Katalog

DARWİN GERÇEĞİ Benjamin Farrington 200 Lira, Çağdaş Yayınlan Türkocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu/tstanbul 61. Yıl; Sayı 21767 Cu m h u ri yet Kurucusıı: Vıınııs Nudi HUKUK DEVLETİ VE VELİDEDEOĞLU Türk Hukuk Kurumu 400 lira, Çağdaf Yayınlan Türkocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu / tslanbul 7 0 T L . <KDv<tahu)\ N i s a n 1985 Pazartesi ÖzaVdan Bıılgarhtan sorunu: ABD, Türkiye'den alınan 43 bin ton demirçeliği fazla buldu Geçen yıl bin ton olan demirçelik dışsatımımız bu yıl 43 bin tona çıkınca ABD yönetimi, "bir yıl içinde bu kadar büyük ihracat mümkün olamayacağı" gerekçesiyle kısıtlama kararı aldı. özal, Amerikan Ticaret Bakanı ile yapacağı görüşmede gelecek yıl için 100 bin tonluk bağlantı yapılan demirçelik dışsatımmı gündeme getirecek. Bir grup Rum ve Ermeni Chicago'da Özal'ın kaldığı otelin önünde Türkiye aleyhine gösteri yaptı. Zulüm durmazsa tüm dünyada nümayîş yaparız ]%ew York'ta Türk işadamlarımn düeenlediği geceye, ABD'de j <şayan Kırım ve Türkista'ı Türklerinin temsilaleri de katıldılar ve Bulgaristan'daki olaylara Uişkin örnekler anlattılar. özal, "Biz insan hakları için dünyanm neresinde olursa olsun, gösteri yaparız" dedi. NEW YORK, (Cumhuriyet) Amerika gezisi sırasında Başbakan Turg' Özal, ilk kez çok net bir^ imde, Bulgaristan'da Tüoı. iydaşlarımıza karşı giriş 1 * l baskıları dile getirirken 6 .., Julgar zulmü durmazsa B u | g a r i s tan'a karşı düny,,,,,, h e r yerinde nümaylş ytjpanz' dedi. New York , a v a ş 4 i y a n Türk işadamlar, ,| e on *ların • ailcleri önceki £)cşam BaŞbaYork'a gelişi n ec ieniyle bir toplantı düzen'eCiiler. Haı'ey Oteli'nde yapıj a n toplant'ya Amerika'da jaşayan Kırfm Türkleri ile Ttj r kistan Türfclerinin de katıidıkiarı görüJdü. Toplantı sırasında g e k (Arkası Sa. J, Sü. l'de) Zam kan Turgut ()za\>iX\ faw Demirçeliğe kısıtlama YALÇIN DOĞAN NEW YORK Türkiye'nin tekstil ihracatına ambargo koyan Amerikan yönetimi, şimdi de demir çelik ihracatım kısıtlama kararı aldı. Başbakan Turgut Özal'ın Amerika'da bulunduğu sırada, iki ıllke arasındaki çeşitli ekonomik konuların görüşülmeye hazırlandığı bir dönemde Amerika, Türkiye'den ihraç edilmekte olan demir çelik ürünlerini "geçen yıla göre fazla" bularak Amerikan yasalarının bu alandaki kuralının çiğnendiğini öne sürdü. Türkiye'den yapılmakta olan demir çelik ürunlerinin son bir yıl içinde yüzde 4 bin 300 arttığını belirten Amerikan yetkilileri, "bir yıl içinde bu kadar büyük bir ihracat arlışının mümkün olamayacağı" gerekçesiyle, Tıirkiye'nin demir çelik ihracatına ıniktar kısıtlaması getirdi. Sağlanan bilgilere göre Türkiye, geçen yıl Amerika'ya çeşitli niteliklerde ve ölçülerde olmak uzere sadece bin ton tutarında demir çelik ürıinü ihraç etti. Bu yıl Türkiye'nin ihracatı demir çeİikte 43 bin tona yükseldi. Gelecek yıl için ise yaklaşık yüz bin tonjuk bir bağlantı yapıldı. Amerikan yasalarına göre herhangi bir malın