Katalog

20 AĞUSTOS 1984 EKONOMt CUMHURİYET/9 Salçada, darhk ve yüksek fiyat geçici Bu yıl salça üreticisi firmaların yeni yatınmlarla, 90 bin ton düzeyinde olan üretim kapasitesini, 150 bin tona yükselttikleri biliniyor. Manınmış bir markamn üneticisine göre, salçada yeni sezon fıyatlan perakende 450 lira dolayında olacak. Ekonomi Servisi Yeni salça fabrikalan hizmete girerken, piyasadaki salça darlığı da etkisini sürdürüyor. Hava koşullan nedeniyle geciktiği Ueri sürülen yeni ürünün piyasaya verilmesiyle eylül ayı başından itibaren bir rahatlama sağlanması bekleniyor. Yeni üründe perakende fiyatlann 400450 lirm dolayında olacağı ifade ediliyor. Salçada bir süredir hüküm süren yüksek fiyat ve darhk, yeni ürün piyasaya çıkana kadar etkisini sürdürecek. Halen, tüketimin büyük böIümünU kaplayan ve lokanta, büyük işletmeler gibi toplu tüketime konu olan yerlerin tercih ettiği 5 kiloluk salçalar piyasada hemen hemen hiç bulunmuyor. Büyük gıda pazarları ve marketlerde ise 1 'er kiloluk ambalajlarda az miktarda salçaya rastlanabiliyor. Elinde mal tutabilmiş olanlar, salçanm kilosunu 600 liraya kadar satarken, Migros yetkilileri, her hafta kısıth bir partiyi, "her müşteriye bir adet" satmak üzere dağıttıklannı, ancak ellerindeki stokun tükenmekte olduğunu belirtiyorlar. Erninönü'ndeki toptancılar ise, birkaç küçük Fırmadan, aybaşından önce mal alabilmeyi umduklarmı belirtirken, asıl rahatlamanın eylül ayından önce gerçekleşemeyeceğini belirtiyorlar. Salça darlığı, ihracat faktörü Eski bakan Kafaoğlu bütçeyi değerlendirdi Salça fiyatı nereden nereye geldi? 300 milyarlık açık bile dikkatli hareama ister Adnan Başer Kafaoğlu çalışanlarm KİT'lere ortak edilmesi formülünün uygulama şansı olduğunu söyledi. ANKARA, (THA) Maliye eski Bakanlanndan Adnan Başer Kafaoğlu, Başbakan Turgut Ozal ve Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Ankan'ın son açıklamalan konusunda açıklama yaparak, 1984 yılı biitçesinin dikkatli bir hareama politikasıyla 300 milyar liralık bir açıkla kapablabilece&ini söyledi. Kafaoğlu, sadece Ozal hükümetinin degil, kendi hükümetinin de kemerleri sıküğmı beürterek, KÎT'lerin çalısanlanna ortak edilmesi karannı yerinde buldugunu bildirdi. Maliye eski Bakanı Adnan Başer Kafaoğlu, Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Ankan'ın 1984 yılı mali bütçesinin 300 milyar lira açıkla kapatılacağı yolundaki açıklamasına dikkat çekerek şöyle konuştu: "1984 mali yılı bütçesi, 300 mil> ar lira açıkla kapatılabilir. Ancak, bunun gerçekleşebilmesi için hükiimetin çok dikkatli bir hareama politikası gütmesi gerekir. Harcamalarda gereken hassasiyet gösterilmezse bu 300 milyar liralık açık daha da fazla büyüyebilir. Bunun ise, ekonomiye getirecegi yük ve olumsuz etkileri beüidir. Ben, dikkatli bir hareama poliükasıyla mali yılın 300 milyar lira açıkla kapatılmasını miımkun gorüyorum." Adnan Başer Kafaoğlu, KİTlerin bu kurumlarda çalışanlara ortak edilmesi fikrini yerinde buldugunu da söyledi. Kafaoğlu, şunları söyledi: "KİT'lere işçUerin ortak edilmesi. aslında üstünde çok düşiinülmesi gereken bir konu. tyice düşünülmeden, tartışılmadan en ince aynntılanna kadar incelenmeden gerçekleştirilebilecek bir iş degil. Ancak, devlet KİT hisselerini çalısanlanna satarsa, verirse. bunlar alınır. Ben işçi alamaz gornşüne katılmıyorum. Bazı ülketerde bu uygulama, vergi iadesi suretiyle yapümışür. Bizde de bu denenebilir. Devlet, çahsanlannı tabü kftrlı olan KİT'lere ortak edecektir. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY 1983 1984 E E K A O Ş M N M H T A Tanınmış bir markamn üreticisine göre, salçada yeni sezonun fıyatlan fabrika çıkışı olarak 350 lira dolayında gerçeklesecek. Bunun perakende piyasalara yansıması 450 lira civannda olacak. Beklenen üretim artışırun sağlanmasına karşıhk, ihracatta çok önemli gelişmeler olmadığı takdirde fıyatlann daha da gerileyebilecegi ifade ediliyor. Ancak, salça ihracatını gelıştirme çabalannın olumlu sonuç vermesi halinde, bu yılkine benzer bir sıkıntının gelecek yaz başından itibaren çekilmesi ihtimali üstünde de duruluyor. nün yanı sıra, domates fiyatlanrun çok yükselmesine de bağlanıyor. Piyasa ilgüileri, yüksek fiyatı nedeniyle bu yıl domatesin eskisi gibi salça yerine pek kulianılamadığını, öte yandan domates üretim merkezlerinde de domatesin kazandığı değer nedeniyle, açık salça yapımına girişilmediğini belirtiyorlar. Ancak, bu yıl salça üreticisi finnalann, yeni yatınmlarla 90 bin ton diizeyinde olan toplam salça üretim kapasitesini 150 bin tona yükselttikleri biliniyor. Bunun ilk ağızda üretimi yüzde 3040 civarında arttırması bekleniyor. Devlet Demir Vollan, büyük bir kuruluştur, ama zarar eder. Buna işçiyi ortak edemezsiniz. Ama, bunun yanında çok kâr eden KİT'ler de vardır. Bence, bu karar uygulanabilir, ben buna taraftanm." Maliye eski Bakanı Adnan Başer Kafaoğlu, hükiimetin enflasyonun önüne mutlak suretle geçmesi gerektiğini de kaydederek, şoyle dedi: "Enflasyonun önüne bir an önce gevilmelidir. Enflasyonda diişüş mutlak surette sağlanmahdır. Eğer, enflasyonun önüne geçitemezse, Turk ekonomisinin düzeltilmesi miımkün degildir. Enflasyon için şoyle davranümalı, bu politika izlenmeli diye bir önerim olamaz. Hükümel politikasıdır, kendileri karar verirler." Yeni kadro düzenlemeleri ve atamalar konusunda kamuoyunda çeşitli eleştirilerüı varlığına da işaret eden Kafaoğlu, "Atamalar hükümetin kendi politikasıdır. Bazı atamalar, kamuoyunda yankı bulabilir, ancak bu konuda ben bir şey söyleyemem, kendileri bilirier" dedi. Vergi iadelerî yıl sonıında sıfırlanmayabilir ANKARA, (THA) Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşar Yardımcüığı'na atanması kesinleşen Teşvik Uygulama Dairesi Başkaru Imdat Akmermer, ihracatçılara ödenen vergi iadelerinin eylülde yüzde 55'e düşürüleceğini, ancak vergi iade oranlarının yıl sonunda sıfıra düşüriılmesi konusunda kesin bir kararlan bulunmadığını söyledi. Salı günu DPT Müsteşar Yardımcılığı görevine başlaması beklenen tmdat Akmermer yaptığı açıklamada, vergi iadelerinin tümüyle kaldınlması konusunda ihracatçılann huzursuzluk içinde bulunduğu yolunda haberlere dikkat çekerek şöyle konuştu: "Vergi iadelerinin azaltılması prensip itibanyla daha önce kabul edildi. Nitekim eylul ayında iade oranlan yüzde 55'e düşecek. Ancak, vergi iadelerinin yıl sonunda tümüyle ortadan kaldınlıp sıfırlanması konusunda herhangi bir karanmız yok. Vergi iadelerini azaltacağız, ancak hangi ölçüde azaltacağu, bu hesap kitap