Katalog

14 NÎSAN 1984 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURİYET/5 GORDUK KONUSTUK Yakm Pekşen İlk başlarda farkına varamadım. Biraz bir başkasının hayatını yaşıyor gibiydim. Sadece ailemde değil, çevremde de farklı davranişlar beliriyor... Duygulanmı falan soruyorlan. Röportajlar oluyor. Niye böyle bir ilgL Kendimce nedenlerini çözmeye çalıştım. 1 Latife Tekin "tlk romanmda ben de kendi hayatımı anlattm" (Fbtoğraf: MEHMET AKİF GÖĞÜSGEREN) diyon. tlk romanı ile üne kavuşan genç yazar Latife Tekin: tLK KEZ YURT DIŞISDA Çağdaş Sovyet Sineması'mn büyük ustalanndan Andrej Tarkovsky ilk kez yurdunun <üşmda çevirdiği ve yurt özlemini işleyen "Nostalgia" ile ilk kez Türk seyircisinin karşısına çıkıyor. Ün çok tedirgin edici bir şey... Sayın Latife Tekin, ilk romauınız "Sevgili Arsız Ölüm"le edebiyat dünyasını biraz kanşbrdınız. Neler oldu anlatır mısınız? Biliyorsunuz bir yazann ilk kitabı parantez açüarak beğeniliyor ve "Hele bir ikincisini yazsm" deniyor. Benden önce Orhan Pamuk deneyi vardı. Ikinci kitabı bekleniyordu... Bu genel bir tavır mı edebiyat dünyasında, yoksa genç insanlar için mi böyle bir tavır söz konusu, bilmiyorum. Siz ne tepkiler aldınız? Aslında sevildi ve beğenildi. Kısa sürede üçüncü baskıya girdi. Ben bunu tahmin edebiliyordum. Daha doğrusu Memet Fuat'a güveniyordum. Sevilebilir diye düşünüyordum. Tahminimden daha hızlı tepkiler aldı ve yaygınlaştı... Birdenbire üne kavuşonca neler oldu? İlk başlarda farkına varamadım. Sonra çok tedirgin oldum. Un çok tedirgin edici bir şey. Biraz bir başkasının hayatını yaşıyor gibiydim... Sadece ailemde değil çevremde de farkh davranışlar beliriyor. Duygulanmı falan çok soruyorlar. Röportajlar oluyor. Niye böyle bir ilgi? Kendimce nedenlerini çözmeye çalıştım. Çok fazla şey üst üste geldi. Genç bir insan oluşum... Kadın oluşum... Köy kökenli oluşum... Edebiyat çervesinden olmamış olmam... Daha önce bir deneyimim olmayışı... Birdenbire roman yazmış olmam... bir fışkırma şeklinde çıktı yazılar... Yazması ne kadar sürdü? Beş ay, beş buçuk ay surdü yazmak... Fazla düzeltme yapmadım. Bir iki cümle sadece... Noktalamayı bilmiyordum... Paragraf ayıramıyordum... Dümduz geldiği gibi yazıyordum. tlk kime gösterdiniz kitabı? Yani rnüsvetteleri... Evdekilere, eşime ve arkadaşlanma gösteriyordum ama bitmiş halini ilk Memet Fuat gördü. Adam Yayıncılık'tan. Memet Fuat'ı nasıl buldunuz? Bir arkadaşım göturmüş kitabımı.. Ben heyecanla bekledim. Çok kısa bir süre sonra... Bir hafta mesela... Arkadaş haber getirdi. Memet Fuat bana randevu vermiş. Ne dedi size? Kitabı çok sevdiğini, kim olduğumu sordu... Genç olmama şaşırdı.. lltifat falan etti. Şaşırdınız mı, normal mi buldunuz? Pek fazla heyecanımı dışarıya vurmadım. Normal davranmaya çalıştım. Dalga geçtiler hatta... Aslında çok heyecanlıydım... Sinema Günleri 84'e bakış: 2 Dört kıtadan görüntüler 23 nisanda başlayacak İstanbul Sinema Günleri 84'teki diğer filmlere göz atalım: 4 Kıtadan Göriintüler başlıkh bölümde, çok değişik ülkelerden gelme 12 film sıralanmış. Amerika'dan, Milos Forman'ın Doclorow'dan uyarladığı ve bir Amerikan ailesinin yüzyıl başından 1940'lara dek