Katalog

8 NISAN 1984 EKONOMİ EKONOMDE DIYALOG EMİN ÇÖLAŞAN I942'de doğdu Ankara Kolejt'nden sonra ODTU tdarı tlımler Fakultesı'nı bıtırdı 1965 'de Devlet Pianlama Teşkılâtı'nda goreve başlavan Çolaşan'ın bu gorevıne 1969'da o zaman DPT Musteşan olan Turguı Ozal tarafmdan son verıldı Daha sonra Malıye ve Tıcaret Bakanlıklan ıle PETKÎM'de çalışan Emın Çolaşan 1977 yılında Milliyet gazetesınde gazetealığe başladı Çeşıtlı gazeteahk odullen kazanan Çolaşan 'ın 24 Ocak, Bir Donemin Perde Arkası ve 12 Eylul, Ozal Ekonomisinin Perde Arkası adlı ıkı kıtabı bulunuyor neğın IMF ile pazarlıkta tavizi veren hep bu mi oluyoruz, ya da bizim adımıza Ozal mı oluyor? ÇOLAŞ NValla benım görduğum kadarıyla burada sureklı olarak tavızı veren Turkıye'dır. Ancak belkı zaman zaman, çocuk fazla ağlamasın dıye, IMF de ufak tefek tavızler vermış olabılır Bunun örneklen kıtapta var Mesela; Ozal, askerler karşısında çok zor durumda kalmasın, bız bunu kollayalım anlayışıyla boyle ufak tefek tavızler verılmış olabılır, ama ana konularda tavızı kopartan hep IMF olmuştur Sonuçta Turkıye'de IMF'nın ıstedığı doğrultuda pohtıkalar uygulanıyor, ama özal da dıyor kı, bunlar zaten bızım çıkanmıza olan polıtıkalar, onun ıçın bunları uyguluyoruz Son kitapta işlenen bir tema da 12 Eylul'den sonra oluşan yonetimle Ozal'ın ekonomi anlayışı arasındaki farklılıklar ve bu yuzden Geçen hafta FED, reeskont oranını 3 yıldır ilk kez arttırınca dolar tırmandı Dolar dunya dovız pıyasalannda ınışlı çıkışlı bır haftanın sonunda yenıden tırmandı. Dolar Turk Lırasf na karşı da bır hafta ıçınde 5 lıra değer kazandı Son haftalarda ınış eğılımı duran ve hafıf hafıf tırmanmaya başlayan dolar, sert paralar karşısında geçtığımız hafta da yukselış gosterdı Haftayı 2 59 mark, 2 15 Isvıçre Frangı ve 7.97 Fransız Frangı değerlerınden açan dolar, hafta sonunda 2 62 mark, 2 17 Isvıçre Frangı \e 8 05 Fransız Frangı değerlerınden ışlem gördu Doların ozellikle cuma gunu tırmanmasında ABD Merkez Bankası FED'ın reeskont oranlarını yarım puan arttırarak yuzde 9'a çıkarması etkılı oldu FED, 1981 sayısından bu yana reesont oranlarını hıç arttırmamıştı Dolar, Turk Lırası karşısında da önemlı bır yukselış kaydettı 323.55 Bankerlik olayının yaşanmasında Ozal ve ekibinin ihmali değil adeta teşviki söz konusu. Daha sonra olayın boyutları ortaya çıkınca Özal, işin vahametini kavradı ama iş işten geçmişti. doğan surmuşler. Hatta kitabın bir verinde Ozal'ın, "benim bu hukumet içinde yer almam, eşyanın tabiabna aykındır" gibi bir sozu aktanlmış. Bu anlayış farkına ragmen Ozal, neden bu gorev kabul ediyor ve uzun sure surduruyor sizce? ÇOLAŞAN Bunu ben şöyle yommluyorum. Bır kere özal, 24 Ocak'ta başlatılan ekonomık ıstıkrar programına butun kalbıyle inanıyor ve bunu aksatmadan sonuna kadar göturmek ıstıyor. Yola çıkmış, IMF ıle bağlantılar yapmış, gönlu elvermıyor bu programın yanda kalmasına, ya da başka ellere kalmasına Peki bu konııva