Katalog

29 MA YIS 1987 KULTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 SİNEMA ATİLLA DORSAY HAYVANLAR İSMAtL GÜLGEÇ Görev (The Mission) / Yönetmen: Roland Joffe' / Oyuncular: Robert de Niro, Jeremy Irons, Ray Mc Anallay, Liam Neeson, Aidan Quinn, Ronald Pickup / Warner Bros (Goldcrest Films) yapımı / 115 dakika (Site, Sinepop, Şafak, vb.). Din ve devlet üstüne ders KİM KİME DUM DUMA BEHlç AK ,.. bmıp Kadıkoge gidtyorsvn7 "Görev" 1986 CannesFilm Şenliği'nde Altın Palmiye almıştı 1750'lerde, bugün Arjantin, Brezilya ve Paragnay arasında kalan tguaçu şelalelerinin çevresindeki ormanda yaşayan, Guarani adı taşıyan yerliler, gorevleri Hıhstiyan dinini yaymak olan Cizvit tarikatına mensup bir grup papaz tarafından "tek t a n n " düşüncesine, Hıristiyanhk inançlarına ve dolayısıyla "uygarlıga" aşina kılınmaya çalışılmaktadır... Başlarında, yerliler tarafından öldurülen başpapazın yerine atanan inatçı, inançlı, ama gereğinde ödun vermesini de bilen Rahip Gabriel (Jeremy Irons) vardır... Bölgede paralı askerlik, esir tacirliği vb'. "onurlu işler" becermesiyle tanınan silahşör Mendoza (Robert de Niro), bir kadın yüzunden öz kardeşini öldurmenin getirdiği vicdan azabıyla misyona sığınır, tUrlü çeşitli "Sisifos işkenceteri"nden sonra (yerliler ve kendi vicdamnca) bağışlanır, Cizvit papazlığına adaylığını koyar.. Ancak burada olup bitenler, kıtada egemenlik kurmuş Ispanyol ve Portekiz yöneticilerinin hoşuna gitmemektedir. Kralları koyu Katolik olan Ispanyollar, esir ticareti yapmam a k t a , ancak krallarının "ateist" (tanntanımaz) olmasından da destek alan tam tüccar kafalı Portekizler, yerlileri köle gibi alın satmayı sürdürmektedirler. Ispanyollar ise bu işe göz yumarak çıkar sağlamaktadır. Cizvit misyonunun bölgede kurduğu barış ve inanç havası, özellikle köle ticaretini engellediği için kimsenin hoşuna gitmez. Ispanya adına buraya gönderilen Kardinal Altamirano, görduklerinin olumlu etkisine ve kendisi de eski bir Cizvit papazı olmasına karşın, önceden alınmış bir karan uygulamak ve yerlileri kovarak misyonu kapatmak zonındadır. Ama baştaki inatçı ve inançlı papazlar ve Tannya inanmış yerliler için geri dönuş mümkün değildir.. 5enrq,V4f>vra bın, karşıya ç}eç>Erwncnvnde Ninırçarşıtınm yanındcm a.,r.. 10Om. yvn.. $ağa doîrv hvnlm bır uctvar. Yclagir ZOrn kadar ı(e r |g / i a ^ a kuçvk bır M k a n far. Cradan 2€0grar» ptyfırma al! >cnra, kır dolrrıı/$£t bm te B£fcuv'na gıl( Çıcek fa^ajın, yantndakı fukakian dvmdu2 yuru, icİAanhrmci değı\jk>nc\ aralıkian q\r, 10m. \\£rdt, $aâda bır manaV gore<£k<iın, rnanaıım hfmen yanında. u n r Macar bırjar^uterî vqr, oradan 2SC10G<J " > falamt a(... ^cnra ç\ Takum'e yurv . &(ş>klaidclrnı/it/n4 hn, RkareHerde m. V$t getıU** karnya qeç, sağadcğro yı/rv.. fyldatu ilk çraiıkhn gır 2oom. yurv.. 5cldan 3.4rahkfan$ırIÇmıierde ioMa, feucvfe bır ' "' " r . Mfifıs Hreme, ve ioi s<\\ar.. o, $ctq dojrv kKvrıkn dar tır ıjcfeoş var Çlk İ00<* luAar yiro,»onr* a"""»'" Ijimndan faja Sir, 10m yrr * I DE NİRO YÖNETMENLE BİRLİKTE "Görev", yönetmen Roland Joffe'nin (solda) daha iklnci filmi olmasına karşın, eriştiği sinemasal düzey gerçekten şaşırtıcı. Robert de Miro (sağda), filmde silahMendoza'yt canlandmyor. sin? Böyle duşünmek de olanaklı. (Nitekim boyle duşunenlerin