Aroerika'ya ithalatı sırasında bir malın miktarında bir yıldan diğer yıla yüzde 30 oranında bir artış olduğu zaman, Amerikan yönetimi o malın Amerika'ya ithalatını sınırlama hakkına sahip bulunuyor. Amerikan yönetimi işte bu ilkeden yararlanarak Türkiye'nin demir çelik ihracatım sınırlama kararı aldı. Bilgisine başvurduğumuz uzmanlar, geçen yıl ihraç edilen bin tonun Amerika için hıçbir şey ifade etmediğini, 43 bin tonluk miktarın ise Amerikan demir çelik ithalatında, ancak binde iki gibi çok duşuk bir paya sahip olduğunu belirttiler. Ancak buna rağınen yine de miktar kısıtlamasına gidilmesini bin tondan 43 bin tona sıçrayan yuzde 4 bin 300 oranındaki arüşa bağladılar. Yetkililer, "Mesela bir milyon lon ihraç etmiş olsaydık, geçen yıl bunu bir milyon 300 bin lonu çıkarsaydık, Amerikan yasalan karşımıza dikilmezdi. (,'ünkü artış oranı yüzde 30'u aşmazdı. Ama şimdi bin ton ve 43 bin lon gibi komik rakamlar olmasına rağmen, sınırlama konulmasımn sebebi bir yılda artan oranın yükscklifiidir"dediler. FRA NSIZ MUHABlRLERLE Başbakan özal New York 'ta, Fransız ' 'L 'express " ve ' 'Le Point'' dergilerirtin muhabirlerlyle görüştü. YALÇIN DOfiAN Beklenmeyen itiraftan ABD yardımına Demir çelik ürünlerine getirilen miktar kısıtlamasının Washington'da Başbakan özal'ın Amerikan Ticaret Bakanı'yla görüşmesi sırasında ele alınması bekleniyor. Başbakan Özal ve beraberındeki heyet dun New York'tan ayrılarak Chicago'ya geldi Heyetin bulunduğu uçak, Chicago'ya çok şiddetli esen bir rüzgâr altında indi. Chicago Havaalam'na yaklaşırken, inişe bir kaç kilometre kala, saatteki hızı 80 kilometreye kadar çıkan ruzgâra yakalanan uçak, şiddetle (Arkası Sa. 8, Sü. l'de) Cumhuriyet bugünden başlayarak (KDV ile birlikte) 70 liradır. Bu haberi verirken kuşkusuz tizüntü duyuyoruz. Gazetemizın fiyatım artırmaktan hoşlanmadığımızı söylemeye gerek var mı? Çoğu okurumuzun zammm gerekçesini bildiğine inanmamıza karşın, yine de bu konu üzerine söyleşmek ve dertleşmek isteğimizi yenemedik. Çunkü son yıllarda halkın özverisine dayanan ekonomi polilikasınin sert Onlemlerine karşın enflasyonun yüzde ellilerin altına düşmediği, halkın alım gücünün gün geçtikçe zayı/ladığı açıktır. Okurlarımızdan acı gerçekleri dile geliren mektuplar altyoruz. Artık kimi okur gazetemizi ya her gün almamakta, ya da birkaç arkadaşıyla ortaklaşa okumaya çalışmaktadır. Yine de fiyatımıza zam yaDmak zorundayız. Cumhurıyet 1926 yılında 5 kuruştu. 1943'e değin 17 yıl fiyat değişikliği olmadı. Bu 17 yıl Atatürk'ün ekonomi politikasının uygulandığt, devletin derlenip toparlandığı, savaşların yaralarımn sarıldığı, Türk parasının değerini ve fiyatların istikrarmı koruduğu dönemdi. 1943, lkinci Dünya Savaşt 'nın en fıritnalı yıllarından birisidir. Bu yıl Cumhuriyet 'in fıyatı 10 kuruşa yükselmiş, 1951 'e değin böyle sürmüştür. 