Katalog

21 EKİM 1985 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKİYE'den 1986'da KTT zararlan tahmini 1.7 trilyon ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) 1986 Mali Yılı Bütçe Tasansı çalışmalannda KİT görev zararlannın, tahmini olarak 1 trilyon 700 milyar liralık bir rakam üzerinde durulduğu öğrenildi. Başbakan Turgut Özal hukümetince getirüen, 2 yıl üst üste zarar eden KİT'in yönetiminin değiştirilmesi uygulaması bazı kamu kuruluşlarının "vitrinli" başka bir deyişle düzeltilrniş yıl sonu bilançoları yayımlamaları sonucunu beraberinde getiriyor. Zarar göstermek istemeyen KlT'ler, bir diğer yöntem olarak da kârlanndan ayırdıkları yatınm ödeneklerinden kısıntıya gidiyorlar. 1986 yılı için öngörülen 1 trilyon 700 milyar liralık zarar rakamı için Hazine yardımının 50 milyarı aşmayacağı KlT yönetimlerine duyuruldu. 1985'e göre yuzde 130'luk bir artışı ongören zarar tahmininin gerçekleşmesi halinde, önümuzdeki yıl bir dizi temel ürünün sürekli fiyat ayarlamasına konu olması kaçınılmaz hale gelecek. EKONOMİ NOTLARI Hayali ihracat yapanın yasal OSMAN ULAGAY sorumluluğu yeniden belirleniyor "500 Büyük Kuruluş" Dış Ticaret Derneği ve hükümet tarafından ayrı ayrı hazırlığı sürdürülen yasa tasarısı ile aracı şirketlerin sorumluluk sımrları yeniden çiziliyor. 1984 kayıtlarından çıkanlan bilgiler ışığında şirketler hakkında dava açılıp açılmayacağı kararı, yeni çizilecek sımrlar içinde verilecek. ENİS BERBEROĞLU ANKARA "Hayali ihracaf'çı şirketler için yeni bir yasa tasarısı hazırlığı son aşamaya geldi. Tasarı, dış ticarette aracılık eden şirketlerin sorumluluk sınırlannı yeniden çiziyor. Dolayısıyla adları "hayali ihracat" a karışan büyük şirketler hakkında dava açılıp açılmamasının kararı bu yeni sorumluluk tanımına göre verilecek. Doğu Bloku ulkeleriyle ticaret tekeline sahip bulunmalanndan dolayı "Moskova Kulttbü" olarak adlandırılan büyuk ihracat şirketlerinin bir araya gelerek oluşturduklan Dış Ticaret Derneği'nin, tasanya ilişkin çalışmaHACI SABANCI INE DEDİ ? Hayali ihracat yapanlar gereken cezaya çarptınlmalı, adları açıklanmalı. \ergi iadelerinin sıfırlanması, tekstil ihracatına darbe olur. İhracat hedefimiz 8 milyar dolar değil 18 milyar dolar olmalı. Reşin vergi, mevcut fınansman sıkmtısım daha da arttıracak. lannı ay sonuna kadar tamamlayarak Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ile ilgili bakanhklara sunması bekleniyor. Kararnameyle hükme bağİanan dış ticaret rejiminde yapılması düşünülen değişiklikle, büyük aracı şirketler ve mal sevkiyatıru bunlann üzerinden geçiren imalatçı ve kuçuk ihracatçıların hukuki sorumlulukları yeniden belirleniyor. Rejimin şimdiki biçiminde, büyük ihracatçılar gumruk çıkış beyannamesine göre "hayali ihracat" olarak adlandırılan ve Merkez Bankası'ndan haksız vergi iadesi ahnmasıyla sonuçlanan işlemlerden sorumlu tutuluyorlar. Ancak, bu noktada hukuki bir boşluk, buyük ihracatçı ile imalatçı veya küçük ihracatçı arasında imzalanan sozleşmelerin yargı önünde gecerliliği bulunmamasından kaynaklanıyor. Dış Ticaret Derneği, özellikle bu hukuki boşluğun üzerinde durarak, büyük ihracatçı şirketlerin üzerlerinden yapılan mal sevkiyatı konusunda tam denetime sahip bulunmadığından yakınıyor. Aracı dış ticaret şirketlerinin sorumluluk sınırlarının