Katalog

CUMHURIYFT/8 HABERLERİN DEVAMI 12 AĞUSTOS 1984 TikTak Çalışan Saatli Bomba. (Baştarafı 1. Sayfada) dır bırtun bunlar Işte bu yuzden de, gelır dağılımınır1 her gun hakcalıktan nasıl uzaklasıp gıttığını vurgulamak ıçın ozel bır cabaya da gerek yoktur Oylesıne apaçık bır olgudur kı gunluk yasamı bıraz dıkkatlı ızleyen hıçbır Allah'm kulu çıkıp da ülkemızdekı bu olguyu değıl yadsımaya, sanınz, tanışmaya bıle kalkışmaz Yaşanan enflasyon ve hayat pahalılığı, bılınc ve ınatla surdürulen kemer sıkma polıtıkaları ve çalısan yığınların askıya alınan ekonomık hak mucadelelerı, bır yanda ışsızlıği olağanustu boyutlara tırmandınrken öte yandan geitr dağılımında zaten var olan adaletsızlığı daha da keskınleştırmektedır Kendıne gore guzel ve mutiu yannlar ile nurlu ufuklar vaat eden bellı ekonomık polıtıkaların sonucudur ortaya çıkan bu durum Uluslararası Para Fonu'nun, kısa adtyla IMF'nın gozetımınde Latın Amenka ülkelennden Turkıye'ye dek yıllardır uygulanmakta olan stabılızasyon programlan (x) belıriı alanlarda belırlı sonuçian vermıştır, vermektedır Nedır bu polıtıkalar' Ücretle geçımını sağlayan toplum kesımlerınde gercek gelırler sureklı aşinma ıcınde tutulur Ucretlerın uretım malıyetlerındekı payının dusurulmesıne özen gösterılır Ucret artışlan genellıkle baskı altında ıken, dığer gelır gmplarına çeşıtlı polıtıkalarla bılınçlı bır bıcımde gelır transferlerı yapılır Ihracatta teşvık tedbırlerıyle, dün bır kez daha yukseltılen faız polıtıkalarıyla, tarımsal urenlerde uygulanan duşük destekleme fiyatlarıyla (Ankara buromuzun haberıne göre, ortalama yuzde 3035 gıbı düşuk bır duzey benımsenıyor yıne) Kamu harcamaları kısılır. vatandaşa dönuk sağlık, sosyal guvenlık gıbı çeşıtlı sosyal nıtelıklı katkılar azaltılır Boylece gelır dağılımındakı eşıtsızlıkler katmerleşır gıder • Kamu harcamalannın kısılmasını ve ucretlerın denetım altında tutulmasını öngören en klasık IMF reçetelerınden bırının uygulama örneğj su gunlerde yaşanmakta yıne IMF heyetının en son zıyaretının nedenı Turkıye'nm taahhut etmış olduğu parasal sınırların aşılmış olmasıdır Özal Hükumetı'nın IMF'ye verdığı' nıyet mektubu"nu ıhlal etmesının temelınde şu olgu yatmaktadır Butce açığı cıddıyetını korumaktadır Vergı gelırlerınde herhangı bır cıddı artışın ızı bıle yoktur Ve bu yolda anlamlı bır arayışın ıçınde de pek değıldır Ozal Hukümetı Durum böyle ıken, zorunlu bazı harcamalar nedenıyle Ozal yonetımı, bır bakıma ıstemeye ıstemeye Banknot Matbaası'ru çalıştırmıştır Bu duruma bır süre göz yumar gıbı olan IMF daha sonra devreye gırmış ve para polıtıkası yenıden sıkılaştınlıncaya kadar 60 mılyon dolarlık kredı dılımını askıya almıştır Washıngton'dan bır heyet Ankara'ya gelmış ve taraflar bır noktada yenıden uyuşmuşlardır Nıtekım, uyuşmanın ılk ışaretı dun sabahkı Resmı Gazete'de görulmuş ve faız oranları bır kez daha yukseltılmıstır Parasal lımıtlere ozen gostenlmesı ve kamu harcamalannda kısıntı, IMF'ye resmen taahhut edılmıs olan bır hukumet polıtıkasıdır Ama aynı kamu kesımınde 600 bın ısçı toplu sozlesme asamasında ücretıne zam bekleyışı ıçınde bulunmaktadır Son beş yılda gercek ucretlerın yuzde 40 ıle yüzde 50 arasında aşınmaya uğradığı bır ulkede yuz bınlerce ışcı aılesını ılgılendıren bu bekleyışın anlamını kavramak hıç de zor değıldır Ne var kı bu konuda hukumetın elı pek acık değıldır Başbakan "kamuya dıkkat etmek mecbu rıyetındeyız Butcenın ucunu kaçırırsak sonra fıyatlardan şıkâyet edersınız Kamu kesımınde calışan ıscılere makul olan ucret venlır" demektedır Ankara buromuzun haberıne gore, makul ucret artışı, sadece yuzde 25 artı 2 bın lıradır Yanı, Yüksek Hakem Kurulu nun 1984 yılı ıçın saptamış olduğu ılke kararı, anlasılan. yıne geçerlı olacaktır Uygulamanın gozettmını de, Devlet Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemocın baskanlığında oluşturulan Kamu Toplu