Katalog

16 EKİM 1987 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKİYE'den ALTINDflVtZ SERBEST PİYASADA DÜN M » (satış) 1f13 M a k (satış) M4 Ata Ura (saöş) 109.500 M. BANKASI'NDA BUGÜN (döviz alış) 942.85 (efektif satış) 9M.99 (Oövız alts) 524.95 (efektif satış) 532.82 Bankacılarm iktidar kavgası faize yansıdı MERALTAMER Bankalarda faiz yanşı çeşitli yöntemlerle sürüyor. Bankalann birbirlerine "faiz caaarian" yollamalan nedeniyle bu yanş çogunlukla hesap cüzdanının Uzerinde yanlı faiz oranına yansımıyor. Bu arada bankacılarm hemen tümü, bugün sözü edilen yüzde 62 gibi yüzde 64 gibi faiz oranlannda "baakaakk sisteminin daymnamayacagııu" vc "gküşin çok tefaHkcU" olduğunu söylüyorlar. Yine aynı bankacüar, hemen ardından kendilerinin "asla" bu oranlara çıkmadıklannı, ama başkalan için bu tilr haberleri duyduklannı dile getiriyorlaı. Dün bir ^ ^ ^ ^ ^ ^ gazetede iki b a n k a n ı n Kendi başanlarını yüzde 64 fa mevduat iz verdiği büyüklüğüyle ölçen yolundaki ve kârlılığı geri haberler plana iten üzerine görüşlerine bankalann 1988 başvurdu bilançolarına ğumuz bankacılar, bu yansıyacak zararlan kadar yük nasıl kapatacaklan sek oranlı merak konusu. bir faizin ancak mttnferit bir olay ve rakip iki banka arasında "iyi bir möftcrtyi" kaçırmamak için yapılmış " i s t a a i " bir uygulama olabileceğini söylüyorlar. Her bankacmm "ben degil öteki" demesine rağmen yine hemen her bankanın, ilan ettiği faiz oranının uzerine çeşitli yöntemlerle çıktığı anlaşıhyor. Bankaalık çevrelerinde t | Bankası ve Ziraat Bankası'nın ilan ettikleri faiz oranının yüzde 52 olmasına ragmen, yüzde S6'ya kadar faiz verdikleri, Akbank ve Yapı vc Kredi Bankası'nda da 100 milyon dolaylanndaki mevduat için yüzde 56 faizin normal sayüdığı belirtiliyor. Dört büyük bankanın yüzde 56'lara çıktığı bir ortamda daha küçük bankalann faiz oranlannın yüzde 60'lara çıkması ise dogal karşüanıyor. Hemen tüm bankacılann ağız birliği etmişçesine "tehMkeH" olarak niteledikleri faiz tırmanışı neden sürüyor? Bu soruya yanıt aradığunızda ise karşımıza bankacılann iktidar kavgası çıkıyor. lanınmış bir bankacının ifadesiyle, "Ülkemizdc bankalar geçtniş yülardan kalma bir ah»k«lılthı kendflerini hftlâ mevdnat büyiUdüfii Oe deterfcndiriyoriar. Bankalann da kâr etmesi gereken bir tfcsıri müesaese olduğu zaman zaman göz ardı ediliyor. Mevduat pastasındaki payı kommak kaygısı, bankacdar arasında pek de manbklı olmayan bir yanşı başlatıyor." Gerçekten de bankacüık sisteminde mevduat büyüklüğü sadece bankalar arasında değil, bir bankanın kendi şubeleri arasında bile hâlâ en temel başan göstergesi. Bankacıbk çevrelerinden öğrendiğimize göre, çok şubeli bankalarda şubeler mevduat büyüklüklerine göre sıralanıyor. Belli dönemlerde yenilenen bu sıralamalarda mevduatı gerileyen şube altlara düşüyor. Bu sıralama bir ârküler halinde her şubeye dağıtıldığı için, kendi subesinin gehlediğini görenşube müdürU derhal kollan sıvıyor. Bankacüık sistemimizin çağın gerisinde kalmış bu uygulaması nedeniyle bugün şube müdüründen banka genel müdürüne kadar "başannın anahtan" mevduatın büyüklüğüyle ölçülüyor. Dunım böyle olunca da likidite sorununu çözmek için faizi yükselten birkaç bankanın dışındaki bankalar da salt mevduat büyüklüğünü korumak amacıyla faiz yanşına sürükleniyorlar. Dolar 1013 lira Ata Ura OSMANULAGAY llObine Özelleştirme: İsrafil'e dayandı Soralar ve Yanrtlan EKONOMİ NOTLAR1 "ââö 741» IUOB «MO 