Katalog

1 OCAK 1985 EKONOMÎ CUMHURİYET/9 TURKIYE'den Reeskont faizleri yükseltildi ANKARA (ANKA) Merkez Bankası bugünden itibaren reeskont faizlerini yükseltti. Bu arada, gemi inşa kredileri ile kalkınmada öncelikli yörelerde kullandırılan yatırım kredileri için düşuk faizli reeskont olanağına son verildi. Bu kredilerde reeskont oranı yüzde 19.5 düzeyindeydi. Aynca yüzde 45 faizli ihracat reeskontu da yürürlükten kaldınldı. Merkez Bankası tebliği, yatırım kredilerinde reeskont oranının vade sonuna kadar uygulanacağını da hükme bağladı. Böylece, yatınmlarda sabit faiz nosyonu benimsenmiş oldu. Reeskont faizlerindeki eski ve yeni oranlar şöyle: Reeskont cinsi Ziraat Bankası tanm kredileri ile tanm kredi kooperatifleri Ziraat Bankası tanm satış koop. birl.kr. Halk Bankası küçük ssnaf Yatınm Tanm Tahvil ve altın avansı Yeni oran Eski oran Mutfaklar aralıkta soluk aldı Ekonomi Servisi Muttaklanmızdaki enflasyon aralık ayında biraz soluk aldı. Dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenebilmesi için gerekli aylık mutfak masrafında aralık ayı içinde pek artış olmadı. Kadıköy, Beyoğlu ve Eminönü semtlerindeki fiyatlara dayanarak her ay yaptığımız araştırmaya göre 4 kişilik ailenin aylık mutfak masrafında aralıkta ancak 15 liralık artış oldu ve kasımda 58 bin 310 lira olan mutfak masrafı 58 bin 325 liraya yükseldi. Buna karşıhk mutfaklanmızda 1984 yılında yaşanan enflasyon yüzde 55'i buldu. Gazetemizin her ay yaptığı araştırmaya göre dört kişilik ailenin sağlıkh beslenebilmesi için gerekli aylık mutfak masrafı 1 Ocak 1984 günü 37 bin 603 lirayken, 1 Ocak 1985'te bu rakam 58 bin 325 liraya ulaştı. Arahk ayı süresince gıda piyasalannda genel olarak istikrar dikkati çekti. Ithal peynirin piyasaya yerleşmesiyle tükeücinin seçenekleri arttı. Yerli peynirin 9001100 lira arasındaki fiyaüarına karşılık 600750 lira arasında değişen ithal peyniri piyasada kolaylıkla bulabilmek mümkün olabildi. Bu arada yeni ürün "taze p«ynir" de 500600 lira fiyatla piyasaya girdi. Meyve ve sebze fiyatlarında da ay boyunca belli bir istikrar dikkati çekti. Portakal, mandalina gibi meyvelerin bolluğu nedeniyle fiyatları kasıma göre düşerken, ıspanakta ay içinde gözlenen kilo başına 4050 liralık fıyat artışı sebze fiyatlarmı bir miktar yukarı çekti. Ay boyunca beyaz lahana kilosu 5070 liradan, pırasa 6080 liradan satıldı. Sera sebzelerinin fiyatları da yükseldi. Tüpgaz fiyatları her ay olduğu gibi bu ay da "tırmanırken", yumurta fiyatlarında ay içinde bir kıpırdanma ve ortalama 2 liralık artış gözlendi. Her yıl yılbaşı öncesinde ve özellikle aralık ayının son haftasmda gıda maddelerine artan geçici talepten kaynaklanan fiyat artışlarına bu yıl pek rastlanmaması, Katma Değer Vergi si nedeniyle talebin otomobil ve dayanıklı tüketim mallanna kaymasına bağlandı. ıflasyvn yüzde Gıda piyasasında aralık ayı boyunca