Iş Sozleşmelen Koordınasyon Kurulu yapacaktır Kamu kesımınde yuzde 25 artı 2 b/n'ın dışına çıkılmazsa, ozel sektor de bu duzeyı asmaya pek yanaşmayacaktır Nıtekım, başlamış olan bazı toplu sozlesme goruşmelerınde bunun belırtılerı ortaya çıkmıştır bıle Serbest toplu pazarlık dönemının gerı geldığı bır aldatmaca mı acaba' Ne dersınız' * Bakın Dunya Bankası, Turkrye ıle ılgılı son raporunda ne dıyor ozetle Işsızlık 1980'de yuzde 75 ıken 1984 yılında yuzde 19 a çıktı Gercek ucretler 1977 yılı 100 alındığında 1982'de SOpuana ındı Programın sosyal malıyetı yuzunden hukumete baskı yapılarak uygulama gevşetılebılır Görülduğu uzere Dünya Bankası'nın goruşu haylı acımasız Turkıye, yuksek sosyal malıyete katlanıp bu programı guzel bır gelecek uğruna surdurmelı Özal Hukümetı de baskılara dırenıp bıldığı yoldan şaşmamalı Dunya Bankası nın kaygıst bızce yersız Sayın Ozal ın ınatcılığımn gun geçtıkçe menkıbelestığıne tanık oluyoruz bırçok çevrede Batı'da Kıssıngerlar'ın bıle karşı cıkmaya başladıkları toplumları tıktak çalısan saatlı bombaya çevırdığını one surdüklerı IMF : nın parasal recetelerıne sonuna dek bağlı kalacaktır Sayın Özal Kımsenın kuşkusu olmaya (x) Bu konuda, daha doğrusu IMF reçetelennın dunyada ve Turkıye de ekonomık bunalımdan çıkısta tek alternatıf olamayacağını, olmadığını tartışan değerlı bır kıtap yayınlandı geçenlerde llhan Tekelı Çağlar Keyder ErgunTurkcan.GalıpYalman NazıfEkzen, Oktar Turel ve Korkut Boratav ın ıncelemelerınden olusan kıtabın adı Turkıye'de Dünyada Yaşanan Ekonomık Bunalım Yurt Yayınevı, Ankara UGUR MUMCU GOZLEM Peııtagon (Baştarafı 1. Sayfada) la çalışan havadanyere fuzeler satılması, • Ingıltere'ye 151 mılyon dolar tutarında Phalanx fuze savunma sıstemlen satılması, • Danımarka'ya 210 mılyon dolar tutannda 12 F16 uçağı satılması Pentagon yetkılılen aynca, kızılötesı ışınlarla çalışan fuzelenn 15 bın kadannın çeşıtlı NATO ülkelennde uretılebıleceğını belırttüer, ancak fuze yapımı ıçın hangı ulkelerın duşunülduğünü belırtmedıler YUNANtSTAN 100 TANK ALrV'OR Yunan Savunma Bakanı Antonis Drossoyannis 100 yenı tank almayı planladıklannı açıkladı Tanklar, Yunan ordusunun modernızasyonu planları çerçevesınde satm alınacak Yunan hukümetı geçtığımız gunlerde 100 yenı savaş uçağı alma>ı planladıklannı açıklamıştı Savunma Bakanı'nın açıklamasına göre, uzmanlar Federal Alman Leopard2, Amerıkan M60, Fransız AMX30 ve îngılız Chieftain tankları uzerınde duruyor MEHMED KEMAL POUTIKA VE OTESt 750 bin işçinin nefesi sendikalann (Baştarafı 1. Sayfada) smı beklıyor Buyük çoğunluğu kamu ışyerlerınde çalışan 650 bın cıvarında ışçının toplu sözleşme goruşmelerı ıse 1985 yılının ılk avlarında başlayacak Çalışma yaşamım duzenleyen yenı vasalara göre sendıkalar toplu sözleşme y apabılmek ıçın kendı ışkollannda çalışan ışçılenn en az vuzde 10'unu, ışyennde ıse yuzde 50'den bır fazlasını üye yapmak zorundalar Bu üye sayısını tutturamayan sendıkalara toplu sözleşme yetkısı venlmıyor Toplu sözleşme yetkısı alan sendıka ışverenı, vetkı belgesı aldıktan sonra 10 gun ıçınde göruşmelere çağırı>or Işverenle ya da ışveren sendıkası arasında surdürulen görüşmelerde anlaşma sağlandığı takdırde toplu sözleşme ımzalanıyor Anlaşma sağlanamazsa bır "uyuşmazlık zapü" duzenlenıyor Goruşmelerın başladığı gunden ıtıbaren 60 gün ıçınde anlaşma sağlanamamışsa bu göruşmevı sonuçlandırmak üzere altı ışgunu ıçınde "arabulncu" atanıyor Arabulucu 15 gun ıçınde uyuşmazlğı sona erdırmeye çalışi"or Ancak arabulucunun teklıfı kabul edılmezse bır uyuşmazlık tutanağı duzenlenerek Çalışma Bakanlığı'na göndenlıyor ve tutanağın teblığınden ıtıbaren 6 gün ıçınde grev karan alınması mümkün oluyor Işveren de grev karan alınması üzerıne lokavt üan edebılıyor tLKE KARARLARI Görüşmelen başlayan veya hazırlıkları yapılan toplu sözleşmeler ıçın ışveren kesımı ve kamu yonetımı "bazı ilke karartanna ' uyulması ıçın çaba harayor Turkıye Işveren Sendıkalan Konfederasyonu (TİSK) tarafından bır süre önce saptanan "TİSK Toplu Sözleşme Prensip ve Tavsije Kararlan" bılındığı gıbı ışverenlenn toplu sözleşmelerde bellı prensıplen korumasmı ve yenı haklar tanınmamasım öngörüyordu. Kamu ışyerlennın uygulayacaklan toplu sözleşmelerde ıse Yüksek Hakem Kurulu'nun saptadığı ılke kararlannın dışına çıkılmaması yönunde çahşmalar yapılıyor "Başbakanlık Toplu Sözleşme Koordinasyon Kurulu" kamu ışyerlerınde yapılacak toplu sözleşmelennde devletın ışveren olarak uygulayacağı ılkelen belırlıyor Böylelıkle toplu görüşme masasının ışveren tarafı, toplu sozleşmelen "belli ilkelere bağh" olarak ve "benzer rakam ve prensiplerle sonuçlandırma" çalışmalarını sürdurüyor Sendıkalar serbest toplu sözleşme dönemınde yapılacak toplu sözleşmelerın ışveren kesımı nın uygulamaya koyduğu prensıplere göre yapdmasma karşı çıkıyor ve "Serbest toplu sozieşmeler ilkeli toplu sözleşme olma yoluna girdi" dıyorlar Sendıkalar pazarlık masasma ortalama yüzde 70 oranında bır zam ıstemı ıle otumrken, ışverenlerın teklıflen yuzde 25 ıle yüzde 30 oranında değışıyor Sendikalann yetkılılen butun çabalannın masa başında anlaşmaya yönelık olduğunu belırterek, anlaşmazlık olması halınde konunun Yüksek Hakem Kurulu'na gıdeceğmı hatırlatarak, bu durumun ışçılenn aleyhıne oldu ğunu vurguladılar PetrolIş Sendıkası Genel Sekreterı Munir Cevlan, THA muhabınne >aptığı açıklamada, ışverenlenn en büyuk guvencelennm Yüksek Hakem Kurulu olduğunu belırterek, "Ulkede kraldan çok kndcı olan bu kunılun varlığı devam ettiği surece durum değışmeyecektir" dedı Sağlık Iş Sendıkası Genel Başkanı Mustafa Başoğlu ıse serbest toplu pazarlık sıstemının "uzaktan kumanda" ıle yurutulemeyeceğını söyledı Başoğlu, kamu ışyerlennde yüzde 30 oranındakı ücret artışlannın ışçılerın ıhtıyaçlarını karşılamayacağını bıldı rerek, ışçılerın 4 yıldır bekledığınin unutulmaması gerektığını kaydettı Pazar oyun çözümleri Evirmece Çevirmece Sözlüğu 1 KABAN 2 KABARA 3 KABIR 4 KABUL 5 KAÇIRTMA 6 KADANA 7 KADEMELİ 8 KADROLU 9 KÂHIN 10 KAHİR 11 KAHPECE 12 KAHRAMAN 13 KAtDE 14 KAIME 15 KALAMAR 16 KALÇA 17. KALD1RAN 18 KALEMKÂR 19 KALENDER 20 KALINYAĞ 21 KALIGRAFİ 22 KALITE 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 KALORİFER KALORIMETRE KALTABAN KAMAROT KAMB1YO KAMUSAL KAMYONET KANARYAOTU KARABORSA KARAKTER KARDELEN KASTANYOLA KATAVASYA KAVRAM KAYNAKÇA KAZANDIBt KAZULET KELAYNAK Sendıka çevrelen, kamu ışyerlerınde tek tıp sözleşme yapma çalışmalannın yanı sıra özel kesımde de aynı durumun ortaya çıkmasmdan yakındılar Çımsetş Sendıkası Genel Sekreter Y ardımcısı Mehmet Selçuk, "tşyerlennde yuzde 30 oranında zam >apılacak gibı bır karar alınmış ıse. bur pazarlık rejıraı var demekle kendımızı kandınnz. Bu durumda ışçıler. sen masada bir şe> yapamı>orsun. V uzde 30 oranında zam yapılacagı açıklanıyor. O zaman senin ne işin var demez rai?" şeklınde konuştu Tez Kooplş Sendıkası Genel Başkanı Guven Önler, "yuzde 30"u, toplu sözleşme duzenıne "mudahak" saydıklarım belırterek şöyle dedı "Koordinasyon Kurulu Yuksek Hakem Kurulu'nun bir devamıdır. Bır taraftan >uzde 30 tavan getirnorlar, bır taraftan da (toplu sözleşme serbest ıradeyle vapılacaktır) dıvorlar. Bu iş anajasaya da, yasalara da aykırıdır. V Apılan iş bir danışıklı dovuştur." Lıkattş Genel Başkanı Neşet Mazmancı, "Koordınas\on Kurulu'nun >uzde 30 karan kesinleşirse sendika>a gerek >ok. O zaman \ HK devam etsın. Toplu sözleşme de Koordınas\on Kurulu da gereksiz" şeklınde konuştu Ağaçlş Teşkılatlandırma Sekreterı Hasan INazlı ıse, "Toplu sözleşme anayasal haktır. Sınırlandırma getirilmesinı kabul edemeyiz. Koordinasyon Kurulu Yuksek Hakem Kurulu'ndan farklıdır. \yn prensip gozetmesi gerekir" dedı Beledıyelş Sendıkası Genel Başkanı Huseyin Pala, şunlan söyledr "Devlet ışçiye de ışverene de aynı şekılde davranmalıdır. Bazı muesseselenn devlet tarafından ışletılnor olması, toplu sozleşmede sınırlar konulmasını haklı gostermez. Toplu sozleşmede pazarlık masa başında yapılır. Tavan tesbıtı yapılacaksa. toplu sozleşmeye ce gerek var? Ucretler her yerde aynı değıl kı. aynı sının koyasınız? Toplu sözleşme duzeninde devletın Uüimat vermeye hakkı yoktur."' Yollş Sendıkası Genel Başkan Yardımcısı Cengız Çerezcioğlu şöyle dedı "Kamu ışyerlennın kendi aralannda oluşturmava çahştığı koordınas\on kurulunun yasal bir da\anağı yoktur. Bu kurul, taukumetın ekonomik polıtikasıyla uyumlu bır pazarlık marjını sendıkalara kabul ettırmeyı amaçlamaktadır. 24 Ocak 1980den sonra da boyle bir kurul oiuşturulmuştur. Başan şansı, ancak sendikalann dırençlennın kınlmasıyla dogru orantılıdır. Zaten haklanmn onemlı bır bolumunu yıtırmış olan sendikalann bu kez dirençleri kolayca kınlamayacaktır. Taban fiyatlarındaki (Baştarafı 1. Sayfada) le saptanacak Alınan bır başka karara göre, herhangı bır urünle bağlantılı bulunan bırlıkler ya da kooperatıfler, o urunü (örneğın tutun, fındık) uretıcıden satm almak ıçın pıyasaya gırecek örneğın, kılosu 30 lıra olarak saptanmış bır urun, pıyasada tüccar tarafından 50 lıraya satm alınıyorsa, o ünınle ılgılı bırlıkler de pıya saya gırerek 49 hradan alabıle (Baştarafı 1. Sayfada) porun tarıhı 2 9 1977, sayısı da 2435 Gözatalım m ı ' Atalım. "Hastanın bu durumu ıle hemen acıl mudahale yapılabılecek tam teşekkullü bır hastanesı bulunan ve rakımı (41) olan bır yerde gorev yapması zorunludur ' Bu rapordan cok once soz etmıstık, herhalde anımsadınız Ankara Tıp Fakültesı'nın koca koca profesorlerı, bu gumruk memurunun "rakımı 41 olan bır yerde gorev yapması gerektığı yolunda bılımsel gorüs bıldırdıklerıne gore ne yapsın gumrük yetkılılerı? Onlar da Mustafa Hanlı yı "rakımı 41" olan Kapıkule'ye atamışlardır Başka yere atayıp da "taamuden" adam mı oldürsunler? Mustafa Hanlı gumruk yolsuzluğu nedenıyle gozaltındadır Pekı sımdı sorgu ıçın mazallah rakımı 41 olmayan bır yere göturulurse 9 Sorgu odast, Emnıyet Mudurluğu'nun besmcı katındaysa7 Gozaltında tutulduğu yer, 41 metre rakımın altındaysa'? Goruldüğu gıbı olayımızda "hayatı tehlıke" söz konusudur O zaman da endıse etmıstık Ya hastamız, muayene ıçın bırTIR kamyonunun uzerıneçıksa rakım41yerıne 43olacak deodonum ülserı azacak "fmfab//co/or?"eylemegeçecektı O zaman gumruk ışlerı aksayacak Kapıkule kapısı tıkanacaktı Gumrük memuru Mustafa Hanlı'ya "rakımı 41 olan bv yerde görev yapması zorunludur" dıye rapor veren Ankara Tıp Fakultesı nın dort değerlı profesoru bu yenı gelışme konusunda acaba ne düsunuyorlar 9 Sorgu odasının 41 metre rakımdan yuksek olması, hastanın "ırrıtabl kolon"unu neyonde etkıler^ Rakımdakı anı değışıklıkler deodonum ulserının aktıfleşmesıne yol açar mı 7 Mahkeme salonunun 41 metre rakımı olan bır yerde bulunmaması, sanığın psıkolojısınde olumsuz bır etkı yapar m ı 7 Mıde asıdı ıle "41 metre rakım" arasında bır ılgı bulunur m u ' Dıyelım kı, sanık Emnıyet Mudurluğu'nun beşıncı katındakı sorgu odasından bodrum katına göturulerek parmak ızı alındı Bu durumda 'ırrıtabl kolon" ne olur? Rakımdakı bu anı ve buyuk değışıklıkler, halk arasında "12 parmak ülsen' olarak adlandırılan ' deodonum ülsen' uzerınde ne gıbı bır etkı yapar? Konunun "ılen tetkıkle' ele alınmasında yarar goruyoruz Örneğın mıde asıdı mıktarı ıle değışen rakım arasında bır orantı kurulabılır mı 9 Rakımı 3 metre değışen bır hastanın mıde asıdı ne kadar artar1? Yukselınce mı artar alçalınca mı artar' "Irntabl kolon" sınır sıstemıne bağlı olarak 'deodonum u/serı' ıle bırlıkte rakımının 39 olmasına göre bır reaksıyon 43 olmasına gore bır başka reaksıyon mu verır? Ankara Tıp Fakultesı nın çok değerlı dort profesorunce ımzalanmış bu rapordan rakım, yanı denıze göre yerın yükseklığı