Katalog

5 TEMMUZ 1985 EKONOMİ CUMHVRİYET/9 TÜRKİYE'den İhalelî tahvilde bu kez pusula şaştı Ekonomi Servisi Deviet tahvili ihalesinde, pusula şaştı. 30 milyarlık tahvil satmak üzere ihale açılmıştı. Sonuçta 41.4 miiyarlık tahvil satışı yapıldı. ANKA Ajansı'nın haberine göre altma deviet tahvili ihalesinde biri kamu, ikisi özel olmak üzere 3 bankaya 41.4 milyarlık tahvil satışı gerçekleştirildi. Altıncı ihalede 47.1 milyarlık teklif verildiği bildirildi. Hazine ve Dış Tica•• Müsteşarlığı'ndan yapılan açıklamada, bu kez devlel tahvil< . ınin ortalama 506.66 faizle satıldığı belirtildi. Ziraat Bankası ve lş Bankası gibi buyük bankaların yanında birçok öze\ bankaların da katılmadığı 6. deviet tahvili ihalesi için Hazine yetkilileri ANKA Ajansı'na bilgi verirken, "Bankaların tahvil almak için ısrar ettiklerini ve bu yiizden de 30 milyarlık miktarn asıldıgını" söylediler. Öğrenildiğine göre, Hortaş kredileri nedeniyle zor durumda bulunan Emlak Kredi Bankası 20 milyarlık tahvil aldı. Arap parası akmayu başladı Bahreyn bankası kredi dağıttı Trans Arabian Investment Bank'ın ortağı ve Yönetim Kurulu Üyesi İqbal Mamdani, geçen hafta birçok işadamı ve bankacıyla görüştükten sonra 127 milyon dolarlık kredi açtı. FATİH ALTAYLI Bir Arap bankacı, Türk şirket ve bankalanna kredi yağdırdı. Geçen hafta Türkiye'ye gelen ve birçok işadamıyla görüşen Trans Arabian Investment Bank'ın ortağı ve Yönetim Kurulu Üyesi tqbal Mamdani, bu göruşmeler sonunda 127 milyon dolarlık kredi anlasması imzaladı ve ülkesine döndü. İqbal Mamdani'nin temaslarıyla ilgili olarak Trans Arabian Investment Bank'ın Istanbul Temsilcisi Stephen E. Castor'dan aldığımız bilgilere göre, kredinin 90 milyon dolaıı bankaiara, 22 milyon doları ithalat ve ihracat şirketlerine, 15 milyon doları da makine alımında kullanılmak üzere inşaat şirketlerine açıldı. Trans Arabian Investment Bank'la görüşme yapan kuruluş EKONOMİ NOTLARI OSMAN IJLAGAY SUUDt FONU 4 0 0 MİLYON DOLARLIK KREDİ AÇACAK İZMİR, (Cumhuriyet Ege Biirosu) Suudi Kalkınma Fonu Başkanı Seyh Muhammed A.AISugair verecekleri kredilerde Tiirkiye'ye öncelik taaıyacaklannı bildirdi. Başbakan Vekili Kaya Erdem ile önceki gün 60 miiyon dolarlık bir kredi anlasması imzalayan Suudi Kalkınma Fonu Başkanı Şeyh Muhammed A.AISugair Türkiye'deki 9 sosyal projeye, 400 milyon dolar kredi açacaklannı belirtti ve şöyle konuştu: "Hükümetinizden ve çeşitli beJediyeterden geien projelere, bükümetirnizin politikası paralelinde fon sağlayacağız. İzmir'i gördük ve çok beğendik. Bu nedenle, projelerine öncelik vereceğiz. Yaptığımız anlaşma. yeni anlaşmalara kapı açacaktır. Verdif imiz 60 milyon dolarlık kredi İstanbul'da 4 bin, İzmir'de 1200, Ankara'da 2 bin 800 konutun yapuıunda kullanılacaktır. Türkiye'deki hastane gibi sosyal amaçlı 9 projeye fon 400 milyon dolarlık kredi açnuştır. Bunlann arasında elektrik hattı, İstjuıbul Havaalanı, konut, 2. Boğaz Köprüsü, demiryoUarı gibi yatınmlar balunuyor." lar arasında Pamukbank, Uluslararası gibi bankalarla Tekser, Tekfen, Intes, Alarko gibi şirketlerin adı da geçiyor. Türkiye'ye yönelik bu eli açıkhğı "Amaamız basıboş Arap sermayesinin Türkive ye akışuu saglamak ve bankalarla şirketlerinizi uluslararası piyasalara sokmaktır" diye açıklayan Stephen Castor, "Biz, Ortadogu merkezli bir