Önemli fiyat hareketleri gözlenmedi. Kasımda 58 bin 310 lira olan mutfak masrafı aralıkta 58 bin 325 liraya yükseldi. Meyve ve sebze fiyatlarında ay boyunca belli bir istikrar dikkat çekti. Aybaşlarında 4 kişilik ailenin mutfak gideri İSTANBULTM D Ö R T KİŞİLİK AtLENİIV ARALIK AYI MUTFAK GİDERİ Ortalama Birim F. (Kg.Adet) lOcak 1 Aralık 1984 1985 900 800 500 500 140 140 1150 1150 40 40 180 180 1200 1200 340 340 30 28 160 160 220 220 330 330 290 290 120 120 120 120 150 170 200 180 580 580 460 475 600 600 1500 1500 1995 2050 Türkiye IMFnin "mezuniyet sınavı"nda ANKARA (ANKA) 1978 yılından bu yana IMF'nin bağlı istikrar programları uygulayan Türkiye, yedinci yıhn sonunda "raezuniyet sınavından" geçirilecek. Bu amaçla, IMF ile aralık 1984'te yapılması gereken "ekonomik konsültasyon" ertelenerek ocak 1985'e bırakılmış bulunuyor. Bu konsültasyonda, süresi mart sonunda dolacak mevcut "StandBy" düzenlemesinin yenilenip yenilenmeyeceği açıklık kazanacak. Bu arada, yaklaşık 55 milyon dolar tutanndaki dördüncü ve son kredi diliminin serbest bırakılmasıyla ilgili işlemler de tamamlanmış olacak.Türkiye,197Syılından bu ya na IMF ile altı ayrı "StandBy " anlaşması yapmış bulunuyor. Bu düzenlemelerin ikisi süresi dolmadan yenilenirken, biri yenilenmemesine karşın uygulama döneminde 24 ocak kararlarıyla yepyeni bir yörüngeye örtülmüş bulunuyor. 28 40 27 33 28 50 25 27 24 30 25 50 Beyaz Peynir Zeytin Şeker Çay Ekmek Süt Et Yoğurt Un Makarna Pirittç Bakliyat Patates Soğan Yumurta Disponibilite için bankalara 6 ay süre tanındı ANKARA (ANKA) Bankalara, zorunlu disponibilite tesisi konusunda Merkez Bankası tarafmdan 6 aylık ek süre tanındı. Merkez Bankası'nın Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğine göre, 1984 yılında gerçekleştirilen disponibiHtenin yılhk ortalamasının yüzde 12.5 olduğu hatırlatılarak, bunun altında kalan bankalara 30 haziran tarihine kadar ek süre verildi. Bu ek süreye rağmen gerçekleştirdiği disponibilite oranı ek süre dahil 18 aylık ortalaması yüzde 12.5 oranının altında kalan bankalara ceza faizi uygulanacak. Cezai faiz oranı, 1984 yılının ilk yarısı için yüzde 10, disponibilite karşıhğı esasına göre yüzde 45; yıhn ikinci yansında ise yüzde 15 disponibilite karşıhğı esasına göre yüzde 66 olarak belirlendi. 85* Meyvt Margaıin Ayçiçek yağı Zeytinyağı Tereyağı Tüpgaz TOPLAM Sebze Aylık miktar 4 kilo 1.5 kilo 6 kilo 0.8 kilo 72 adet 15 litre 1,5 kilo 15 kilo 90 adet 3 kilo 2 kilo 4 kilo 4.5 kilo 8 kilo 6 kilo 30 kilo 30 kilo 2 kilo 2 kilo I kilo 0.5 kilo 1 adet Tntan (TL.) 3200 750 840 920 2880 2700 1800 5100 2700 480 440 1320 1305 960 720 5100 5400 1160 950 600 750 2050 5S325 SERMAYE PİYASASIISDA 1984 NASIL GEÇTİ? Hazırlayan YENER KAYA Hisse senedi ihracı hedefi aştı ANKARA, (ANKA) Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Prof. tsmail Türk, Kurul'un hisse