bır de obur cephesinden bakarsak, 12 Eylul yonetimi neden Ozal'dan vazgecemivor. aralanndaki goruş farklılıklanna ragmen; aksi gornşteki uzmanlann etkilerine rağmen? ÇOLAŞAN Gerçek şu Turk ekonomisinin dışa bağımlı olduğunu bızım kadar askerler de bılıyor IMF'nın, Dunya Bankası'nm, OECD'nın, yabancı bankaların taşıdığı önemı onlar da bılıyor tabıı Ve ellennde bu kuruluşlara karşı sureceklerı ıkıncı bır kart yok, tek kart özal Onun ıçın özal'ı kullanmak durumundalar. Başka çarelen yok ozal'ın dış finans çevrelennde sağladığı bır saygınlık var, onların sözünden çıkmayarak sağladığı bır uyum var 12 Eylül yönetimi, bütün bunları duşünerek, bence kendı açısından en doğru olan şeyı yapmış ve ılk gunden ekonommın yönetımını özal'a bırakmıştır Tabıı, kıtapta anlattığım gıbı büyuk pazarlıklar sonucunda bu karara varmışlardır tkinci kitapta bu işbirliginin pek de kolay ve puruzsuz yunımediğini anlatan çeşitli bolumler, Ozal'ın istifa noktasına getiren olaylan anlatan bolumler var. Sonunda 1982 ortasında Ozal'ın istifasıvla noktalanacak olan gelişmelerde belirgin payı olan bankerlik olayının ise, sadece bır bolumu anlatılıvor, gerisinin uçuncu bır kitapta anlatılacağı belirtiliyor. Şimdi burada benim size sormak istedigım sonı şu: Sizce Ozal'ın ve ekıbının bankerlik olayının yaşanmasında en azından bir ihmali, olayı hafife alması yok mu? Emin Çolaşan (solda), Osman Ulagay'ın sorulannı yanıtladL (Fotoğraf ALI ALAKUŞ) Hafta başında dövız alış kuru 320 60 lıra olan dolar, cumartesı gunu 325 30 lıraya çıktı Böylece, dolar bır hafta ıçınde 5 lira değer kazanmış oldu Doların dovız satış kuru ıse bankalarda 330 lıraya dayandı. Ulagay sordu, Çolaşan yanuladı: Ozal'ın IMF ile pazarkğında taviz veren taraf hep Türkiye olmuştıır "Ekonomide Diyalog"un bu haftakı konuğu "12 Eylul, Ozal Ekonomisinin Perde Arkası" adlı kıtabı henuz yayınlanmış olan gazetecı ve araştırmacı Emın Çolaşan Geçtığımız yıl yayınlanan ve buyuk ılgı goren "24 Ocak, Bir Donemin Perde Arkası'" adlı kıtabıyden yansıyan ve kafamızda belıren soruları Çolaşan 'a yönelttık Altın fiyatları dünyada indi, Türkiye'de yerinde saydı Altın fıyatlan dunyada önemlı bır duşuş kaydederken Turkıye'de yerinde saydı Dünya borsalarında, doların yukselışınden olumsuz etkılenen altın fiyatları surekli bır ınış gösterdı. Londra borsasında öncekı hafta sonunda 388 dolardan ışlem gören bır ons altın, önce 383 sonra da 381 dolara kadar gerıledı Dunya borsalarındakı gerıleme Kapalıçarşı pıva&asını etkılemedı Haftanın ilk uç gunu yerınde sayan altın fıyatları, perşembe gunu bıraz yukseldı ancak hemen ertesı gun yenıden eskı değerlerıne gerıledı Bu gelışmeler sonunda Cumhurıyet altını 28 750 28 800 lıralık duzeyını korurken, bır gram kulçe altın da 4 330 4.340 lıradan alınıp satıldı la onun devamı nıtelığındekı son kıtabını okuduktan sonra, çevreSayın Çolaşan; ozellikle ilk kitabınıza yoneltilen bir eieştiri konusundaki goruşunuzu almak