yeniden çizilmesinden sonra, kovuşturmaya konu olan 1984 kayvtlanndan çıkarılan bilgiler ışığında, bu şirketler hakkında dava açılıp açılmayacağı karan verilecek. İstanbul Sanayi Odası'nın, "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" araştırması, Türk sanayünin gelişimini ve yapısındaki değişmeleri merak edenler için vazgeçılmez kaynaklardan biri haline geldi. Araştırmanın sonuçları, ancak ekim ortasında açıklanabildiği için, biz de Türk sanayünin bir önceki yıl içinde gösterdıği performansın kimi aynntılannı ancak gecikmeli olarak öğrenebiliyoruz. Gönül, çeşitli ülkelerde olduğu gibi bu araştırma sonuçlannın biraz daha erken yayımlanmasını arzu ediyor. "500 Büyük Kuruluş" araştırması 1984 yılı sonuçlannın ortaya koyduğu ilginç gelişmelerin başhcaları şunlar: • Enflasyonun çeşitli endekslere göre yüzde 50 dolayında gerçekleştiğı 1984 yılında 500 büyük sanayi firmasının iç pazardaki ciroları yüzde 73 artmış. Özel kesim firmalarında iç paBaşbakanhk'ta da yürütülen zardakı ciro artışı yüzde 59 olurken, kamu kuruluşlanndaki artış paralel bir çalışmayla aynı soruyüzde 85'i bulmuş, yani enflasyonun çok üzerine çıkmış. na çözüm aranıyor. "Hayali • 500 büyük kuruluşun ıhracatı yüzde 95 artarken, bu artış ihracal" soruşturmasındaki geözel firmalarda yüzde 74, kamu kuruluşlannda yüzde 68 olmuş. cikmeyi, "sorumluluk sınırlan• 500 büyük kuruluşun bilanço kârtan yüzde 107 artarken, nın lam çizilememiş" olmasına bu artış oranı özel firmalarda yüzde 64 olmuş, kamu kuruluşbağlayan bir kaynak, şu değerlannda ise yüzde 175 olarak gerçekleşmiş. lendirmeyi yaptı: "Mevcnt rejime göre hayali • Kamu kuruluşlannda sağlanan büyükçe bilanço kârının ihracattan kimin soramlu olacadörtte üçünü ihracatta atılım yapan Etibank kuruluşlanyla iç ğı tam açıklığa kavuşmuş değil. pazarda yuksek fiyat artışlanyla satış yapan petrol üreten ya Hukuki bir düzenleme ile çözüm da satan kuruluşlar (TPAO, Tüpraş, Petrol Ofisi), demir çelik kuruluşları (Ereğli ve TDÇ), ve şeker fabrikaları sağlamış. • Öz sermaye özel firmalarda yüzde 66, kamu kuruluşlannda yüzde 145; ödenmiş sermaye özel firmalarda yüzde 108, kamu kuruluşlannda yüzde 260 artmış. • 500 büyük kuruluşta 100 T L satış yapmak için kullanılan işletme sermayesi miktan 1983'te 64 TL. iken, 1984'te 47 TL.'ye düşmüş. Yani aynı satışı yapmak için daha az sermaye kullanılmış ve bir hesaba göre 1.5 trilyon liralık işletme sermayesi yatınmından tasarruf edılmiş. • 500 büyük kuruluşun kullandgı her 100 liralık kaynak içindeki yabancı kaynak, 1983 yılında 79 lira iken, 1984 yılında 69 liraya düşmüş ve özkaynakla ikame edilen borç miktan 660 milBaşbakan Yardımcısı Kaya Erdem yar lirayı bulmuş. tarafından bugün açılacak bankanın • Bu gelişmeler sonucunda 500 büyük kuruluşta faiz gider3.8 milyar liralık sermayesinin % lerinin satışa oranı 1983'te yüzde 4.9'dan 1984'te yüzde 35'e 45'i Chemical Bank, % 30'u Enka düşerken, bu sonucu gene kamu kuruluşlanndakı gelişme sağlamış. Özel firmalarda faizlerin satış hasılatına oranı yuzde Holding, % 25'i Mitsui Bank'a ait. 6.1'den yüzde 6.5'e yükselirken, kamu kuruluşlarında bu oran, yüzde 30 ENKA holding ve yüzEkonomi Servisi Kuruluşu yüzde 3.7'den yüzde 0.9'a inmiş. için 1984 yılı aralık ayında baş de 25 Mitsui Bank Ltd. olarak • Kârların satış