senetleri ihracma ilişkin 1984 yılı programının 10 milyar lira aşıldığını bildirdi. Prof. Türk, 1984 yılı ihraç izinleri için 65 milyar lira olan program hedefinin, yıhn son ayında 10 milyar lira aşılarak 75 milyar lira olduğunu söyledi. Prof. Türk, kurul olarak 1984 yılı hedefinin 67 milyar lira gerisinde kalınacağını beklediklerini, ancak hedefin aşılmasının aralık ayında Asil Çelik'in 20 miiyar lira tutarında sermaye artırmasıyla gerçekleştiğini belirtti. Prof. İsmail Türk, Sermaye 1984 yıhnm "favori hisseleri" seçildi Yılın favori hisse senetleri Arçelik Anadolu Cam Alarko Holding Çelik Halat Döktas Erdemir Ereğli Demir Good Year Hektas 1984'te Fiyat TL En diisük 700 2.000 1.850 2.250 2.000 600 5.000 3.000 3.500 1.300 2.000 3.000 6.000 1.450 8.000 1.8S0 2.600 1.300 En yüksek 1.800 16.000 10.000 19.000 10.000 30.000 7.000 7.000 22.000 2.300 11.000 35.000 21.000 2.900 11.000 7.000 21.000 10.000 1983 temettüsü (%) 10.4 100 49 100 120 250 150 140 60 110 150 260 300 80 200 34 160 54 Yıl içinde özellikle büyük holdinglerin ortaklığı olan güçlü şirketlerin hisse fiyatlarında gerek yeniden değerlemeden ötürü, gerekse iyi temettü verecekleri beklentisiyle oldukça yüksek inme ve çıkmalar oldu. Sermaye piyasasında faaliyet gösteren aracı kurumlarla borsa acenteleri arasında yapılan bir araştırmaya göre 1984 yılında 18 şirkete ait hisseler yıhn "favori kâğıtları" olarak seçildiler. Hemen tüm piyasa uzmanlarının "yeniden değerleme" yılı olarak adlandırdıklan 1984'te sermaye piyasasında her ne kadar 1983 yılı ortalarından sonra görülen canlıhk yaşanmadıysa da belli bir hareketlilik görüldü. Yıl içinde özellikle büyük holdinglerin ortaklığı olan güçlü şirketlerin hisse fiyatlarında gerek yeniden değerlemeden ötürü, gerekse iyi temettü verecekleri beklentisiyle oldukça yüksek inme ve çıkmalar oldu. Bu arada, bazı şirketlerin hisselerinin aşın "sulandırılması" sonucunda piyasa spekülatif olaylara da tanık oldu. Spekülasyona konu olan 5 şirketin hisselerinin yalnız yüzde birinin tedavülde bulunduğunu belirten bir piyasa uzmanı, " B a n sirketler, temettü vermemelerine ragmen 1984 yılı içerisinde sürekli sermaye artırımına giderek hisselerini nominal bedelin altına indirdiler ve nominal bedelin altına inen bu hisseler sonradan şirket yöneüminde ve şirketin bü>ük ortağı pozisyonundaki kişi ve kuruluşlar tarafmdan toplandı" dedi. Geçen yıl içinde bu türden eylemlerin az da olsa yapıldığına işaret eden yetkili, "Ancak, gerek Sermaye Piyasası Kurulu'nutı getirdiği yeni diizenlemeler, gerekse de hisse senedi alım saümının giderek >a\gınlaşmasıyla 1985 yılında spekülatörierin özlediği şekilde bir gelişme olmayacaktır" şeklinde konuştu. Hisse senedinin gelişmesini engelleyen en önemli etkenin enflasyon olduğuna dikkat çeken bir başka yetkili ise, "Eğer, hükümet gerçekten enflasyon hınnı 1985 yılında dizginleyebilirse