Katalog

CUMHURİYET/6 BAKAN ELDEM; HABERLER 8 NİSAN 1985 11 işkence iddiası yargıda ANKARA, (UBA) Adalet Bakanı Necat Eldem, 12 Eylül'den sonra adli mercilere işkence iddiasıyla 42 başvuru olduğunu açıkladı. Bakan Eldem, işkence iddialannı en aza indirmek için çaba harcadıklarıru, ancak bu nedenle savcılıklara bağlı kolluk kuvveti kurulmayacağını bildirdi. Bakan Eldem, UBA'ya yaptığı açıklamada işkence iddialannın araştırıldığını dava konusu edildiğini, 11 olay hakkında takipsizlik, 7 olay hakkında beraat, 4 olay hakkında mahkumiyet ve 2 olay hakkında da men'i muhakeme kararı verildiğini söyledi. Halen 11 işkence iddiası uzerine açılan davanın devam ettiğini belirten Bakan Eldem, 1 olaya ait dosyanın da suç yeri mülki amirliğine gönderildiğini belirtti. Bakan Eldem, "Bunlardan ayn olarak 5 olay hakkında görevsizlik karan verildi. 1 olayın 2082 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu'na tabi zabıta amiri olao faili hakkında ise delil bulunmaraası sebebiyle bakanlıgımız tarafından işlem yapdmasına gerek görüldü" dedi. Bakan Eldem, "İşkence iddialannı en aza indirmek amacıyla savcılara bağlı kolluk kuvveti knrulacak mı?" şeklindeki bir soruya ise, bu konuda her hangi bir çalışma yapılmadığı cevabını verdi. Bakan Eldem, işkence iddialarının istisnasız olarak, bağımsız yargı mercileri tarafıdan soruşturulduğunu ve suçlu görülenler hakkında yasalarda ön görülen mueyyidelerin uygulandığuu söyledi. Toskay'm TRT'si 1 yaşında Erhan Akyıldız Tbskay, yayıncılık deneyîmî olmamasını önemlî bulmuyor 1 28 Mart 1985 günü birinci görev yılını dolduran TRT yönetiminin başındaki kişi, TRT Genel Müdürü Tunca Toskay kimdir? Yazımıza, bu sonınun yanıtıru vermeye çalışarak başlayıp "TRT'nin Türk dttini kullanım ı " , "Karumdaki siyasal kadrolaşma" ve "TRT'nin yayın politikasına yansıyan siyasal tercihler" gibi konularla sürdürelim... Evet, kimdir Tunca Toskay? 2954 sayılı Radyo ve Televizyon Yasası'nın hazırlayıp yürürlüğe girdiği günlerde adından hemen hiç söz edilmeyen, genel müdür seçimi aşamasında, adı "süpriz" olarak nitelenen bir biçimde gündeme gelen Toskay'ın, öncelikle radyo ve televizyon yayıncılığı, ya da basın yayın yönetimi ve haberciliği gibi (görevi için gerekli olan) konularda hiçbir ilgisi, bilgisi ve deneyiminin bulunmadığını belirtmek isteriz. Kendileri de bu konudaki eksikliklerini kabullenmekte, ancak bunun çok önemli bir şey olmadığını belirterek; "TRT gibi biiyiik yayın kunıluşlannın en ttst mevkii, çogu zaman kurumun kendi biinyesinden yetişmiş olan eiemanlarla değil, özellikleri itibanyla bu görevi yapabilecegi inancında olunan kişilerden olmaktadır. Yani bunun bir knndı yok. Türkiye'de de bunun böyle olmadıgını gördük. TRT'nin içinden >a da dışından gelen genel mudürler oldu. Eleştiriler ve övgüler pek farklı olmuyor" gibi bir yaklaşımla bakmaktadır bu eksiklik sorununa... TRT Genel Müdürlüğü için, "yayıncılık" deneyiminin "gerekli olup olmadığı" tartışmasına girmeden, Tunca Toskay'ın yaşamöyküsünü anlatmaya çalışarak yaamızı sürdürelim. Tunca Toskay, 1939 yıhnda lstanbul'un Atikali semtinde doğdu. tlk ve ortaokulu aynı semtteki okullarda okuduktan sonra 1954 yıhnda girdiği Vefa Lisesi'ni 1957 yıhnda "iftiharla" bitirerek ortaöğrenimini noktaladı. Aynı yüın sonlarında girdiği İstanbul Üniversitesi