meselesidir. thracatın alacağı durumla direkt ilişkili bir konudur. Bu yılın ilk 7.5 ayında geçen yıla göre yüzde 30 dolayında bir ihracat artışı sağlandı. Bu son derece sevindirici bir gelişmedir. Önümuzdeki yılda da benzer artışlann tabakkuk etmesi için elbette bazı tedbirier alınacaktır." Imdat Akmermer, vergi iadelerinin belirli bir dönemde tümüyle kalkması durumunda bile ihracatı teşvik edici, özendirici yeni tedbirler getireceklerini belirterek, bu tedbirleri de şöyle özetledi: "Vergi iadesi uygulamasından vazgeçilirse, ilk aşamada ihracaltaki artışı, kur ayartamalan ile ve başanlı ihracatçılara prim ödeyerek saglamak istiyoruz. Bu uygulamalar da ihracatçı için teşvik edici ledbirlerdir. Ancak, vergi iadelerinin tümüyle ortadan kalkması da söz konusu olmayabilir. Bazı sektorlerde belli oranlarda vergi iadesi vermeye devam edilebilir. İhracatı arttıncı, özendirici tedbirler mutlaka alınacaktır. İhracatın ikinci plana atılması kesinlikle söz konusu degildir. Ancak, teşvik tedbirlerinde farkhlık olabîlir. Yeni DPT Müsteşar Yankmcısı Imdat Akmermer: tmdat Akmermer Günün avnası Kaya Erdem: Faizler bir ay sonra inebilir Ekonomi Servisi Başbakan Yardımcısı Kaya Erdem, yeni banka mevduat faiz oranlarının devamlı olmayacagını belirterek, "Bir ay sonra bu uygulama bitecek, eski oranlara döniilecek. Eski oranlara göre veya enflasyon neticelerine göre beUd de daha aşagılara inebilir. Degerlendirilecek" dedi. ANKARA (ANKA) Piyasaya sürülen para akışmdaki hız kesildi. 310 ağustos tarihi itibariyle piyasaya 1.1 milyar lira daha sürülerek emisyon hacmi 901.7 milyar liraya ulaştı. Bir önceki hafta piyasava 100 milyar lira sürülFiyat artışlannı aşağı çekerken bunun bir bedel ödenmeden yapılamayacağını vurgulayan Erdem, haftalık Nokta dergisine yaptığı açıklamada, "Esnafla görüştük, odalarla görüştük, herkes şikâyetçi. Demek ki, sıkıntıyı herkes dengeli olarak çekiyor. Bu da istikrar programında sıkıntılann herkese aynı ölçiide yayüdıftını gosteriyor" dedi. müştü. Böylece yılbaşından bu yana piyasaya sürülen para miktanndaki artış 171.2 milyar liraya ulaştı. Geçen yılın eşdöneminde piyasaya sürülen para miktanndaki artış, 87.7 milyar lira düzeyinde bulunuyor. Türkiye Emlak Kredi Bankası'nın 11.8.1984 tarihinden itibaren uygulayacagı yeni faiz oranlan: Yıllık Çjkita muzu, vergi iadesi, köprü gelirinin satışı, konut fonu, ferdi kredi, patates ithali derken KİT'ierin çalışanlara satılması. Önümüzdeki dönemde belki de "işsizliği gkterme büyük projesi." Birbirinden farklı önem ve ciddiyette olmakla beraber, önemli ortak yanları var tüm bu girişimlerin. Birinci ortak yanları, hükümetin, tartışma gündemini sürekli olarak kendi denetiminde tutmasını sağlamaları. İkinci ortak yanları, Özal'ın "büyük kompozisyonu'nda sadece kulağa hoş gelecek ara melodiler, "ana tema"y\ destekleyecek yan öğeler, araçlar olmalan. Özal'ın çözüm stratejisinde çok önemli bir anahtar rolü verilen "enflasyonun kontrolü" bile aslında amacın kendisi değil, bu amaca varmak için kullanılan araçların en belirleyicilerinden biri. "Ana tema"ya da temel hedef ise dört yılı aşkın süredir dönen plakta tekrarlanıyor: Türkiye'yi geri dönemeyeceği biçimde kapitalist dünya sistemiyie bütünleştirmek, bu sistemin vazgeçiimez