arasında çok kesın bır bağ bulunduğunu ve rakımın "tam teşekküllu hastaneler' tarafından saptanması gerekttğı sonucuna vanyoruz Hastanın yaşayacağı yenn denızden kac metre kac santım ve kaç mılımetre yuksek olacağını saptayan yenı yontemler gelıştırıldığını bu rapor nedenıyle sevıncle oğrenmış bulunuyoruz Hangı gumruk kapılarının denızden ne kadar yüksek olduğu çok ayn bır ınceleme dalıdır Üzerınıze afıyet bende 12 Mart gunlerınden kalma "12 parmak ulsen' var Demokrasımıze arız olan "ırrıtabl kolon' turu hastalıklar da benı cok uzuyor Serbest pıyasa ekonomısındekı damar tıkanıklıkları, kımı aydınlarımızdakı beyın kıreclenmelerı erken bunama, kalp çarpıntılan, sol koldakı uyuşukluk, görme ve ısıtme bozuklukları bır çeşıt "sfress"e yol açıyor Ne yapayım' Elımde değıl kı Kaç metrelık bır rakımda oturabılırım acaba 7 (41) yerıne (141) demeyın sınırlenırım YÖK Başkanı Doğramacı çocuk doktoru olmasaydı bu soruyu kendısıne soracaktım Nasıl olsa, yabancı bılım adamlarının bıle dayanamayıp kopye çektığı kıtaplannda, bu soruların yanıtlarına da bır yer bulunur Ankara Tıp Fakultesı nın rakımı kaç metredır Şunun ıçın soruyorum Gumruk memuriarı, hastaneye başvurduklarında yuksek rakım nedenıyle yoksa yalan beyanlar da mı buluyorlar 7 Ruşvet suçundan sanık Mustafa Hanlı bundan sonra 41 metre rakımın ustunde ya da altında yaşamayı başarırsa. tıp profesorlerıne ınat bır "tıp mucızesı" yaratacak de mektır Taksitli demokrasi... Amenka'nın en saygın ekonomı gazetesı olan Wall Street Journal'ın muhabırı Gordon Crcvıtz, Başbakan Turgut Özal'la geçen ay ıçınde bır konuşma yapıyor Aralarındakı sorular ve yanıtlar şoyledır "Eğer hâlâ Dünya Bankası'nda olsanız, Başbakanlığınızın ılk 8 ayında Turkıye'nm ekonomık gıdışını nasıl değerlendırırdinız?" "Hükümetin çok iyı çalıştığını btldınrdım Bız Türk Urası'nın konvertıbılıtesını arttırdık, sınırlanmızı ıthal mallanna açtık, burokratlk engellerı kaldıran yenı düzenlemelere gıttık, vergilen azalttık Bu yıl GSMH'de yuzde 5 Tlık gercek bır artış görulecek, böylece de sıstemın yurüdüğunü kanıtlayacağız" "Nüfus artışı karşısında ne duşunuyorsunuz?" "Turkıye büyuk bır nufusa sahıp olduğu ıçın talıhlıdır Turkıye, Ortadoğu'nun Japonya'sı olacaktır Türk halkı sabırlıdır" "Sıkıyönetımın ötekı ıllerden kaldınlması hızlandınlmalı m ı ' " "Eğer gereğınden fazla acele edersek, seçmenler benı koltuğumdan indınverır Türkçe'de bır deyış vardır Sütten ağzı yanen yoğurdu üfler, dertz. Terorızmın gen dönme tehlıkesı yüzde beş bıle olsa, bu rızıkonun altına gıremeyız " Bundan sonra yazar, ülkemızın gözde hotdınglennden bınnde hükumettekı ve hükümete yakın kışılenn durumuna değınıyor Sayın Özal, ışlerı bır holdıng gıbı yurürtuğunden bu ılışkılere bır şey demeyeceğız Denecek günler ılerdedır Belırlı duzeyde yetkılı kışılenn söyledıklennden öğrendığımıze göre, sıyasal ıktıdar kaderını başından ben sıkı para polıtıkasına bağlamıştır Bellı kesımler ıçın parayı ne kadar sıkarsa, ışlero denlı iyı gıdecektır Pakdemırlı, son devlet tahvıllerı ıle para babalarından çekılen paraların pıyasayı rahatlattığına ve sıkı para polıtıkasının başarısına baglıyor Özal da aynı düşuncededır acaba doğru m u ' Kapıtalıst ekonomıden yana olduğunu bıldığımız Prof Fendun Ergın, bu konuda şöyle konuşuyor "Sıkı para polıtıkasının amact emısyon musluklannı kısmak olduğu halde, 1979 kasımmda 143 mılyar olan emısyon, sımdı 830 mılyan bulmuştur Dolann kuru 3547 lıradan 384 lıraya tırmanmıştır Fıyat endekslenne kanat takılmış gıbıdır Gerçekte bır kısır döngü yörüngesıne gırmış bulunmaktayız " Nüfus artryor, buna bağlı olarak ışsızlık sınııian kabanyor, bellı bır kesım büyük geçım sıkıntısı çekıyor, enflasyona kanat takılmıştır Iktıdardakıler hâlâ ekonomının halınden ve geleceğınden parlak sonuçlar beklemektedırler Paraya ve sıkı paraya bağımlı ekonomı polıtıkasında ıktıdar