hasılatındaki payı 1983'te yüzde 2.6'dan gerçekleşti. Sektörde yeni bir kuvuruda bulunan ve kararname 1984'te yüzde 4.9'a yükselirken, ücret ve maaşların payı yüzrumlaşmanın oncusü olarak nisonrası şirketleşmesini eylül de 9.5'ten yüzde 73 e gerilemiş. Satışların yüzde 75, bilanço 1985'te tamamlayan Türk telenen bankanın Amerika, Jakânnın yüzde 107 arttığı ve enflasyonun yüzde 50 dolayında ponya ve Türkiye arasında finans Amerikan Japon ortaklığı olan olduğu bir yılda çalışanlann geliri ancak yüzde 36 artmış. Bir ve ticaret pazarlarını bağlayıcı Chemical Mitsui Bank bugun hesaba göre 500 büyük kuruluşta çalışanlann yıllık reel gelir önemli bir rol oynayacağı öne süaçılıyor. kaybı 80 milyar lirayı bulmuş. rülüyor. Son yıllarda Türkiye'ye gelen • Çalışan personel başına net kârözel firmalarda yüzde 62, tüm yabancı bankalardan farklı kamu kuruluşlarında yüzde 202 artmış; maaş ve ücretlerin yaENKA Holding Başkanı Şank olarak, yabancı sermayeli bir ratılan katma değerdeki payı ise özel firmalarda 1983'te yüzTara'nın yonetim kurulu başkananonim şirket olarak kurulan de 42.7'den 1984'te yüzde 38.2'ye, kamu kuruluşlarında 1983'te bankanın açılışı Devlet Bakanı ve lığını yapacağı Chemical Mitsui yüzde 74.9'dan 1984'te yüzde 57.4'e düşmüştür. Başbakan Yardımcısı Kaya Er Bank başkan vekilliklerini, Chedem tarafından yapılacak. Açı mical Bank'tan Poul H. Mayers, Tüm bu göştergeler, büyük sanayi firmalarının ve kamu kuMitsui Bank'tan Taizo Nakamulışa ayrıca ortaklardan Mitsui ruluşlannın Özal hükümetinin ilk yılında Özal ekonomisine Bank Ltd. Yonetim Kurulu Baş ra yürtitecek. Chemical Bank'tan uyum gösterme çabası içinde olduklarını ortaya koymaktadır. Richard Richardson ve Maurti kanı Toshiro Kusaba ile kuruluş Özetle: (1) Kamu kuruluşları yüksek zamlarla büyük ciro ve kâr uyesi Poul Mayers başkanlığın Kotila, Mitsui Bank'tan Shozo artışları sağlamıştır; (2) Özel firmalar enflasyonun biraz üzeWatanabe ve ENKA'dan Prof. da heyetler katılacak. rinde ciro ve kâr artışları sağlamıştır; (3) Gerek özel kesimde Sermayesi 3 milyar 812 milyon Dr. Emre Gönensay da üye olagerekse kamu kesiminde özsermayeler ve ödenmiş sermay«lira olan bankanın sermaye da rak yonetim kurulunda görev yaler büyük ölçüde artmış, bu sayede faiz yüklen azalırken, kârğıhmı yüzde 45 Chemical Bank, pacak lar. lar artmıştır; (4) Stoksuz çalışma, daha az sermayeyle daha çok iş çevirme ilkesi benimsenmistir; (5) Dış pazara açılma ve satışların artan bir bölümünü dış pazara yönlendirme çabaları sürmüştür; (6) Mümkün mertebe az sayıda işçiyle çalışma ve mümkün mertebe düşük ücretle eleman çalıştırma ilkesi uygulanmıştır. Bu düzen içinde, ücretli maaşlı kesim bir yandan yüksek KlT zamlarının, düşmeyen enflasyonun bedelini ödemiş; diğer yandan yaratılan değerden çalışanların aldığı pay düşmüş; bunun sonucunda sanayinln işvereni durumunda olan sanayicınin ya da devletin kârı artmıştır. Ücretlıyi, maaşlıyı iki yandan sıkıştıran bu uygulama, belki de Özal ekonomisinin özünü oiuşturmakta, enflasyon da bu "birikim modeli" arayışı içinde vazgeçilmez bir araç gibi görünmektedir. "500 Büyük Kuruluş" araştırmasının 1984 yılı sonuçları bu gerçeği bir kez daha gözler önüne sererken ücretlinin, maaşlının durumunu düzeltmekten ve enfiasyonu düşürmekten söz eden hükümet yetkililerinın halChemical Mitsui Bank A.