bankayız ve İstanbul'un yakında Ortadogu'nun merkezi olacağına inanıvoruz. Bu nedenle Türkiye'ye çok önem veriyoruz" dedi. Bir Türk şirketiyle Türkiye'de ortak banka kurma niyetınde ol BAKIR KABLO PİYASASINDA ARAP EGEMENLİĞ1 İSTANBUL, (ANKA) Denizli'de geçen hafta yaptığı olağanüstü genel kurulda sermayesini 675 milyon TL'den 3 milyar TL'ye çıkaran İktisat Bankası'nın iştirakı Ergür KaMo'ya Saudi Cable adlı Arap şirketinin yüzde 70 payla ortak olacağı öğrenildi. Daha önce, ödeme güçlüğü içindeki Demirer kablo ve ANKA Kablo'ya da yüzde 70 payla ortak olan Saudi Cable'nin yeni ortaklıgıyla balur sektönindeki payımn yüzde 6070'e çıkması bekleniyor. Ergür Kablo Genel Müdürü Ömer Göncü, Saudi Cabie ile ortaklık konusunda ilke anlaşmasına vardıklannı, 3 milyar TL'ye çıkanlan şirket sermayesinin yüzde 70inin Saudi Cable'e satılacağını söyledi. Göncü, Saudi Cable'in bir holding kurraak için yabancı serma>e dairesine başvurdugunu, bu holdingin resmen kuruluşuyla birlikte Ergur Kablo'nun hisselerinin yüzde 70'ini satın alacagını sözlerine ekledi. ANAP'ın vetolu kurucularuıdan Erol Aksoy'un büyük hissedarı olduğu İktisat Bankası'nın iştirakı Ergur Kablo, yılda 12 bin ton bakır kablo üretecek kapasitedeki yeni tesisini geçen yıl üretime geçinnişti. davranıyorlar. Bizi buraya çeken Turkiye'nin gelişen iş kapasitesi. Amacımız, dış piyasalarda acemi olan şirkederinize uluslararası ölçude iş >~apma konusunda yardımcı olmak." Amerikan ve Ingiliz hükümetlerinden garantili borç ve kredi sağlayan Trans Arabian Investment Bank'ın merkezi Bahreynde bulunuyor ve bankanın 85 milyon dolar sermayesi var. Bir tüccar banka ve yatırım bankası olarak iş yapan Trans Arabian Investment Bank, Londra, Cenevre ve New York'la birer. şubeye, Kahire, Hong Kong ve tstanbul'da birer temsilciliğe sahip. Kredi Faizleri Düşer mi? Genborsa'nın yayımladığı Para ve Sermaye Piyasası dergisinin haziran 1985 sayısındaki yorumda şöyle deniyor: "IMF'nin Türkiye'deki faiz uygulaması konusundaki endişeleri yanlış anlaşılmışa benzemektedir. Yüksek bulunan mevduat faizleri değildir. Aksine mevduat faizlerinin enflasyona göre ölçüldüğünde reel olması gerektiğini surekli telkin eden IMF, yüzde 5055 arasındaki yıllık faizleri normal, hatta biraz daha yükselebilir kabul etmektedir... IMF'nin $ikâyeti kredi faizleriyle ilgilidir. (IMF) mevduat faizlerini 2030 puan aşan kredi maliyetlerini haksız bulmakta ve banka sisteminin pahalı çalışmasını ekonomiyi surekli zorlayan bir yük olarak görmektedir." Türkiye'de sıradan kredi müşterisi için kendi faizlerinin "anormal" derecede yüksek olduğunu artık yalnız sanayici ve tüccar değil IMF uzmanları ve yabancı bankacılar da söylemektedir. Gerçekten de mevduat faizlerinin enflasyon oranının birkaç puan üzerinde olduğu pek çok ülke vardır ama özellikle OECD ülkeleri içinde kredi faizlerinin enflasyon oranının 30 hatta 40 puan üzerinde olduğu tek ülke Türkiye'dir. OECD ülkelerinin çoğunda reel faizler yüzde 24 mertebesindedir. Gerçi Türkiye'de yüzde 4050 arasında dolaşan enflasyon OECD ülkelerinin çoğunda bu oranın dörtte biri duzeyindedir ama bu gerçek de Türkiye'de kredi faizlerinin enflasyonun 3040 puan üzerinde olmasını "normal" saymamıza yetmemektedir. Türkiye'de banka sisteminin "fon aktarma maliyetteri"mn yüksek olduğu