L R İ Y E T KITAP KULUBL'NDEN AY1X EJS ÇOK SATAİS KÎTAPLARI ÖYKÜ 10.6.19877.7.1987 Sıra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kod 022.186 002.313 124.263 124 269 002.311 097.491 022 067 066 053 064 963 064 964 Kitabın Adı/Yazan Yokuşu Tırmanır HayatJlşıl Özgentürk Maçinli KB için EWAzb Nesin Bozkır Gellnl/Beklf YıMa Kaçakçı Şahan/Bekk Yıldız MemtekeUn Birimle/fczlz Nesin Kırk Oda/Muratlun Muagaa Dunyadan Hr AtJı Betfi/Bekir Yılda Korkuyu Beklerken/Oİuz Atay Mahşeri İnsanlan/Baklr YıMız Kara Vagon/Bekir Yıldız Flyatı 840950 4204209501250840 MISIR KOÇANINDAU YAPtLAM PİPOYA PATENT ALIMOl. KUZEY AME&tcA KIZtLDERILİLERiNtN UZUM ZAMAMD/e MJLLAMD'â' Pi , ^, /°O, /İ.A: KEZ KfZİSTVP KOLOMB TABAF/NDAM GÖeÜLMUfTU SOMRAld YÜZY/L ^ ~ ^ J ) } LA8.DA AVR.UPA \/e ASYA'YA YAYILAU P/POMUAf YAY6W HAM MAPDE .• ,İ^£J^/ St KtGAZ, ŞıMfı/Z,GÜLASACi OLA^AKl^ B^&LI&TE, LÜLErAŞf . '^T^'" (ESICJŞEHİZ'DE ÇıKAAl') l/E ÖZELLJKJE BRlAK AĞACI (KALMlA LArrFOLf, EN DS6E/eLiLE&D/£ • AKPEUİZ gÖLGESİUDEKi DA6O4&DA ge/AR (geAYZ.) AGAON/M KÖKLE& ATEÇE ÇOK P/AT/ 45 S'AJ DOLA& BULMAKTAPie. PİPOLAg. İSE EA/ UCUZ PİPCLA.Q.OtR. ÜNLÜ SBMEI2AL MAC ARmuH gUU LAR.I K.ULLAUIR.DI.. MtSf/S KOÇArf B U ' M/S/R KOÇAN/NDAN YAPİLAN PİPOIAR.. 1250750750. A/of • Sayın Ati Ulvi Ersoy'a, verdiği £i/gi (Çin re.şeJdcuHer. Cumhuriyet 50YILÖNCE Cumhuriyet Hataytla atlalılun bir baskın 9 Temmuz 1937 Raporun Arablar üzerinde hasıl ettiği tesir, yüksek Arab komiıesi katibi Fuad Abanm bu kısa beyanatile telhis edilebilir. Rapor buyük bir sükutu hayal tevlid edecektir. Filistin radyosunun hiçbir zaman bu kadar çok dinleyicisi olmamıştı. Yuz bınlerce dinleyici arasında hayatlannda ilk defa olarak radyo dinliyen Arab köylüleride bulunmaktadır. 19371987 lisesile kız orta ve muallim mekteblerinde kalörifer tesisatı kurulacak, Erzincan ortq mektebine paviyon ilave edileeek, Nişantaşı ortamektebinin inşası bitirilecek ve diğer birçok mekteblerde de ilaveler ve tamirat yapılacaklır. çıkmasma ve bayrama dön gözle intizar etmektedir. Beyrutta çıkan L'orient gazetesinin Paris ınuhabirine göre, Fransanın Surıye mandasım ipka etmesi çok muhtemeldir. Suriyenin bugünkü kanşık ve endişe verici vaziyeti hatta belki de Fransayı askeri bir müdahalede bulunmağa mecbur edecektir. KitapKulubiı Prof. Dr. Yakup Kepenek, çoğu Cumhuriyet ve Nokta dergisinde yayımlanmış olan, 24 Ocak Kararlan üzerine odaklaşan ekonomi yazıları ile, demokrasi ve sosyal demokrasi konularını işleyen makalelerini bir kitapta topladı. ODTÜ eski öğretim üyelerinden olan ve SHP'de yonetici görevlerde bulunan Prof. Kepenek'in bu kitabında yer alan yazıların en eskisi 1983. en yenisi 1987 tarihini taşıvor. Cengiz Gündoğdu / ELEŞTİRİ, Sureç Yaymları, mayıs 1987, 192 s. Cengiz Gundoğdu'nun Adak, İdeoloji, Felsefe, Tarih, Batı, Kalkınma, Sanat ve Alkış konulu denemeleri bu kitapta toplanıyor. Süreç yayınlarının bir