Katalog

13 ŞUBAT 1986 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 Y4YIN DÜNYASESDA SANAT EDEBÎYAT HAYVANLAR iSMAiı GLLGEÇ S ^ /NMRAU BiR G4ZETE CI5İKIIZ. 4 OUIP EıTER . OYSA. TÜM Sebastian Knighftan söz eden kim? Sebastian Knight'm Gerçek Yaşamı / Vladimir Nabokov / Çeviren: Fatih Özgüven / 239 sayfa / E Yayınlan. IVabokov, kurmaca temrininin alabildiğine tadınt çıkardığı bu romanda elindeki bütün silahları hüzün, ironi, nostalji, külyutmazlık bir polisiye roman gerilimi içinde edebiyatm ana sorunlannı tartışmak için seferber ediyor sanki. TOMRİS UYAR Edebiyatta "aynı ü"e vâki" anlayışına, yani kurmacanın ancak gerçek bir yaşantıdan kaynaklanabileceği görüşüne en çok karşı çıkan yazarlardan biri Nabokov. "Sebastian Knight'm Gerçek Yaşamı" romanımn ilk tümcesinden başlayarak okurun bu kötü alışkanlığıyla eğlenmeye koyuluyor: "Sebastian Knight, 1899 yılının 31 aralık günü. ynrdannn eski başkentinde diinyay% geldi." Uvey ağabeyi Sebastian'a yürekten bağlı olduğunu ileri süren V'nin (Vladimir?) ağzından duyduğumuz bu kesin zaman ve mekân belirlemesi, böylesi edebi alışkanlıklar kazanmış okuru yanıltmaya yetecek, büiyor Nabokov. Bu tiir bir okur ya da yazar, bu açıklamadan sonra, "gerçek" (kapakta kırnuzı dizilmiş bu sözciık) bir yaşam öykusüyle karşı karşıya olduğunu sanacaktır nasılsa. Nabokov (ya da V.), Knight'm kitaplanrun yayımlanış tarihlerini, eleştirilerin yer aldığı gaıetelerin adlarını, binilen trenlerin kalkış saatlerini, uğranılan odalardakı eşyaların, kitaplann ince dökümlerini yaparak bu sahicüik duygusunu pekiştirdikten sonra birdenbire bir ipucu veriyor. "Sebastian için zaman 1914,1920 ya da 1936 degil, her zaman 1 senedir." "Çift'Uer t e m a s ı Nabokov, kurmaca temrininin alabildiğine tadını çıkardığı bu romanda, elindeki bütün silahları hüzün, ironi, nostalji, külyutmazlık bir polisiye roman gerilimi içinde, edebiyatm ana sorunlarım tartışmak için seferber ediyor sanki. Kimler, neler yok ki bu tartışmada! Gerçeği kademelendirerek, sıfatlarla donatarak kavramaya çalışanlar, bir edebiyatçryı ille de zamarunın bir ürünü olarak görmeye çabalayan eleştirmenler, kapı kapı dolaşıp eski sevgilüerin, eski metreslerin, öğretmenlerin, dostların ağnndan bölük pörçük gerçekler ka.pıp bir kişiliği, bir yaşamı bütünlemek derdine düşenler... Bu oyun sırasında Nabokov, romanın belkemiği olarak "çiftler" ya da "ikuler" temasını seçiyor. Fatih Özgüven'in çok yerinde bir kararla Nabokov ruhu'nu incitmemek için romanın sonuna koyduğu önsözde de belirttiği gibi, insan'ın çifti baştan beri büyülü, vazgeçilmez bir tema dünya edebiyatında. Özgüven'in listesine Andersen'in "Gölge"si ile Antonioni'nin unutulmaz filmi "Yolcu"yu ekliyorum. yişle bir dilsürgünlüğü sürüp gider kitapta. Menekşeli