yeni yıl hem bizleri, hem de bizim piyasada oynavan tasarrufçuyu güldürür" dedi. Yeni yuda idari alanda da yeni beklentiler olduğunu savunan yetkili, "Esas olan, 1985'te Sermaye Piyasası Kurulu'nun İstanbul Menkul Kıymetler Borsalannı çalıştırabilmesidir. Eger, borsa özlenilen bir şekilde çalıştınlabilir ve şirketlerin halka açümalannı özendirici yeni tedbirier geürilirse yeni yılda da tasarrufçuyu kazandırma şansım bulabiliriz" dedi. 18 şirkete ait hisselerin 1984 yılında aşın prim yaptığına değinen borsa uzmanları, ilişik tablodaki en düşük ve en yüksek fiyatlar arasındaki farkı, "Bu aşın fiyat farkları genellikle şirketlerin yeniden değerlemeden ötürü verdikleri bedelsiz hisselerden kaynaklanıyor" dediler. tekelieşmeye doğru mu? Sermaye piyasasmın 1984'teki gelişimini kısaca "idari düzenlemeier" ve "ekonomik gelişmeler" olarak iki ana başlık altında toplayabiliriz. Aslında, 1984 yılı gerçek bir sermaye piyasasmın oluşması açısından bir deneme olduğu kadar bir başlangıç yılı da olmuştur. Çünkü 1983 yüı ekiminde çerçeve yasa niteliğinde çıkartılan 91 sayılı Kanun Hükmünde Karamamenin ışığında Menkul Kıymetler Borsalannın kuruluş ve işleyişi hakkında 1984'te bir yönetmelik ve bir de tebliğ yayımlandı. Gerek 91 sayılı KHK ve gerekse de bunlann ıştğı altında çıkanlan yönetmelik ve tebliğler sermaye piyasasının kabuk değiştinnesini gündeme getiriyor. 120 yıllık geçmişi olan Istanbul menkul kıymetler borsasmm işleyiş biçiminin klasik Avrupa borsalannın işleyiş şeklinden, yani Continental şekilden, çalışmasında AngloAmerikan sistemine geçmeyi benimsenmiş bulunmaktadır. Ancak eşit şartlarda rekabet imkânı veren ve borsaya üye olan her gerçek ve tüzel kişinin kendi nam ve hesabına ahmsatvn yapması esasını da getiren bu yeni düzenlemeler yapıhrken, ekonominin her alanında olduğu gibi sermaye piyasasma da dolaysız olarak yansvnas» gereken antitekelci yasalar henüz mevcut siyasi iktidar tarafmdan ele aunmamıştır. Dolayısıyla sıkt antitekelci önlemlerin almmadığı bir sermaye piyasasmın yalnız kendi bünyesinde yapılan değişikliklerin gerçek bir borsanın işlemesinde nasıl yararlı olacağı şu an için havada kalan bir sorudur. 1leri gitmiş kapitalist ülkelerde dahi sermaye piyasalanntn ' 'özellikle'' mülkiyetin yaygınlaştınlması amacı taşıdığı düşünülürse Türkiye'de de böyle bir amaca erişmek için yukanda dile getirdiğimiz önlemlerin bir an önce alınmasının kaçmılmaz olduğu görülmektedir. Yeni yülar ve gerçekten işleyen borsalar dileğiyle... Prof. Türk 1984 programı 10 milyar lira asıldı Piyasası Kurulu olarak 1985 yıhna umutla girdiklerini belirterek, bunu destekleyecek olumlu işaretlerin bulunduğunu söyledi. tzocam Kartonsan Koç^ Holding^ Kordsa Kav Koruma Erciyas Bira Profllo Holding Siemens T.Sise Cam Karagöz: Enflasyon % 4O'ı aştı ANKARA (ANKA) Türkiye Iş Bankası Oenel Müdürü Burhan Karagöz, 1980'den itibaren alınan ekonomik istikrar önlemlerinin uzun dönemde yararlı ve uygun olduğunu söyledi. Karagöz, yayımladığı yeni yıl mesajında, 1984'ün Türkiye açısından büyümenin hızlandığı, ihracatta olumlu gelişmelerin kaydedildiği, özellikle döviz birikiminde belirgin bir artışın sağlandıği, enflasyonun ise önemini artırdığı bir yıl olarak değerlendirilebileceğini belirtti. 