bir bölümü, benim olduğum seansta filmi yanda bırakıp çıktılar). Ancak Robert Bolt'un, sinemadan çok uzun (10 yıla yakın) bir aynlık süresince düşünup oluşturduğu özgün hikâyesi, kuşkusuz ilk başta akla gelen bu tür kaygıları aşmayı biliyor. Filmin anlattığı, tspanya, Portekiz ve Kilise arasındaki sürtuşrne, iktidar, ozellikle de devlet ve din ilişkileri açısmdan her zaman ilginç ve geçerli dersler içeriyor çünkü... Görünüşte siyasal egemenlik için rakip ve duşman olan 2 kalonyalist devletin (dönemin Ispanya ve Portekiz'i), ortak çıkarlar çevresinde nasıl işbirliği yaptığmı, dini yayılmacı siyasetin bir öğesi olarak kullanmayı çok iyi bilirken, aynı din kendi içinde kurumlaşmaya, devlet çıkarlarına karşı çıkmaya ve en azından yayılmacıkğın daha "insancıl" koşullarla yapılmasını istemeye başladığında nasıl ezileceğini gösteriyor ve devlet/din ilişkileri konusunda tarihten alınmış ilginç bir örnek oluşturuyor... Cizvit tarikatının insanlık dışı bir yayılmacı ve sömurgeci siyasete karşı çıktığı için 1760'Iarda bu iki ulkede de yok edildiğini tarih bize öğretiyor. Kuşkusuz, filmin olaylara aşın " d i n c i " bir tavırla baktığmı, Cizvitliği, dolayısıyla tum Hıris3 tngilizin işbirtigi tiyanlığı Guney Amerika'da (ve 1986 Cannes Şenliği'nde Altın başka ulke ve kıtalarda) uyguPalmiye alarak birinci seçildiği lanmış sömürgeci siyasetlerden RAHİP GABRİEL Gtçen yıl Cannes'da Altın Palmiyt alan "Gdzaman (bu yüki kadar değilse de) sıyırmaya, "sütten çıkmış ak rev"de, rahip Gabriel'i Jeremy Irons oynuyor. oldukça gurultu kopamuş bu filkaşık" haline getirmeye çalıştımi mevsim sonunda sinemaları"Misyon" (filme, geçen yıl Can savaş, vuruşma, kıyım sahnele ğını söylemek de mümkun olamızda bulmak, ilgi çekici bir nes'dan yazarken de belirttiği ri, vb.) büyük bir canlılık ve bilir... sürpriz... Aralannda "Geceyamiz gibi, " G ö r e v " degil, inandıncıhk veren, filmin tiırn nsı Ekspresi" de bulunan bir di"Misyon" adının verilmesi uy orta bölümünu işgal eden konuş"Görev"in gerçek "misyona" zi ticari açıdan başanlı filmden gun olurdu), "Öliim Tarlalan" ma, tartışma, yargılama sahne gerçek bildirisi, böylece olduksonra günumuzun en büyük yalerine bile belli bir gerilim sağ ça kuşkuyla algılanması gereken pımcılan arasında anılan ve en nın ana temalannı anımsatan bir konuyu gosterişli biçimde anla lamayı başaran Joffe, oldukça bir bildiri... Ama bu filmin ele son, dev Amerikan şirketi Cohantal ve günümüzden uzak ol aldığı temalann, sorunların butan etkileyici bir film... Roland lumbia'nın başına geçip oturan ma tehlikesini içeren öyküyü sü gün için bile belli bir güncelliği Joffi'nin daha ikinci füminde rekli ilgiyle seyredilir hale getiDavid Pultnam, birlikte yaptıkolduğu gerçeğjni değiştirmiyor... eriştiği sinemasal düzey, gerçek riyor. Bu da az şey degil... lan ve ilk yönetmenlik deneme"Görev", bu ve başka açılardan si olan "Öhım TarialanThe Kilten şaşırtıcı... Yörenin olağanüsda görülmesi, uzerinde duşunulling Fields"le buyuk başarı katü goruntülerini, görüntü yönet Din ve devlet mesi, hem sinema hem de ele alzanan Roland Joffe ve "Doktor menı Chris Menges'in de yardıAncak, sahiden, filmin anlat dığı temalar açısından tartışılmaJivago", "Arabistanlı Lawrenmıyla nefes kesici biçimde sap tıklarının