Iktisat Fakültesi'ni de normal süresi olan dört yıl içinde bitirerek yükseköğrenimini tamamlayan Toskay, 6O'lı yıllarm başında, artık cebinde yüksekokul diploması olan 23 yaşında bir gençti. Tunca Toskay, o dönemdeki yakınlarının anlattığına göre, salt derslerinde başanlı olmuş, öğrenci argosunda "inek" diye tarumlanan, ya da 12 Eylül öncesinin yasadışı literatüründe " o t " diye adlandınlan öğrencilerden değildi... Günün siyasal ve sosyal koşullarımn getirdiği sorunlarla Ugileniyor, konuya ilişkin toplu girişimlerde yerini almaktan kaçmmıyordu... ya olanak tanıdığı biçiminde açıklıyor) üç yıl sonra da doktora tezini tamamlayıp iktisat doktoru oluyordu.. Doçentük yılları Docenüik tezi ile ilgili çalışmalar yapmak için iki yılını (19661968) Batı Berlin Üniversitesi'nde geciren Tunca Toskay, Türkiye'ye döndükten bir süre sonra (1969) kadrolu doçent olur. Toskay'ın, Türkiye'ye döndüğü 1968 ve sonrası yıllarda da güncel siyasal ve sosyal sorunlarla ilgisi sünnektedir... Yine kendisini o dönemden tanıyanlann anlalımına göre Toskay, "Iktisatlılar FikirKulübü" ile yakın ilişki içindedir. Pek "aşırı sol" çizgide olmayan ku getiriyoruz. Görevin ıstediği bütün şartlan yapmak üzere kapıdan içeri giriyorsun' dedim. Bir gön revire çıkmadan, 6 ay süreyle orada görevimi yaptun. Bu arada, üç günlük iznim vardır, o da Harp Akademüeri'nde konferans için görevlendirildigimden..." Kıta hizmeti Tunca Toskay, vatani görevinin "eg^tim" bölümüyle ilgili bu bilgileri verdikten sonra, "kıta hizmeti"yle ilgili olarak da şöyle konuşuyor: "O zaman Harp Akademileri bünyesinde bulunan MilU Giivenlik Akademisi'nde "Iktisatçı Planlama Kurulu üyesi" olarak görevlendirildim. Hem öfretim üyesi hem astegmen olarak BAŞLARKEN... Gerek anayasanın 133. maddesi gerekse 2954 sayıtı Fürkiye Radyo ve Televizyon Yasası'nın "Yayın Esaslan" başlıklı 5. maddesi, dikkatli biçimde değerlendirildiğinde, Tiirkiye 'deki radyo ve televizyon yayıncıiığmm temel amaçları kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Söz konusu temel amaç, "12 Eylül öncesinin kötü deneyvnlerinin bir kez daha yaşanmaması, tarafsız bir yayın yapılmasıru sağlamak ve bu tarafsızhğı sağlayıcı bir yönetim oluşturmak" biçiminde özettenebilir... Bu amaca yönelik olarak hazırlanan Türkiye Radyo ve Televizyon Yasası, 1985 yılının ilk günü birinci yılını tamamlarken, yine aynıyasa uyannca oluşan, TRT'nin 6kişilikyeni Yönetim Kurulu ve Genel Müdür'ün göreve başlayışları da, 28 Mart 1985 günü birinci yılını doldurdu. "TRT Genel Müdürü Tunca Toskay ve TRT Yönetim Kurulu'nun göreve başlayışının birinciyudönümü" gibi uzun bir anlatım yerine, simgesel bir ad koyma düşuncesiyle, "Toskay'm TRT'si Bir Yaşında" adım verdiğimiz yazı dizimizin temel amacı, birinci yılını tamamlayan TRT yönetim birimlerinin, bu süreç içindeki görev anlayışlarını irdelemek olacaktır. Bu irdelemeyi yaparken, mumkün olduğu kadar soyut iddialar yerine, somut belirlemeler yapmaya çalıştığımızı, ancak bazı bürokratik kısıtlamalar nedeniyle Batıhların, "off the record" dediği yayımlanmamak koşuluyla verilen bilgilerden de yarartandığımızı belirtmek isteriz. Bilgilerinden yararlandığımız kişilerin konumları gereği, kaynak belirtmeden yararlandığımız verilerin, yeterince sağlıklı olabilmesi için, "çifte kontrol"yöntemine de başvurmamıza