Ş. 'rtin Turk Japon ve Amerikalı ortakları kı ya da kendilerinı avutmaya çalıştıklarını soylemek sanırız pek yanlış olmayacaktır. geçen yıl yapılan imza töreninde. arayışı içindeyiz." ARIKAN'IN TALİMATI Eski Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Ankan'ın, bakanhktan ayrılmadan verdiği bir talimat üzerine, gelirler kontrolörleri, büyuk dış ticaret şirketlerinin 1984 yılı kayıtlarını sıkı bir inceleme altına aldılar. Gelirler kontrolörleri, yasa gereği olarak incelemeleri sonucunda ortaya çıkan bir suç duyurusunu doğrudan savcıhğa bildiriyorlar. Oysa şirketlerin 1983 ve 1985 kayıtlarını da gözden geçiren Hazine kontrolörleri, dosyalarını Hazine ve Dış Ticaret Musteşarı Ekrem Pakdemhii'ye teslim ediyorlar. încelemesi tamamlanmış bulunan dosyalardan, Koç Toplulugu'na bağlı Ram Dış Ticaret şirketine ait olanı, Şişli Adliyesi'nde dava konusu oldu. "Cumhuriyet"in sorusu üzerine yaklaşık 1 aydır süren davayı doğrulayan Ram Dış Ticaret yetkılileri, konuyla ilgili yorumda bulunmak istemediler. ve Özal Ekonomisi İşçi dövizi ve turizm gelirlerinde hedef ANKARA, (a.a.) Önümuzdeki yıl işçi dövizi girişlerinin 1.9 milyar dolara ulaşması hedeflendi. Bakanlar Kurulu'nca kabul edilen 1986 yılı programında, 1985 yılında 1 milyar 850 milyon dolar olması beklenen işçi dövizi girişlerinin 1.9 milyar dolara yükselmesi ongöruldu. Programda, 1986 yılında turizm gelirierinin 1 milyar 150 milyon dolara, giderlerinin de 500 milyon dolara yukselmesinin beklendiği belirtildi. Böylece önümuzdeki yıl net 650 milyon dolar turizm geliri sağlanacak. 1985 yılı revize değerlerine göre, 1 milyar dolar turizm geliri, 400 milyon dolar da turizm gideri gerçekleşmesi bekleniyor. Program hedeflerine göre, 350 milyon dolarlık transit ihracat, 240 milyon dolarlık da transit ithalat gerçekleştirilecek. 1985 yılında transit ihracatın 320 milyon dolar, ithalatın da 230 milyon dolar olması bekleniyor. İslam Ülkeleri Teknoloji Konferansı bugün İSTANBLL. ( » J . ) "Istam Ülkeleri Teknoloji Koordiuasyon KonfennsT bugun Istanbulda başlıyor. Hilıon Oteli'ndekı konferansa, İslam Konferansı Teşkilatı'na uye 30 ulke ile çeşıtli uluslararası kuruluş temsilcileri katılacak. Devlet Bakanı Tınaz Tiliz'ın bir konuşmayla açacağı konferansıa 20 bildirı tartışılacak. Bes gun sürecek konferansla İslam Ulkelerinde teknolojik gelişmeyle itgili sorunlar ve karsılaşılan güçlükler. araştırmageliştırme faaliyetleri, enformasyon ve teknık yardıra hizmetleri, standardızasyon ve kalite kontrolu, teknolojik ışbirliğını geliştirme yontemleri ele alınacak. Konferans, 25 ekim gunu "İslam Ülkeleri Arasında Teknolojik Koordinas>on ve Işbırliği" konulu bir panelle kapanacak. Japon sermayesi Türk mali sektörüne ilk adunını atıyor Chemical Mitsui Bank bugün açılıyor Konferansın açıs konuşmasuu Devlet Bakanı Titiz yapacak. SEMİNER, SERGİ, KONFERANS ETİBANK ıle Avrupa ve Ortadoğu Araşlırma Merkezi tarafından duzenlenen "Dunya'da ve Turkiye'de Madcncüiğiıı Sana>ileşınedeki Önemi" konulu uluslararası seminer bugun saat 10.00'da Ankara'da MTA Salonu'nda başlayacak ve iki gün sürecek. 