Katalog

Cumhuriyet Inönü: Iktidar ekonomiden anlamıyor 9 » Sahibi: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik Türk Anonim Şîrketi adına Nadir Nadi, • Genel Yayın Müdürü: Hasan Cemal, Muessese Müdürü: Emine Lşaklıgil.Yazı İşleri Müduru: Okay Gönensin, • Haber Merkezi Müdurü: Valçın Bayer, Sayfa Duzeni Yönetmeni: Ali Acar. TAKVİM 9 Ocak 1985 İmsak: 5.S0 Güneş: 7.21 Temsiiciler ANKARA: Yalçın Doğan. 1ZMIR: Hikmet Çelinkaya. ADA NA: Mehmet Mercan. • Servıs Şeflen: Utanhul Haberleri: Reha Öz. Dış Haberler: Ergun Balcı, Ekonomi: Osman Llagay. Kullür: Aydın tmeç, Magazin: Valçın Pekşen, Spor Danışmanı: Abdülkadir Yucelman, Duzeltme: Refik Durbaş. Araştırma: Şahin Alpa>, İşSendika: Şükran Kelenci. lkindi: 14.39 Akşam: 17.00 Yatsı: 18.25 Burolar: A Ankara: Zi\a Gökalp Bulvarı, tnkılap Sokak No: 19/4 Tel: 33114147. • İzmir: Halit Ziya Bulvan No: 65/3, Tel: 254709131230 • Adana: Çakmak Cad. No: 134 kaı 3. Tel: 1455019731 • Basan ve Yayan: Curahuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş. Türk Ocağı Cad. 39/41, Cağaloğlu. ht. PK: 246Isı. Tel: 526 10 00 (9 hat) Telex: 22246 Öâle: 12.16 ADOLFO SUAREZ SANTIAGO CARİLLO Karadeniz gezisini sürdüren SODEP Genel Başkanı, Samsun 'da yaptığı konuşmada, "Hükümet, yaptığı icraatla her geçen gün halkın nazannda itibarmı yitirivor. " dedi. CELAL BAŞLANGIÇ SAMSUN/ORDU SODEP Genel Başkanı Erdal tnönü önceki gün başlattığı Doğu Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu gezisinin ikinci gününde de hükümete yönelik eleşürilerini sürdüıdü. Hükümetin gün geçtikçe, icraauyla halkın gözünde itibarını yitirdiğini belirten Erdal tnönü, "Halkın çıkariannı ne kadar yaraladıklan her geçen gün daha iyi anlaşılıyor. Ekonomiyi iyi bilüiklerini soylüyorlardı. Hiç bilmedikleri ortaya çıktı" dedi. Dün sabah Büyük Samsun Oteli'nde kahvaltısını yaparken günlük gazeteleri de okuyan tnönü, gazetecilerm çeşitli konular daki sorularını yanıtladı. lnönü, bir gazetede "Özal: Zam yapmayacak babayiğit var m ı " başlığını görünce, "Var tabii, neden olm a s ı n " dedi. Gazetecilerin "Özal başka çare yok diyor" demesi üzerine de, "Bıraksın bak, nasıl çare var" yanıtını verdi. Yolsuzluk nedeniyle hükümetin değişip değişmeyeceğine üişkin bir soruya da lnönü şu karşılığı verdi: "Bu yapdacak araştırmanın sonucuna baglı. Sadece bir bakanla mı sınırh, ona bakmak laııııı. Ne kadar geniş bir kitJeye yaygın. Sadece bir bakamn yolsuzluguyla hükümet değişmez. Bakalım görecegiz'." lnönü dün sabah Samsun'dan Ordu'ya geçti. Ordu'ya giderken, Çarşamba, Terme, Çaybaşı, Ünye, Fatsa, Bolaman, Perşembe belediyeleri ile SODEP örgüüerini ziyaret etti. Gezisinin Uk durağı olan Havza'ya gelen tnönü, burada öğle yemeği yedikten sonra parti binasımn penceresine çıkarak aşağıda kendisini bekleyen kalabalığa hitaben yaptığı konuşmada, "Parlamentoda halkımızı temsil etme olanagımız yok. Bugün esas görevimiz yurttaşlara yerel yönetimlerde hizmet etmektir" biçiminde görüşlerini dile getirdi. KDV'ye de değinen lnönü, yeni verginin daha şimdiden herşeyin fiyatını yüzde on arttırdıgını öne sürerek, ne vatandaşın, ne de esnafın