70» uooo 28000 Çtforon EkUı»(E) 14900 4700C 200DC 1990C 19400 6300 3500 9000 laoo 12600 14000 20700 20SO0 15500 4S000 22O00 330 960 650 220 40 1320 40 1410 BNPAK Bankası Genel Müdürü Hoyami » EgıBkKM EpGüln EflD soo aooo 4900 3300 3100 GOnrrfrı aoo 19» KJ.MJ KOOO 20300 SOOO 3075 6700 4960 6000 2S25 4900 3400 3000 60 950 960 510 25 400 500 625 100 50 300 250 6750 Bankalara aşırı uzmanlaşmak zarar getirîr 7M00 16600 13960 S4O0 S3O0 •meMt X«HoUkg<E) KocttMıgm Kontaff) •460 74000 16000 14300 13600 22000 20000 5650 4000 3060 HflO 26000 20000 3700 4S25 22000 4700 4100 3675 7000 10350 9060 123O0 10300 11900 4250 3600 3600 ««000 2500 irrao 2ton xm ano Krtm > (E) (V) 00 Srnmt SMıvıaniE) T D m r D O U B (E) SrtimOO SrtOO 27000 20000 3425 47S0 2000 49» 4JO0 3600 7200 9000 T D m t t U m (EHK500 T DtnMMnOO T Ş* T «SOO '•«00 •"«00 11400 4Z75 3050 3700 40000 2450 26» 40 230 1020 670 190 420 25200 725 50 725 550 180 50 5850 450 260 145C 2OC 400 1726 325 175 1290 500 60 1450 50 950 » IX 60 Ekonomi Servisi Taksim'deki yeni binasına 21 eylulde taşınan BNPAK Bankası'nın Genel Müdürü Gaston Hojami Türkiye'nin ihracatıru arttırabilmesi için Avrupa'daki keşfedilmemiş pazarlara yönelmesi gerektiğini, Uzakdoğu pazarlannm da Türkiye'nin ihracatında önemli bir pay sahibi olabileceğini beürterek, "Ancak yeni pazarlar aranırken, Tiirk mallannıo kabnl edilebilme poUnsiyelini de araştınnak gerek" dedi. Türk ortaklan olması nedeniyle yabancı bankalardan daha iyi bir durumda olduklannı söyleyen ve "Bu sistem içinde hepimize yer var" diye konusan Hoyami, yeni kurulan ve kunılmakta olan ihtisas bankalan konusunda "Üeri dttzeyde azmanlaşmakla birükte, evrenset bir çeşitlenme bölgeselden daha iyidir. Çok uzmanlaşan banka, ileride soruniaria karşı karşıya kalabüir" dedi. Ekonomi Servisi Altın ve serbest piyasada döviz fıyatlan fırladı. Cumhuriyet Altını dün 3 bin 500 liralık artışla 109 bin 500 liraya çıkaı ken, dolar da Tahtakale'de 6 lira değer kazanarak 1013 liraya yükseldi. Mark da 7 liralık sıçramayla 564 liradan satıldı. Geçen ay sonunda iki Yugoslav turistin ihbar sonucu 3.5 milyar lira kacak dövizle yakalanmaları sonucu altın ve döviz piyasasında ortaya çıkan karmaşanın etkileri görülmeye başlandı. Piyasa ilgilileri ihbarh yakalanma olayından sonra yurda kaçak altın girişlerinin durma noktasına geldiğini ve külçe altın sıkıntısının yaşanmaya başlandığını belirttiler. 24 ayar külçe altın dün gramında 300 liralık artışla 15 bin 650 liraya çıktı.Aynı çevreler, dolar ve markın da, yurt dışından altın getirmek için yeniden piyasadan döviz toplayanlann artması üzerine yükseldiğini belirttiler. Doların dış borsalarda önceki gün başlayan gerilemesi dün de sürdü. Dolar dün Londra Borsası'nda 1.80 mark, Tokyo1 da da 142 yenden işlem gordu. lngiliz SterÜni de Londra'da önceki günkü 1.65 dolarlık düzeyinden 1.66 dolara tırmandı. Altının onsu da yine Londra'da 461.775 dolardan alınıp satıldı. Cumhuriyet tartNmlzln en buyuk ekanomlk ntormf diye sunulan özelleştirme programının reklamlan TV ekranını ve gazste sayfalarını kaplamaya başladı. ANAP'ın ve Özal'ın bunu bir seçim kozu olarak kullanmayı tasartadığı anlaşdıyor Türkiye'nin özelleştirme programı hakkında birinci ağızdanflkirsahibi olmak için, konuyta itgili olarak Basbakan'a danısmanlık yapan Cengiz Israfü'in SİSA/ tarafindan düzenlenen "TOrMyeEndonezyB Ekonomtk Uygulamalan" seminerinin son oturumunda yaptıği tonusmayı