uzanan serüvenlerinin incelendiği ünlü "Ragtime" var. 155 dakikalık bu dev filmde, parlak bır 'dönüş'e tanık olacağız: James Cagney... Italya'dan bir film: "Nostalgia." Çağdaş Sovyet yönetmenlerinin en çok tartışma açam olan Andrej Tarkovsky'nin ilk kez ülkesi dışında çevirdiği ve 'yurt ödeml' terası tutuklu oldukları saraydan kaçan kıral 16. Lonls ile Marie Antoinette'in peşine takılan bir arabadaki çeşitli kişilerin öykusünu anlatıyor. Zengin bir oyuncu kadrosundan yararlanan, o dönem Fransız taşrasından çarpıcı bir kesit veren, önemli, sorumlu bir siyasal yapıt. Geldik Polonya'ya.. Bu ülkenin 'entetektüel' sinemacısı Zanussi, "Sabit Sayı"da ülkesinden genç bir adamın yaşam karşısındaki karamsarhğını, "EvHlik Sözleşmesl"nde ise, yoksul bir genç kızla, varlıklı bir erkek arasındaki 'sörieşme'yi anlatıyor. Zanussi'nin 'düşünen', tartışan sineması, bakalım bizde nasıl karşılanacak... Ispanya'dan Carlos Saura'run 3. filmi "EUsa Hayatun", no Brocka, bu kez de "Angela Markado" ile şenlikte. Ülkesinde sevilen bir çizgi romandan esinlenerek yapılmış, bir kadırun erkeklerden intikam alması temasını işleyen son derece ilginç bir yapım... Bir CezayirFransız ortak yapımı: "Çılgın Twist Yıllan".. Cezayir sinemasının genç umutlanndan Mabmud Zamuri'nin, 60'lardaki kendi gençliğini anışı ve bu ilginç toplumdan aynı derecede ilginç bir kesit.. Daha uzaklardan gelen filmler de var. tşte Afrika'mn daha aşağılanndan, Yukan Volta'dan gelen ve tüm dünya eleştirmenlerini şaşkına çevirmiş bir film "Tann'nın BagışıVVend Kuun i " . . Ormanda bulunan bir ku1935'lerde Italya'nın yoksul güney bölgelerine 'sürülen' bir ilerici aydının gerçek gözlemlerine dayanıyor. 'Geri kalmışlık' sorunlarına sık sık eğilen bizim sinema adamlarımızın özellikle görmesi gereken, soylu bir yapıt bu... ClaudeGoretta'nm Volonte'ye Cannes'da bir ödül kazandıran, "Mario Ricci'in ÖlUmü" yapıtı ise bir İsviçre kasabasında ıkçılık, geri kalmışlık, Üçüncü Dünya ülkelerine yardım gibi çeşitli sorunlarla karşılaşan bir günümüz Avrupa aydınının öyküsünü anlatıyor. ATtLLÂ DORSAY Eboli'de Durdu" yapıtı, Edebiyat dtinyası Fakat kitabı hemen basmamışlar galiba. Çok bekletmişler... Yanlış yansıdı bu... Basabileceklerini söyledi... Ama ben ne kadar hazınm... Tepki olacağını düşunüyordu. Nitekim oldu. O zaman yirmi dört yaşında falandım... Üç yıl önce... Yazmamı etkiler diye düşunüyordu, "Istersen bir ikinci roman daha yaz. Biz o arada romanı bekletelim. tkincisi hazır olunca basalım" dedi. Ben o zaman kendimeçok güveniyordum. O dünyayı tanımıyordum... Bunu yaşamadan kestiremezsiniz, çünkü... O dünya dediğiniz edebiyat dünyası mı? Evet tabii... Memet Fuat haklı mı çıkü? Çok haklı çıktı. Kitap çıktığında anladım. Ne oldu işte? O dünyayı anlatır mısınız biraz?... Edebiyat dunyası ile Ugili çok fazla şey duymuştum. "Çok kötüdür, kıskanırlar, saldınrlar" gibi korku hikâyeleri... Oldu mu bnnlar? Oldu, ama geçti... Oyle ki doğal davranamıyordum. Doğal davrandığım zaman yanlış anlaşılacağından korkuyordum. Konuşmak istemiyorum bu konuda. Peki, para getirdi mi bu roman? , ^> Bana kapak fiyatının yüzde on beşi ödeniyor. Toplam samyorum yedi