bilinmektedir. Ancak bankaların fazla personelle çalışmalarının ve diğer işletme giderlerinin toplam maliyetleri içinde önemi son yıllarda giderek azalmıştır. Orneğin 1980 yılında bankalann toplam personel giderleri 73 milyar lira, ödedikleri toplam faiz ve komısyonların tutarı da 74 milyar lira dolayında iken geçen yıl personel giderleri 207 milyarda kalmış, verilen faizler ise 1 trilyon 330 milyar lirayı bulmustur Banka maliyetlerinde sonuçta kredi faizlerine yansıyacak hissedilir bir düşüşün meydana gelmesi için öncelikle "verilen faizler" rakamının düşmesi gerekmektedir. Mevduat faizleri konusundaki son kararla bu yönde bir adım atılmış, halen yüzde 40'ın üzerinde seyreden bankaların çıplak kaynak maliyetlerınin birkaç puan aşağı çekilmesi sonucunu verebilecek bir düzenlemeye gidilmiştir. Ancak bu düzenlemenin beklenen etkiyi yapması ve kredi faizlerinde genel bir düşüşe yol açması hiç de kolay olacağa benzememektedir. Çünkü: • Bir kere bankaların çıplak kaynak maliyetlerınin düşmesi için, yıllık birikimli brüt faizi yüzde 64 dolayına gelen üç ay ihbarlı hesapların yıllık birikimli brüt faizi yüzde 57 dolayına ge. len altı ay vadeli hesaplara dönüşmesini beklemek gerekecek,| bu ise aylar alacaktır. • İkincisi, büyük para sahibi mudiler mevduat faizleri birkaç puan düşürüldü diye bankalarıyla pazarlık etmekten vazgeçj meyecekierdir. Bankaların uyguladıkları döviz kurlarını belirlemede serbest bırakılmaları ve kur pazarlığına girişebilmeleri de bu gibi büyük müşterileriyie pazarlıklanna yeni esneklikler getirebHecek ve sonuçta bu tür büyük mevduatların bankaiara maliyeti azalmayacak, belki de artacaktır • Üçüncüsü birçok banka dönmeyen kredilerinin maliyetini] diğer kredi müşterilerine yüklemekten salt kaynak maliyetleri j birkaç puan düştü diye vazgeçmeyecek, kaynak maliyetini dü j şürerek sağladığı avantajı dönmeyen kredilerin maliyetini mas1 setmek için kullanabilecektir. Ancak dönmeyen kredileri çok az olan bankaların, mevduat yapısında beklenen değışıkliğin ] üç ay içinde gerçekleşmesi halinde, kredi faizlerinde üçdört puanlık bir indirime gitme olanağına kavuşabilecekleri anla| şılmaktadır. Bankerlerde yıllık faiz % 5657 Ekonomi Servisi Banka faiz oranlannın yeniden belirlenmesinden sonra borsa bankerleri, 1 yıl vadeli tahvillere net yüzde 5657, yani bankalann 1 yıllık mevduata verdikleri brüt faizi net olarak veriyorlar. Çukurova Holding'e bağlı Genborsa 3 ay vadeli Hazine bonolarına bundan böyle yıllık net yüzde 45 ve 1 yıl vadeli özel sektör tahvillerine yıllık net yüzde 56 faiz uygulayacak. Son 6 ayda 10 milyar liralık tahvil ve 30 milyar liralık Hazine Bonosu pazarladığını açıklayan Yatırım Finansman da 1 yıl vadeli tahvil ve bonolara net yüzde 56 faiz verecek. Buna karşıhk Eczacıbaşı Yatınm Holding'in 3 aylık tahvil ve bonolara net yüzde 47,5 bir yıl vadeli tahvil ve bonolara ise net yüzde 57 faiz vereceği öğrenildi. İşçi şirketlerine can sinıidi ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Rehabilitasyon projesi, zor durumdaki işçi şirketleri için işletilmeye başlandı. Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral, Deviet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası, DEStYAB'ın 12 işçi şirketine TurkAlman özel Fonu'ndan sağlanan dış kredi kullandırmaya başladığını açıkladı. Aral, uygulamanın sadece işçi şirketlerini kapsadığını belirterek, zor durumda bulunan diğer şirketlere yardımdan "şimdilik" vazgeçtiklerini belirtti. İşçi şirketlerinin rehabilitasyonu projesinde 57 milyon Marklık (yaklaşık 8 milvar lira) TürkAlman Ortak Sanayi ve Ticaret Bakanı Fonu kullanılıyor. Fonun 28,5 milyon marklık bölümü Turkiye, diğer yansı ise Federal Almanya hükümeti tarafından karşılanıyor. Rehabilitasyon için kullarulacak fon miktan, Federal Almanya ile yapılacak anlaşmayla arttırılabilecek. duklannı da belirten temsilci, "Ancak fazla acele etmek istemiyoruz. Girişimimiz iki yıl içinde meyvesini verebilir. Türkiye'deki bankacılık, dünya bankacılıgından farklı " dedi. Stephen Castor, >abancı sermayenin Türkiye'ye bakışı konusundaki sorumuzu da şöyle yanıtladı: "Enflasyon biraz tedirginlik yaratıyor, ama ulkenizin dışarıda yarattığı gorüntu çok olumlu. Birçok Arap ve Amerikalı şirket, ülkenizde yatırım >apmak için can aüyor ve yerli ortak anyor. Çok güçlü şirketleriniz var, ancak bu konuda çok çekingen RESMİ RAPORUN ORTAYA KOYDUĞU GERÇEK Ykkııyu1 gerçekleşiyor İşçinin verimi arttı, ücreti düştü ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) "İşsizlikle mücadele" den sorumlu Deviet Bakanlıği'mn bir raporu, Türkiye'de verimlilik ve reel ücret gelişiminin taban tabana zıt yönde olduğunu gösterdi. 1978 sonrasında işçi verimliliğinin arttığı bir dönemde reel ücretlerin düştüğü ortaya çıktı. "tstihdamı geliştirme" projesinden sorumlu, Mustafa Tinaz Titiz'e bağlı Deviet Bakanhğı'nın DPT verilerine dayanarak hazırladığı "işsizlikle mücadele" başhkh raporda, 19721983 arası 11 yıllık dönemde reel ücret ve verimliliğin gelişimi sergilendi. Rapora göre, 19721978 arası dönemde ekonomi genelinde izlenen verimlilikteki yuzde 10'luk düşüşe karşın reel ücretler aynı sürede yüzde 50'in üzerinde bir artış kaydetti. Ancak işler 19781982 arası dönemde tersine döndü ve verimlilikteki yüzde 10'un ustünde gözlenen artış, reel ücretlere yansımadı. Verimlilikteki artışa karşın, reel ücretler söz konusu dönemde yüzde 30 oranında geriledi. Deviet Bakanı Mustafa Tınaz Titiz, "Ekonomideki verimlilik artışının neden reel ücretlere yansımadıgı?" biçimindeki bir soruyu yanıtlarken, "deniz bitti" yorumunu yaptı. Titiz, reel ücret ve verimlilik arasındaki zıt ilişkiyi şöyle açıkladı: "19721978 ydlan arasında verimlilik düşerken, reel ücretler arttı. Bu, kunıhışlann elierindeki kaynaklan boşa harcamalarına yol açtı. Şimdi verimlilik artarken, kuruluşların ellerinde kaynak kalmadıgından, reel ücretlerdeki düsüş basgösterdi. Verimlilik ve reel ücretlerin birlikte artacagı günlere de gelecegiz." HANGl İŞÇİ DAHA İYİ KAZANIYOR Deviet Bakanı Mustafa Tınaz Titiz KİT'lerde sözleşmeli personel çalıştırılması uygulamasının amaçlarını sayarken, "Bu kunıluşlarda çalışan işgücünün özel kesime denk ücret aimasını hedeflediklerini" de belirtmişti. Oysa bakanhğın yayımladığı raporun bir diğer bölumünde yer alan kamu ve özel kesim ortalama işçi ücretleri karşılaştırılmasında sonuçlar kamu işçisi lehine gözüküyor. Yine 19721983 dönemini kapsayan araştırmaya göre, 1983 yıL sonu itibariyle, kamu işçisi, özel kesimdeki meslektaşma göre ortalama yüzde 75 daha fazla kazamyor. " ANKARA, (a.a.) Mersin Akkuyu bölgesinde yapılacak nükleer santral