şekerlemelerin, Menekşeler Pansiyonunun, menekşe kakmaların iyice keskinleştirdiği bir sıla özlemi. (Knight'm romanlannı Rusçaya çevrilebilirlik ölçütüyle değerlendirir V): "Zavalh Knight! Aslına bakacsanız >aşamı iki döneme aynlabilir önce kırık dökük tngilizceyle yazan yavan bir adamdı, sonra yavan bir İngilizceyle yazan kınk, dökük bir adam olda!" diyerek sözümona bir eleştirmenin ağzından önce kendini hedef alan Nabokov, bize şöyle seslenmek gereksinimini duyar: "Geçmişi şimdinin dudaklanndan öğrenebileceğine çok güvenme! Tefecinin en dünistünden bile kuşku duy! Sana anlatüanın aslında uç aşamalı oldugunu unutroa: Önce anlatan tarafından biçimlendiğini, sonra dinleyen tarafından yeniden biçimlendiğini, öykudeki ölmüş adamın her ildsinden de sakladıgı şeyler olduğunn. Sebastian Knight'Un söz eden kim? diye tekrarhyor vicdanımdaki ses." Sebastian Knight, piyasada tutulan roman şablonlannı bir bir denedikten sonra Kuşkulu Zambak adlı romanında çıplaksöze ulaşmayı başanr. V., başkişisiyle ve yazanyla özdeşleşen, onlarla birlikte can çekişen bu romanın çıplak gerçeğini Sebastian'ın ağzından duymak telaşıyla onu ölüm döşeğinde yoklamaya gidecek, soyadı benzerliği yüztinden başka bir hastanın başında bekleyecek ve sonuçta ortada kala kala ölmüş Sebastian'ın maskesini sonsuza kadar taşıyacak bir ikiz kalacaktır. Kim hangisidir ve aslında var mıdır? Bir üveylik, daha dogru bir deFatih Özgüven'in Nabokov'un mesafeli diline titizce sadık kalan bu çevirisini zaman zaman anlam kaymasına yol açan dizgi yanhşlannın bolluğunu görmezden gelmeye çahşarak öncelikle Sebastian Knight'm gerçek yaşamını hiç merak etmeyen edebiyatseverlere salık veririm. KtM KIME DUM DUMA BEHiç AK bıelma vflrdı. fclmafllc»i bi b<7İwıd(/ >/f ıcınden , mövı bir f\\ utiulı [)ç\uk othık ucfufe .. kı. ^0 (ı\ 'Hadı uzenmt b» Sw<3İ bir dev cıfetı. Çocuk. p de«f verdı.Dev . Bızı j bızı v y hazırlamışh tortımı aldım. RAPORU YÖNETMENLER, FtLMLER, Bakış", "Kara Gece" ve "Parmak Damgası" adlı oyküleri ÜLKELER Atillâ Dorsay'ın sinema yazda var. Bu sonuncu öykü, Balıkçı'nın başka öykülerinden de yapın / 272 sayfa / Varlık Yayınlan Atillâ Dorsay, son kitabma lan alıntılarla TV filmi olmuş, senaryosunu Bölent Oran'ın ABD, lngiliz, Italyan, tspanyol, tsveç sinemasından ban yönet yazdığı, Okan Uysaler'in yönetmenler ve bu yönetmenlerin tiği fdmde Aytaç Arman, Znhal filmleri üzerine yazdığı yazıları Olcay, Aliye Rona, Kadir Saalmış. Her bölümde, ilgili ülke vnn, Turgnt özatay oynamışlarsinemasına değgin kısa bilgi, her dı. yönetmen hakkında bir değer BU REStMDE KİMLER lendirme, filmleri konusunda da VAR değerlendirme yazılan yer alıyor. Sennur Sezer'in Şiirleri / 62 ABD sineması bölümünde Dassayfa / Çınar Yayınları" sin, Huston, Kazan, FrankenheTürk