yuz yirmi bin Ura gibi bir para geçti. Üç baskı için toplam... tyi para mı sizin için? Benim para sorunum vardı. Çahşmam gerekiyordu, ama çalışmak istemiyordum. Çalışınca yazamayacağımdan korkuyordum. Para bir parça bu durumu değiştirdi. tlk roman Bir de romanın gfizel oluşa galiba... Fazla tevazuya gerek var mı? Bilmiyorum... Gerçekten ilk yazdığınız roman mı? Mutlaka bazı denemeleriniz vardır? Hayır,ilk yazdığım... Lisede şiir falan yazmıştım, ama herkesin yazdığı türden şiirler... Kaç yaşına kadar köyde yaşadınız? Dokuz yaşma kadar köyde... Dördüncü sımfa kadar orada okudurn. Beşinci sınıfta tstanbul'a geldim. tstanbul'da da gecekonduda oturmuşsnnuz galiba. Romanda gecekondu bölgesinde geçiyor olaylar... Hayır gecekonduda hiç oturmadım. Bu yanlış yansıdı. Beşiktaş'ta bir kenar mahalle. Ahşap evler falan... Fakir bir mahalleydi. Eğitiminiz nedir? Bir belge film ustası: tvens Bir diğer toplu gösteri ise, bugün 82 yaşında bulunan, belge sinemasının yaşayan en büyük ismi Hollandah Joris lvens'e aynlmış. tvens'in 1929'daki ünlü "Yağmur"undan başlayarak, 1957'deki "Seine Nehri Paris'e Rastladı" ve 60'taki "ttalya Yoksul Bir Ülke Degildir" yapıtlannı izlemek, kuşkusuz tadına doyulmaz bir zevk olacak. Türk sineması Ve nihayet bizim sinemamız... "Derman" ve özellikle "Faiıe Hücnm" gibi önemli filmleri kaçırrmş olanlar için, bu bir fırsat. Ama bunlann yanı sıra, Süha Ann'm, "Kula'da 3 Gün"u ve Sami Şekeroğlu'nun resim sanatına yaklaşmada dünya çapında ömek oluşturabilecek fılmi "Neşel Giinal'ın Toprak Adamlan", bu geniş dünya panoraması içinde bir Türk sinemasının da varlığını kanıtlamaya yeter örnekler olarak duruyor. Altı ay hiçbir şey yapmadan sadece düşünerek oturdum. Birden bir fışkırma şeklinde çıktı yazılan. Sdylentiler Sayın Latife Tekin, söylentiler var.. Etkilendiğiniz bir yazar oldu mu? Biliyorsunuz, Marquez çok konuşuldu. "Maıtjuez" diyorlar. Böylece de akıllı olduklannı kanıtlamaya çahşıyorlar. Ama ben Marquez deneceğıni biliyordum. Ama ödün vermedim, evet "Yüz >ıllık Yalnıdık" heyecanla okuduğum bir kitap oldu. Ama ben daha ziyade bizim edebiyatımızdan, bir birikimden daha çok yararlandım... Bir benzerlik var deniyor... Benzerlikler vardı, ama bence ülkelerin benzerliği, anlatılan hikâyenin benzerliği gibi benzerlikler. Dil ve anlatım açısından fazla bir benzerlik yok. Fantazi var ikisinde de diye benzetildi. Bir romancı ilk romanmda hep kendini anlatır derler. dogru mu bu? Galiba. Ben de çok iyi bildiğim kendi hayatımı anlattım. Ama bu tam birebir bir anlatım değildi. Malzemeyi dağıttım ve yeniden kurdum. Mesela kardeşlerim romanda kendilerini tanıyamadılar. USTANIN DÖNÜŞÜ 155 dakikalık dev film "Ragtime", Sinema Günleri 84'ün doruk noktalanndan. Filmde Mary Steenburgen ve uzun bir aradan sonra parlak bir dönüş yapan usta oyuncu James Cagney oynuyor. masını soyut çağnşımlarla işleyen bir füm.. Ağır, zor, ama meraklısı için bir sinema şöleni.. Ve işte yine Italya'dan heyecanla beklenen bir başyapıt. Fellini'nin son filmi "Ve Gemi Gidiyor"... 