ve sorulan sorulara verdiği yanrtian Iziedlk. Endonezya'nınftndegelen ekonomi yetkililerinin de aralannda bulunduğu tonukian düsunerek açıklayıcı bir konuşma yapan Israfil, Türkiye'de ekooominin yaktaşık yansının halen deviet denetiminde bulunduğunu, bu nedenie Türkiye'nin özelleştirme programının dünyadaki en kapsamlı ve iddialı örneklerden birini oluşJuracagını vurguladı. Bu programı gerçeklestirmenin kotay bir iş olmadığını belirten Israfil, programın temel hedeflerinı ise söyle sıraladı: 1. Karar alma sürecirtde özel kesimin agırlığını arttırmak. 2. Saglıklı bir sermaye piyasasının gellsmesini ve mulkjyetin yayılmasını, hisse senedi sahipliğinin yaygınlasmasım sağlamak. a KİT'lerin deviete yuklediği yukü azaJtmak. 4. Hazineye gelir sağlamak. Israfü'in belirttiğine göre kamunun eiinoeki bazı özel sirket hisselerinin satışına agustos ayı içinde basianmıs, piyasa söyle bir denenmiştı. Bu olay üzerindeki gizlilik perdesinin ise simdiliktonjnmasıgerekiyordu. Bundan sonraki adımlar, halen başlamış bulunan TV kampanyası gibi tanıtma kampanyalarıyla halkın eğrtilmesi ve çogunluk hisseieri kamunun eiindekl bazı strfcaderin saüsa sunutmasıydı. israfftl bu yöndeki açıMamalann önOmuzdetd haftalarda hatta gOnlerde yapılabileceğini soyiuyor, ilk satılacak sirketienn NETAŞ ve TELETAŞ olacağını bir kez daha belirtiyordu. Bu sirketterin halka satışınoan sagtanan gelirin yuzde 10'u Kamu Ort^lığı Fonu'nda tutulacak, geri kalanı ise halen her iki şirkatin en buyük hıssedarı olan PTT'nin yatınmlannda kullanılacaktı. NETAŞ ve TELETAŞ'tan sonra sıra kârlı durumdaki beş çımerrto şırketine oelecekti Cengiz Israfil, KİT'ler özellestırihrken ılk önceligtn söz konusu KİTlerin çalışanlarına tanmacagını, daha sonra yöre halkına, yurt dışındaki Turk isçilerirte öncelik verilecegini, geri kalan bölümün ise "haW satılacağını söylüyordu. Hsr bınm farklı tosullaria satısa sunulabiiecek, özellık tasıyan bazı binmlenn doğrudan Türk ya da yabancı firmalara satışı söz konusu olabilecekti Türkiye'de sermaye piyasası ve borea henüz yeterince gelişmemiş otdugu için baslangıç döneminde özelleştirilecek şırketlerın hisselen yurt çapında satışa sunulacaktı. Israfil'i dinledikten sonra söz alan Ertdonezyalı konuklar ve ünlu isadamımız Selahattin Beyazrt kendısıne bazı ilginç sorular yönefttiler. Bunların başlıcalan özetle şöyleydi: • KİT'len öncelikJe çalısanlanna satmak istediginizi söyluyorsunuz, ama acaba çahşanlann elinde bunlan satın alacak alım gücu var mı? Çalışanlara satış nasıl yapdacak? • Çok iddialı bir özelleştirme programınız olduğunu söyluyorsunuz. Türkiye'de bunu gerçekleştirmenizi sağlayacak ölçüde sermaye birikimi var mı? • uzellestirilecek KİT'ler öngördüöünüz gibi çok sayıda küçük hissedarın elıne geçerse bunların yönetımine kim hakim olacak, bunlar nasıl yonetilecek? Kârlı ve başanlı KİT'lerle işe başteyacagız diyorsunuz, bunlann basındaki başanlı yoneticiler özelleştirmeyi nasıl karştlıyor? Bunlan görevde tutmak mümkün olacak mı? • Küçük pay alabilecek olanlann alım gücü sınırtı kalırsa ve akJıkJarı hisseieri de zaman içinde devretmek yoluna giderterse özelleştirtlen KİT'lerin bazı büyük işadamlarının ya da gruplann eline geçmesi nasıl önlenecek? Bunun sosyal sakıncalan göz önüne alınacak mı? Sonucta mülkiyetin yaygınlaştıgı değıl, daha da yoğun btcimde belli gruplann elinde toplandığı görülürse ne yapacaksınız? Özelleştirme programının baştndaki adam