Katalog

CUMHURÎYET/6 HABERLER 12 NÎSAN 1985 Toskay'ın TRT'si 1 yaşında 5 TRT ile ilgili araştırmalarımızı tamamladıktan sonra, TRT yönetimi ve genel mudure yönelik eleştirileri en somut biçimde yanıtlayacak kişinin, Genel Mudür Tunca Toskay'ın kendisi olduğunu biliyorduk. Toskay, kendisiyle konuşma girişimimizi, "sorulanmızı yanlı verme" koşuluyla kabul etti. Anahatlanyla çıkardığımız sorulan Toskay'a iletirken "Söyleşimizin bu sonılar çercevesinde gelişeceğini" de belirttik. lncelemelerde bulunmak için gittiği Almanya'dan dondükten sonra yanm günıinü bize ayıran Tunca Toskay, yönelttiğimiz hemen tüm sorulan yanıtladı. Biz söyleşiyi teybe alırken, Toskay da kendi mini teybini çalıştırıp bizimle birlikte kayıt yaptı. Toskay' la yaptığımız söyleşiyi aynen sunuyoruz. Bu arada, TRT'deki öztürkçeye karşı takınılan bağnaz tutuma karşın, Genel Müdur Toskay'ın konuşması sırasında, "ilke, uluslararası, kişisel, evrim, yükümlü, oluşturmak, salt, dogal" gibi öztürkçe sözcükleri de kullandığını gözledik... Dil yaşayan bir unsurdu.. Her yaşayan unsur gibi, 4O'lı yaşlannı süren Toskay'ın da bütün dikkatine karşın özturkçe sözcükleri kullanması doğaldı... llk sonımuz, yaşamöykünuzle ilgiliydi. Ondan başlayalım isterseniz... TOSKAY 1939 yılında tstanbul'da doğdum. llk ve orta öğrenimimi tstanbul'da yaptım. 1957'de Iktisat Fakültesi'ne girdim. 61'de mezun oldum. 62'nin başlarında asistan oldum. 65'in ocak ayında iktisat doktoru unvanını aldım. 69 yılında doçent, 1978 yılı sonlannda da profesörlük işim bitti. Bu arada iki defa ikişer yıl olmak üzere yurt dışında bulundum. Ilki 19661968 yülan arasında Batı Berlin'deydi. Hur Berlin Üniversitesi'nde doçentlik tezimi hazırladım. 19801982 yıllan arasında Turizm Bakanlığı, üniversiteden beni isteyerek Basın ve Enformasyon Koordinatöru olarak Federal Almanya'da görevlendirdi. Aynı anda Frankfurt'taki Turizm Bürosu Müdurlüğü'nu de yaptım. 1973 yılından beri genel kumlların kararıyla, Uluslararası Turizm Eksperleri Birliği'nin uyesiyim. Onlann her yılki kongrelerine hemen hemen hiç kaçırmadan katılırım. 1984 yılı başında Radyo Televizyon Yüksek Kurulu üyeliğine seçildim. 1984 martında TRT Genel Mudurluğu görevine başladım. Evliyim, bir çocuğum var. Kısaca hayat hikâyem bu... İktisat Fakültesini bitirdiginiz yıllarda, o dönemin sosyalist aydınlannın öncülüğun Dil için yasaklama yok Yön Bildirisi'ni imzaladım. Yön Bildirisi'nin özellikle sosyalist bir bildiri olduğu başlığında yazmıyordu. Üniversiteden mezun olmuş gençler olarak bildiri hoşumuza gitti, imzaladık. de hazırlanan Yön Bildirisi'ni imzaladığınız söyleniyor, ne diyorsunuz? TOSKAY Söyleniyor değil, yazıhyor. O bildiriyi imzaladım. O günlerde sosyalist düşünceyi mi benimsemiştinlz? TOSKAY Yön Bildirisi'nin özellikle sosyalist bir bildiri olduğu başlığında yazmıyordu. O sırada, 196061 yılıydı yayımlandığında. Üniversiteden mezun olmuş gençler olarak bildiri hoşumuza gitti, imzaladık.. O gunlerdeki göriişlerinizi anlatır mısınız biraz? TOSKAY O gunlerdeki göruşlerim bundan yirmi sene önceki göruşlerim. 