partısı bır şeyler yapabılmekten yoksundur, IMF'ye karşı ellerı kolları bağlıdır, anladık Ama paraya bağlı olmayan polıtıkalarda bır yumuşama getıremez m ı ' Af kurumunun, paraya dayanmadığı ıçın sınıriannı genışletemez m ı ' Basın suçlarının, adı suçlann, vergı suçlarının bır an önce gündeme gırmesını sağlayamaz m ı ' Yapılacak bır af, belkı bazı eylemlerı, anayasanın dondurduğu olaylan tçıne almayabılır Şımdılık uygulamasında güçlük ve sakınca bulunan afları ertelemelı Affı bır mavı boncuk gıbı kullanmak her zaman sakıncalıdır Sıkıyönetımın hıç olmazsa, ılk uç ayda, Turkıye'nm yarısından kaldırılmasını sağlamalıdır Bunlar sıkı para polıtıkasına bağlı değıldır Sıkıyönetım ulkenın yarısından çok yerde kalkarsa demokratık bazı ıstemlerın yerıne gelmesı kolaylaşır Turgut Özal, yabancı gazetecılerle konuşurken elınde olmayan güçlerı daha açıklıkla belırtıyor, ama bızım gazetecılerle konuşurken aynı açıklık ıçınde olmuyor Yabancıya demokratık geçışın elınde olmadığını, yerlıye elınde olduğunu soylüyor Bu ıkılı bır ölçüdür Madem kı demokrasıye geçışı taksıtlere boU müştür, ılk taksrtlennı ödemede güçlük çıkarmamaiıdır Kendısı çıkarmıyorsa guçluk çıkaranları sergılemelıdır Taksitli demokrasıden kurtulmanın başka yolu yoktur. Nüfus (Baştarafı 1. Sayfada) yor Bu kuruluşlara ABD yardımının devam edebılmesı ıçın bu kuruluşlann kendı ya da başka bır kaynaktan edındıklen malı ımkânlarla da kürtaj yaptırmak ısteyen kadınlara yardım etmeyeceklen yolunda guvence vermesı gerekıvor Karardan en çok "Planlama Federasyonu" etkılenecek 119 ulkede alt kuruluşlan olan federasyonun sekız üyesının programında dığer doğum kontrol yöntemlerının başansız kaldığı durumlarda kürtaja başvunılması yer alıyor Emisyonda (Baştarafı 1. Sayfada) Yılbaşında emısyon rakamı 730 mılyar lıra dolayındaydı IMF uzmanlarının geçtığımız hafta Ankara'ya üç günlük anı bır zıyaret yapmasına yol açan parasal genışleme, çeşıtlı kamu harcamalannın fınansmanı ıçın pıyasada yüksek faızlı Hazıne bonolan satışına karşın, sıkı pa ra polıtıkalarından henuz sonuç ahnamadığının açık kanıtı sayılıyor. Bu genışlemeyı değerlendıren IMF uzmanlan, ağustosaralık dönemınde pıyasadakı para mıktannın 800825 mılyar lıra arasında döndunllmesını zorunlu görmuş bulunuyor Fiyat endekslerine hüktimetin tekzibi (Baştarafı 1. Sayfada) hazırlıklannı yuruttuler Bu çalışmalann somut sonucu dün Resmı Gazete've yansıdı Onbeşyırmı gun kadar önce Başbakan Turgut Özal, kendısıne yöneltılen bır soruya verdığı vanıtta, "Faizler bundan sonra yukselmeyecek" derken. IMF geldı, kendısınden baskın çıktı ve faızlerı yukselttı IMF Heyetı'nın Ankara'ya hafta başındakı anı zıyaretı ıkı nedene bağlıydı tlkı, "daha sıkı para politikaa" ve bununla bağlantılı olarak yılın ıkıncı yansında uygulanacak "parasal program", ıkıncısı de ortaya çıkan fıyat artışlan doğrultusunda faız oranlarının yenıden yukseltılmesı Ozal Hukumeti her ıkı konuda da ıstenılenı yerıne getırdı Faızlere ılışkın çalışmalar yürutulurken, IMF, erteledığı 60 mılyon dolarlık kredı dılımını aynı saatlerde serbest bıraktı Turkıve, 60 mılyon dolarlık kredıyı hesabına geçırdı Yenı faız oranlarından sonra Turkıye'de artık hıç kım^e fıyat artışlanna ılışkın "azaldı, azalıyor" gıbı sözler söylememelı Hıçbır teknısven ya da sıyasal sorumluluk ustlenmış kışı, en azından şu gunlerde "fiyatlar azalıyor" dıyerek, halkı yanıltmak yoluna gıtmemelı Çunkü, yenı faız oranları karşısında, gerek devletın resmı rakamlan ve fi>at gostergelen, gerekse verılen demeçler ıflas et mış durumda "Fıyat gostergesi" dıye ortaya çı Karuıan rakamların yenı taız oranidrınaan sonra hıçbır geçerlılığı kalmadı Devletın fiyat göstergelenne ılışkın verılen, ne yazık kı, ınandırıcılığını yıtırdı Fıyat artışlan ıle faız oranlan arasında doğrudan bır bağ var Fıyatlar artarsa faıjler de artıyor Fıjatlar azalırsa