1960'larda ünlü bir opera şarkıcısının ölüsünü (vasiyeti gereği) denize atmak için bir gemide toplanan dostlan, yakmları.. Feüini'nin gemisi yine büyülü bir sahneye, toplumsal/sınıfsal ilişkilerin ve insanoğlunun her yönüyle didik didik edildiği bir 'ameliyat masası'na dönüşüyor. "Varennes Gecesi", bir ÎtalyanFransız ortak yapımı. Ettore Scola, tarihteki bu isimle anılan bir geceyi, devrim sonbu yılki sinema günlerini bir Saura toplu gösterisi haline getiriyor. Bu önemli yönetmeni sonunda i>ice tanıyabileceğiz. Sanra, gözde oyunculan Geraldine Chaplin ve Fernando Rey'le birlikte, kendi kişiliğiyle babasınınkini özdeşleyen bir genç kadırun karmaşık, ruhbilimsel öyküsünü anlatıyor... çük çocuğun öyküsüyle birlikte, 'Afrika'mn tüm büyüsü ve gerçegi'... Brezilya'dan "Çavuş Getulio" var. Hermano Penna'run fılmi, 1940'lann Brezilya'sından gerçek bir olaya ışık tutarken, Glauber Rocba'dan alınmış derslerin unutulmadığını da gösteriyor. Çağdaş bir büyük oyuncuya, sanatını sonımlu, ilerici, çağdaş filmlere adamış olan Italyan Gian Maria Volante'ye aynlmış bir bölüm var Sinema Günleri 84'te.. Ulkemizde daha önce gösterilmiş olan Francesco Rosi'nin ünlü filmi "Talihli GangsterLucky Luciano"nun yanı sıra 2 yeni film izleyeceğiz. Yine Rosi'nin çok ünlü "tsa Liseyi bitirdim... Universiteye gitmedim... Pek fazla çahşmadım. Çok kısa süreler sekreterlik falan gibi... Bir ara memur olarak çalıştım. Düzenli bir iş hayatı ile uyum kuramıyorum. Evlendiniz galiba? Evlendim. Beş yaşında bir oğlum var. Bu ortamda edebiyata ilgi nasıl başladı? Çocuklukta başladı samyorum. Kente geldiğim zaman orta haüi aile çocuklannın gittiği bir okula devam ettim. Köyde en calışkan ve en başarılı öğrenci iken kentte hiçbir şey bilmeyen biri olmuştum. Bir dolu şey öğrenmem gerekiyordu. Evde kitap okuma alışkanhğı yoktu. Kitap da yoktu... Okulun kütüphanesine gidiyordum. Yaşanan şeyin gerisinde kalmamak, kenti kavramak için okumaktan başka çarem yoktu. Her şeyi müthiş gözlemeye çahşıyordum. Yazma olayı ilk ne zaman ve nasıl başladı? Dört beş yıl önce arkadaşlara "roman yazacagım" dedim. Söylemekle başladım yani... Yine de cesaret edemedim. Kendimi yeterli bulmuyordum. Yazmaya başlanm ve beceremem ve bir daha yazamam korkusuyla kalemi elime alamıyordum. Bn arada cesaret veren bir olay mı oldu? Olmadı... Ruhsal nedenlerle bunalıyordum. Kendimi ifade etmek istiyordum. ENİmizin küçük bir karanhk odası vardı. Sabahtan akşama kadar oraya kapanıyordum. Akşama kadar yemeğe bile çıkmadan yazmaya çahşıyordum. Ya da düşünüyordum. O odada altı ay hiçbir şey yapmadan sadece düşünerek oturdum. Birden U? En önemli filmler: 'Zamanı kısıth' okurlarımıza bir yardım olmak üzere, Sinema Günleri 84'ün bizce en önemli 18 filmini şöyle sıralayabiliriz: Kanlı Düğün (Saura), Carmen (Saura), Carmen Jones (Otto Preminger), Solo Sunny (VVolf), Hammett CWenders), Picasso'nun Gizi (Clouzot), Çile (Godard), Kıral ve Kuş (Grimault), Vassa (Panfilov), Ragtime (Forman), Varennes Gecesi (Scola), Angela Markado (Brocka), Tanrı'nın Bağışı (Kahner), Mario Ricci'nin Ölümü (Goretta), Isa Eboli'de Durdu (Rosi), Seine Nehri Paris'e Rastladı (Ivens), Faize Hücum (ökten). Roman ve gerçek Romanda sözü geçen Alacüvenk köyü sizin köyünüz mü? Benim köyüm Karacefenk. Kayseri'de Bunyan'ın