istiyonım once. Gerek 24 Ocak gerekse 12 Eylul donemının perde arkasını vermeye çalışırken bu donemlerde olaylara yon veren pek çok kişinin sozlerine, goruşlerine, tepkilerine yer veriyorsunuz. Şimdı buradakı iddıa sizin çok dar bir çevreden ve ozellikle de Ozal'ın çevresınden esinlenerek, hatta belki etkilenerek bu çalışmalan gerçekleştırdığınız jonunde... ÇOLAŞANŞımdı bırıncı kıtapta ben bunların hepsını saydım, 55 kışı ıle göruşme yapmışım o kıtabı yazarken. Tabıı buna özal da dahıldır, Kaya Erdem de, dığerlerı de tkıncı kıtapta bu rakam 68 kişıye çıkmış, yıne özal dahıldır, ekıbi dahıldır, ayrıca bu ekıbın karşıtlan da dahıldır. Yanı her kesımden, özel sektörden, kamu kesımınden, sıyasetçılerden, sıyaset yapması yasaklanan emeklı sıyasetçılerden, her kesımden akla gelecek her kışı bana belgelennı açmışlardır, bıldıklerını de anlatmışlardır. Ve kıtap öyle ortaya çıkmıştır Boyle bir kitap yazarken, bir kişinin soylediklerini aynı olayı yaşayan dıger Vışilere, ya da tarafiara da sormrak dogrulatmak her halde onemlı ve gerekli... ÇOLAŞANTabıı önemlı. Çünku bunu yapmadığınız zaman, açmaza gırersınız, kamuoyu önünde mahçup duruma duşebılırsınız Şimdi siz ber iki kitabınızda çeşitli kişilerin ağzından, ya da onlara atfen olaylan anlatıyorsunuz ve hemen hiç yorum yapmamaya ozen gosteriyorsunuz. Ancak benim tahminime göre butun bu kişilerle gonışerek bu çalışmayı gerçekleştirirken, bu kişiler hakkında ve ozellikle de deyim yerindeyse başroldeki Ozal hakkında, Ozal'ın kişiliği konusunda belli bir idenim oluşmuştur kafauızda. Kitaplan okurken bende bile boyle bir izlenım oluştu sankı. Ornegın Ozal, kafasında bir projesi, bir hedefi olan ve bu hedefe dogru gıderken, butun araçlan mubah goren geçerli sayan, ne olursa olsun, onundeki engelleri aşıp o hedefe dogru giden bir kişi izlenimi veriyor... 12 Eylül yönetimi IMF'nin, Dünya Bankasrnın, OECD'nin, yabancı bankaların Türkiye için önemini bildiğinden OzaVı görevde tuttu. Bu kuruluşlara karşı oynayacagı başka kart yoktu elinde. NELER OLDU Doğu Bloku'ndan ithalata ek: 12 kuruluş Hazıne ve Dış Tıcaret MüsteşaruğVnın dunkü Resmı Gazete'de vayınlanan teblığı uyarınca dış tıcaretı devletleştırılmış ulkelerden ıthalat yapacak olan firma lıstesıne ıkı şırket, kamu kuruluşları lıstesıne de 10 kuruluş ılave edıldı. Doğu Bloku'ndan ıthalat yapabılecek şırketler Suzer Dış Ticaret ve tmeks A.Ş., kamu kuruluşları da, T. Tanm Kredi Kooperatifleri Merkez Bırlıği, YSE Genel Mudurlugu, Istanbul Beledıyesi İETT, Turk Hava Kurumu, Tapu Kadastro Genel Mudurlugu, Keban Holdıng, Gerkonsan A.Ş., SSK, DİTAŞ Denız İşletmeleri ve Taokercüik A.