karşın, bazı yanlış anlaşılma ve değerlendirmelerin de olabileceğine inanıyoruz. Bu tür yanlışlıklar için şimdiden özür dileriz. Araştırmamızm amacı, kişileriya da kurumları yıpratmak değildir. Genel Müdür Tunca Toskay ve Yönetim Kurulu 'nun görevi teslim alışlanndan bu yana, çeşitli yayın organlannda bölük pörçük işlenen, "Kurum içindeki siyasal kadrolaşma", "Türk dilinin kullammındaki bağnaz tutum" ve "Yayrncılık anlayısına yansıyan siyasal tercih" gibi çok önemli konuları, olabildiğince tarafsız bir gozle sergilemeyi amaçlıyoruzBu amacımızın gerçekleşmesi için, bugüne dek, çeşitli yayın organlannda çıkan konuya ilişkin bilgileri aynntılı biçimde inceledik. Bugün TRTbünyesindegörevlendirilmiş, yadayeni yönetimin anlayısına uygun düşmedıği için etkisiz kılınmış kişilerle, TRT'nin eski genel mudürlerinden bazılarıyla, bugün ya da geçmişte TRT'nin bünyesinde önemli görevler ustlenmiş, görevine son verilmiş kişilerle konuşup gerçeğe olabildiğince yaklaşmaya çalıştık... Amacını kısaca özetlemeye çalıştığımız araştırmamızm son bölümünüde TRT Genel Müdürü Tunca Toskay'la yaptığımız aynntılı söyleşi oluşturuyor. E. A. Yön Bildirisi'ne imza atıvor 1%1 yılının son aymda, dönemin sosyalist aydınlarının öncü TUNCA TOSKA Y 23 YAŞINDA. Cebinde yüksekokul diploması olan genç bir iktisatçı. Salt derslerinde başarı sağlamıs bir genç de değil. Günün sosyal ve siyasal koşullannm getirdiği sorunlarla Ugileniyor. (solda) TUNCA TOSKAY 46 YAŞINDA... TRT'nin bir yülık Genel Müdürü. Bugün onun siyasal yapısıyla ilgili olarak bildiğimiz tek sey "sağcı" olduğudur. Nazlı Ihcak'a "Biz sağcıyn, neden bize arka çıkmıyorsunuz" diyebilmektedir. luğünde yayımlanan siyasal içerikli "Yön Bildirisi"ni imzalayanlar arasmda genç Toskay'ın imzasının bulunuşu da, onun o dönemdeki siyasal ve sosyal yapısının somut bir göstergesiydi... Doğan Avcıoğlu'lann, llhan Selçuk'lann, Mümtaz SoysaJ'ların, Ilhami Soysal'lann arkasından, "Yön Bildirisi"ne adını koyan genç Toskay, Ulke sonınlanyla olan ilgisini sürdürurken, 1962 yılımn başında, yükseköğrenimini yaptığı İktisat Fakültesi'ne asistan oldu. Bu arada, fakültenin üçüncü sımfında başladığı doktora çalışmalarını da sürdürüyor, (Kendisi bu durumu, dönemin yönetmeliklerinin öğrenciyken doktora çalışması yapmalübün "flaş" solculanndan biri de Mahir Kaynak'tır. Toskay'ın kendisi ise bu kulübün Uyesi olmadıgını söylemektedir. 1971 yüı sonbahan geldiğinde Tunca Toskay 33 yaşındadır, ve vatani görevini yapmanın artık zamanı geldiğine inanmaktadır. "Bilimsel çaiışmalar" gereği geciken vatani görevine başlarken Toskay'ın duygulan "degişik"tir. Toskay o günleri şöyle anlatıyor: "1971 yüı sonbahannda vatani görevimi yapmak üzere Tuzla Piyade Okulu'na gittim. Hayabmın unutamadığım günleri orada başlar. Kendi kendime karar verdim; 'Bu yaşa kadar geldik, bu görevi epey geç yerine devam ettim. Orayla ilişkim daha sonra da devam etti. Bir, iki yıl Harp Akademileri'ne derse gittim..." Tunca Toskay'ın askerlik öncesi yaşanunda belirlemeye çalıştığımız "siyasal ve sosyal" etkinlikler, Milli Güvenlik Akademisi'nde tamamladığı vatani görevinden sonra bıçakla kesilir gibi kesilmektedir... Askerlik sonrası siyasal yapısıyla ilgili olarak bildiğimiz tek şey onun artık "sagcı" olduğudur. Gecenlerde katıldığı bir kokteylde karşılaştığı