gunümüzle, bizimle ne sı gereken bir film... Hele "uyce". "trlandah Kız" gibi David tayan, tum hareketli sahnelere ilgisi var? İki yüzyıhn Ötesinde gar Baü"nın işlediği en büyük ve Lean fılmlerınin değişmez senar (nehir uzerinde kovalamacaJar, kalmış toprak böluşme, siyasal gerçek soykırımlardan birine geyocusu Robert Boit gibi 3 İngişelaleden kayıp düşmeler, düm ustünlük, iktidar, egemenlik ve tirdiği bakış da, ayn bir tarih İizin o r t a k urunü olan düz dik yamaçlara tınnanmalar, din sorunları bizi niye ilgilendir dersi... HIZLI GAZETEÖ NECDET ŞEN "Oncv tzrttzlter" CAMBıipâk Koiv'na oyak t>a$ar frasmı özcjüroz tmatoiwi v« 'ncsıi otsa cöcm o\am\ ş'j satoldor sürüsifnden* yoni şimâıiik uzak w mof oiCa^ılmaz tjafifüğ/ni yoŞuycü! ms'ı/t ve marjma! &r koloni kurdvfor. içtüar, S<M'şt>ier, gıtariar \ cfikp Laouard Kohen zıkreti'ıiır, ı kHkltştikr, sürt'oştöter, uzloşptar, ı boş üoklVariack köyibterk üatlşffl. \'$ıkıidıtor, sçrhcş oldular amarrnnı faKot tfr güüüöüOüüövDöüün.. ÇİZGtLÎK KÂMtL MASARACl AĞAÇ YAŞKEN EĞİIİR KEMAl GÖKHAN ..vehemen apamızdaki W ı O <k ne demek f Andrei Konchalovsky'nin "Tek Kişilik Düet"i Sınıjsal çağnşımh cinseltik şamını yemden gözden geçirmek zorunda kalacak, en zor gunlerinde bencilliğinin peşinde bir turne için uzaklara giden kocasından uzak, yabana kökenli hizmetçisi (Macha Meril) Ue başbaşa kalacak, zaman zaman görduğü ruh doktoru (M«x von S>dow) veya yatıp kalkmaya başladığı, "halkadamı" eskici "Uam Neeson) ıle ilişkileri de doyurucu olmayınca, intiharı deneyecektır... "Tek Kişilik Duet", tipik bir melodrarn gibi başlıyor... Hastalığa yakalanıp onu yenen veya yenemeyen sanatçüann oykusu, ozelikle 1940 ve 50'lerde çok modaydı: "Unutulmayan Şarkı" da Chopin pıyanoya kan tukurerek veremden öluyor, "Mavi Rapsodi"de George(krshwin daha 39 yasında hayattan ayrılıyor, "Büyuk Caruso"da Caruso gırtlak kanserine yenık duşuyor, "Kınk Melodi"de soprano Marjorie Lawrenct, çocuk felcmi yenmeyı başanp sahnelere donuyordu... "Tek Kişilik DüeC'de benzer biçimde başlıycr.. Andrei Konchalovsky'nin bir "hinoğlu hin" olduğunu, Araerika'ya kapağı attıktan sonra, "tursioeması" kahplanna sığınıp, ticari basarıyı guvenceye aldığını duşunur gibi oluyorsunuz. Ama hayır, Konchalovsk) her şeye karşın özgun, kişilikli bir sanatçı... "Tek Kişilik Lhıet"ın Tom Kempinsky'nin bir oyunundan alınan ve yazarla birükte Rus yönetmeninin de katkıda bulunduğu senaryosu, "konvansiyonel" sahnelerden yavaş yavaş daha özgun bir yapıya kayiyor... Kemanamn gerek latin kokenlı hizmetçisiyle, gerek koynuna gırdığı eskıciyle olan ilişkilen, cinsellikten sınıfsallığa (daha doğrusu sınıfsal çağnşımlı bir cmselliğe) ilginç açılımlar içeriyor... Stephanie'nin ölumden, hizmetçisi sayesinde dönmesi veya yaşamında yıllardır kurabildiğı tek sağlıklı ılışkiyi eskicıyle kurması, belki sımgesel birer anlam yuklü bolumler... Hele Stephanie'nin çok değerli kemanını eskici sevgilisine verdiği veya onun karısıyla tanıştığı bolumler, bence unutulmaz... Tek Kişilik Düet (Duet for OneJ / Yönetmen: Andrei Konchalovsky / Oyuncular: Julie Andrevvs, Alan Bates, Xfax Von Sydow, Rupert Everett, Margaret Courtenay, Macha Meril, Cathryn Harrison, Sigfrit, Liam Neeson / Cannon FUms yapımı (Moda Sanat Merkezi). Önce elleri, sonra ayaklan