bir öğesi haline getirmek. Türkiye'nin 1920'lerde geçirdiği duraksamadan sonra bir türlü tam anlamıyla vermeye cesaret edemediği ve tüm gereklerini yerine getiremediği bu kararı uygulama misyonunu sırtlanmış görünüyor Özal. Temel hedefi sanınz bu. Bu hedefe varmanın kolay olmadığını, kısa sürede bunun başarılamayacağını bildiği için sürekli olarak "zoriktidar yıllan"nöan söz ediyor Özal, geçiş döneminin sancılarını hafifletmek için de kulağa ilk duyuşta hoş gelebilecek ara melodiler besteletiyor uzmanlarına. Özal'ın Türkiye için seçtiği hedefin Türk toplumuna nasıl bir gelecek sunabileceği ve bu geleceğin secenekleri kuşkusuz çok önemli bir tartışma konusu. Özal'ı degerlendirirken belki de bu noktadan tartışmayı başlatmak ve ara melodilerin denizinde kaybolmamak gerekiyor. Özal'ın kendi seçtiği hedefe yürürken, karşılaştığı güçlükler ise, toplumun bünyesinde bu hedefe doğru yürümeyı reddeden öğelerin hâlâ oldukça güçlü olmasından kaynaklanıyor. Özal, Türkiye'nin kapitalist dünya sistemiyle kesinkes bütünleşme karannı yürekten alkışlayan uluslararası sermaye çevrelerinden sağladığı destekle, Türkiye içinde karşılaştığı güçlükleri aşmaya, bu desteğin daha somut göstergeleri ortaya çıkana dek vakit kazanmaya çalıştyor. "Dış itibar"a, övünme listesinde hep birinci sırayı vermesi de bundan. Özal'ın Türkrye için çizdiği stratejide en önemli rol özel sektöre düşüyor. Türk özel sektörünün, Türk girişimcisinin her haliyle "yerel girişimci'" olmaktan çıkıp, "dünya çapında girişimci" olma yoluna girmesi isteniyor. Özal'ın en büyük sorunlarından biri de işte bu noktada düğümleniyor. Çünkü Türk girişimcisi bu dönüşümü, her haliyle yerel girişimci olmaktan ÇH kıp, dünya çapında girişimciliğe atlama işini öyle sanıldığı kadar kolay beceremiyor. Türlü teşviklerle, türlü sübvansiyonlarla sanayiciliğe itilen Türk işadamı gerçek sanayicilığin çetın sorunlarıya karşılaşmca, bocalayabiliyor. Değışen koşullara kısmen uyum sağlamayı başarsa bile, "eski guzel günlerin" özlemini duymaktan kendini alamıyor. Bu ortamda "iş çevreleri" diye anılan kesim içindeki görüş ve davranış aynlıkları da giderek belirginleşiyor. Özal'ın stratejisıni doğru bulan bir kesim, bu tercihiyle tutarlı olarak geçiş döneminin sıkıntılarma katlanmak gerektiğini,ana hedefe giden yolda ödün verilmemesini, asıl başansızlığın uygulamada bu tür ödünler verilmesinden kaynaklanacağını belirtiyor. İş çevrelerinin daha geniş ve etkili bir kesimi ise önce uygulanan politikaların kendilerini olumsuz etkileyecek yönlerini uygulama içinde etkisiz kılmak için ağırlığını koyuyor, ondan sonra bu politikalarla sonuç alınamayacağı havasını yayıyor. Bir yandan da "ya her şeye rağmen bu politikalar sürerse" diye önlem almaya çalışıyor. Dolayısıyla da "iş çevreten"nin hükümete karşı tavrını saptamaya çalışanlar çelişkili bir tabloyla karşılaşıyorlar. Özal'ın dört yıldır kendilerine dinlettiği plağı artık beğenmeyen ve degiştirmek isteyenlerin en büyük sorunu ise henüz onun yerine çalacak bir plak bulamamış olmalan. Sözünü ettikleri bunalımı çok genel birtakım yakınmalar dışında, somut göstergeleriyle ortaya koyamamaları. Meslek odalarını ve üst örgütlerini bu yönde etkili olacak biçimde kullanmayı başaramamaları. Kısacası özal'ın