okurları, "Gecekondu" imer. Lumet, Ritt, Altman, Fos(1964), " Y a s a k " (1966), se, Kubrick. Pollack, Scorsese, "Direnç" (1977) ve 'Sesimi Allen, Brooks. Fduars. lngiltere'denBoormanLean, Ricbard Anyorum" (1982) adlı şiir kitapson, Russell, Italya'dan Antoni lanyla tanıyor Sennur Sezer'i. oni, Bellocchio, Bolognini, Fel Sennur Sezer, daha sonra 19641977 arası şiirlerini "Kimlini, Ferreri, Festa Campanile, lik Kartı" adlı kitabında bir araLizzani, Monicelli, Risi, Rosi, Scoia, Taviani Kardeşler ve Zef ya getirdi. "Bu Resimde Kimler firelli, Ispanya'dan Saura, Is •Var" adlı yeni kitabında 19791985 arasmda yazdığı şiirveç'ten Bergman üzerinde özeller yer alıyor sanatçının. Necati likle durulan ustalar. Kitabın soGüngör'ün deyişiyle: "Bir 'ana nuna "Knzeyden Bir Avuç şair'in sesi var Sennur Sezer'in Fllm" eklenmiş. bu şürlerinde: Görmüş geçirmiş. hayatı topraktan ögrenmiş. omrünü aayia yogurmuş; kâh mahpus yolu, kâh gurbet yolu gözlemiş; her sabah, her akşam yeniden tevekkülle yüregini sarrnalamış analardan bir ananın sesi bu. " RAZUMOV'UN ÖYKÜSÜ Yazan: Joseph Conrad / Çeviren: Ayşe Yunus Mehmet Bakırcı / 303 sayfa / Alan Yayıncılık UNLTTULMUŞ KENT Onat KuÜarın şürieri / 85 sayfa / Ada YayiHİan Onat Knüar'ın 1981'de yayımlanan Peralı Bir Ask İçin Divan" adlı kitabındaki şiirleriyle "Unutulmuş Kent" adı altında toplanan yeni şıirleri bir arada. "tshak" adlı öykü kitabıyla 1960'u Türk Dil Kunımu Öykü Ödülu'ne değer görülen Onat Kutlar, yeni şiirlerinde, ülkemizin son döneminde yaşamlan acımasızlıklan, hoşgörusüzlükleri, acüan bireyselüğinin imgeleminden süzüyor. "Akşam ağaçlaria kaph sevgilim ve eteklerine / saçdmış yedi bakır göl olan kentte / mavi bir pelikan ayagı gibi / düsünceli, dunıyorum / hiçbir şey yazmaksuın, nicedir / geliştirüemeyen bir şiir / yaşam tutkusn..." PARMAK DAMGAS1 Halikarnas Balıkçısı'nın Öyküleri / 148 sayfa / Bilgi Yayınevi Balıkçı'run "Bütüü EseHeri"nin on yedincisi "Parmak Damgası" adını taşıyor. Kitapta, yazann "Ege Kjyüanndan" adlı yapıtında yer ahp da "Ege'den"e girmeyen "Dalgıcm Parçalan", "Gerçeguı Direlderi", "Etrim Yolunda", " P a ı e n Don", "Domino Ayşe", "Karabulatoğalları", "Fosforlu Handan", "Dönmeyen", "Hay dut", "Ege'nin Dibi", "Dört Kaptan", "Hoş Bulduk Selim Dede", "Adadan Adaya", "Yaşasın AUar", "Lebip Beyin Balıkçıhğı", "Aptal Memiş Efe", "AygırZehra'ııınKurabiyderi", "Barbut", "Hortlayan Polonya kökenli büyuk îngiliz yazan Joseph Conrad'ın en önemli yapıtlanndandır "Razumov'un ÖyküsüUnder VVestern Eyes. " Yazar, 1908 yüı başlarında yazmaya koyulduğu romanın esin kaynağını lsviçre'nin Cenevre kentinde işittiği bir öyküden almıştır. 