ihalesi ile ilgili Kanada'nm "Atomic Energy Of Canada Limited" (AECL) fırması liderliğindeki konsorsivumla sürdürülen gorüşmeler tamamlandı. AECL firması ile Ingiliz Nei Parsons limited ve Enka Holdine'den oluşan konsorsiyum, Akkuyu1 nükleer santralını "YapIşletDevret" modeline gore gerçekleştirecek. "Akkuyu1 Nükleer SantralT'nın inşaası 3 yılda bitirilecek. Santrahn bitirilmesiyle, konsorsiyum firmalan ile Türkiye Elektrik Kurumu'nun (TEK) ortak kuracakları şirket, santralı 12 yıl süreyle işletecek. Ekonomi Servisi Milli Eğitim Bakanhğı'nın açtığı piyasa değeri 550 milyon lira olan 1100 adetlik bilgisayar ihalesinde 4 firma elenirken 14 firma finale kaldı. Finale kalan değerlendirmeye tabi tutulan firmalar şunlar: MattAcora, TepumSinclair, BilserSvi, TeleteknikCommodore, EkakompAmstrat, KonıiliApple, AnpaNetwork, Palc, IBM, EnsaAlfa Micra, TiancomWang, KalafatoğluApricot, UtinHomesfot, ENKA Edındiğimiz bilgilere göre ihale 10 gün içerisinde sonuçlandınlacak ve en az iki, en fazla üç firma arasında bölüştürülecek. Bilgisayar ihalesi 2. değerlendirmede 19781982 arası dönemde verimlilikte yüzde 10'un üstünde artış olurken, reel ücretlerde yüzde 30 gerileme görüldü. 197283 Verim ve Ücretin Değişimi 197283 /~ 225 200 175 Arasında Reel Ücret Endeksleri ö m kkn tşçl Kamu kesim İşçi ,, Kamu kasim memur • Dördüncüsü, bankalar kaynaklannı yüksek faizle deviet tahl villerine plase etme imkânına sahıp oldukları sürece plase edil| memiş kaynak fazlalığı sorunuyla karşı karşıya kalmayacak ve I bu nedenle kredi faizlerini düşürmek zorunluğunu duymaya • caklardır. Tüm bu etkenler bugün için mevduat faizlerinde meydana gelen birkaç puanlık düşüşün kredi faizlerinde genel bir düşüşe yol açmasının kolay olmadığını göstermektedır. Başka bir ifadeyle sıradan kredi müşterisının daha ucuz reel faizle kredi bulması şimdilik pek mümkün görünmemektedir. Tersine kredi faizlerindeki katılık sürerken enflasyondakı gerileme de sürerse reel kredi faizlerinin artması bile söz konusu olabilecektir. Bankaların giderek daha fazla önem vermeye başladıkları ayrıcalıklı kredi müşterileri ise yeni düzenlemenin getireceği avantajlardan da her halde ilk yararlananlar olacak, onlara uygulanan ayrıcalıklı faiz ("prime rate") belki birkaç puan daha düşebilecektir. MSA... KISA... DERBORSA'nın Şişli şubesi dün açıldı. Şişli şubesinin açılışında konuşan Derborsa Yönetim Kurulu Başkanı Derviş Temel, "Tiirk sanayiinin finansman gereksiniminin karşdanabilmesi için sermaye piyasasına işlerlik kazandırıiması zorunludur" dedi. TUKAŞ Turgutlu Konservecilik A.Ş.'nin kamu ihalelerine 6 ay süre ile girmesi yasaklandı. Yasaklama gerekçesi olarak şirketin ihalelere "fesat" karıştırması gösterildi. 150 125 700 75 72 73 74 75 76 77 78 '79 80 '81 82 Grafik Sevınc Yenal 3atı Almanya'da deviet sübvansiyonları azalacak Ekonomi Servisi Batı Almanya'da deviet sübvansiyonlarının gelecek dört yıl içinde aşamalı olarak azaltılması yönünde bir plan hazırlandı. Planda ekonomiye deviet müdahalesinin azaltılmasıyla birlikte, vergilerde azaltma yönünde zemin yaratılmış olacağı hesaplanıyor. Maliye Bakanı Gerhard Stoltenberg, gelecek yılki bütçede uygulanmasına başlanacak olan sübvansiyonlardaki kısmtının çeşitli çevrelerin yoğun tepkisine yol açacağını ve bu kararın kabulü için büyük