Katalog

OCAK 1987 EKONOMİ CVMHURİYET/9 TÜRKIYE'den U üretimi düştü, süt arttı nkara, (<ua.) 7986 yılımn ilk dokuz aymda, DPT tarafmdan durumu izlenen yaklaşık 100 maldan t'ünün üretimi arttı, 34 malda da üretim geriledi iirkiye'nin doğal gaz üretimi geçen yıhn dokuz ayhk îneminde, önceki yıhn aynı dOnemine oranla yaklaşık 8 kat tış gösterdi 1985 yılında 38 milyon 190 bin metreküp olan oğal gaz üretimi, 1986 yılında 323 milyon 27 bin metreküpe ikseldl DPT raporunda yer alan verilere göre, kırmızı et retiminde yüzde 17, beyaz et üretiminde ise yüzde 31 '.rileme kaydedildl 1985 yılımn dokuz aymda 41 bin ton \rmızı et üretimi sağlanırken, geçen yıhn aynı döneminde retim 34 bin tona düştü. Beyaz et üretimi de 5 bin 800 mdan 4 bin tona geriledi. Şeker üretimi de 128 bin tondan 11 bin tona yükselerek yüzde 65'lik artış gösterdi Aynı önemde, çiğ süt üretiminde yüzde 33, pastorize süt retiminde ise, yüzde 4'lük artış sağlanabildL I Dış kredîler boüaşacak ım? Japonya prensip olarak, borç erteletmesi yapmış ülkelere kredi verirken, kredinin yüzde 5'ini Japon hîerkez Bankası'nda bloke ediyor, dolayısıyla kredi pahalılaşıyor. 5 yıllık borç erteletme süresi bu yıhn ortasında dolacak. Türkiye için Japon kredileri ucuzlamış olacak. MERAL TAMER Türkiye'nin dış kredi olanakları ne olur, hangi ülkeler, Türkiye'ye bu yıl dış kredi verebilif? Uzmanlar 1987 yılında Türkiye'nin dış kredi olanaklarında ilginç gelişmeler olabileceğine ve özellikle yıhn ilk yarısından sonra Japonya'nın bu konuda on plana çıkabileceğine işaret ediyorlar. Japon kredisinin yıl ortasından sonra Türkiye için ucuzlayacağı belirtilirken, 1986 yılı boyunca yenin değer kazanması nedeniyle Japon kredilerinden "ağzı yananların", biı krediye talip olmayacaklan, Japon kredisinin ancak devlete cazip gelebileceği kaydediliyor. Türkiye'ye Japon kredisinin neden ucuzlayacağını gelince. Dış kredi vermekte "ihtiyatlı" davranan Japonya, prensip olarak borç erteletmesi yapmış ülkelere kredi verirken, kredinin yüzde 5'ini Japon Merkez Bankası'nda bloke ediyor. Bu durumda doğal olarak kredi pahalılaşıyor. 1982 yılı ortalannda 5 yıllık borç ertelemesi yapmış olan Türkiye'nin bu yıhn ortasında borç erteletme suresi sona ereceği için, bu yüzde 5'lik blokaj kalkıyor ve dolayısıyla Türkiye için Japon kredileri ucuzlamış oluyor. Aynı zamanda Japonya'nın bugün için bir "püriizıi" görunmeyen, duzenli borç ödeyen ustelik yüksek. faiz veren Türkiye gibi bir ülkeye kredi vermekte istekli olduğu ve yıl ortasından itibaren büyük çaplı Japon kredilerinin altyapı yatırımları çerçevesinde Türkiye'ye gireceği tahmin ediliyor. Japon kredilerinin büyuklüğuyle ilgili olarak 700800 milyon dolaı gibi bir raSoğuklann birden bastırması flleyi de etkiledi ve birçok sebzenin flyatı son birkaç günde yüzde 100'e yakın artış gösterdi. Rabak 1500 liraya, ıspanak da 550 liraya kadar tırmandı. "Sebze ftyatlan her sabah halde oluşan