Tercüman Gazetesi Yazarı Nazlı Dıcak'ın kendisine yönelik eleştirilerinin artması üzerine, "Biz sagcıyız, neden bize arka çıkmıyorsunuz" demek zorunda kalmıştır. Askerlikten bir süre sonra Avusturya'da katıldığı bir kong rede "Uluslararası Turizm Uzmanlan Birligi" üyeüğine kabul edilmiştir. Bu arada, kendilerinin "Bir değer yargısı" olarak niteledigi (docentlikle profesörlük arasında) bir kariyer gecikmesi olur. On yıllık bir aradan sonra tezini bitirip profesörlük unvanına kavuşan Tunca Toskay, bir yıl sonra 1980 Eylülünde "öğretim üyeliği"ne veda edip, Frankfurt Basın ve Enformasyon Koordinatörü olacaktır... Toskay'm, "Turizm Bakanlığı, yurt dışındaki bürolarında daha değişik bir personel ıstihdam etmek politikasıyla kendisine teklif yapıldığı" yolundaki açıklamalarını, o dönemden kendisini tanıyanlar, "12 Eylül öncesinde, can güvenliğinin kalmadığı gerekçesiyle, kendisinin bir yurt dışı görev istediği, bu istefinde de bugün "önemli" görevlerde olan bazı gazetecilerin araalık yaptığını" belirtmektedirler... Bu konuda görüşlerine başvurduğumuz dönemin Turizm ve Tanıtma Bakanı Barlas Küntay ise, "Toskay bize üniversite çevrelerince tavsiye edildi" demektedir. Toskay, Frankfurt'taki görevinden, "dört yıl kalması mümkünken" iki yıl içinde döner. Almanya'dan dönüşünden sonra geçırdiğı bir yıl içinde "öğrencileriyle buluşmamn mutluluğunu yaşarken, TRT Genel Müdürlüğü'ne doğru geliş sorunu" başlar. Anlattıklanmız, Tunca Toskay'ın TRT Genel Müdür oluncaya dek geçen yaşamöyküsüyle ilgili, kendisi ve yakınlannın anlattıklanndan kaynaklanmaktadır. Tunca Toskay, iktisat doktoru olduğu 1965 yıhnda tanıştığı Ertan Hanımla yaşamını birleştirir. Bu mutlu beraberliklerinden bugün, 13 yaşında bir kızları vardır. Ve her çocuk gibi Tunca Toskay'ın kızı da babasından, daha iyi çizgi fümler, daha iyi çocuk programlan istemektedir... Şehit polis Mehmet Işler toprağa verildi İZMİR, (a.a.) Şımak'ta bölücü caniler tarafından şehit edilen polis memuru Mehmet tsler'in cenazesi dün Gültepe Camii'nde kıhnan namazdan sonra Buca MezarlığYnda toprağa verildi. Mehmet Işler'in cenaze törenine lzmir Valisi Vecdi Göniil, Ege Ordu Komutam tsmail Hakkı Akansel, Emniyet Müdürü Alpaslan Aslan, ailesi, yakınları ve kalabalık bir halk topluluğu katıldı. V ARIIN: TRT'deki dü kavgası ve tentelinde yataalar Etibank 8 4 Bilançosu Güven Kaynagmız ETİBANK KONSOÜDE BİLANÇO (31.12.1984) AKTİF I. DÖNEN VARUKLAR: A Kasa ve Bankalar B Hisse Sen. Tah Haz Bonolan BB Roporiar, Banka Plas. Kab Kre. Kısa Vadelı Krediler C Alacaklar D Venlen Avanslar K Stoklar F Diğer Dönen Varlıklar DÖNEN VARUKLAR TOPLAM1 II. DURAN VARUKLAR A Tasarruf Bono. Yed için Al Tah. AA Banka Tevdıatı ve Plasmanlar Orta ve l'zun Vadeli Krediler B Alacaklar C Venlen Avanslar D Muessese ve Işt. Ser Paylan E Mad Duran Varlıklar Bınkmiş Amortismanlar (•) F Maddı Olmayan Duran Varlık. • Binkmiş Amortismanlar () G Özel Tukenmeve Tabı Varlıklar Binkmiş Amortismanlar () H Diğer Duran Varlıklar DURAN VARUKLAR TOPLAM1 93.742.764.044.1.283.000.000.44.322.544.391.57.059.611.485.8.878.223.940.37.787.101 469.1.726.411.824.244.799.657.153.1. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A AJınan Krediler; Kredı ve Tahvillenn Taksitlen AA Kısa Vad. Mevduat Vadeab Resmı Mevduat 954.437.149.