kendi plağını, kendi dersini çok iyi ezberlemiş olmasına karşılık bu plaktan bıkan, "iş çevreleri"n\n henüz hangi plağı ezberleyeceklerini bile bilmemeleri. Bu koşullar altında tek yapabildikleri şey, "Bu özal'ın plağı da artık kabak fadı verdi, zaten çok da cızırdh yor" demekten ibaret kalıyor. Bu da tabü başkasının değil, özal'ın işine yarıyor. İş Çevreleri Dersini Özal Kadar Bilseydi... EniLsyondaki artış hızı kesildi Vadesiz mevduat İhbarlı vadesiz mevduat 1 AY İHBARLI 3 A Y İ H B A R L I (mevduat sertifıkalan dahil) Vadeli mevduat (mevduat sertifıkalan dahil) %35 %53 %52 %45 %47 %38 6 AY VADELİ 3 ciltlik Ekonomi Ansiklopedisinde 5000 madde var Ekonomi Servisi Paymaş Yayınlan tarafmdan hazırlanan üç ciltlik Ekonomi Ansiklopedisi piyasaya çıktı. Ülkemizin önde gelen ekonomi uzmanlannın da yer aldığı 110 kişilik bir yazı kadrosu tarafından hanrlanan ve 5000 maddeyi kapsayan ansiklopedide, genel ekonominin yanı sıra, ekonomi tarihi, doktrinler, kamu ve özel girişim ekonomileri, dış ekonomik ilişkiler, ithalat, ihracat, bankacıhk, sermaye piyasası, sigortacılık, sosyal siyaset, kamu maliyesi, finansman, vergi hukuku ve uygulaması, ekonometri, istatistik, planlama, davranış bilimleri ve diğer konulara yer veriliyor. Üç ciltlik takımlar halinde piyasaya verilen Ekonomi Ansiklopedisi 37 bin 500 liraya satılacak. Ansiklopediyi taksiüi almak isteyenler, 7500 TL. peşin, geri kalanını 11 ayda ödemek koşuluyla 40 bin 500 liraya alabilecekler. 1 YIL VADELİ 6 AY VADELİ 1 YIL VADELİ Türkiye Emlak Kredi Bankası en yüksek yasal faizı ödeyerek tasarruflarmızı korur. Uçer aylık faiz ödemeli tasarnıf mevduatı (mevduat sertifıkalan hariç) Bankaların açtiğı krediler, duraklama dönemine girdı ANKARA (a.a.) Bankalarca kullandınlan krediler, özellikle nisan ayından bu yana duraklama eğilimine girdi. Geçtiğimiz nisan ayı sonunda 2 trilyon 587,2 milyar liraya ulaşan, mevduat bankalannca kullandınlan krediler, son üç ay içinde yüzde 3,8 oranında arttı. Büyük bölümü kredi faizlerinin hesaba alacak kaydedilmesinden kaynaklanan bu artış sonucu 27 temmuzda toplam banka kredileri 2 trilyon 685,6 milyar liraya erişti. 1983 yılının nisantemmuz döneminde banka kredilerindeki artış yüzde 9,7 olmuştu. DÖVİZ KURLARI Merkez Bankası doların esas kurunu 365 lira 84 kuruş olarak belirledi. Dövizin Efektif Döviz Döviz Cinsi Alış Satij Ahş 1 ABD Doları 383.95 387.79 383.95 1 Avustralya Doları 327.13 310.77 330.40 1 Avusturya Şilini 19.13 19.32 19.13 1 Batı Alman Markı 134.15 135.49 134.15 1 Belçika Frangı 6.65 6.72 6.32 I Danimarka Kronu 36.76 37.13 36.76 1 Fransız Frangı 43.74 44.18 43.74 1 Hollanda Florini 119.11 119.11 120.30 1 hveç Kronu 46.18 46.64 46.18 1 İsviçre Franlt 161.02 162.63 161.02 100 ltalyan Lireti 21.72 21.94 20.63 100 Jâpon Yeni 159.61 161.21 151.63 1 Kartada Doları 294.76 297.71 280.02 1 Kuveyt Dtnan 1302.63 1315.66 1237.50 1 Norveç Kronu 46.60 47.07 44.27 1 Sterlin 507.58 512.66 507.58 1 S.Arabistan Riyali 108.77 109.86 103.33 Efektif Satif 391.63 333.67 19.51 136.83 6.78 37.50 44.61 121.49 47.10 164.24 22.15 162.80 300.66 1328.68 47.53 517.73 110.95 TÜRKİYE "Güçlü Devlet Bankası" Prof.Dr. Rıdvan Cebıroğlu Çocuk Psikiyatristi Tayyareci Fehmi Sok. 624 Osmanbey Tel. 146 06 01