1951 'de 15 kuruş olan gazetemiz 1958'de 25 ve 1969'da 50 kuruşa çıkmıştır. Bu süre içinde zam aralıkları sekiz, yedi ve onbir yıl olarak görtilmektedir. Bu zaman dilimleri, enflasyon oranının bugüne göre çok düşük sayıldığt ve devalüasyon işlemlerinin 10 yılda bir gündeme girdiği dönemlerdir. Devalüasyonların 1948'de, 1958'de ve 1970'te gerçekleştiğı anımsanırsa, gazete fıyatı ile Türk parasının değeri arasındaki bağıntı da ortaya çıkar. Ne var ki, Türkiye ekonomisindeki çözülme bundan sonra hızlanmtş, gazetemiz de bu potanın içinde hayatım sürdürmek zorunda bulunduğundan, sık sık zam yapmak zorunda kalmıştır. 1971 'de 75 kuruş olan Cumhuriyet, 1973 'te bir liraya çıkmış, 1975 'te 1.5 lira, 1977'de 2 lira, 1977'de 3 lira, 1979'da 5 liraya yükselmiştir. 1980'den sonraki 5 yılda ise zam tırmanması başdöndürücüdür. 1980'de Cumhuriyet 10 liradır. 1982 'de iki kez zam yapmak zorunda kalan gazetemizin fiyatı önce 20'ye, sonra 30 liraya çıkmış; 1983 "te 40 liraya yükselen fiyatımız 1984'te 50 lirayı bulmuştur. Bu başdöndürücü artış Türkiye ekonomisinde uygulanan IMF reçetesindeki "sürekli zam sürekll devalüasyon" politikasının bir sonucudur. Türk Lirasının beş yılda. Amerikan Doları karşısında 10 misli değer yıtirmesi, bütün kuruluşlar gibi Cumhuriyet 'ın de dengelerini altüst ettiğinden sık sık önlemlere başvurulmuştur. Bir yıl içinde fiyattna iki kez zam yapmak zorunda kalan bir gazetenin okurlarıyla ilişkileri doğaldtr ki sorunlar yaratacaktır. Çünkü Cumhuriyet'in çoğu okurunun gelirlerindeki artış kısıtlt kalmakta, gazeteyi izlemek gerçek bir özveriye dönüşmektedir. Ne var ki zam tırmanışında Cumhuriyet yalnız değildir, daha başka deyişle bütün gazeteler ülkenin ekonomik potasında yoğrulduklarından birbirine koşut olarak er (Arkası Sa. 8, Sü. l'de) Cumhuriyet 4 kişilik ailenin gıda masrafı 3 ayda yüzde 23 arttı 4k mutfak gideri 1984. Enflasyon mutfağı yedi 4 kişilik ailenin "normal" mutfak masrafı arahkta 58 bin 310 liraydı. Martta 71 bin 645 lira oldu. Şubattaki patlamadan sonra mart ayı içinde de mutfağın yükü yüzde 5.8 arttı. Martta mutfak kapısını yaktıran maddelerin başını patates, margahn, sebzeler ve şeker çekiyor. 4 asgari ücretli bordrolarını birleştirse bile bu mutfakta ocak kaynatamıyor. Fkonomi Servisi Yılın ilk ııç ayında 4 kişilik ailenin mutfak giderleri yüzde 22.9 oranında arttı. Böylece "yüzde 2 5 " oranındaki yıllık "enflasyon hedefi" ile mutfaktaki 3 aylık enflasyon arasında "kıl payı" fark kaldı. Arahk 1984*te 58 bin 310 lira olan mutfak masrafı, gıda maddeleri katma değer kapsamında yer almadığı halde ocak ayında KDV dalgasından "yüzde 4 . 