2. Tt'RK SANAYİ SERGtSt bugün OTtM'de açılacak. Sergi 31 ekime kadar açık kalacak. TÜRKtYE ÇEVRE SORUNLARI VAKFI tarafından düzenlenen "S«nayi ve Çevre Konfermnsı" Ankara'da Bulvar Palas Oteli'nde 2425 ekim tarihleri arasında yapılacak. Konferans saat 10.00'da başlayacak. KONUT BİRLİK (Marmara Bolgesı Yapı Kooperatifleri Birliği) tarafından düzenlenen Ikinci Konul Kurullayı 26 ekim cumartesi gunu saat 9.30'da Gazeteciler Cemiyeti Konferans Salonu'nda loplanacak. AET ile ABD arasında buğday savaşı büyüyor Ekonomi Servisi ABD ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) arasında buğday ihracatına uygulanan sübvansiyon konusunda beliren göruş ayrıhğı,şiddetleniyor. AET, Amerikan yönetimini buğday ihracatına GATT Anlaşması'na aykın olarak sübvansiyon uygulayarak dünya piyasalannda buğday fiyatlannı büyük ölçüde düşürmekle suçladı. Başkan Reagan, AET'nin buğday ihracatına sübvansiyon uygulamasına karşı GATTa yazılı bir şikâyette bulunmasını isterken, Avrupa Topluluğu da ABD'nin tarım ürunlerini sübvansiyon prograrruna karşı aynı türde bir şikâyetin GATT'a yapılmasını kararlaştırdı. Reagan yönetimi 10 üyeli Avrupa Topluluğu'nun buğday ihracatına yaptığı devlet yardımının yılda 2 milyar dolar zarar verdiğini iddia ediyor. Hong Kong'ta Uberalizm deneyimi kazanan Çinli şirketler, dünya piyasalannda Güney Kbre ve Japon firmalarına karşı kızgın rekabete haztrlanıyorlar. DUNYA'dan Jhracatta teşvikler kaldırılmamak MEHMET YAPICI ADANA Adana Sanayi Odası Başkanı Hacı Sabanci, dışsatımı özendirici uygulamalann hayali ihracata engel olmak üzcre kademeli olarak kaldıntmasıtun doğru olmadığını bildirerek "Asiolan, sahtekârhk yaptna engel olmaktır. Bunlan yakalamak, adlannı açıklamak >t gereken cezaya carponnaktır. Ancak bugune kadar bunlann adlan bile açıklanmadı" dedi. Sabancı, peşin vergi ile hükümetin faizsiz para almak istediğıni savundu. Türk tekstil urunlerine ithalat kısıntısı koyan ABD'den anlayı; beklediklerini bildiren Hacı Sabancı "Cumhuriyef'e yaptığı açıklamada ihracatta vergi iadesinın sıfırlanması halinde özellikle tekstil urunlerı dışsatımında büyük çapta gerileme olabileceğıne dikkat çekerek şunları soyledı: 'Vergi iade »ranlan 1 ocakta sıfıra diışurulurse tek»ül ihracatında buvuk bir zorlama olabilir ve çok guç sanlarda elde eUiğimiz pazarlan kaybetme gibi bir lehlike ile karşı karşı>ı gelebiliriz. Tekstil sanaviimü. sektorei olmavan bir ukım iç rahatsızlıgı çeken birkac kuruluş dı^nda ful kapasite ile çalışıyor. SektonİD en buyuk sorunu ihracatlır. lhracaltaki >ergi iadeleri kaldınlırsa bu sektör bunalıtna girebilir." Ulkemizde gerek katma değer yaratmada ve gerekse istihdamda ayrı bir önemi bulunan tekstil sektorunun desteklenmesi ve tekstil urunleri ihracatının ise kollanması gerektiğini vurgulayan Adana Sanayi Odası Başkanı Hacı Sabancı, "Bazı cevreler, ihracata çok teşvik uygulanıyor diyoriar. Evet uygulanıyordu ve u>gulnnmalıydı da. Ancak leşviklerde sıfır nokttsına geldik. 1933'lerde koafeksiyonda u>gulanma>a başlanan vergi iadderi. anonnaJ noklalara indi. Şu anda zannediyorum ki, kumsş ihracatında vergi iadesi 28.75'ten 8.75'e düşlü. 1 ocakta sıfır edecegiz diyorlar. Ben olsam 1 ocakta sıfır etmem. Bir devre daha yüzde 8.75 ile ghsin dcrim" dedi. Yabancı ülkelerin sektör bazında korumacılık yaptıklannı bildiren Sabancı, "Destekleme yalnız prim ve Adana Sanayi Odası Başkanı Hacı Sabancı: > rerek olmaz. Fransa ya da ABD git şu malı Afrıka'ya sat, sana özel taviz vereceğim diyor. Faiz tavizi veriyor. O da bir desteklemedir. İhracatta çok konıma yapıyonız demeyHim. Tdrkiye'nin bedefî 8 milyar dolar defil. 