arztalep dengesine bağh " diytn hal komisyoncusu Necdet Ergin, ' 'Soğuklar başladıktan sonra dahaazmalgebneyebafkuto, bunımsonucundadafîyatkzr tmrumdı"şektindekonuştu. "Ancak, ıspanak ve domates gibiithal tohum kuUanıbnaya başlanan ürünlerde durum farku"şeklinde konuşan Ergin, sözltrini şöyle surdürdü: "Bu yıl Menemen'in iklimi yumusak olduğu için, burada yetişen ithal tohumlu ıspanak verimli oldu. Ancak Eskisehir'den gelenler tutulmadı. İthaltohumla yttistirilen domatesler ise toplandıktan en geç 24 saat sonra pathyor." Sebzelerin yeni ve eski ftyatlan şöyle: Kabak 1500 (1000), kereviz 500 (180), Ispanak 550 (300), kamabahar600 (300), lahana 200 (100), pırasa 400 (250), havuç 350 (150), pathcan 1000 (800), s.biber 1400 (1200), taze soğan 500 (250), turp 150 (100), şalgam 200 (150), domates 300 (250). (Fotoğraf: CUMHURİYET) kamdan söz ediliyor. Uzmanlar, Türkiye'ye bu yıl Japonya'mn yanı sıra, Amerika'dan da yeni dış kredi girebileceğine işaret ediyorlar. "Amerika'dan yeni dış kredi" deyince, bugune kadar Türkiye'ye kredi veren 56 büyük Amerikan bankasının dışındaki küçük ABD bankalan kastediliyor. Amerika'da küçük eyalet bankalarının ulusal duzeyde faaliyette bulunmalanna olanak tanıyan yeni düzenlemenin ardından çeşitli eyaletlerdeki küçük bankaların kendi aralarında gruplaşarak "büyüdükleri" ve bu "büyümeyle" birlikte mali güçleri de artan yerel bankalardan Türkiye'ye yeni kredi gelebileceği belirtiliyor. Bugüne kadar Türkiye'de pek adı duyulmamış yerel Amerikan bankalarının mali açıdan guçlenmeleriyle birlikte kredi verme olanaklarının artacağı, ancak ABD içinde bu parayı plase edebilecekleri yerler sınırlı olduğu için Türkiye gibi duzenli borç odeyen ulkeleri tercih edebilecekleri kaydediliyor. Japonya ve Amerika'nın dışında Fransa'nın da Türkiye'ye bu yıl kredi vermekte istekli olduğu, buna karşılık geçmiş yıllarda Türkiye'ye kredi açmış olan Ortadoğu ve Körfez ülkelerinden bu yıl para gelmesinin söz konusu olmadığı dile getiriliyor. Türkiye'nin dış kredi olanaklarıyla ilgili olarak çeşitli ulkeler gözden geçirilirken, Federal Almanya'nın öteden beri ancak kendi yatırımları ve projelerinin finansmanı için Türkiye'ye kredi sağladığına, İsviçre'nin ise Atatürk Barajı'nın türbinlerinin dışında bugüne kadar Türkiye'ye pek kredi vermediğine işaret ediyor. Japon kredilerinin yıhn ikinci yarısında artması bekleniyor ISCENIN EVRENENDEN ŞUKRANKETENa Yeni Bir Dönem İşçiişveren örgütlerinin üç yillığına seçilen yöneticileri ile yeni bir dânem başlıyor; işçiler ve sendikalann anayasa ve sendikal yasalardaki önemli hak kısıtlamalarından kaynaklanan çok boyutlu sorunları ve yasa değişiklikleri istemleri var. Toplu pazariık hakkı kullanılabilen 1 milyon 300 bin civarındaki işçiden 800 bin kadannın toplusözleşmeleri, 1987 yılı içinde yınelenecek. 