1 " oranındaki bir "artışla" payını almıştı. Şubat ayı ise, çetin kış koşullarının yüzde ll'lik bir tırmanma ile gıdayı epey pahalılaştırdığı bir aydı. Şubatta 67 bin 740 lira olan mutfak bilançosu, mart ayında 3 bin 905 lira artarak 71 bin 645 liraya dayandı. Bir önceki aya göre yüzde 5.8'lik bir artış gerçekleşti. Patates, margarin ve sebzelerle ortaya çıkan büyük oranlı fiyat artışları, mart ayı mutfak bılançomuzu zorlayan en tcmel etkenler oldu. Buna karşın ette 100 liralık, meyvedc ise ortalama 5 liralık düşüşler ortaya çıktı. Mart ayında: • Sebzeler kilo başına 95 liralık artışlarla mutfak harcamalarımıza 2 bin 850 liralık bir ek yük getirdi. • Margarinde ay sonuna doğru kilo başına 60 lira zam yapıldı. • Patatesin kilosu 70 lira birden arttı. • Şeker kilo başına 35 lira zam gördü. • Peynir, zeytin, yumurta, ma(Arkası Sa. 8, Sü. 3'te) A 973 Büyükelçi / Dışişleri Genel Sekreterı /Dışişleri Bakanı/ CENTO Genel Sekreterı / Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreleri / Milli Savunma Bakanı / Milletvekili. Ü. Haluk Bayülken Anlatıyor Cüneyt Arcayürek'in Röportajı Yıl 1958. Kıbrıs sorununun son raundu. Üç tane tadil teklifi hazırladım. Bu Yunanlüarı mat etmek için bulduğum bir taktikti. Komite açıldı. Fatin Bey elini masaya vurdu ve "Delegasyonumuzun şu tekliflerini sunuyorum" dedi. Ortalık karıştı. 12. SAYFADA TURİZM BAKANI MÜTEVAZİ ABD POLARI DURUNCA ALMAN PARASI VURMAYA BAŞLAIM Urayı eritme sırası markta \ılbaşında 141 lira olan Alman Markı 2.5 ay sakin gidip martın ortasından sonra yüklendi. Dolarm karşısında soluk alan Türk Lirası şimdi de marka "vergi" veriyor. 10 günı'e yüzde 10 âeğerlenip 158 lirayı bulan mark, ihracata ve gurbetçilere yarıyor. Ithalatta da "mark enflasyonu" başladı. MURAT KÖPRÜ Dolarm '.ırmanışı öne sürülerek akaryalıtla başlayan ve kademe kaderoe tüm ürünlere yayılan zam fıryasınm doların gerilediği şu güilerde sakinleşmesi umuluyor.' Ancak bu kez de " m a r k yükseldi, maliyetler arttı" biçimindeki zam gerekçeleri gündeme gelebilecek. Dolardan bir ölçüde kurtulan ekonomi şimdi de mark şokuna girdi. Yılbaşından mart ortasına kadar geçen 2.5 aylık dönemde uslu duran ve .lira karşısında hemen hemen »ubit kalan Alman Markı martın ikinci yarısıyla birlikte aniden tırmanmaya başladı. Yılbaşında döviz alış kuru 141 lira olan ve iki buçuk ayda yalnızca 4 lira değer kazanan mark 20 martta 150 lira sınırını aştı ve daha sonraki günlerde 158 liraya çıktı. Böylece mark Türk Lirası karşısında son 10 gün içinde yüzde 10 gibi rekor bir yükseliş kaydetti. Aynı dönemde doların hızı ise kesildi. Mart ortasına doğru en üst düzeyine çıkarak döviz alış kuru 495 lirayı bulan dolar, son haftalarda gerilemeye başladı ve 10 gündc 7 lira değer yitirdi. Böylece dolar 5 marttan bu yana en düşük düzeyine indi. Markın ani atağı, doların bu düşüşünden kaynaklandı. Uzmanlar, dolara alternatjf paranın ise sağlam bir ekonomiyle beslenen mark olduğu konusunda birleşiyorlar. Bu da marka yönelişi hızlandırıyor. Markın dünya borsalarında değer kazanmasj Türkiye'de doları düşürerek mark devalüasyonlarının hızlandırılması sonucunu veriyor. Böylece dolar açmazından kurtulmaya çalışan Türk Lirası bu kez de mark çıkmazına sürükleniyor. Türkiye'nin dış ticaretinde markın önemli bir ağırlığı olduğunu öne süren uznıanlar, gelişmenin ihracat artışında etkili olabileceğine dikkat çekiyorlar. Ancak