18 milyar dolar olmalıdır. Bu hedefe vana iticilikleri devam ettirmeımz lazım. Onan için daha serin. daha gentş duşunup teşvikleri birdenbire yok elmeyelim. Her sektör bunu kaldırmaz" dedi. AET'nin kota uygulamalanna karşı masa başında daha aktıf ve hassas olunmasını isteyen Hacı Sabancı peşin vergi konusunda da şunları söyledı: •Peşin verginin kapsamını, nereden başlayıp neretle bileceğini bilemiyoruz. Ama bugun iş âleminin rahatsM oldugu bir husus var. O da para sıkınlısı. Bunu şiddetle hissediyonız. Faizlerin bu kadar yüksek oldugu bir ulkede peşin vergiye yonelmenin. bu çorelerce stcak karşUanmayacağı açıkur. Peşin vergi, mevcul olan finansman sıkıntısını daha da artıracakhr. Hukumelimiz, bir yerde tahvil, bono ve hisse senedi salıyor. Şimdi burada bir kaynak kapısı daha arıyor deBiektir. Faizsiz bir para almak istiyor." SERMAYE PHÂSASINDAN HAZIRLAYAN YENER KAYA Dünya borsalarında geçen hafta Çin, Hong Kong'ta ticaret öğreniyor Ekonomi Servisi Çin Halk Cumhuriyeti 1997'de kendisine bağlanacak oian Hong Kong'la ticari ve ekonomik bağlarını sıkılaştırıyor. Hong Kong'a iş yapmaya başlayan Çinli şirketlerinsayısı 1984 mayısında 215 iken şimdi bu sayı 325'e ulaştı. Son olarak da Çin'in en büyük yatınm şirketlerinden biri Hong Kong'ta açılan 400 milyon dolarlık dev bir sualtı tünel ihalesine katıldı. Çinli şirketlerin Hong Kong'ta girîştikleri yatırımın tutan ise 5 milyar dolan aştı. Hong Kong'ta serbest piyasa ekonomi koşularında rekabet gücünü pekiştirmeye çalışan Çinli şirketlerin burada kazandıklan deneyimle dünyanın çeşitli Ülkelerinde Guney Kore ve Japon şirketlerine karşı rekabet ettikleri belirtiliyor. ABD'nin üçuncu çeyrekteki ekonomik gelışme hızının Borsa Acentesi Emın trtem yenı borsa Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanması oncesindekı olumlu yönetmeliğini Başbakana şikâyet etti. Ertem, tahminterin elkisiyle /v>»r Yark özal'a çektiği telgrafta, 'Sermaye piyasası dünya borsası hafla ortasında cantamrken, Dow Jones Endeksi uygulamasının dışında bir anlayışla İsmail bir gunde 17.69 puan alarak Türk'ün hegemonyasına terk edilmiştir" dedi. yenı bir rekor kırdı. Genellikle her hafta başında melik taslakları, eski acenteler Avrupa'daki borsa merkezlerinde de harekelli bir hafla yaşandı. bu sütunlarda hisse senedi piya tarafından olumlu karşılanma;V/T»' YORK BORSASI Kongre'nin 200 milyar dolan aşan federal butçe açığını kısma yonunde onlemler alacağı tahminlen ve şirket devraima gırişımlerinden kaynaklanan spekulatif alım satımlar nedemyle hafta ortasında oldukça hareketlendi. Haftayı 1354 puandan açan Dow Jones çarşamba gunü 18 puan kadar yukselerek 1368 puana yukseldikten sonra 1365 puan dolaylannda istikrara kavustu. LOSDRA BORSASI da yıne şirket devraima girışimlennden ve Wall Street'ten gelen umul verıcı sınyallerden kaynaklanan hareketli bir hafta yaşadı. Haftayı 1321 puandan açan FT100 endeksi, hafta sonuna doğru 1335.8'e kadar yükseldı. FRANKFVRT BORSASVNDA ise, özellikle yabancı ahmların artması sonucunda Commerzbank Endeksi'nin bu ayın yedincı, bu haftamn da uçüncü rekorunu kırdığı gözlemlendi. Haftayı 1639 puandan açan ve daha sonra duşme kaydeden 60 hısselık Commerzbank Endeksi, çarşamba gunu 19.4 puan alarak, 1654 puana kadar yükseldı. Federal Alman hısselermdekı canlanmanm Bundesbank 'ın yayımladtğı ve Alman ekonoınisının geleceğı için pembe bir tablo çızen rapordan eıkilendiği belirtiliyor. Eski acenteler, umutlarım Başbakan OzaTa bağlachlar ayranımızı içtiniz. Keçi postunda namaz kıldınız. 