mücadele vermeleri gerektiğini düe getirdikten sonra, "hükümetin subvansiyonlan azaJtma karanna ragmen bu yılki deviet subvansiyonlan geçen yıla göre artacak. Ancak 1986dan itibaren subvansiyonlarda azalma başlayacakür" dedi. Bakanhğın açıklamalarına göre 1984'te 13.6 milyar mark (yaklaşık 2 trilyan 380 milyar lira) olan deviet subvansiyonlan bu yıl 14.5 milyar marka yukseldikten sonra 1986'da 13.5 milyar marka ve 1989'da 11.1 milyar marka düşürülecek. DUNYA'dan AE% tekstile eylüle kadar 'kota molası' verdi İzmir'de yapılan tekstil toplamısından somut sonuç elde edilemedi. Sorun, eylül ayındaki Brüksel toplantısında yeniden görüşülecek. Eylül'e dek AET Türk tekstiline kota uygulamayacak. mayı okuduğunu belirten Gültekin şöyle dedi: "1982 yılından beri AET ile konfeksiyon seklöründe görüşme \e sürtüşme devam ediyor. En büyük sorun, en çok gelişen sektöriimüzün engellenmesidir. 1985 yılına girmeden tekstilde üç üründe (tişört, pantalon, dış giyim, örme) kota uygulanmaya başlamıştı. Bu ihracatımızı olumsuz yönde etkiledi. İhracatımız artacağına geriledi. En hızlı sektörümüzün hızını kestiler. Mayıs ayında Briıksel'de yaptığımız toplantıda da anlaşma^ varamamıştık. Yerinde görsünler diye 2. toplantıyı burada yaptık. Kotanın kaldınlmasını isiedik. Sonuç alamadık. Gorüşmeler boyunca kota u\gulanmamasını istedik. İlke olarak kabul ettiler, dönünce AET'ye bilgi verecekler.' Sonuç, eylül a>ının ikinci yansında Bniksel'de yapılacak toplantıya baglı. Onların istediklerine gdince, istekleri, idari işbirliği anlasması. Anlaşma, çift taraflı kontrolü içeriyor. Sunduklan önlemler bizim aieyhimizde. İleride de aleyhimize tedbirler sunariarsa kabul etme>eceğiz. Bize uzatüan ber şeyi gözu kapaiı imzalayacaToplantının sona ermesinin hemen ardından AET heyeti, İzmir'den avrıldı. Exxon'a 2 milyar dolar ceza Ekonomi Servisi Amerika'nın önde gelen petrol şirketlerinden Exxon, petrolde fahiş fiyat uygulamaktan dolayı 2 milyar dolarlık cezaya çarptınldı. Mahkeme Exxon'u, "iilke çapında petrol fiyatlarını denetleyen düzenlemeyi çiğnediği" ve Texas'ta Tyler yakınlarındaki Hawkins Field'de 197580 yılları arasında petrolden 895 milyon dolarlık haksız kazanç sağladığı için hükumete 2 milyar dolar ödemekle cezalandırdı. Bu 2 milyar doların 895 milyon dolarlık bölümünü, Exxon'un petrolden sağladığı "fazla" para, geri kalan bölümünü ise bu paranın bugüne kadarki faizi oluşturuyor. İZMİR, (Cumhuriyet Ege Bürosu) Turkiye'nin AET üyesi ülkelere yapacağı tekstil ihracatının geleceğini belirleyeceği belirtilen ve 3 gün süren TürkiyeAET tekstil toplantısı dün sona f • „ »^. !„„.,# I.r» tranh ve Arap turistlerin yoerdi. Toplantı sonrası, yapılan lç pıyasaya taksıtle ^^^ Lafeli> Aksany*ortak açıklamada kararların eylül ayında Brüksel'de yapılacak U tutuyor. Taksitle beyaz eşya satan bir firmada tranh turistlerin toplantıya bırakıldığı belirtildi. Bu arada 30 haziranda sona eren elektrik süpürgesi, televizyon, buıdolabı, çamaşır makinesi gibi datekstil kotası eylül ayına dek uyyanıklı tüketim maüannı Türkiye'den aldıklannı gördük. tranh Bes t tranh turiste peşin ^ S gulanmayacak. Büyük Efes Oteli'nde basına kapaiı olarak yapılan toplantının bitiminde Türk heyeti başkanı olan Türkiye Tekstil Hazır Giyim ve Konfeksiyon Ihracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Sırn Gültekin, yapacağı açıklamanın "ortak açıklama" olacağını bildirdi. AET Komisyonu Tekstil Grubu Başkanı Mr. Hoffman ile birlikte hazırlanan ortak açıkla mara FazhtUah bu konuda şunlan söylüyor: "Ülkemiz, Irak ile savaş içinde. Türkiye 'den satın aldığımız malların fiyatları Iran 'da buradakinin iki katı. tranh ülkesine beraberinde bir parça eşya götürdüğünde buna gümrük ödemiyor. Hatta bazen 3 parça götürüldüğünde bile gümrük ahnmıyor. " tranhlar ve Araplar, özellikle Japon marka beyaz eşyalara ilgi gösteriyorlar. Taksitle satıs yapan firmalar, tranh ve Arap müşterilerine satışlarmı tamamen peşin yaptıklan için memnunlar. Taksitle beyaz eşya satan firmalar, satısların yüzde 90'ını tranh ve Araplarla yaptıklarım belirtiyorlar. T.C. ZİRAAT BANKASI 5 TEMMUZ 1985 TARİHİNDEKİ DÖVİZ KURLARI DOVIZ KURLARI Merkez Bankası Kendi ıştemlerı ıçın doJarın alış kurunu 533 70 lira olarak beiirledi. Mevduat faizlerinde uygulanan sistemi değiştirmede 75 aylık bir zaman kaybedilmiştir. Aynca, faiz hadlerini hiç değiştirmeksîzin "vergi stopaj oranları'nı yükseltmek daha etkin olabilirdi. Vergi stopaj oranını ANAP iktidarı yüzde 10'a indirmiştir. Bu oranın yüzde 20'ye çıkanlması, sistem değişikliğindeki amaçları gerçekleştirir. İcraatın içinden programında Sayın Özal, sıkmtıların gelecek kuşaklara aktanlmaması için yaşanılan dönemin koşullarına uygun tedbirler alındığını; geçmişte de kararlar alınabilinseydi, bu günlerde de sıkıntı çekilmeyeceğini dile getirmiştir. Bir nevi vurgulanan, ekonomik karariardaki "zamanlama''nın önemidir. Bu önemi, ANAP iktidar dönemi ile ilgili iki örnekle teyit etmekte sanıyorum ki, yarar vardır. * • * Merkez Bankası'nın aldığı bir kararla 1.7.1985 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, uygulanan faiz politikasında önemli bir degişiklik yapılmış, üç ay vadeli mevduat faizi % 48, altı ay vadeli mevduat faizi % 52, bir yıl vadeli mevduat faizi % 56 olarak tespit edilmiştir. Nedeni, 1983'ten bu yana mevduat 2,6 tnlyon artmıştır. Toplam mevduat içinde 3 ay vadeli olanlar % 60 oranında. vadeli mevduat içinde de % 90 oranında paya sahiptir Mevduatın bu yapısal durumu şu sonuçları ortaya çıkarmıştır: • Talebi arttırmıştır. • Döviz girdisinin mevsimlik olarak arttığı şu dönemde, likiditeyi çoğaltmıştır. • Ekonomi ısınarak "sıkı para politikasına aykırı bir durum" ortaya çıkmıştır. Yeni düzenlemedeki amacın enflasyonu önleme olduğunda kuşku yoktur. Bir buçuk yıllık uygulamadan sonra, sistemin tersine çevrilmesi, nihayet gerçeklerin kabul edilmeye başlandığını sergiler. Henüz daha iktidar olunmamışken, yapılan çalışmalar sırasında, bugün terkedilen sistemin getirilmesi öngörülmüştü. Doğrusu, seslı olarak düşünmemekle beraber, hepimizde, 3 ay içinde enflasyonun disipline edilebileceğine ilişkin bir kanı vardı. Bır yandan bu kanaat, öte yandan enflasyonla faiz arasındaki organık bağ, yanı enflasyon yükseldikçe faızin yukseleceği, aksine, duştukçe duşeceği ilkesı, sistemin o tüıiü kurulmasına neden olmuştur. İlk 3 aylık uyguiama sonunda, enflasyonun kısa dönemde kontrol altına alınamayacağı anlaşılınca, çeşitli cevreler, sistemin tersine çevrilerek, bugün kabul edilen uygulamaya geçilmesını önermişIerdir. Bu öngörüde bulunanlardan biri de, Ekonomik kararlarda zamanlama