1984 için hedeflenen yüzde 2530'luk enflasyon oranında sapmalar olduğunu, bu oranın yüzde 40'ın üzerine çıktığını ifade eden Burhan Karagöz mesajında şu görüşlere yer verdi: "Sıkı para kredi politikası 1984'te bankacılık sektöründe ve ekonomide etkisini sürdürmüş, nakit sıkışıklığı yıl boyunca fırmaların faaliyetlerini plumsuz yönde etkilemiştir. Türkiye İş Bankası Genel Müdürü 1985 yılı ile ilgili beklentilerini açıklarken de, yeni yılda en önemli konunun, Vergi gelirlerinde artış sağlayarak biitçe açıklannı daraltmak, bunlardaki basarı ölçüsünde de enflasyonda yavaşlamayı gerçekleştirebilmek olduğunu vurgulayarak, "Enflasyon yavaşladıgı oranda faizler aşağı çekilebilecek. dolayısıyla finansman maliyetlerinde saglanabilecek duşme. arzulanan bir gelişme olacaktır" dedi. DUNYA'dan ABD dış ticaret açığı 11 ayda 115 milyar dolar Ekonomi Servisi ABD'nin dış ticaret açığj geçen kasım ayında 9.9 milyar dolar olarak gerçekleşince 1984 yılının ilk dokuz ayı sonundaki açık rakamı 115.4 milyar doları buldu. 1983 yılının bütününde 69.4 milyar dolar olan ABD dış ticaret açığının 1984 sonunda bu rakamı katlamasına artık kesin gözüyle bakılıyor. Doların yüksek değeri ABD'nin ihracatını sınırlarken ithalatı kamçılıyor. Kasım ayında da ABD'nin ithalatı yüzde 2.7 artarak 28.3 milyar dolan bulurken ihracatı 18.4 milyar dolarda kaldı. Havayolları için kârlı 1984 Ekonomi Servisi Uluslararası havayollarının 1978'den beri ilk kez 1984 yılında kârlı bir tablo ortaya koydukları tahmin ediliyor. Uluslararası Hava Ulaşımı Derneği IATA'nın emekli olan direktörü Knut Hammarskjkold, veda mesajında dernek üyesi 134 havayolu şirketinin 1984 yıhnı toplam olarak 800 milyon dolar kârla kapatacaklarını söyledi. Emekli direktör, önümüzdeki on yıl içinde toplam 200 milyar dolarlık yeni yatınm yapmak zorunda olan havayolu şirketlerinin 1985 ve 1986 yıllarında da olumlu sonuçlar alabileceklerini belirtti. ŞİRKETLERDEN HABERLER YAŞAR Holding tarafmdan kurulan Pmar Entegre tesisleri, ocak ayı sonunda deneme üretimine başlayacak. Temeli 1982 yılında atılan tesis, yaklaşık 6 milyar liraya mal oldu. Tesiste her türlü et iirünu üretilecek. PROFİLO Holding "m 30. kuruluş yılı kutlandı. Mecidiyeköy tesislerinde yapılan kuüama töreninde, Profilo çalışanlan, Yönetim Kurulu Başkanı Jak V. Kamhi'ye Çerkezköy tesislerinisimgeleyen bir altınplaket verdiler. Törende, Profilo'da 10yılhizmet verenleregümüş ve 20 yıl çalışanlara da altın rozet verildi. ANKARA İNCEĞEZ tüneli inşaatı Türk fırmaları arasında önseçim amacıyla ihaleye çıkarıldı. 