1968 yılında tktisatlılar Fikir Kulübiıne üye oldunuz. TOSKAY Hayır, tktisatlılar Fikir Kulübu'ne üye olmadım. İstanbul'da katıldığmız bir toplantıda Sayın Nazlı Ilıcak sizi eleştirince "Biz sağcıyız, bize neden arka çıkmıyorsunuz" dediğiniz söyleniyor.. TOSKAY O konu kapandı. Yaznnızın bütUnii için önenüi efendim. TOSKAY Sayın Ilıcak'ın kendi ifadesidir. Ben bu konuda yorum getirmem. Söylediniz mi efendim? TOSKAY Sayın Ilıcak'ın kendi ifadesidir. Yorum getirmem. Bizim hakkımızdaki kanaatlerin olçüsü televizyon ekranından Tunca Toskay, Erhan Akyıldız ıle... lem gelişırken bazı yan etkilerini de beraberinde getirdi. Siyasal etkiler doğurdu, kültürel etkiler doğurdu, sosyolojik etkiler doğurdu. Yani mesele tek yönlü bir dil meselesi olmaktan çıkıp çok boyutlu bir mesele halinde gelişti. Bunu da tabii görmek lazım. Çünkü milletlerin hayatında dil çok önemli bir mesele. Şimdi TRT ile dil meselelerine gebnek istiyorum. TRT bugünkü rakamlarla yaklaşık haftada 60 saate yakın televizyon yayını yapıyor. Gunde 56 saat de radyo yayını yapıyor. Devamlı kullandığı araç nedir, dildir. Yani TRT dil konusuna fevkalade etkili bir haberleşme aracı. TRT'de hangi dilin ne ölçüde kullanıldığı, geniş ölçüde toplumun bütün yönleriyle ilgisini çeken bir fenomen olarak ortaya çıkıyor. O bakımdan TRT'deki dil konusunda alınacak kararlar konusunda çok hassas olmak mecburiyeti var. Peki siz ne yaptınız diyeceksiniz. Şunu açıkça ortaya koymak lazım. TRT'nin kullanacağı dil konusunda, ana ilkeleri 2954 sayılı kanun tespit etmiştir. Diyor ki kanun, 5. maddenin G bendi "kolayca anlaşılabilen, doğru ve güzel bir Turkçe kullanmak". Bu, bizim görevimiz. Bir kere bunu yerine getirmek zorundayız. Herhangi bir şekilde olursa olsun. tkincisi yanlış hatırlamıyorsam 26.9.1984 tarihli Başbakanlığın dille ilgili bir genelgesi var. Butün kamu kurum ve kuruluşları normal hizmetlerini görürken dil olarak Anayasa'nın dilini esas ve olçu olarak alacaklar. Şimdi iki tane önemli şeyle karşı karşıya bulunuyoruz. Bir, kanunun bize verdiği bir görev var, iki, onu teyid eden hatta bunun nasıl yapılacağı hakkında biraz da yönlendiren bir Başbakanhk genelgesi var. Ki bu Başbakanhk genelgesi o zaman Turk Dil Kurumu ile danışılarak hazırlanmış bir genelge. Bizim esasında yapmak istediğimiz şey, Türk Dil Kurumu'nun Türk dili lugatını çıkanncaya kadar, devamlı olarak dili çok önemli bir araç olarak kullanan TRT'nin kanun ve Başbakanhk genelgesinden doğan görevlerinr yerine getirmefctir. TRT Genel Müdurü şu kelimeler kullanılsın, bu kelimeler kullanılmasın