1980'li yıllarda her sozleşme ile biraz daha yoksullaşmış olan işçiler, ek yoksullaştırma getirmeyecek ve geçmiş yıllann kayıplarının bir bölümünü olsun giderecek haklar istiyorlar. Asgari ücretin yeniden belirlenmesi belki de toplusözleşme masalannda çıkacak sorunlardan önce gündeme gelebilecek. Asgari ücretin anlam ve işlevi ile uzaktan yakından bir ilgisi kalmamış ilkelerle asgari ücreti şu ya da bu oranda arttırmak, hiçbir anlam taşımayacak. Asgari ücretin yetersiz de kalsa, anlamı, işlevi ile ilişki kurulabilecek bir yere, sisteme oturtulması beklentisi var. 1980'li yıllarda yaşananlar, işçi haklan sendikal haklar ve demokratik haklann nasıl aynlmaz bir bütün olduğunu, birinin kısıtlanması ya da yok edilmesinin, diğerinin de kısıtlanması ya da yok edilmesi ile eşanlamlı olduğunu iyice kafalara yerleştirdi. Sendikalar, işçi tabandan ne kadar kopuk olurlarsa olsunlar, demokrasi, demokratik haklardaki gelişmelerle yakından ilgilenmek zorunluğundalar. Yeni çalışma dönemlerinde, 1987 gündemlerinde demokrasi mücadelesi var. Türkiye İşveren Sendikalan Konfederasyonu TİSK, genel kurulundan gücüne güç katmış olarak çıktı. 1980'li yıllar, işveren sendikalarınm güçlenmelerinde, sınrf çıkartan açısından başarıdan başanya ulaşmalarında altın yıllar oldu. 197D'li yıllarda sorun olarak gördükleri, ne istemleri varsa, 1980'li yıllarda anayasa ve yasalara girdı. Toplusözleşme ilkelerini, ücret artışlannı istediklerı gibi belirlediler. TİSK genel krulunda bazı işverenler işçilerin güç koşullanna üzürrtü duyduklannı, isçtlere karşı anlayışlı olunmasını isteyen konuşmalaryapma gereğini bile duydular. Sendikalar Yasası ile çelişen bir kararname ile kamu isverenlerinin de TİSK'e katılmış olması bir yana, aidatlarını ve dayanışma fonlarını arttıran kararlarla altın yıllarını surdürmeve kararlı olduklarım ortaya koydular. 12 Eylül sonrası üye sayısını 810 katına çıkarmış ve DİSK tabanı ile gelişmiş olmasına karşın Hakİş, genel kurulundan işçi haklannın korunmasında bir güç olabileceği izlenimini yaratamadan çıktı. Yeni üyelerini temsil etmeyen eski yönetim kadrolan, işçi sorunlarından teğet geçen genel kurul ve çalışma gündemi ile bu dönemde etkili, işlevti sendikacılığa aday gorülmüyor. Birkaç etkili bağımsız sendikanın kendi işkollarında etkili ve işlevsel olabilmelerine karşın, şimdilik bir araya gelmeleri, işçi haklan için bir güç, varlık olmaları söz konusu değil gibi. Böyiece çok ağır işçi sorunlannda bütün sorumluluk ve yük Türklş'e kalmış oluyor. Ne yazık ki, Türkİş, genel kurulundan güçlenmiş, güven kazanmış ve toparlanmış olarak çıkamadı. Sorun yönetimin çok az oyla seçilebilmiş olmasından kaynaklanmıyor. Sorun Türkİş içinde sadece kimlik niteliğinde kalan birliktelikten kaynaklanıyor. Türkİş'te çok uzun bir zamandır sendikalar sorunları ile baş başalar. Güç birlirji, sorunları paylaşma, birlikte üstesinden gelme hep sözde kaldı. Sendikalar, gerek yetki, gerek sozleşme masasmdaki güçlüklerinde, gerekse greve gittiklerinde ya da siyasi iktidar