Konuk Yazar Vural Ankan basına yansıdığı gibi, ben olmuşumdur. Görülüyor ki, 75 aylık bir zaman kaybedilmiştir. Öte yandan, bugün için bu tarz bir sistem yerine, faiz hadlerini hiç değiştirmeksizin "vergi stopaj oranlarını yüksertmek" daha etkin olabilirdi. Bilindiği gibi, ANAP iktidarı, vergi stopaj oranını % 10'a indirmiştir. Bu oranın % 20'ye çıkanlması, sistem değişikliğindeki amaçları gerçekleştirir. Aynca bütçe gelir politikası doiayısıyla da enflasyonu önlemekte etkin olurdu. Zıra, 3 aylık vadeli mevduatın dargelirlilere ait olduğunu varsaymamak lazımdır. * * • Benzer durum KDV uygulamasında da görülür. KDV'nin uygulandığı tüm ülkelerde ve Belçika modelini benimsemiş Türk sistemınde kücük ticaret erbabı için telafi edici vergilendirme yöntemi getirilmiştir. Ne var ki, telafi edici yöntemin sınırı, sonradan alınan bır kararla, yüksek tutulmuş ve bu karar maliyectler tarafından eleştirilmiştir. Eleştirıciler kervanına "KDV delindi" diye ben de katılmıştım Gelin görün ki, sınırın yüksek tutulması, KDV sistemıni zedelediği ve şemsiyesini deldıği için, iktidar hatasını geç de olsa anlamış ve telafi edici sınırı Türkiye kosuilanna uygun hale getirmiştir. Ne yazık kı kaçan kaçmıştır. Onun içındir ki, iktidartar, yapılan her eleştiriyı kotu niyate bağlamamalı ve ekonomik kararlarda zamanlamanın önemini kendi vontemlen için de kavrayabılmelıdırler. * \nral \rıl«jıı MillelM'kilı DÖVİZİN CİNSİ 1 ABD DOLARI 1 AVVSTRALYA 0 0 U R I 1 «VÜSTURYA ŞİLİNİ 1 BATI ALMAN MARKI 1 BELÇİKA FRAMH 1 DANİMARKA KRONU 1 FRAMSC FRAMÖ 1 H0UAM0A FLORİNİ 1 İSVEÇ KRONU 1 İSVİÇRE FRAN6I 100 İTALYAN ÜRETİ 100 JAPON YENİ 1 KANADA DOUHI 1 KUVEVT DİHARI 1 NORVEÇ KRONU 1 STERÜN 1 S. ARABİSTAN RİYALİ DÖVİZ 533.80 358.50 25.20 176.10 8.79 49.12 57.81 156.29 61.13 209 95 27.59 215.55 392.84 1763.67 61.15 702.59 146.16 538.94 361.95 25.44 177.79 8.87 49.59 58.36 157.79 61.71 211.97 27.85 217.63 396.62 1780.65 61.73 709 35 147 56 EFEKTİF 533.80 340.57 25.20 176.10 8.35 49.12 57.81 156.29 61.13 209.95 26.21 204.77 373.20 1675.49 58.09 702.59 138 85 549.61 369.11 25.94 181.31 9.05 50.57 59.52 160.92 62.94 216.16 28.40 221.93 404.48 1815.91 62.96 723.39 150.49 ALIŞTL. SATIŞ TL. AUŞTL. SATIŞ TL. Dövizin Cinsı 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şılini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florinı 1 İsveç Kronu 1 isyiçre Frangı 100 İtalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyalı Döviz Alış 533.70 358.54 25.10 176.00 8.74 57.81 156.19 61.13 209.95 27.59 215.55 1763.67 702.62 146.16 Döviz Satış 539.04 362.13 25.35 177.76 8.83 58.39 157.75 61.74 212.05 27.87 217.71 1781.31 709.65 147.62 Efektif Efektif Alış Satış 533.70 544 37 340.61 365.71 25.10 25.60 176.00 179.52 8.30 8.91 57.81 58 97 156.19 159.31 61.13 62.35 209.95 214.15 26.21 28.14 204.77 219.86 1675.49 1798.94 702.62 716.67 138.85 149.08 ÇAPRAZ KUR 1 ABD DOLARI 3.0323 9.2319 3.4169 2.5420 1934.40 247 59 3 6514 1 Sterlin B Alman Markı Fransız Frangı Hollanda Flonnı Isvıçre Frangı Kalyan Lireti Japon Yeni S.Arabistan Rıyali 1.3165 ABD Doten A1TIN GÜMÜŞ AUŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar kıilçe 22 ayar bdeztk 900 ayar gumüş j 38.000 38.250 5.750 5.175 95 SATIŞ 38.200 38 500 5 770 , 5.600 97 T.C. ZİRAAT BANKASI "Gncüne erişilmez'