1911 yılmda yayımlanan "Razumov'un Öyküsü"ne Conrad, 1920'de yazdığı bir yazısında kitabındaki kahramanlara değgin açıklamalar getiriyor. "Benim için en dehşet verici yan, bütün bu insanlann kural dışının değil, genelin urünü olmalanydı... Bir bütün olarak öyküde, Rusya'nın siyasi durumundan çok, Rus insanının psikolojisinin yansıtılması nedeniyle, oykünun ilginçliğini yitirmeyeceğini umuyonım." Conrad'ın bu romanını okumak gerekli. şairin 24 şiiri yer alıyor. "Vurgunun Emekliye Ayırdıgı Bir Dalgiç Denize Karşı Nasıl Düşlenir" adlı şiirinde şöyle diyor Mehmet Müfit: "basınç ve zıpkın / derin katlannda öfkemin / şakaklanm zonkluyor, sessiz / ve / keşfedilmeyen ülke / titreyen gökyüzü / aynalı orman / diline ermiş olsam / utanır mıydun sanki / bak, çok renkli bir resme baştıyorum şimdi / yangını bol bir kan / yıİuntı bir kent / yaralı bir taz / ve can. BtZİM NEStBE Memduh Şevket Esendal'ın oyküleri / 208 sayfa / BUgi Yayınevi Esendal'ın "Bütün Eserieri"nin onuncusu da çıktı. Yalın Türkçesi, genellikle ele aldığı küçük insanlann başlanndan gecen küçücük olayları mızah dozu abartılmamış bir dille anlatışı, bu usta yazan okurlanna sevdiren başhca niteliklerdir. Yazann bu son kitabında, "Bizim Nesibe", "Eski Kına Gecesi", "Istanbul'da Bir Bayram Gününün Hikâyesi", "Gurbetten Dönerken", "Tuzcuoğlu'nun Otçulugu", "KardeşÇocnklan", "Nebiye'nin Kasabasında Hayat", "Kısmet Kuşu". "Anasız Çocuk", "Kaşıkaraoglu", "Bir Çocngnn Hikâyesi", "Garip Bilgisizler Alayı", "Büyük Ana", "Ahmet Paşa'nın Katli" ve "Kaptan Boryat" adlı oyküleri yer alıyor. P İ K \ İ K PhiLK M.4DR.4 (İZG1MK K iw//. IMS iRuı UKİAİTA EN KKAİ AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KESIAL GÖKHAS Nabokov'un arayışı Aslına bakılırsa V., üvey ağabeyine sandığı kadar bağlı bir "ikiz" değildir. Küçüklüğünde, onun durdurak tanımayan coşkunluğunu, çekiciliğini kıskanmış, yetişkinlik yıllannda Rus geleneklerine ters düşen züppeliğini eleştirmiş, onu yerden yere çalan eleştirmenlerin görüşlerine bu geçmişedönüş yolculuğunda bile bolca yer vermekten geri kalmamıştır. Edebiyatla doğrudan ilişkisi olmayan, epey tutucu, kuraİlara sıkı sıkıya bağlı bir memurdur o. Ne var ki, Sebastian'ın çevresindekilerden çok farklı bir içritm taşıdığını, bu yüzden de baştan beri yalmzlığa gün giydiğini kavramıştır. Nabokov, bu noktada edebiyatta Conrad tekniği diye amlan teknikle eğlenmeye başlıyor. Conrad (arasıra da Tennessee Williams) yapıtlannda ortalıkta görülmeyen bir baş kişiyi başka bir roman kişisi ağzıyla tanıtır, bir anlatıarun ağzından tanınz o başkişiyi. Nabokov'a göre bu teknik, olmayan bir gerçeğe varmanın en garantili yoludur. Kendi arayışı çok başka bir yöndedir: "Yolcu böylelikk do|a göriinümlerini bir bir çözer, anlam\ar açımianır ve böylelikle insan yaşamının artık o birbirine dolanmış harfleri ayırt eden, içgöze