ile herhangi bir sorunda karşı karşıya kaldıklarında, işverenler tarafından zortandıklarında hep tek başınalar. Türkİş'in üye sayısı açısından büyüklüğüne karşın, işçi haklarındaki işlevsizliği asıl bu kopukluktan kaynaklanıyor. Son genel kurul, kopukluğu biraz olsun giderici işlev yapacağına, ayrılıklan geliştirdi. Türkİş'in genel kurulunda oybirliği ile alınan "198Tnin haklar için eytem yılı oiaceğı" kararının yaşama geçirilmesi çok zor. İşçi haklarının yasal kısrtlamalanndan, sendikalann dağinıklığından, işlevsizliğinden yarahanarak yeni işçi hak kısıtlamalannı pervasızca getiren Ozal iktidan, "daha ucuz, daha daha ucuz işçi" düşüncesinden vazgeçmiş değil. Ancak son ara seçimlerde Türkİş'in karşı çıkmasından ders almış ve taktik değiştirmişe benziyor Sendikaları, Türkİş'i yok saymak yerine onları önemsiyor görünüp hatta bazı haklarda onlardan önce davranıyor görünüp, işçiye hiçbir hak vermeme politikasını başan ile sürdürüyor. Kısacası haklarda daha zorlu bir yeni döneme giriliyor. Kimler yüzü ak, kimler kara çıkacak? * stanbul, (OA.) Tüketicilerin bozuk maldan şikâyeti, 1986'da bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 300 arttı. "üketici, eskiden olduğu gibi, satın aldığı bozuk malı abullenmek yerine, hakkını arama yoluna giderek ilgili urumlara şiİcâyet yağdırdu Türk Standartlan Enstitüsü'ne TSE) başvuranlann tümu, yapım natası olan beyaz eşyayı 'enileriyle değiştirdiler. TSE belgesiz mal ve ürünler için 'stanbul Ticaret Odası'na yapılan şikâyetlerin ise yarısı )lumlu sonuçlandu TSE Istanbul Bölge Müdürü Salih Zeki Mısır, 1986'da yapılan yaklaşık bin başvurunun tümünün ilumlu sonuçlandığını bilirdl r FSE bilinçli tüketiciyi korudu Jluslararası, Koç tahvillerini satıyor konomi Servisi Uluslararası Endüstri ve Ticaret Bankası, Koç Holding'e bağlı kuruluşların toplam 10 milyar lira tutarındaki tahvillerini satışa sunuyor. Banka tarafmdan yapılan açıklamada, "düşmekte olan banka faizleri karşısında tasarruf sahibinin yeni arayışlar içine girdiği ve bunu göz önünde lutan Uluslararası'nm tasarruf sahiplerine verimli kazanç yollan açmaya başladığı" belirtildi. Tahvillerin yıllık faizinin yüzde 54 olacağı bildirildi. E 1.3 milyarlık naylon fatura fzmir (Cumhuriyet Ege Bürosu) Mali şube ekiplerince M. yapılan değerlendirmeler sonucunda 1986 yılı içinde 1 milyar 350 milyon 70 bin lira değerinde naylon fatura ele geçirildi, olaylarla ilgili olarak 56 kişi savcılığa verildi. Mali Şube Müdürlüğü 'nden alınan bilgiye göre, 1986 yılı içinde 38 naylon fatura olayına el konulmasına karşın, 1985 yılında sadece bir olaya el konulmuş ve olayla ilgili olarak bir kişi hakkmda soruşturma açılmıştı. Naylon fatura olaylarında 1986 yılı içinde büyük artışların olduğu kaydedilirken, tefecilik olaylarının azaldığım vurgulayan Mali Şube Müdürlüğü yetkilileri, gümrük ve tekel kaçakçılığı olaylarında da düşüşün olduğunu, 1985 yılında 111 olayda 394 