KDV'nin nerede başlayıp nerede bittiğini bilmediğini söyiedi. tnönü, Samsun il merkezinde yaptığı konuşmada, hükümete ilişkin görüşlerini "Ülkeyi yönetmekte olan hükümet gün geçtikçe halkın nazannda itibannı, yaptığı icraatla yitirivor. Her geçen gün halkın çıkannın ne kadar yaralandığı daha iyi anlaşılıyor" biçiminde dile getirdi. İnönü bugün Giresun yöresinde dolaşacak. Bugün pek çok iilkede sosyal detnokrasi iktidarda olmasma rağmen, kriz ortamı sosyal demokrat tipi bir reforınculuğun sonuna gelindiğini açıkça ortaya koyuyor. Sosyal demokrat partiler, geleneksel reformcu konumlarım bir yana bırakarak tutucu liberal partilere dönüşmekte. Avrupa Komünizmi tarihe karışmadı. Yalmz, bloklar arasında gerginliğin artması ve askeri bloklar poliükasının hız kazanması, ülkelerin tek başlanna belli politikalar geliştirmesine, değişimler yaratmasınn olanak vermivor. DEMOKRASİYE GEÇİŞ Nilgün Cerrahoğlu İÇ SA YAŞ Santiago Carillo, yaşayan İspanyolpolitikacıları arasında tspanya İç Savaşı'nı tüm sıcaklığtyla yafayanlardan. Yıl 1936. 40 yıllık diktanın kapısını aralayan görüntülerden biri. Esir düşenler Cumhuriyeiçiler. İspanyol Komünist PartisVnin eski lideri anlatıyor: MADRİD tspanya iç savaşını doğrudan yasamış sayılı politikacılardan biri, Ispanya tarihinin önemli bir parçası Santiago Carillo. Pablo Neruda, Rafael Alberti. Antonio Machado ve Federico Garcia Lorca'nın eserlerini seviyor. Direniş hareketi içinde geçirdiği yılları, yaşamına katkıda bulıınan en değerli deneyim olarak nitelendiriyor. "Ben 13 yaşında başladım mucadeleme ve tüm yaşamımı bu mücadeleye adadım" diyor Carillo, geçmişinden söz açılınca. Kesik kesik, ağır ağır konuşuyor, sözcüklerini seçerek, ölçerek ve vurgulayarak... Dikkatine, günde 6 kahve ve 2 paket sigarayı çerez yapıyor. Arada bir de Kübalı "yoldaş"lardan gelen puroları tüttürmeyi seviyor. Bu belki de tek lüksü. Yaşamı boyunca iç içe olduğu partisinin, 1982 seçimlerinden bu yana cüceleşmesini, bölünmesini. hizipleşmesini kolay kolay sineye çekemese de aeleceğe umutla bakıyor Carillo... İspanyol Komünist Partisi nereye gidiyor? CARİLLO İspanyol Komünist Partisi'nin yönü üzerinde bir tamşma yaşıyoruz şimdi. Partinin içinde geleneksel bir konuma saplanmış bir bölüm, ashnda Sovyetler Birliği'nin politıkalan etrafında dönüyor. Bir diğer bölüm, Komünist Parti'den farklı İspanyol sosyalistlerinin uydusunda bir sol parti yaratmak eğiliminde. Bu ikisinin arasında olan bir bölüm de, ispanyol Komünist Partisi'nin Avrupa Komünizmi çizgisinde devam etmesi gerektiğini düşünüyor. > Solun ideolojisinin çöktişünü izliyoruz 1. Sosyal demokrasi yok oluyor. 2. Bazı istisnalar dışında, komünist partiler ortaya çıkan yeni tarihi koşullar karşısında yaratıcı bir uygulama yapamıyor. 