117 senelik borsa, dünya uygulaması dışında İsmail Türk'ün hegemonyasına terk edilmiştir. Giriş aidatı ve teminat adıyla mesleği omuzlannda taşıyıp bugune getirenleri meslek dışı bırakmaktadır. Yeni tüzük hazır olup yakında genel kunıl yapılacaktır. Genel kunıldan ewel tüzuğe göz atmanızı, ayran hakkı için rica edivorum. Sa>gılar sunarım. M. Kmin Ertem Borsa Meclis üjesi" 100 LtRALARLA TEK Ml ÇtFT Mî? Görüldüğıi gibi, yeni yönetmeliklerin kendi lehlerine değişmesi için artık "ayran hakkı" güdülerek, hazırlanan "arzuhallere" umut bağlayan eski acentelerin yapacak pek bir şeyleri olmasa ki, acenteler hisse alım satımımn dışında kendilerine yeni yeni uğraşlar edinmeye başladılar. Bu uğraşlardan en ilginci ise geçen hafta içinde gerçekleşti. Vakıfhanenin eskilerinin anlattıklanna göre, bir zamanlar koridorlannda altın liralarla yazı tura oynanan handa şimdilerde, bir ihtimal ekonomik gerilemeden olsa gerek, işsiz güçşüz koridorlarda dolaşan han sakinleri ceplerinden çıkardıkları 100 liralık banknotlarla tek mi çift mi oynamaya başladılar. Bir yetkilinin deyişine göre, "Kendi soniarım bu kadar bilincsiz ve beceriksizce bekleyen acentelerin, yeni kurulan borsa içinde yer almalan, bu yeni borsa açıstndan belki de hayıriı oJacakür' şeklinde. Dizel lokomotif §eri üretimi 1986'da başlayacak ESKİŞEHİR. (THA) Turkiye ile Federal Almanya arasında yapılan anlaşma uyarınca, TürkAlman işbirliğiyle 1000 beygir gücünde dizel ana hat lokomotifi üretimi için seri imalata 1986 yılında başlanacak. Lokomotiflerin seri imalatına Eskişehir Lokomotif ve Motor Sanayi i Muessesi'nde başlanacağını belirten bir yetkili şoyle dedi: "Alman firması ile anlaşma sağlanmıştır. İlk etapta Almanya'dan gelen 5 adet lokomotifin montajı Turkiye'de yapılacak. 1986 >ılında ise seri imalata geçilecek \e yılda 30 adet dizel lokomotif üretimi gerçekleştirilecek. Dizel ana hat lokomotiflerinin yüzde 30'u yerli parça, yüzde 70'i ithal parcadan oluşacaktır." DOVIZ KURLARI Dovızın Cınsı 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şılını 1 Batı Alman Markı 1 Belcıka Frangı 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florını 1 Isvec Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 italyan Liretı 100 Japon Yenı 1 Kuveyt Dınarı 1 Sterlın 1 S.Arabıstan Riyali Dövız Alış 548 10 386.85 29.64 208.25 10.28 68.21 184.45 69.03 253.52 30 84 254.69 1857.95 782.14 150.16 Dovız Satış 553 58 390 72 29 94 210 33 1038 68 89 186.29 69 72 256 06 31 15 257 24 1876 53 789.96 151 66 Efektif Alış 548.10 367.51 29.64 208.25 9.77 68.21 184 45 69 03 253 52 29 30 241.96 1765.05 782 14 142 65 Efektif Satış 559 06 394.59 30 23 212.42 10 49 69 57 188 14 70 41 258.59 31 46 259 78 1895 11 797 78 153 16 BAftKASI AUS 548.50 İKTİSAT SATIŞ 553.58 \ ALIŞ 208.40 SATIŞ 210.33 ANKARA, (A.NKA) Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), pamuk ipliği anlaşmasının yenilenmesi konusunda Turk özel