• Ticarı Mevduat 39.039.347.713. Bankalar Mevduatı 8.203.074.650.• Tasarruf Mevduatı 4.111.121.783 Diğer Mevduat 458 957.296 Dövk Tevdiatı 2.277 026.340BCDEF55.043.%4.931. Borçlar Alınan Avanslar Vergi, Resım. Harç ve Kes. Gider Tahakkuklan Diğer Yabancı Kaynaklar 11.280.047.880PASİF HESABIN ADI GAYRJ SAFİ SAT1Ş HASILATL Mal ve Humet Subvansiyonlar Vergı tadelen HASILATTAN İNDİRİMLER (•) : Satış Vergileri. ladeler Kasa tskontosu 43.353.325.454.1.566.719.226.25.620.093.886.6.500.675.642.306.846.195.190.975.407.793.SAFİ SATIŞ HAS1LATI : MAL VE HİZMET SATIŞLAR] MALİYETİ (•) : Mal ve Hızmet Satış Malıyeti Stok Değer Duşükluğu (+) Stok Sajnm Farklan ( + ) GAYRİ SAFİ SATIŞ KÂRI: DÖNEM GİDERLERİ ( ) • 21540.114 335.1.633.711.953.300.44.325.857.850.876.018.3.156.428.735.353.350.395.480.348.6.638.041.23.575.944.677.Araştırma ve Geliştirme Giderleri Pazarlama, Satış Ve Dağıtım Giderleri Genel Idare Gıderlen Genel Mudürlük Gıder Payı İŞLETME FAALİYET KÂRI : FAALİYET DIŞI HASILAT VE KÂRLAR ( + ) : Faiz ve Komısyon Gelırlen Müesseselenmizden Devralınan Kârlar Iştiraklenmız Kâr Paylan Karşılıklardan Kullanılmayan Kısım Gecmiş Yıllara aıt Gelir ve Kârlar Diğer Hasüat ve Kârlar FAALİYET DIŞI GİDER VE ZARARLAR (•): Faiz ve Komisyon Gıderlen Çalışmayan Kısım Giderleri Karşıhk Giderleri Geçmiş Yıllara Ait Gider ve Zararlar Diğer Gider ve Zararlar DÖNEM KÂRI: KANUNİ YÜKÜMLÛLÜKLER Kurumlar Vergvsi Kanuni Yukumlulük Paylan AKTİF TOPLAM! NAZIM HESAPLAR 404 654 J 7 0 689. 428.654.365.133.ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI PASİF TOPLAMI NAZIM HESAPLAR 190.103.018.219. 404.654.370.689.. 428.654.365.133.SAFİ DÖNEM KÂRI: 22 509.094 671.1.386.621614. 49.057.186.012, 820.922.803.2 176,433 764.3.000.403.124.583.455.864.2 416.879.103.72.952 902.297, 23.895.716.285, 1.119.324 485.633.646 406.233.213 611.923.742.590.1 737.531 783.8.998.094.658, 322.672.3.450.907 438.5.274.620.819.1 516.990.278 77.303.538.080, 4.647.458.875, 86.080.780 923. 706 393.926.350.605 744 87.546.379 287. 10 242.841207, 2.011976.968.167.277.417.484.7.304 720.0222.011.976.968. AYRBVTISl TUTAR1TL 174.582.137.506.ETİBANK KONSOÜDE GELİR TABLOSU (31.12.1984) 1 YıU kadv vadeli 1.228.860.515.4.848.233.821.39.934.051.172.539.479.408.753.109.663.47.303.734.579. TOPLAM 2 183.297.664.43.887.581.534.8.203.074.650.44.045.172..955998.436.704.3.030.136.003.102.347.639.510. 102.347.699.510. 172.570.160 540. 85.023.781 253. 16.858.007.838.838.658.449.10.583.939.500. 195.056.073.79474.776 717.254 • 884.508.692 • 230.504.342 13.802.190.231 4.546.461.3641.385.017.392.159.854.713.536. Kısa Vadelı Yabancı Kavnaklar Toplamı n. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A Alınan Krediler AA • Bir Yıldan Fazla Vadeli Mevduat Resmi Mevduat • Tıcan Mevduat Bankalar Mevduatı Tasarruf Mevduatı • Diğer Mevduat Döviz Tevdiatı B Borçlar C Alınan Avanslar D Diğer Yabancı Kaynaklar Uzun Vadelı Yabancı Kaynaklar Toplamı 111. ÖZ KAYNAKLAR A Odenmış Sermaye (Esas Sermaye) (Ödenmemış SermayeX) B Yenıden Degerleme Artışı C Yedekler D Özel Karşıhklar E Kârlar (Dönem KânX + ) (Kanuni Yükümlulükler) () 113.381.857.569.(150.000.000 000.) (36.618.142.434.) 13.590.751.454.9.656.919.379.4.416.303.805.49.057 186.012.(72.952.902.297.) (23.895.716.285.) • ETİBANK "güçlü kuruluş, güçlü bankacılık" Sermayesi 150 milyar