3. Sağ, günümüz toplumunda tüm sorunların ekonomiye indirgenebileceği tezini işliyor. Sağ, bunu solun bir bölümüne de bulaştırıyor. Sağ, bu tez çerçevesinde ideolojilerin işlevini yitirdiğini ileri sürüyor. Bu görüşe göre, içinde bulunduğumuz boyutlardaki bir ekonomik kriz karşısında, sağın da solun da anlamı kalmamıştır. Tüm çözümler aynı kapıya çıkmaktadır. rum ya bizi tamamen yok edecek; ya da bu krizin üstesinden gelinecek. Bence Avrupa Komünizminin açtığı yollara yeniden dönülecek. Avrupa Komünizminin üstüne başka etiketler konulabilir belki ilerde. Ama Avrupa Komünizminin içeriği, geleceğe dönük belli bir perspektif taşıyarak, yaşayacak. Çekoslovakya olayı önemliydi Sovyetler Birligi'ndeki sistemi gençliğinizden beri biliyordunuz, tanıyordunuz. Neden Sovyetler Birliği'ne dönük elestirilerini/i yapmak ve Avrupa Komünizmi yolunu tutmak için yıllarca beklediniz? Neden Avrupa Komünizmi, daha önce değil de. 70'li yıllarda ortaya alıldı? CARİLLO Çünkü koşullar 70'li yıllarda olgunlaştı. Bu döneme gelindiğinde, komünizm birkaç liderin monopolü altında olmaktan çıkıp, belli bir alana yayılmıştı. Bu yayılma böyle bir değişime olanak verdi. 1%8'deki Çekoslovakya olayları çok önemli idi, bu gelişmeler içinde. Tabii Şili'de Allende olayı da çok etkiledi bizi. Sovyetler Birliği'nin "merkezi önder" rolü ve Sovyet liderliği konusunda ilk kuşku ve kaygılannız ne zaman başladı? DSP: Enflasyonn düşük tutmak için üretim ve sunu arttırılacak ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Demokratik Sol Parti Kuruluş Hazırlıklan Bürosu dün bir açıklama daha yayımladı. Açıklamada, ekonomide araçların amaca uygun kullanımı anlatıldı. Demokratik Sol Parti'nin, ekonominin tüm araçlarından hakça gelişmeyi hvzlandırmak üzere yararlanacağını, araçların, amaçlarla tutarlılığı ilkesine bu alanda da uyulacağı kaydedilen açıklamada, "Ekonomiyi güçlendirme ve kalkınma yolunda atılacak her adımın demokrasiye ve sosyal adalete güç katması toplumun dirliğini arttırması gözetilecektir" denildi. Demokratik Sol Parti Kuruluş Hazırlıklan Bürosu'nun açıklamasına göre bu amaçlara varmak için izlenecek yollar şöyle: • Kamu harcamalannın ulusal gelire oranı büyük ölçüde yükseltilecek, bu arada bütçede cari harcamalann, yatınm harca malan ve sosyal harcamalara göre oranı düşürülecek. • Enflasyonun denetim altına alınmasında, istemi kısmaktan çok. üretim ve sunumun arttınlması yolu izlenecek. • Bankacıhk, hakça bir düzene geçişin, sağlıklı ve hızlı gelişmenin verimli bir aracı durumuna getirilecek. • Kooperaüflerin ve ekonomik halk kuruluşlarının, kendi amaçlarına uygun bankalar kurmaları özendirilecek. • Dışsatımda, özendirici devlet desteği dışsatım aşamasından çok, yatırım ve üretim aşamasında yoğunlaştırılacak. Dışsatım için ortak kurumlar oluşturulacak. Demokratik Sol Parti Kuruluş Hazırlıklan Bürosu'nun açıklamasında vergi konusuna da yer verildi. Buna göre, vergi gelirleri arttınlacak, ama bu arada vergi gelirlerinde ücretlilerin payı azaltılacak. Kendi kafanıı/.la düşünmek CARİLLO Benim için her şey Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 20. Kongresi'ndebaşladı. Yıl 1956'ydı. O zamana dek biz Stalin tarafından izlenen poliükanın doğru bir politika olduğuna inanıyorduk. Ve Stalin'e, Sovyet sistemine yöneltilen eleştirilere kulak asmıy or, bunları Troçkistlerin ya da burjuvaların yaydığını düşünüyorduk. Ancak 20. Kongre'de Kruşçev, Stalin'in yaptığı barbarlıkları birer birer açıklayınca