Ş. ve PETLAS Lastik Sanayii olarak belırlendı. Özal, ilk kez şimdi tam yvtkiyle çalışmak imkânırıa kavuştu. Bence bu imkânı beş yıl kullanması sağlanmalı ve sonucun ne olacağı görülmeli. Arada yeni kesintiler olursa Özal, bir efsane olarak kalır. ÇOLAŞANBence ıhmalden öte bır şey bu. Hafife almanın ötesınde bır teşvık var. "Bırakın palazlansın bankerier, kara para bunlara aksın, oradan sanayiye gitsin. Faiz rekabeti çok iyi bir şeydir, bankerler bunu zorladıgı için teşvik edilmeli" anlayışı var Zaten özal,baştan benbu ışe karşı olsa, bu banker furyasına ızın vermez, göz yummazdı. özal, sonra bakıyor kı, ışın boyutlan değışıyor ve iş kendı hesap ettığı gıbı değıl. Ama bunu farkettığı zaman artık iş ışten geçmış oluyor Peki son olarak şunu soravım size Sayın Çolaşan; Ozal ve ekibi artık iktidarda. Bu ekip sizce amacına varacak, Türkiye ekonomisi için kalıcı bir çozumun yolunu açabilecek mi? ÇOLAŞANBenım göruşum şu Turgut özal ve ekıbı, Türkıye'ye yenı bır ekonomık göruş ve felsefe getınyor, aynca benım hazırlayabıldığım kadar, bu konuda gelmış geçmış en ınançh ekip bu. Bence Özal ve ekıbıne dörtbeş yıl bu fırsat tanınmalı ve sonucun ne olacağı görulmelı. özal, artık tam yetkılı ve tam yetkıuyken ne yapacağını görmemız lâzjm Arada yenı kesıntıler olursa, özal her zaman bır efsane olarak kalacaktır. Pamuk ipliği ihracatına vergi iadesi yok Pamuk ıplığınde vergı ıadesı kaldınlıyor Teşvık ve Uygulama Daıresı tarafından yayınlanan teblığle yuzde 50'den fazla pamuk ıçeren pamuk ıplığı ıle karışık ıplık ıhracatının 1 ağustos 1984 tarıhmden sonra vergı ıadesının kaldırılması kararlaştırıldı Bu arada bır başka duzenlemeyle daha önce ıthalı yasak mallar arasında bulunan tohumluk patates ıle karamelleştınlmış şeker ızne bağlı mallar lıstesıne alındı Bundan böyle, Hazıne Musteşarlığı ıznıyle bu maddeler ıthal edılebılecek Ve bu ekip de kendine çok baglı galiba, nerede olurlarsa olsunlar, o goreve çagmnca hemen koşup geliyorlar.. Sanki bir ekip rııhu var burada.. ÇÖLAŞANBenım tahmınım ozal'ın kendine bağlı 5060 kışılık çok cıddı bır ekıbı var Bunların 6 Kasım seçımlennden önce de ön planda olan 810 tanesı şımdı çok sorumlu makamlarda Dığerlerı de 6 Kasımdan sonra bellı noktalara getırılmıştır kuşkusuz Sayın Çolaşan, sizin kitaplannızda da goruldugu gibi Ozal'ın kariyerinde belki de en onemli rolu dış finans çevreleriyle, uluslararası finans kuruluşlanyla geliştirdiğı ilişkıler oynuvor. Şımdı Ozal'ın o demin sozunu ettiğimiz politikacı vonunu, gerektiginde taviz verip gerektiginde taviz koparan yonunu bu knruluşlarla vaptığı pazarlıklarda da gonıyor muyuz? Yoksa, bazan iddia edildigi gibi, or Transtürk'ün Olmuk şirketi, Sabancı'nın Transturk ortaklığı Olmuk Sanayıı A.Ş 'nı Sabancı Holdıng satın aldı. Daha önce şırkette yüzde 32 oranında hıssesı bulunan Sabancı Holdıng'in satıstan sonrakı payı lOO'e çıktı. Hürrıyet gazetesınin haberıne göre, hısselerın hangı fıyattan el değıştırdığı öğrenılemedı Bununla bırlikte, satışın 750 mılyar lırayı bulduğu öne surülüyor. Özal, hedefine doğrıı giderken aşamadığ engeller olursa geri çekilmesini çok iyi bilen bir kişi, ynni politikacı yönü çok kuvvetli. ÇOLAŞANTabıı engelleri her zaman aşamıyor, aşamadığı zaman da gen çekilmesini