gibi bir karar vermedi. Böyle bir şeyi biz yapmadık.. Nasıl yapıldı? TOSKAY Şu anda Türk Dil Kurumu bir Anayasa Sözlüğü çıkardı. Anayasada kullanılan kelimeleri esas alan sözluğü çıkardı. Bu geçici bir çözüm. Bu sözlüğun hazırlanmasında katkısı olan arkadaşlardan bir tanesi ve yine Türk dili konusunda uzman olan bir diğer bilim adamı... Ahmet Biçan Ercilesun ve Hazma Zülfükâr mı? TOSKAY Evet. Zülfükâr, Anayasa Sözlüğünü hazırlayanlardan biri. Bu arka TRT Genel Müdürü Tunca Toskay anlatıyor Hamza Zülfükâr, anayasa sözlüğünü hazırlayanlardan biri. Bu arkadaşlar, bir çalışma yaparak bize getirdiler. Yönetim Kurulu 'nda müzakere edilip kabul edildi. İşin seyri bundan ibarettir. TRTdeki dil konusunda alınacak kararların çok hassas olma mecburiyeti var. TRT'nin kullanacağı dil konusunda ana ilkeleri 2954 sayılı kanun tesbit etmiştir. Bu,bizim görevimiz. olarak, lehte aleyhte bizim yaptığımız icraatla ilgili değişik yaklaşımlar kişilerin kendi kişisel görüşleridir. Bunlar bizi ilgilendirmez. Demin anlaltığım olayı yorumlamadınız... TOSKAY Hayır, yorum yapmamıza gerek yok. Belirli bir fikir dogrultusunda yayın yapan bir yayın organı... TOSKAY Bizim yaptığımız işin aleyhinde de bulunan çok oldu, lehinde de bulunan çok oldu. Bunlar bizi ilgilendirmez. İşin poh'tik yani hakkında politik yaklaşımımı söyleyeyim. Biz Türkiye'de sürtüşmeye, kavgaya sebep olacak herhangi bir tasarrufun içinde bulunmaktan itina ile çekinen bir yönetimiz. Dil konusunda da Türkiye'de bö daşlar bir çalışma yaparak bize getirdiler. Bu çaüşma yönetim kurulunda müzakere yapılıp kabul edildi. İşin seyri bundan ibarettir. Bu geçici bir çözümdür. Bizim yaptığımız Türk dilini şu anda bulunduğu noktada tutmak, bize verilmiş olan Anayasa Sözlüğünün, anayasa dilini yerine getirmek. Ama köklü çözüm ne zaman olacaktır? Türk dili konusunda tartışmalar ne zaman bitecektir? Geniş ölçüde ne zaman iş seyrine konacaktır? Kişisel Fıkrim olarak Türk Dil Kurumu dil lugatı hazırlar, Mıili Eğitim Bakanhğı da ona uygun olarak kendini, yayınlannı duzenler, biz de TRT olarak hazırlanmış olan bu lugatı esas alarak dili duzenlediğimiz zaman tartışmalar geniş ölçüde aktüalitesini kaybedecektir. Dilin gelişmesi, tabii evrimine ve seyrine kalacaktır. Sayın Toskay yasaklanan sözcüklerin listesini hazırlayan Ercilesun ve Zülfükârın TRT'de danışmanlık gibi herhangi bir görevi var mı? TOSKAY Hayır, bunlar Türk Dil Kurumu üyeleri. Bu konuda çahşmalan olan kişiler. Siz mi istediniz efendim kendilerini? TOSKAY Tabii, tabii. Efendim, İstanbul'da çıkan Yeni Duşünce adh bir gazete >ar. Bu gazeteyi biliyor rausunuz? TOSKAY Hayır bilmiyorum. Ben biraz anlatayım size. Geçmişte kapatılan bir sivasi partinin göriişleri doğrultusunda yayın yapan, eski Hergün ve Ortadoğu gazetelerinin karma kadrasunun çıkardığı bir gazete. Bu gazetenin çeşitli \azarlan sizin genel mudurluğe gelişinizden bu yana, TRT Genel Müdürü 'nün nasıl bir kişi olması gerektiği gibi, daha sonra dil konusunda yoğun bir yayın yaptılar. 