oidukça açık seçik gelen, içiçe işlenmiş başbarflerin kargacık burgacık deseninden başka bir şey olmadığı anlaşılır." BİR ŞİZOFREN KIZIN GÜNCESİ Yazan: Marguerite A. Sechehaye / Çeviren: Zehra Bayramoğlu / 175 sayfa / Yol Yayınlan. Psikiyatri alanında yapılantum çalışmalara karşın, hâlâ tam olarak anlaşılamayan bir akıl hastalığı şizofreni. Psıkanaliz eğitiminden geçen psikolog Marguerite Sechehaye, bu hastalığa yakalanan Renee'yi hocası Jean Piaget'ten esinlenerek geliştirdiği teknikle tedavi etti. "Bir Şizofren Kızın Güncesi", Renee'nin hastalığı bo>*unca yaşadıklannın bellibaşlılarını kendi kaleminden aktanyor. Gerek sağalulması olanaksız sayılan bir hastalığın çözümüne katkıda bulunması ve gerekse bu hastalığı sonuna dek yaşayan bir hastanın bazı izlenimlerini vermesi açısından çok ilginç bir kitap. BİR AVUÇ MAVİ Hasan Mercan'ın hazırladığı Kosova Şiiri Antolojisi ' 96 sayfa / Yalçın Ya>ınları Şair, romancı, oyun yazan Hasan Mercan, çağdaş Yugoslav Edebiyatı'nın ilginç kişilerinden. "Bir A*uç Ma\i" adını verdiği antolojisi, Kosovalı ozanların Türkiye'de tanınmasını sağladığı için gerçekten çok yararlı. Kitabın ilk bölumunde Kosova'da yaşayan Arnavut kökenli şairlere yer verilmiş. İkinci bolumü Kosova'da yaşayan Sırp, Karadağ ve Müslüman kökenli şairlere ayrılmış. Üçuncu bölümde Kosova'daki Turk kökenli şairler (Nimetullah Hafız. Arif Bozacı, Bayram İbrahim, İskcnder Muzbeğ, Altay Suroy Recepoğlu, Agim Rifat Y'eşeren \e Zeynel Beksaç) var. Dorduncu ve son bolumde de Rom (yani çingene) şiirınden bir örnek (1952 doğumlu Ali Krasniçi'den "Yaşamım") alınmış. TARİHTE BUGÜN MVMTAZ ARIKAS YUZEN OTOMOB/L 13 Şubat 1949'PA BU&UN,ALMAHYA'OA, YÜZ£N OTVMOBlL OENEUÛf BERLINÜ BİR OLAN FIZtTZ MUNCH'ÜN ALT1 AY Ş RAK VHPTtĞI BU ÖZEL OTOMOSİL, BE/ZÜN YAKJMIKJbAKI UAVEL SÖL.ÜNOE İLK GBZİMT/£fA/£ ÇIK/YOSpu. İLERKİ YfUAR Bt&ÇOK. BEMZERİ yAP'LACAK OLAK1 BU YÜZGM OTOH4ÛSIL, KARAOAICİ 1OO KıLOMBTRE HI2INA KARŞl, SUM SS K'LOOTOKAOSİLIN SUOAKİ DURUMUhJPAU ÇOK MEMHUH KALAKI MUNCH, HEPEFİNIM KÂANÇ DEUIZİUf AÇMAK OLOClâUAIU S B p İ 50 YIL ONCE Cumhumet Fırtına İstanbul için tam bir afet oldu Bu sene Istanbula hiç gelmiyecek gibi görünen kış, evvelki gece, Istanbulun çok az gördüğü bir şiddette baskın verdi. Eskilerin inandığı gibi tstanbulun asıl kışının güdük şubatta olduğu bir kere daha anlaşıldı. Fakat bu, İstanbula ve bütün memlekete pek pahaiıya mal olmuştur. Zarar ve ziyan pek çok büyüktür ve şimdüik miktanm tahmin etmek imkânsızdır. Evvelki gece yarısına doğru başlayan fırtına ve kar tipisi limanda ve Boğazda 120 kadar sandal ve mavna 13 Şubat 1936 harcıalem olan romatizma, verem gibi hastalıklar yeryüzünden silinecektir. Kadmlar, sağlık koruma sayesinde taravetlerini, hududsuz bir yaşa kadar muhafaza edeceklerdir. Çünkü çamaşır, kabkacak ve elbiselerin bir çoğu, kağıddan yapılacak ve bir kere kullamltp atılacaktır. Kadınlann hayatlarında yalnız iki şey değişmiyecektir. Analık hissi ve erkeklerin boğazına düşkünlüğünün önüne geçilemiyeceği için, iyi yemek pişirmek mecburiyeti." 