gitgide felce uğrayan ve mesleğini bırakmak zorunda kalan bir kadın kemancının öyküsu... Stephanie Anderson (Julie Andrens), orkestra şefi kocasıyla (Alan Bates) karşıhklı (daha doğrusu tek yanlı) bir hoşgöru içinde, onun kaçamaklarını bilerek ve bağışlayarak, yalmz mesleğini düşünerek, muakle beslenerek ve sayıh birkaç dostun varlığıyla geçmiş ya İ3u kadee midı'e eccD T A R İ H T E B U G Ü N MÜMTAZ ARIKAN 29 Mayıs 16O6'DA BU6UN, UMLU I7KLYAN RESsAMl CARAVAGG1O Q MVADÇO}, SlR TEM/S OVUNU SIMSINPA ÇIKAM MA SOMUNOA, ARKA24Ş( RANUCCIO 7OMAS£C*l?Yt OLPÜRDÜlTENiS SPOeUA/ÜM JCBSİAI &4ÇL/İA/&/C/ 8İLİAJMEM&:LE BlKUKTE, 14 YÜZYILOA 1N61LİZ SOYLULAR.1 AgA£IHPX OYNAUPtGI VE i?. YÛZYILOA^ARTtK AVÜUPA'Dfi YAyGlHLAŞARAK UĞR.UNDA ClUAYBT BİLE İŞLENEC6K KADAG. CJPDİYS JENIS OYUNU YAYGINLAŞIYORL FARKLI BİR YERDE "Tek Kişilik Duet"te, felç olarak mesleğini bırakmak zorunda kalan kadın kemancıyt oynayan Julie Andrews, artık sinemaya başladığından çok farklı yerlerde. Rupen L\erett de filmde Andrews'a eşlik eden sanatçılardan. Ancak en güzeli, filmin son bölumlerı... Bu bolumlerde,filminmelodram yapısı artık tumüyle kınlmış, yenni acı, iromk, ama gerçekçi bir yaşam gözlemine bırakmıştır.. Olaylar, acı tatlı, gelip geçecektir, ama yaşam vardır, hep ordadır, gereğince de yaşanacaktır, yaşanmak zorundadır... Unutulmaz final sahnesi, bu sonsal izlenımı pekişürırken, filmi 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet sanki bir Çebov oyununun finaline doğru alıp göturur... Ve bir Fransız Çakmak, Başvekil, Vekiller, eleştırmenini film için kullandığı Bir Türk kızının mebuslar, milli müdafaa "Çehov'la Dougias Sirk arasmda" kazandığt erkanı ve hava subaylan deyimi de doğrulanır... bulundu. "Tek Kişilik Dnef'i görmeye ça muvaffakiyet Uşın... Alçakgonullu, ama duzeyli bir Başvekil tsmet tnönu törende film bu.. Julie Andrews ise (dışar ANKARA 28 (Telefonla) yaptığı konuşmasını şu da son gorduğumuz filmi, BJake Ed Atatürk kızı Sabiha Gokçene sözlerle bitirdi: bugün saat 18'de Türk Hava wards'ın "That's Life"dakı oyununun da doğruladığı gibi) sine Kurumu merkezinde " Bugünkü müdafaa maya başladığından çok farklı yermerasimle murassa bir mevzuu ve silahlarınm en lere gelmiş, (arıık) büyük bir madalya verildı. Merasimde muessırlerinden sayılan hava oyuncu... Meclis Reisi, Meraşal Fevzi müdafaasında bir milletin S ALlNDIĞI AÇIKT/e. ÖMCeL£flı KAPAU SALOMLAKM (OCHjRTTEtlNIS) OYNANAAJ TEMİSJ PtNPAN KueAUAGA BAĞLANMIŞ , gUNOAM TE, IMGİUZ. SüKAYt WALTEIS. WIMGFIBW TA&AAÇIKHAUAM M OrNAKJlR OLMUŞTU: görü 1B?3 SONRA Solda, 17. yüzyılda temS oyunu v£ Cfi>rava<j3io'nijn poHneSt 29 Mayıs 1937 kurtarılması kurtutmanın maksad ve gayesi için esaslı şartlardandır. Ve bir memleket havasından emin olmak istiyorsa mutlaka o memleket vatandaşlannın gençlikten itıbaren havayı severek hayatlanm tehlikeye koyacak surette çalışmalan lazımdır. Sabiha Gökçen buna muvaffakıyetli bır misaldir. Havamn yalmz sakin 19371987 kısımlannda değıl, tehlıkelı gdrülen engin sahalart ıçınde dahi kahramanca dolaşmak mümkun olduğunu ispat edecek şereflı vesikalar kazanmıştır. Ümid ederım ki butun memtekette tayyareci olmak isteyenlerin çetin vazife gunlerinde en sert imtihanlan muvaffakiyetle geçerek ktymetli vesikalar toplamaya muvaffak olacaklardır.