milyon liralık kaçak eşyaya el konulurken, 1986 yılında ise 75 kaçakçılık olayı meydana geldiğini söylediler. Bu olaylarla ilgili olarak 57 milyon 805 bin liralık eşya ele geçirildi. Kış ftteye vurdu Türk ekonomisi, bankacılıktan yeni ıızmanlık alanları bekliyor. DÖVÎZ KURLARI Dövızin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 isveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 ttalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinan 1 Norveç Kronu 1 Stertin 1 S.Arabistan Rıyali Serbest P*vasada Oolar: 780, Mark: 404 Döviz Satış 759.63 503.67 55.98 394.01 18.92 104.03 118.32 349.10 112.17 471.53 56.29 480.78 2600.52 103.01 1117.42 202.57 Efektif Efektif Ahş Satış 755.85 767.19 491.33 508.88 55.70 56.54 392.05 397.93 18.45 19.11 103.51 106.06 117.73 119.50 347.36 352.57 111.61 113.28 469.18 476.22 54.89 56.85 468.82 485.57 2535.83 2626.39 100.45 104.04 1111.86 1128.54 197.53 204.58 1987yıhda Uluslararası ile calışanların olacak Uluslararası 1987'de dünyanın gelişmiş ülkelerinde verimliliği kanıtlanmış tasarruf ve kredi araçlarını Türk Para Piyasası'nda uygulamaya başlıyor. Uluslararası sanayici ile tasarruf sahibi arasındaki ' yol"u kısaltıyor. Sanayiciye yeni ve düşük faizli kaynaklar yaratıyor, tasarruf sahibini de düşen faizlerden koruyor. Uluslararası'nı izleyin. Döviz Alış 755.85 501.36 55.70 392.05 18.83 103.51 117.73 347.36 111.61 469.18 56.01 478.39 2587.58 102.50 1111.86 201.56 ÇAPRAZ KUR 1 ABD DOLARI 1.9279 6.4201 2.1759 1.611 1349.49 157.99 3.75 1 Steriın BMman Markı Fransız Frangı Hollanda Florini İsviçre Frangı Italyan Lıretı Japon Yeni S Arabistan Hıyalı 1.471 ABD Doları AUIN GÛMÛŞ ALIŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar kukpe 22 ayar bilezık 900 ayar gumuş 69 000 90.000 10200 9.180 148 SATIŞ 70.000 95.000 10.230 10.050 150 >i S& T.C ZtRAAT BANKASI DÖVİZ 755.85 501.36 55.70 392.05 18.83 103.51 117.73 347.36 111.61 469.18 56.01 478.39 550.83 2587.58 102.50 1111.86 201.56 759.63 503.87 55.98 394.01 18.92 104.03 118.32 349.10 112.17 471.53 56.29 480.78 553.58 2600.52 103.01 1117.42 202.57 < OCAK 1M7 TMİHtNDEKİ DÖVİZ KUKLARI $jj > P DÖVİZİN CİNSİ 1U0NUN 1 AV1ISTMLYA M U M 1 AVUSTURTA $ U i l 1 İAT1 ALMAH HAMÜ 1 BELdKA HUUNI EFEKTİF 755.85 491.33 55.70 392.05 18.45 103.51 117.73 347.36 111.61 469.18 54.89 468.82 539.81 2535.83 100.45 1111.86 197.53 767.19 508.88 56.54 397.93 19.11 105.06 119.50 352.57 113.28 476.22 56.85 485.57 559.09 2626.39 104.04 1128.54 204.58 AUŞTL. SAflŞTL AUŞTL SATÇTL 1 mMMiıın nmıı 1 FRARSaFRAMI 1 bVEÇOMM 1 hvlçK Huum 100 İTALYAI ÜRETİ 1M JAPON roy 1KAMDAMUM 1 KIVETTDİM« 1 MORVEÇ KMMU isıaüN 1 $. ABABbTM RİTAlJ INTERBANK ^ ULUSLARARASI T.C. ZİRAAT BANKASI "Gnciınr erifnmcz" DENEYİMLİ Yatılı çocuk bakıcısı ve yardımcı bayan aıanıyor. Ucret tatminkârdır. 1436530 Kömürsüz kalmayın Tunçbilek/Tavşanh/Yeniköy kömürleri tLKNUR MADENCtLtK 1440755 bir dtiıiM» bankasıdır.