iş değişti. Ve işte orada, ben ve benim gibi bazı kimseler anladık ki, bundan böyie kendi kafamızla düşünmemiz gerekecekti. Bize yol gösteren dışardan gelen direktifler olmamalıydı artık. Çünkü Stalin deneyimi son derecede olumsuz olmuştu. Sanki bu yetmiyormuş gibi bir de üstüne Kruşçev deneyimi geldi. Bu arada şunu söyleyeyim ki, tüm hatalanna rağmen Kruşçev'e sempatim vardır. Fakat o da sonunda yaptığı sanılan, ya da gerçek bazı hatalar yüzünden marikum edildi. İşte tüm bunlar, artık komünist partilerin bağımsız olması gerektiğini teyit eden olayiar zincirinin halkalarıydı. *Devamhhk'"tan yanayım 13 YAŞ Carillo, "Mücadeleme 13 yaşında başladım ve lum yaşamımı bu mücadeleye adadım" diyor. Carillo, 1977 seçimleri öncesinde. nayi devriminin perspektifi önünde sosyal demokrasinin sınırları belirlenmiştir. Sosyal demokrat partilerin bir dönüşürn geçirdiklerini görüyoruz şimdi. Sosyal demokrat partililer, geleneksel reformcu pozisyonlarını bir kenara bırakarak. tutucu liberal burjuva partilerine dönüşmekteler. Bunu sadece İspanya'da değil: aynı zamanda Fransa gibi diğer ülkelerde de görüyoruz. münist partilerin, ortaya çıkan yeni tarihi koşullara yaratıcı bir biçimde Marksizmi uygulayamamalan. Cçüncüsü de, sağın ki sağ bunu, solun bir bölümüne de bulaştırıyor günumüz toplumunda tüm sorunların ekonomiye indirgenebileceği tezini işlemesi. Sağ, bu tez çerçevesinde, ideolojilerin işlevini yitirdiğini ileri sürüyor. Bu görüşe göre, içinde bulunduğumuz boyutlarda bir ekonomik ve mali kriz karşısında, sağın da solun da anlamı kalmamıştır. Tüm çözümler aynı kapıya çıkmaktadır... Oysa bence, sosyal demokrasinin böylesine tükenişi daha radikal çözümleri ve daha radikal değisjmleri gerektirmektedir. İşte bu nedenlerle, komünist partinin varlığını sürdürmesi, tarihi bir gereksinimdir. Siz Berlinguer'le birlikte Avrupa Komünizminin babası idiniz. Ama son zamanlarda Avrupa Komunizminden hiç söz etmez oldunuz. Berlinguer'in ölümü ile Avrupa Komünizmi de tarihe mi karıştı yoksa? CARİLLO Hayır, Avrupa Komünizmi tarihe karışmadı. Yalnız bloklar arasında gerginliğin artması ve askeri bloklar politikasının hız kazanması, ülkelerin tek başlanna belli politikalar geliştirmesine, belli değişimler yaratmasına olanak vermivor. Bu durum giderek demokrasileri bakalıyor. İşte bu Avrupa Komünizmi stratejisinin geliştirilmesinin karşısına çıkan en büyük engel bence. Fakat bu içinde bulunduğumuz du ANKARA VALİLİĞI: Hakîş'te 10 yıl işçilik yupmayan yöneticüer görevi bırahsınlar tşSendika Servisi Sendikalara yönelik denetimler ağırlık kazandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın başvurusu üzerine Ankara Valiliği Hakİş'te 10 yü bilfiil işçiliği bulunmayan yöneticilerin görevlerinden ayrdmalarıru istedi. Hakîş Konfederasyonu'ndaCa lışma ve Sosyal Güvenlik Bakanhğı denetim elemanlarınca yapılan denetimler sonrası çıkan gelişmelere ilişkin tartışmalar sürüyor. Bakanlığın Haklş yöneticiİerinin bir bölümünün 10 yıl bilfiil işçiliklerinin bulunmadığı ve yöneticilik yapamayacaklanna ilişkin başvurusu üzerine Ankara Valiliği bu dunımdakilerin