205 sözcüluk listeyi hazırla>anlardan Ercilesun da bu gazetenin yazarlarından. Bu arada Sadi Sarptır adlı yazarları da size bir açık mektup yazarak 206 sözcukluk bir liste yayınladı. Bu mektuptan 3 a> sonra aynı gazetenin yazarlarından Ercilesun'uP imzasını taşıyan 205 sozcüklük yasak listesini yayınladınız. Bu konuda bir açıklık getirir misiniz? TOSKAY Dil meselesi Türkiye'nin önemli meselelerinden bir tanesi. Tarihi bir gelişimi var. Bu gelişme suresinde değişik kişiler, değişik yaklaşım içindeler. Bunlar bizim dışımızda cereyan eden o.laylar. Biz TRT yönetimi olarak ne yaptık onu size kısaca izah ettim. Bunun dışında Turk diliyle ilgili Bizim yaptığımız, Türk dilini şu anda bulunduğu noktada tutmak, bize verilmiş anayasa sözlüğünün anayasa dilini yerine getirmek. ses ve görüntü olarak yansıyan yayınla, radyodan da ses olarak vatandaşın kulağma giden yayındır... TRT'nin Türk dilini kullanımı konusundaki göriişlerinizi almak istiyorum. TOSKAY Türkiye'de dil meselesi bugünün meselesi değil. Eski tarihlere kadar giden, mazisi olan bir konu. Bunun tarihi bir gelişimi var Türkiye'de. Biz belirli bir kesitini yaşıyoruz. Ancak bu gelişmenin Türk toplumunun kültürel hayatı üzerine, sosyal hayatı üzerine, büyük bir etkisi olduğu da kabul edilmesi gereken bir nokta. Şimdi meseleyi bir de şöyle koymak lazım. Bu prob Bizim yaptığımız işin aleyhinde de bulunan çok oldu, lehinde de bulunan çok oldu. Bunlar bizi ilgilendirmez. Biz, Türkiye'de sürtüşmeye, kavgaya sebep olacak herhangi bir tasarrufun içinde bulunmaktan itinayla çekinen bir yönetimiz. Dil konusunda da Türkiye'de bölünmeye sebep olmak kesinlikle istemiyoruz. lunmeye sebep olmak kesinlikle istemiyoruz. Bizim burada yaptığımız tamamen kanun ve genelgenin uygulanmasıdır. Bunun dışında yapılmış olan yayınlar, yorumlar bizim yönetimimizin tasarrufu ile ilgili değildir. Yasaklamanın altında im.... TOSKAY Bir kere dil konusunda yasaklama diye bir olay yok. Yasaklama konusu, kullanılacak kelimeler, kullanılmayacak kelimeler diye ortaya konmuş. Bunu yapan da biz değiliz, ta 1970'lerin başından beri her genel mudür dil konusu aktuel bir mesele olduğu için aynı tarzda bir surü uygulama içinde bulunmuştur. Bunu ilk defa biz keşfediyor değiliz. SCRECEK THB'GENEL MUDURLUK 15 Nisan 1985 Ilkiz Sokak No.l Sıhhiye Aııkara Tıirkiye Halk Bankası Genel Müdürlügü, faaliyetlerini yeni binasında sürdürecek bundan böyle... Daha geniş imkânlarla, daha ıleri yöntemlerle yine yararlı olacak halkırnıza, ülkemize. TÜRKÎYE HALK BANKASI "1985'in beklentileri için." YeniTelefon Numaralarımız: 304210 (10 Hat)/3042 60 (10Hat)/304290 (lOHat)