faizler de azalıÇor Üstelık bu bağlantıyı böylesıne açık seçık bır bıçımde gun deme getıren, uygulayan ve ılk gunden ben savu nan Sayın Başbakan Ozal'm bizzat kendısı Şımdı faız oranları yenıden arttırıldı IMF'nın saptamalarına göre, "fiyat artışlan durmadı, o halde faiz oranlannı da yukseltmek gerek". Ozal Hukumeti, IMF'nın bu saptamasını benımseyerek, faızlerı yukselttı Ozal Hukümetı, ışbaşına geldığı gunden bu yana faızlerı uçüncu kez yukseltmış oluyor Fıyatlarla faizler arasındakı bağlantıyı en iyı bılen ve uygulayan Ozal, şımdı kendı kendısıne 30 eylul tarıhıne dek bır smır kovmuş oldu Çunku, yenı faızler 30 eylüle dek geçerlı Ozal, bır anlamda 30 eylulden sonra fıyat artışlannın ya vaşlayacağı umudunu taşıyor ve kısa sure ıçınde bu artışlann gerıde kalacağını umuvor Yenı faizler ıçın bu kadar kısa bır sure tanımasının başka bır anlamı >ok Hukumet faız oranlarını yukselterek, kenu.ne bağh kuruluşlann fiyatlara ılışkın rakamlannı tek zıp etmış oluvor Hatta, o rakamların "guvenilmezligıni" sergıhyor Bır devlette ıstatıstıklere de guvenılmezse, neve guveneceğız? . Vural Arıkan: Gümrüklere yıldırun baskuılar yapacağım ANKARA, (THA) Kapıkule Gumruk kapısında meydana gelen yolsuzluk olayından sonra Malıye ve Gumrük Bakanı Vural Ankan "Gumruk kapılannda me>dana gelen yolsuzluklan onlemek ıçin bizzat operasyonlar vapacağım" dedı Vural Ankan Bakanhk olarak gumrük kapılannı denetlemek ıçm yenı müfettışler göndereceklennıbehrttı Ankan şunlan söy ledı "Yenı gondereceğımiz mufet tışlenmızle gumruk kapılanndaki butun ıslcmler çok yakından takip edılecek, ben Bakan olarak daha once vaptığım ıncelemelerimi bundan boyle bıraz daha sıklaştırarak yurutecegim ve ani baskınlar duzenle\ecegim böylelıkle gumruk kapılannda meydana gelen yolsuzluklar onlenebilecek." Hac mevsımımn başlamasıyla Habur gumruk kapısına 22 memurun göndenldığını ıfade eden Malıye ve Gumruk Bakanı Vural Ankan, konuşmasmı şöyle sürdürdu "Hac mevsimi nedeniyie gumruk kapısına gonderilecek memurlan tespit ettik, bu memurlann tespitinde bir haksızlık olma ması için tombala sıstemini denedik, gorev almak ıçın muracaat eden adaylann adlannı bir torbaya koyarak ad çektik ve •tadık." cekler Ancak, taban fiyatı 30 hra olarak belırlendığı ıçm, bırukler bu 30 lıralık fiyatm altına ınemeyecekler Bır başka deyımle, ılk kez alınan bır ılke karan ıle "hukumet tarafından saptannuş fiyatm altına duşulmeyecek." Oysa, bugüne dek açıklanan taban fiyatının altında bır fiyatla üretıalenn bırlıklere mal satmalan söz konusu olabılıyor ve üretıaler bundan büyuk zarar göriiyordu Ancak, bırbkler pıyasaya üan edılen fiyatm ustune çıkarak mal satın alırlar ve bundan da daha sonradan zarar ederlerse, zararlannı kendılerı karşılayacak Hukumetın bu yıl ıçın saptadığı yuzde 30 dolayındakı artışın geçen yıllarda uygulanan tarımsal urünler fıyat polıtıkasına "uzak olmadıgı" ızlenımını verıvor 1982 yılında yuzde 23 ıle yıizde 53 arasında arttınlan taban fıyatlan, geçen yıl yuzde 15 ıle yuzde 33 arasında artış gördu 1984 yılında fiyatlann yüzde 4045 dolaymda artış gösterece ğını, en azından bu yönde tahmmlerın bulunduğunu behrten yetkıhler, "Taban fiyatlannda ortalama artış 1984 için geçen yıllara gore daha artmış olabilir, ancak fiyat artışlan da geçen yıllara gore daha vuksek, bunu da hesaplamak gerekir. Bu nedenle. taban fiyatlarındaki artışlar fıyat artışlannın gerisınde kalmıştır" bıçımmde konuştu lar Faizciye bayram mı enflasyona (Baştarafı 1. Sayfada) Hukumet yetkılılennın sık sık söyledıklerı gıbı enflasyon gerçekten yılın ıkıncı vansında ayda yuzde 2, vılda yuzde 25'lık bır tempoya duşecek ıdıyse, bu artmaya devam eden faizler de neym nesı oluyordu7 Yoksa hukümetımız yılda yuzde 25 enflasyon ongörurken.yıllık net faızı yuzde 50'nın ustunde tutarak "reel faız nasıl olurmuş, dunya âleme bir gosterelim; para sahıbı olan