diğer yeni kitabı da felsefeci Afşar Timuçin'in Estetik üzerine inceIemesi. Sosyal politikanın taraflan Meryem Koray ve Alper Topçuoğlu ikilisinin son çahşmaları tartışmaya bazı yeni boyutlar getirmektedir. Söz konusu çalışraanın ilk bölümünde, sosyal politika kavramının doğuşu ve gelişimini tanımlamaya çahşan yazarlar, diğer bölümlerde sosyal politikanın oluşumunda rol oynayan taraflar olarak devletin ve iendikaların bu alandaki etkilerini incelerken, aynı konuda ülkemizdeki gelişmelere yer vermekte ve daha sonra sosyal sorunlar gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bu sorunlara yönelik sosyal politika uygulamalarını ele almaktalar. Araştırraanın en ilginç bölümünü AT ülkeleri ile Türkiye'deki sosyal politika uygulamalarını kıyaslama olanağıru veren 4. CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ TEMSİLCİLİKLERİ VERİLECEKTİR BURSA BALIKESİR DENİZLİ ZONGULDAK ELAZIĞ VAN DİYARBAKIR Yukardakı il merkezlerinde kurulu veya kurulacak, merkezı konuma sahip ve banka temınat mektubu verebilecek, bulunduğu itde Cumhuriyet Kitap Kulübü'nü temsil edebılecek nıtelikteki kıtabevterine temsilcilik verilecektır. Başvurulann 30 Temmuz 1987 tarihıne kadar mektupla yapılması gerekmektedir. Telelonla geniş bilgı alınabilir Adres: Cumhuriyet Kltap Kulübü, Türkocağı Cad. 3941, Cağaloğlulstanbul. Tel: 512 05 05 / 514515 Anıakya 8 (Hususi muhabirimizden) Vatanilehn mutemadi teşvikleri üzerine ellerinde Vatani bayrağı bulunan kalabalık bir kıııle numayiş vesilesile İskenderunu yağına eınıeğe reşebbus etmişlerdir. Bir anda kasabadaki tekmil dükkanlar kapanmış ve umum't bir panik başgöstermiştir. Çapulcutar bir ara iki jandarmayı linç etmeğe katkmışlarsa da jandarmalar ağır yaralı olarak kurtanlmışlardır. Polis bu azgm guruhu durdurmak için silah kullanınak mecburiyeıinde kalmıştır. Fransız yüce komiseri Kont dö Martel cumartesi günü sehrimize gelecektir. Bu vesile ile müfsidterin her hangi bir hadise çıkarmalarma imkan vermemek için şimdiden tedbirler alınmaktadır. Halk, yeni rejimin fiil sahasma Filistinin bölünnıe kararımlan sonra Kudüs 8 (A.A.) Royter ajansının muhabiri bildiriyor: Filistin lahkik komisyonunun raporu hakkmda Yahudiler tarafındun ekseriyetle "büyük bir rüyanın sonu geldiği, büyük bir tecrubenin akameıe uğradığı" kanaaıi izhar edilmektedir. Raporun okunmasını radyoda dinliyen Yahud'lerden birçoğu bir alay leşkil ederek Ağlama duvanna gitınişler ve Filistinin inıısama uğramaması için dua etmişlerdir. Bu n/ inşa ce tunıir edileeek meklebler Ankara 8 (Telefonla) Bu yıl yenidejı mekteb inşası ve tamiri için 750,000 liraya r yakın pa u sarfedileceklir. Yapılacak • işler arasında Trabzonda yeniden bir lise binası inşa edileeek, İstanbul'da iki, Adapazan ve Tokadda birer olmak üzere yeniden dört mekteb kurulacak, Afyon, Diyarbekir, Kars liselerine yeni ilaveler yapılacaktır. Bundan başka Edirne erkek