olan Cengiz Israfil'in bu sorulara verdiği yanrtlar ise özsöe şunlardı: • KİT çalışanlarına özel bir fiyat uygulamayı ve bir yıl vade tanımayı düşünüyoruz. • Türkiye, rnitli gelir ve kişi başına gelir rakamlarmın göstenjtginden çok daha zengin bir ülke. Halkın elinde 40 miryar dolarlık altın olduğu tahmın ediliyor, bazı yillarda altın rthaiatıra gkien para 450 milyon doları buluyor Gayri menkul fıyatlarına bakın, lüks otomobil talebine bakın Bizce Türkiye'de özelleştırme programının basanya ulasmasını sağlayacak ölçüde para var; önemli olan bu parayı attindan, gayri menkutoen vazgecirip satacağımız menkul değertere cetesbttmek. • Bazı KİT'lerde kamu, yüzde 15 dolayında payı elinde tutarak yönetimde surekliliği sağlayabilır. Bazılarında ise özel nrmalara primli ftyatla "paket sabş" yapılarak o firmanın yönetimde agıriık taştması saglanabılır. Bazı örneklerde ise yöneomin "managoment ccntnct" ile bir gruba verilmesi söz konusu olabilir. (Arkası 8. Sayfada) Niçin Genç Profesyoneller? Niçin%55? Niçin Uydukentler? Sizin için ..Turkıye ıçın! t, DÖVİZ KURLARI Dovizin Cirtsi 1 ABP Doları 1 Avustratya Dolan 1 Avusturya Şilıni 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Rorlni 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 Italyan Lıreti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Stertin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Alıs 942.85 688.37 74.65 524.96 25.18 136.74 217.50 157.21 466.76 148.07 634.36 72.64 665.62 3370.33 1572.20 251.43 Döviz Satış 947.56 691.61 75.02 527.57 25.31 137.42 218.59 158.00 469.09 149.82 637.53 73.00 668.95 3387.18 1580.06 252.69 Efektif Alış 942.85 674.60 74.65 524.95 24.68 136.74 213.15 15751 466.76 149.07 634.36 71.19 652.31 3302.92 1572.20 246.40 Efektif Satış 956.99 696.70 75.77 532.82 25.56 138.79 220.76 159.57 473.76 151.31 643.88 73.73 675.60 3420.88 1595.78 255.20 ÇAPRAZ KURLAR $ i S İ 1 7960 5.9973 2.0199 1 4863 8 AJmar Martu Fransız Frangı Hoilanda Ronnı Isviçre Frangı S 1297.97 halyan ürati t 14164 Japon Yani S 3 7499 S Arabstan Rıyafi E 1.6674 $ ALTINSOttftŞ Abş Cumhuriyet 107 500 115 000 15 620 14 000 11715 Saöş 109 500 120 000 15 650 15 300 11 740 SERKST PİYASADA DftVİZ ABO Dolan Marta Hollanda Ftonnı Isviçre Frangı Ingılız Stertıni Fransız Frangı Afcs 1011 563 494 671 1660 Srts 1013 Reşat 24 ayar aton 22 ayar btleak 18 ayar aiUn 900 ayar gumuş 564 496 673 1680 230 240 167 169 fotoko?ı makinalan fcSJ ri|IBİLGUAS A.Ş TANBU. 172 30 İ2 .66 57 2' T C İtRMT BANKASI 16 EKİM 1M7 DÖVİZİN CİNSİ 1 MOMUtM 1 AVSnMLTA MUUU 1 AWSTWTA ftLM 1 M11 MMMMAMD IKLCkAFfUMI 1DAMUUHAKM«I 1FtllUWKAS IFHMBnUUM INUJHflMU 1 İSV^KMN 1M tTALTAM ÜMTİ 1MMT0ITEMİ V t M M MLARI nnETTNUM MRVEÇ KMNU ISTEMJi I 1 UABtSTAN RİYAÜ DÖVİZ «UŞTL ttnşn. 942.85 947.56 688.37 691.81 75.02 74.65 527.57 527.57 25.18 25.31 136.74 137.42 217.50 216.59 157.21 158.00 466.76 469.09 149.07 149.82 634.36 637.53 72.64 73.00 665.62 668 95 725.10 728 73 3370 33 3387 18 143.29 144.01 1572.20 1580 06 251.43 252.69 EFEKTİF AUŞTL 942.85 674.60 74.65 527.57 24.68 136.74 213.15 157.21 466.76 149.07 634.36 71.19 652.31 710.60 3302.92 140.42 1572.20 246 40 SfflfTl. 956.99 698.70 75.77 532.82 25.56 138.79 220.76 159.57 473.76 151.31 643.88 73.73 675.60 735.98 3420.88 145 44 1595.78 255.20 ilntçKnuuMi A N A D O L U BANKASI "Türkiye'nin." Genel MUdUrtuk BUvUkdere Cad. MasUk / Istanbul Lffia T C ZtRAAT BJUJKASI "Gucunt ertfriıntz"