görevlerinden ayrılmasını isteyen bir yazıyı Hakİş'e gönderdi. Haklş ise 2821 sayıh yasanın geçici 4. maddesine göre, yasanm yürürlüğe girdiği tarihte yöneticilik yapanlar için, "siatulerıne bakümaksızın" iki dönem daha seçilme hakkımn tanındığını bildiriyor. Bu konuda bilim adamlanndan alınmış yasa yorumuna ilişkin lehte görüşleri de bildirerek, bakanlığı politik tasarruf içinde olmakla suçluyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı denetimlerinde bir ara Teksif ve Türklş Genel Başkanı Şevket Yılmaz'ın da işçilikte bilfiil 10 yılı bulunmadığı iddiası üzerinde duruldu. Ancak bu iddia iç yazışmalar düzeyinde kalarak işleme konulmak üzere valiliğe başvuruya dönüşmedi. Siz tabii bu son grup içindesiniz... CARİLLO Buna hiç kuşkunuz olmasın. İşte bunlar, parti içinde ortaya çıkan görüş ayrıhklannın ana haüarı. Tabii ben "devamlıhk" yani "Avrupa Komünizmi" çizgisinin sürdürülmesinden yanayım. Sizce İspanyol Komünist Partisi, 1982 seçimlerinde yediği darbeyi kaldırabilecek mi? CARİLLO Komünist Partisi'nin bu krizi aşabilmesini umuyorum. Kanımca partinin varlığı bir tarihi gereksinmedir. Bugün pek çok ülkede sosyal demokrasinin iktidarda olmasına rağmen, içinde bulunduğumuz ekonomik kriz ortamı, sosyal demokrat tipli reformculuğun sonuna gelindiğini açıkça ortaya koymaktadır. İkinci bir sa Solun ideolojisi çöküyor Solun ideolojisinin çöküşüne mi tanık oluyoruz? CARİLLO Evet, öyle. Solun ideolojisinin çöküşüne tanık oluyoruz. Bunun çeşitli nedenleri var. Bunlardan birincisi, sosyal demokrasinin ^ok oluşu. İkincisi. bazı istisnalann dısmda, ko Yarın: tç savaş ve demokrasi I I BAŞSAVCIL1K AÇIKLAMA YAPTI: Boyacıoğlu ve Özderfi ret isteğimiz objektif hukuk kurallarına dayanıyor Cumhuriyet Başsavcılığı, DYP ile ilgili olarak basında yer alan haberler için bir açıklama yaptı. Açıklamada, "Ret istekleh, kariyer taruşmaları, Cumhuriyet Başsavcılığı seçimleri gibi hissi nedenlerle değil, tamamen objektif ve amir hukuk kurallarının uygulanması zorunluluğundan kaynaklanmaktadır" denildi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Cumhuriyet Başsavcılığı DYP hakkında basında yer alan haberlere ilişkin bir açıklama yaptı. Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Boyacıoğlu ile üye Yekta Güngör Özden'in reddedilmesine ilişkin isteklerin "hissi nedenlerle değil, tamamen objektif hukuk kurallarına bağlı olarak" yapıldığı belirtildi. Yazılı açıklamada, "DYP'ye ihtar kararı verilmesi isteği taşıyan raporun. Cumhuriyet Başsavcısı Firuz Çilingiroğlu tarafından değil, vekili Ibrahim Polat tarafından yapıldığı" vurgulandı. Açıklamada şu göruşlere yer verildi: " 1 Dogru Yol Partisi hakkında ihtar kararı verilmesi isteğini taşıyan başvuru, Sayın Cumhuriyet Başsavcısf mn raporlu ve istirahatlı bulunması nedeniyle 19.12.1984 tarihinde sayın vekili tarafından yapılmıştır. 2 Bu dava ile ilaili olarak Anayasa Mahkemesi Sayın Başkanı ile sayın uyesinin önceden görüşlerini basına açıklamış bulunmaları karşısında, kişiliklerine duyulan saygıya rağmen, 2949 sayılı Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Lsülleri Hakkında Kanunun 47. maddesi ile aynı mahkeme içtüzüğünün 36. maddeleri uyarınca ve aynı dava dilekçesi iie yalnızca bu davaya bakmaktan retleri istenmiş, takdiri ise tamamen Yüksek Mahkeme'ye aiı bulunmaktadır. 