17 ocağa kadar başvuruda bulunacak firmalar arasında yapılacak önseçim, DSİ İçmesuyu ve Kanalizasyon Dairesi bünyesinde oluşturulan ihale komisyonu tarafmdan 31 ocakta sonuçlandırılacak, yeterlilik verilen firmalar ise 7 şubata kadar nihai önerilerini verecekler. (ANKA) MalezyaAET ticaret hacmi KUALA LUMPUR (ANKA) Malezya ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) üyesi ülkeİCT arasındaki ticaret hacmi 9 milyar dolara aştı. Resmi verilere göre, Malezya'nın AET ülkelerine yaptığı ihracat son 10 yılda üç katı artarak 1983'te 4.8 milyar dolara ulaşırken, ithalat, anılan dönemde 1.3 müyar dolardan 4.3 milyar dolara yükseldi. DOVIZ KURLARI Merkez Bankası doların esas Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belcıka Frangı 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 Italyan üreti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dirvan 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali kurunu 423 lira 34 >;uruş olarak belirtedi Efektif Döviz Döviz Efektif Alış Alış Satış Satış 448.74 444.30 444.30 453.19 366.99 370.66 348.64 374.33 20.13 20.53 20.33 20.13 141.05 142.46 141.05 143.87 7.05 7.12 7.19 6.70 46.19 46.65 46.19 47.11 125.19 126.44 125.19 127.69 49.59 50.09 49.59 50.58 170.43 172.13 173.84 170.43 23.01 23.24 21.86 23.47 176.98 178.75 168.13 180.52 1458.59 1473.18 1385.66 1487.76 514.28 519.42 514.28 524.57 124.07 125.31 117.87 126.55 kutİLi olsun yeni yılınız Sjj \W 1 OCAK 1945 TARİHİNDEKİ DÖVU KURLAIH T.C. ZİRAJtT BANKASI DÖVİZ 443.90 366.88 20.03 140.85 6.95 39.43 46.09 125.09 49.49 170.33 22.91 176.88 336.82 1458.47 48.83 514.16 123.96 448.74 370.88 20.24 142.33 7.02 39.86 46.59 126.45 50.03 172.18 23.15 178.80 340.49 1474.38 49.36 519.77 125.31 SjJ Şj? DÖVİZİN CİNSİ 1 MDDOURI 1 AVUSTRALYA OOLARI 1 AVUSTURYA ŞİLİNİ 1 BATI ALMAN MARKI 1 MLÇUCA FRANGI 1 DANİMARKA KRONU 1 FRANSU FRANGI 1 HOUANDA FLORİNİ 1 İSVEÇ KR0MI 1 ISVİÇRE FRAM6I 100 İTALYAN ÜRETİ 100 JAPON YENİ 1 KANAOA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1 STERÜN 1 S. A3ABİSTAN RİYALİ EFEKTİF 443.90 348.53 20.03 140.85 6.60 39.43 46.09 125 09 49.49 170.33 21 76 168.03 319 98 1385.55 46.38 514.16 117.76 457.20 377.87 20.63 145.07 7.15 40.61 47.47 128.83 50.97 175.43 23.59 182.18 346.91 1502.17 50.29 529.57 127.67 ALIŞTL. SATISTL. ALIŞTL. SATÇTl. ÇAPRAZ KUR 1 ABD DOLARI 3.1499 9.6189 3.5490 2 6069 1930.89 251 04 3 5810 1 Sterlin B.AIman Markı Fransız Frangı Hollanda Ftofinı Isviçre Frangı İtalyan Ureti Japon Yeni S Arabıstan Rivaiı 1 1575 ABD Dolan AUIN GÛMÜŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar külçe 22 ayar bilezik 900 ayar gumüş AUŞ 30 300 31.000 4.580 4.100 91 SATIŞ 30 400 32 0O0 4600 4.450 93 T.G. ZİRAAT BANKASI erişilmez" T.C. ZİRAAT BANKASI " C I I C U M erişileaez"