vatandaş nasıl daha zengın edilır, herkes gorup anlasın" dırek mı bu ışlere gırışıyordu Faızlerle ılgılı son kararda IMF'nm göıgesını gormemek olanaksızdı Ne var kı IMF'nın durup dururken "faızleri yukseltin" dıye tutturmadığı ve bazı mevduat faızlerının yukseltılmesının başka nedenlerı olabıleceğı de bır gerçektı Örneğın, acaba enflasyonun duşeceğı beklentısı ısrarla vurgulanırken mevduat faızlerı yukseltılerek ve vuksek reel faız goruntusu varatılarak yıhn ıkıncı yansında yavaşlayan mevduat akışı mı canlandınlmak ıstenıyordu9 Rakamlar, >ıhn ılk uç ayında toplam vadelı mevduatın 487 mılyar lıra arttığını, buna karşılık 1 nısan 20 temmuz arasını kap sayan vaklaşık dört aylık dönemde bu artışın 371 mılvarda kaldığını gosterıyordu Toplam tasarruf mevduat da yılın ılk uç ayında 33*7 mılyar, sonrakı aort avda ıse 305 mıîvar artmıştı Bu kez en buyuk faız artışının 6 a>lık mevduata uygulanması ve 3 ay ıhbarlı ıle 6 a> vadelı ara sındakı taız farkının kapatılması ıse bankaların gı derek 3 ayhğa kavan vade yapısını bıraz olsun du 7 zeltme>ı mı amaçlıvordu Bu gıbı sorulann cevaplan ne olursa olsun, mevduat faızlenndekı son artışlar, buvuk paraları fa ıze vererek "gul gibı gecinen" rantıye kesımı bır kez daha gevrek gevrek guldururken, kredı faızlenndekı ucuzlamayı artık ruyasında bıle goremeven sanavıcıyı bır kez daha umutsuzluğa >a da ran n>elığe ıtı>ordu Mevduat akışının yavaşlaması ya nında kavnak malıvetlerının hızla arttığıni belır ten bankacılar da bu habere sevınmek mı, uzul mek mı gerektığını duşuneceklerdı Gerı,ı dun açıklanan yenı faizler ılk bakışta onemlı bır artış ızlenımı vermıyor ve bunun mevduat artışına bır kamçı etkısı yapması Kolay gönınmüyordu Ne var kı bu oranda 30 eylule kadar geçerlı olacağına gore, örneğın 30 eylul gunu 6 ay vadelı hesap açtıran bır kımse 30 Mart 1985'e kadar bu faızden vararlanmak olanağına kavuşu yordu Aynı altı avlık donemde enflasyonjn sov İendığı gıbı yıllık yuzde 25 temposunda tutulması halınde bu çok yuksek bır reel faız anlamına gelebılecektı Galıba butun sorun da bu noktada duğumlenı yordu Hazıne \t bankalar 1985 vılı başında da kendılerını yuzde 50'nın uzerınde bır faıze bağlar ken enflasyonun düşeceğıne acaba kım ınanacak \e '"aman bu fırsatı kaçırmavavım" dı>e parası nı bankaya vatıracaktı0 Son faız kararlannın amaçlanan sonucu \erıp vermeyeteğı buyuk olçude bu soruva verılecek yanıta bağlı kahvordu lşçılere venlecek vuzde 30 ucret zammı tartışıhrken faızlenn bu duzey lere tırmanması ıse kuşkusuz olavın ayn bır cephesım oluştutuyordu Yugoslavya (Baştarafı 1. Sayfada) budak, Zeliha Izbudak, Sanye Mısır ve kımlığı behrlenemeven ıkı yolcu öldu Kazada otobuste bulunan 11 kışı de yaralandı Toprakcuma'dan Safranbolu'ya gelmekte olan Hidayet Yaman yoneümındekı 67 AH 491 plakalı mınıbusün uçuruma yuvarlanması sonucu, Fatma Bozkurt, Fatma Korkmaz, Mehmet Çetinkaya, Selver Işık, Nuran Işık ve Şukriye Ungör öldu Rotun çıkması sonucu 7 metrelık uçuruma yuvarlanan mımbüste aynca 6 kışı de yaralandı Faizler yükseldi (Baştarafı 1. Sayfada) hangı bır tahmatı yoksa, bu hesaba tasarruf sahıbınm talımatına kadar vadesız faız oranı uygulanacak Bır başka deyımle, hesap sahıbı v ade sonunda herhangı bır bıldınmde bulunmazsa, hesabına yuzde 4 oranındakı vadesız mevduat faız oranı uygulanacak Yenı teblığe göre, bankalararası mevduat faızınde herhangı bır değışıkbk olmadı v e oran yıne serbest bırakıldı Vadesız mevduat hesabının faız oranı da yıne yuzde 5'te kalırken, bır yıl vadelı ve uç ayda bır faız odemelı hesaba,verılecek faız oranı da yuzde 38'de bıraküdı Resmı olarak dunden, hafta sonu tatılı nedenıyle fiılen varından ıtıbaren uygulanacak olan yenı faız oranlan 30 eylul tarıhıne dek geçerlı olacak Merkez Bankası teblığınde 30 eylul tanhınde faız oranlannın nasıl değıştınleceğı konusunda herhangı bır bılgı yer almıyor