çok ıyı bılıyor Zamanlamasını, hesabını ona gore gayet ıyı yapıyor ve tekrar o hedefe doğru vola çıkıyor. Bu ışı çok ıyı bılen bir ınsan benım tanıdığım özal.. Yani politikacı yonn knvvetli.. T Amerikan Menşeli EB (801750 HP) V Amerikan Menşeli^ ATERPILL ÇOLAŞANKuvveth, çok kuvvetli. Ve sanmıyorum kı, lurk kamuoyu daha yetennce bılsın Ozal'ın bu yönunu Tahminime gore Özal bu hamle ve gerı çekılmelen bundan sonra da yapacak ve Türk kamuoyu onun bu yonunu daha ıyı tanımak fırsatını bulacak Peki, Ozal'ın hedefine doğru ılerlerken gerekirse eski dostluklan, eskı baglılıklan bir kenara itebilen, biraz katı diyebilecegimiz bir yanı da yok mu? ÇOLAŞANŞımdı burada Ozal'ın eski bir sıyası lıderle olan durumunu soruyorsanız, bu olayda elı mahkum benım anladığım kadar O dostluğu sılmek zorunda Kıtapta da anlattığım gıbı kendisıne artık o eskı lıderle ılışkını kes denıyor, o da o dostluğu kesmek zorunda kalıyor. Ama bunu ıçınden gelerek mı yapıyor, yoksa çıkarları o doğrultuda olduğu ıçın mı, bunu bılemem. Fakat bunun dışında Ozal dostlanna bağü bir ınsan, mesela bır Kaya Erdem'ı tutmuş, bırakmıyor, DPT'de yıllar önce bırlikte çahştığı ekıbı tutmuş bırakmıyor Çevresıne bır gırdınız mı bır daha çıkmıyorsunuz. DİZEL DENİZ MOTORLARI DİZEL JENERATÖR GRUPLARI (1500 KVA'YA KADAR) MUHTELİF GÜÇLERDE Müessesenizin enerji ihtiyacını karşılamaya hazır. BİR ÖMÜR BOYU YAZAZEVKİ • Balıkçı tekneleri • Tenezzüh tekneleri • Kosterler için güçlü güvenilir ana makine ve yardımcıları 40 yıldan bu yana Turkıye tek yetkılı temsılcısı 1846danbugüne CROSS' • • • • • • Erken teslimat Ücretsiz montaj müşavirliği 12 ay gerçek garanti Uzun ömür Güçlü servis Bol yedek parça 40 yıldan bu yana Türkiye tek yetkılı temsılcısı Khalat ve Ihracat TA.Ş. Genel Dıstrıbütor AŞ ISTANBOL JUUM MUDUflLUK 8uyt«dBi«C«] 14 9ısl< Te< 147 46 30 / 147 42 15 147 TeK« 22 693 CADA TR ISTAN8UL Davutpasa Kı$ia Vdu Caa No 46 TofMJO Tel 5^7 14 55l5h«l T<*. «J483CA2» TR 4)85 D Hawa«anı karşe 33e Tel 14 '23 18 951 (3 h«l Tete» 62 156 CAV» TR ANKAFU Esfc<se*ı« Vtfu 9km 92 Tel 23 i 00 Te»" 42 364 CTAS TH D YAR&AKIfl Orfanottn urit Karmiatu 6 T« 15 4V2(5K« T«eı 72 100CUOITR IZMtn Yen Ankara Vdu urennte Manisa kav««g«vlan 2 km T» ı 8 2 4 T s ( S n a l * « J 52 325 C1ZA TR ISTAN6UI UMUM MUOUR.UK Tei 147 48 3 0 / 1 4 7 42 15 Teteı 22 «93 CAOA TR İSTANBUL Davutp*»* K^ia Yok* Cau No 46 Topfcacı Te*P» 22 433 CAZA TR İthalat ve İhracat TA.Ş. 147 41 AOANA Havaatan har»s 338 i*et 4 7^3 18 9S1 3 hat) Te»e« 62 1S6CAVATR ANKAFU EsK«efw Yo*u 9 Km 92 Tel 23 11 00 T « » 42 364 CTAS Tfl DIYARBAKIR Dfyarbofctf ür% Karsyolu 6 Km Tel I5 4i2(5r>*} T«e» 72 03CUD TR IZMIfl Yort Af*<vı YrAj urannde Manoa kav»a>nasn 2 km T * 18 24 "'î 5 tet) Te*ex 52 325 ClZA TB •I Geneı Dağıtra "lahtakale Cad No 65 Istanbul Tel 527 36 43 Caıerpülar, Cat vc O ışaretı Caıcrpıllar Co jlamctı fankasıJırlar Câtcrpülar, Cat ve D ış«rctı Ctferpıllar Co alaroctı ftnkasıdırlar