3 Anayasa'nın 69. maddesi ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu, siyasi partilerle ilgili denelleme, inceleme ve soruşturma yapılması ve dava açılması görevini Cumhuriyet Başsavcılığı'na vermiş olup. bu görevlerin Y argıtay işlev ve faaliyeti ile ilgisi bulunmamaktadır. 4 Bu nedenlerle, >ukarıda değinilen basın haberierinde yer aldığı gibi ret istekleri, yüksek yargı organlarının aldığı maaş ve tazminatlar, üsl yargı organları arasında mevcutmuş gibi gösterilmek istenen savaş veya dargınlıklar, kariyer tartışmalan, Cumhuriyet Başsavcılığı seçimleri gibi hissi nedenlere değil, dava dilekçesinde gerekçeleriyle gösterildiği gibi tamamen objektif ve amir hukuk kurallarının uygulanması zorunluluğundan kaynaklanmakta olup, aksi şekildeki değerlendirmeler ret isteklerinin özünden saptırılması sonucunu doğurur." Kadın Hakları Konınıa Derneği, amblem yarışması düzenledi Kültür Servisi Kadın Hakları Koruma Derneği, amblem yanşması düzenledi. Derneğin işlevini simgelemek amacı ile düzenlenen yarışmaya katılma süresi 6 Şubat 1985 günü sona eriyor. Yarışmaya katılacak olan yapıtlann 25X25 santimetre boyutunda resim kâğıdına renkli ve siyah beyaz olarak çahşılması ve aynı boyutta kartona yapıştırılarak Akbank Nişanıaşı Sanat Galerisi'ne teslim edilmesi gerekiyor. Ayrıca amblemin en uzun kenarının 15 santimetre olması isteniyor. Kadm Haklan Koruma Derneği'nden yapılan açıklamaya göre, sanatçılar yanşmaya diîedikleri kadar yapıtla katılabilirler. Yapıtların arkasına ise beş rakamlı bir rumuz yazılması, ayrıca yanşmaya katılan sanatçımr kimüği, açık adresi ve telefon nu marasının yapıtla beraber yollan ması isteniyor. Prof. Emin Barın. Hamit Kı naytürk, Mesut Manioglu, Yaı Doç. Abdullah Taşçı, tlhami Tu ran, Perihan Yıldırım ve Nevzs Akpınar'dan oluşan seçici kurı lun belirlediği birinciye 100 bi lira, ikinciye 60 bin lira verilece üç'in heykeli bizdeıi" Güzel Sanatiar Fakültesi öğrencilerinden ,\evzat Atalay, Ertuğ Ath ve yeni mezunlardan Silufer Erkin, Bigadiç Belediyesi'ne olumlu yanıt verdiler: "Bigadiç Belediyesi'nin istediği heykeli seve seve yaparız. " Gazetemizin yayınladığı Gençlik eklerinde Güzel Sanatiar Fakültesi Heykel Bölümü öğrencileri ile yapılan söyleşide, öğrenciler, "belediyeler istedikleri takdirde ücretsiz olarak, yalnız masraflann karşüanması koşuluyla heykel yapabileceklerini" söylemişlerdi. Daha sonra Bigadiç Belediye Başkanı Sedat Ulus, öğrencilere gazetemiz aracılığıyla çağrıda bulunmuş ve Gençlik Yılı nedeniyle Bigadiç Parkı'nayaptırmayıplanladıkları "Gençlik Heykeli"nigençlerin yapmasmı istemişti. Bu çağrıyı olumlu karştlayan öğrencilerden Sevzat (solda), Ertuğ fsağda) \e genç heykeltraş \ilüfer, ilk çalışmalarmı Bigadiç Belediyesi için yapacaklarını açıkladılar ve "Diğer belediyeterden de gelecek 'gençlik' konulu heykel isteklerinde de ekip çalışmamızı severek sürdürürüz" dediler. (Fotoğraf: CUMHURİYET)