19361986 hazırlanmış olan göçmenlere tevzi edilmek üzere Kızılay tarafından 1500 ve hükümetimiz tarafından da 2000 lira Bükreş elçiliğine gönderilmiştir. CUMHURİYET KİTAP KtLÜBÜTSDE3N HABERLER AYEV EN ÇOK SATAN KİTAPLABI ŞttR 15.1.198612.2.1986 Sıra: Kod: 1 002.255 2 152.316 3 002.267 4 021.902 5 002.245 6 022.102 7 134.024 8 077.045 9 022.195 10 068.012 Ryatı Kitabın Mı/Yazan: Ezgill Y&rak/RuM Su 909. Kandan Kına Yakılmaz/Hasan Hüseyin 700. Dön GAvercln Mn/Cevat Çapan 636. Turk Edefclyatı/ŞalrterŞJİrier Dlziri (f6 Mtap) 23.750. Beşibiryerde (3. h«iMr)/Can Yicel 1182. Yıınus Emremaz: Sabahattln Eyuboğtu 1000. Yantumun Şllr Deftert/AMâlkadir Bulut 682. 850. Adam Eden Sftzlerflilcolas Gutllen Sevgilim Ölü Asker/Mebmet Yaşın 600 Ötums&zlertelSâkr» Kurdakal 250. ŞEY Remzi tnanç'u oyküleri / 120 sayfa / De Yayınevi "Adle" adb kitabı 1965'te çıkan ve bu kitapta yer alan oyküleri beğenilen Remzi tnanç, daha sonra aralıklarla çeşitli yaym organlanna az da olsa yazı ve öykü vermeyi sürdürdü. Yayıncılık ve kitapçılık uğraşısına yıllarını adayan lnanç'ın ikinci kitabı "Şey", ancak 21 yıllık bir aradan sonra yayımlanıyor. Kitapta "Yann", "Görücüler", "Şey", 'Erkek Raif", "HUmi Usta", "Günlük Dışı", "Randevn" ve "Zekiye Teyze" adlı öyküler yer alıyor. TEKKEDE BAHAR Mehmet Mufıt'in şiirleri / 48 sayfa / Çizgi Yayıncılık Çizgi Yayıncılık, Cemal Süreya ve Tnğrul Tanyol'un ardmdan Mehmet Müfit'in şiirlerini kitap haline getirdi. "Ayarsız İnsan Fotograflan" ve "Şairler Panayın" adlı iki bölümde genç 2.000 Senesinin modeli kadın nasıl olacak? batırmış, vapurlar birbirine bindirmiş, denizde ve karada münakalatı durdurmuş, birçok minare külahım yıkmış, bina, dam ve ağaçları yıktıklan sonra dün saat on beşten itibaren biraz durulmuştur. tngiherede bir kadın doktor, bir hekimler kongresinde "2000 senesinde kadın" mevzuuna dair bir rapor okumuştur. lngiliz kadınlarını çok ilgilendiren bu raporda dtniliyor ki: "Yüz seneye varmadan, umumi sıhhat mükemmel bir hale gelecektir. Bugün Göçmenlere yardun Yazdan mallarım mulklerini satıp Ttirkiyeye hicrete SANAY YAu VE M4HU14TI LıfVTEB Ş.RKE* Almanya'dakiler, Türkiye'deküer İMZA GINL SLNA TANALTAY SEVDİKÇE Mutluluğa Çağrı, adlı ilk kiiabını imzalıvor. 13 Şubaı 1986 Pcrşembe Nışamaşı Akademi Kiıabevi Saat. 15"ıen iııburen BİZİM ALMANCA'YA SİZ DE ABONE OLUN Dr. MASUME ÇOL Dahiliye Mütehassısı Çağdaş Yayıncılık Turkocağı Cad. 39/41 Cağaloğtu/tST. Adres Yeşilkov. Polat Yalı D: 6 Tlf 5">3 91 06