sektöruyle bu hafta Bruksel'de yapılan gorüşmelerden çok memnun kaldı. Konu ile ilgili olarak soruları yanıtlayan AET temsilcisi Gwyn, Morgan, pamuk ipliği gorüşmelerini överek, "Çok iyi, olumlu ve yapıcı bir pazarlık" olarak nitelendirdi. İplik, Ham Bez ve Mensucat Birlik yetkilileri ile yapılan söz konusu göruşmelerin "iyi bir ders" olduğunu öne süren Morgan, şöyle konuştu: "Göruşmeler iyi bir ders oldu, çünkü pamuk ipliği üreticileri pazarlığa açıktı. Nasıl pazarlık edileceğini biliyorlardı. Durum boyle olunca tabii ki anlaşma saglandı." Turk pamuk ipliği sektorunun temsilcileri ile Bruksel'de varılan iki yıllık anlaşmaya göre Turkiye, topluluğa önümuzdeki yıl 82 bin 500 ton pamuk ipliğinin yanı sıra, 12 bin 500 tonluk pamuklu mensucat ihraç edebilecek. AET, pamuk ipliği anlaşmasından memnun sasından haftalık değerlendirme okuyan okuyuculanmız bağışlasınlar. Nedenine gelince, geçen hafta hisse alun satımından çok, yeni yönetmelik taslağının eski borsa acentelerinin üzerinde bıraktığı etki hakkında haber vermeyi yeğledik. Bilindiği üzere, 31 ekimde yapılacak İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Genel Kurulu'na sunulacak yeni yönet mıştı. Buna göre, eski borsanın eski üyelerinden Borsa Acentesi F.min Ertem, geçen hafta içinde Başbakan Turgut Özal'a gönderilmek üzere bir telgraf metni hazırladı. Diğer acentelerinin telgrafın masraflı olmasından öturü katılmadıkları metni aynen yayımlıyoruz: "Sayın Turgut Özal Başbakan Ankara. Deniz Ovası'da Hisse senedi fiyatlarında belirgin bir yavuşlama var 4. Gübre Kompleksi yıl sonunda ihaleye çıkacak ANKARA. («.a.) Mersin'de kurulacak olan 4. Gübre Kompleksinin yapımını gerçekleştirmek üzere, TurkArap Gübre Sanayi Şirketi TAGAŞ'ın tescil işlemleri başlangıç sermayesi 10 milyon dolar olarak belirlendi. Şirketin sermayesi daha sonra arttmlarak 70 milyon dolara çıkartılabilecek. ' Turkiye Gubre Fabrikaları Sanayi A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı B«hattin Ajgiin, yaptığı açıklamada, Mersın 4. Gubre Kompleksi'nin komple yapımı için hazırlanan projenin lamamlandığını, en ge( yıl sonuna kadar ihalye açılacağını söyledi. Mersin'de kurulması öngörülen gübre kompleksi yaklaşık 210 milyon dolara mal olacak. Tesis tam kapasıte ile 1983 yılında uretime alınacak. TurkArap işbirliği ile gerçekleştirilecek olan Mersin 4. Gübre Kompleksi için kurulan şırkette, yuzde 40 Türk sermayesi bulunuyor. 122.8 1*140, Hisse senedi piyasasındaki ey119.57, lul ayının oiağan dışı canhhğı giderek kayboluyor. Ekim ayının uçüncü haftasını kapattığımız cuma gününde DB40 endeksinde yalnızca bir puanlık ilerleme 116.54J göruldü. Yaklaşık altı haftadan bu yana DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksi'ne dahil 40 şirketten orıalama 10 ile 15 hissenin surek114 41 li değerlenmesine karşın, bu oran ilk kez geçen hafta yukanda sö13Eytu! 20 zu edilen rakamların altına düştü. Yalnız bir puanlık ilerleme göstererek, 123.86'ya ulasan DB40 endeksine dahil 7 şirketin hisseleri geçen hafta içinde 50 ile 300 lira arasında değer aldı. Öte yandan, biri talep yetersizliğinden, diğerı ise bedelsiz hisselerin verilmesinden oturü, iki şirketin hisselerinde de 100 liralık değer kaybı göruldu. DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksi Haftalık Gelişimi