aynı şekilde, markla yapılan ithalat faturası da kabarıyor. Bu arada, mark devalüasyontannın özellikle işçi dövizi gelirlcrini olumlu yönde etkileyeceği tahmin ediliyor. Eğer bu trend sürerse, işçi dövizlerinin dolar karşılığının kabaracağı belirtiliyor. Bu olumlu etkilerine karşılık, maliyetleri artırdığı gerekçesiyle markın "zam bahanesi" yapılabileceğine de dikkat çekiliyor. Bu durumda da "Dolar düşüyor artık zam yapılmaz" diye sevinen tüketicinin bu sevinci kursağında kalabilccek. DOLAR 490 50 488 65 Ozel gümrüksüz mağazalara talep çok Yoku beraberinde getirilecek içki miktarı 5 şişeden 7 şişeye çıkarıldı. Gümrük vergi ve resimleri, Türk Lirası ile ödenecek. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Yolcu beraberinde ithal edilen eşya ve ev eşyasıyla sınırlı olmak üzere satış mağazaları açılabilecek. Kesin dönüş yapanların bu mağazalardan dövızle satın alacakları mallar karşılığın(Arkası Sa.8, Sü.S'te) 500 MARKLIK HEDtYELtK EŞYA GÜMRÜKSÜZ 'Patlamamız kendimize gore mk.ültür ve Turizm Bakanı Taşçıoğlu, turistik belgeli yatak sayısının yıl sonunda 87 bin 384 olacağmı, 1983'te Yunanistan'da bu sayının 350 bin, ttalya'da 1,5 milyon olduğunu suyledi ve "Biz de hiç fena gitmiyoruz" dedi 48q.9O I MART 4 11 18 ?5 1 NİSAN 158 65 MARK 152 80 Haberi 8. Sayfada Bir günlıik tam pansiyon Tesisler Abant Hotel. Adalya OteU. Akçay Tatil Köyü (2 klşi) Amasya Oteli. B.Samsun Oteli Çeşme Oteli. Elmadağ Dağ Evi. Çeşme llıca Motel Ktlyos Tatil Köyü Marmaris Tatil Köyü ören Tatil Köyü Urfa Oteli. Ürgüp Motel. 1984 6.300^7.200 11.500 6.600 3.850 S.8006.600 8.4009.600 6.500 5.750 6.150 7.4508.600 5.950 4.200 5.500 Oranı 1985 ..8.91010.560.. .% "4247 % 41 16.170.. 12.100.. 7.100.. .11.80012.900.. % .13.30014.900.. .% 8.900.. 9.300.. % 84 % 84 95103 5956 Vo 37 % 62 146 00 144 50 / 144 Ş 1 MART a 11 Ifl ?5 1 NİSAN Haberi 8. Sayfada AvcuDYP'yi başkasına teslim etmem I CAĞLAYANGÎL KOCAYÜSIJFPAŞAOĞUJ Doğru TfoPcular kongrelerde coştu Avrupa ile 20 gün aynı saatteyiz Haber Merkezi Avrupa ülkelerinde önceki gece yarısından itibaren yaz saati uygulamasına geçildi. tngiltere dışında Avrupa Ekonomik Topluluğu'na uye 9 ülkede saatler önceki gece yarısı bir saat ileri alındı. Bu ulkelerde yaz saati uygulaması 29 eylüldc sona erecek. 9 ülke şunlar: Fransa, Danimarka, Almanya, ttalya, Lüksemburg, Belçika, Hollanda, lrlanda, Yunanistan. (Arkası Sa. 8, Sü. 6'da) ....9.1009.900.. .% 4861 .11.60013.400.. % 56 r d Kovandaki an cüssesi kadar yük taşır, küheylana benzernez iki yaşındaki partilerle 40 yıllık demokrasi elbette yürümez Büyük Türkiye idealini gerçekleştirmek için erken seçim istiyoruz Haberi 7. Sayfada % 57 9.350.. 6.500.. % 55 11.250.. ....% 104 MMevletin turistik tesislerinde yeni sezonun fiyatları yüzde 37104 zamh. En ucuz tatil Urfa Otel'de: 10 günlük 65 bin lira. En pahalı devlet tesisi Antalya Adalya Otel: 10 günlük 162 bin lira. Tiırizmde zamlar da patladı i Haberi & Sayfada