köyü. O köy tabii. Adını değistirdim. Köyde de yoğun tartışmalar oldu. Okumuşlar mı romanı? Okumuşlar... Bazı insanlar "Bizi kötüledin, acaip insanlar gibi gösterdin" dediler. Aslında sadece bizim köyü anlatmadım. O çevredeki köylerin tümünden toplanmış hikâyelerdi... Son olarak Latife Hanım, sizin en çok sevdiğiniz yazar kim? öyle bir ayınm yapmıyorum. Bu politik bir cevap galiba. Evet.biraz politik... Bir de şu var. Tek tek kitap sevebilirim, ama bir yazann bütün kitaplannı sevemeyebiliyorum. Uzak ülkelerden filmler Şimdi de sinemasım çok daha az bildiğimiz ülkelere bakalım. Hint sineması Mrnal Sen'in kişilığinde bir kez daha karşımızda: "Sıradan Bir Gün", Kalküta denen dev yoksulluk kentinden yakalanmış 'köktenci' bir eleştiriyigetirecek.. Filipinli Li Uluslararası Sinema Günleri EMfK SİNEMASI (kjo*hı) İNCt SİNEMASI (PangaKO GA71 SNEMASI (Oananbcy) '84 Carmen Jones Kral Lear Yaz Koouklan Ragtıme ROSI TARIHTE BUGUN Mümtaz Ankan >'71E 8U&UN, "APOLLO H 14 Nisan "APOLLO fST£ SORUN VAR!. PATLAMA OLDU!ABD 'NLN, AY'DA YAPMASı IÇIN 3 SÛM ÖNCE UZA'YA PIRLATMIŞ OLOUĞU APOLLO IS ' ÜKJ KUMANDA MODULÜNE O/CS/SEH VEREN TANK,SAÇ/NÇTAN PARÇALANMıŞTı. ASTRONOTLAR. (SAMES LOVELL,FK£T> NAıSF VE TOHH SWfGEer) UEMEN AY MODULÜNE &EÇ.IP OSAYI CANfOjgTARAM OLARAK KJjLLAHACAfCLARPII<:.A£J2A,AY YOLCULU&UNU EMGELLEMEHLE İCALMAYIP AZ /CALS'A/ ASr&OÜOTLARIN YAUST7E,<AP0L.L0 C'UM, SOAJ 8OLÜMÜNPB AÇJL4N KA ŞAMINA DA SON VERİYORDU ! ANCAK, PAKLAR. ARASIMDAU AY M0 BİRKAÇ ZOR/CULU GÜN SOHRA 0ÜNYADÜLÜ İLE ÇJtUŞI Û VA DÖNME.Yİ SAŞARACA<LA/SOm.. AiATtitK KttTtİl MERKE2! (SmcnuSrionu Tıkam) 23 Nısan/Pazanesı 24 Nfcm/Sjh 2? Ntün/Çarsimba 26 Nrsarv Frrjctnbt 2"" Nısan/Cunu 28 N i s m Cumanesi Kula da Üç Gun Kanlı Duğun Bır Başka Zaman Bır Bajka Ver Toprak Adamlan SoloSunnv C<, Kardeş Faıze Huoım Vassa Ve Gemı Gıdıyor Bır Kadınm Tammlanması Valenrına Varennes Geceu Evlıhk Sözlejmesı Dennan EİLsa. Havarım Cannen &AR1N C SATRA M R.ADFORD S 5EKEROGU K •«OLF F ROSI Z. ÖICTEN G PANTILO1. F FHJJM M A.VTOMOM G P^NFILO E SCOLA K 7AVS.SI »GÖR1A C SA1HA GRIMAILT Vilemına fchsa Ha\3rım Renibrandt CıİRin Twısı Yıllan t^ıklal Fedaılerı Caımen IM Ebolı de Durdu biradan Bır Gun Pıcasso Gızemı Vassa Bona Sabtt Sa\ı G PANF1LOV Ve Gemı Gıdı\xıf NtMalghıa Hammet' lyı Asket fcaasvonSefının Kansı R F FELUNI c^m J STELUNG K TARKOVSKl « «"ENDERS O PREMINGER P BROOK P STEIN M FORMAN M ZEMMOUKl F BRfSATI D DAMLVs'l * C SAl T*A 29NBan'Pazar 50 Nısan Puanest 1 MayıVSalı 2 Mıyu/Çıt^arnba 3 Mayıs/Perjcmbe 4 Mayı&Cunu 5 Mayıs/Cumanesı 6Mayu/Pazar Mano RK.VI nın Ölumu C GORETTA F SEMtVER •Sahne Sanatlan ve Sinema Carmen Jones O PREMINGER L BROCKA M SEN HG CLOUZCT 5 0 YIL ÖNCE Cumhuriyet Atina'da bir Türk artistinin konseri Atina'dan bildiriliyor: Genç ve güzide Türk muganniyesi Celile Hanım burada, Olimpiyat tiyatrosunda büyük muvaffakiyet kazanan bir şan konseri vermiş ve pek çok atktşlanmıştır. Konser, aralannda Hariciye Saan M. Maksimos, M. Çaldaris, Madam Venizelos ve Leydi Crossfield, birçok ayan ve mebuslar, Türk Yunan dostluk cemiyeti azaları, pek çok edebiyat, matbuat ve Güzel Sanatlar erkam bulunan yüksek bir samiin kütlesi huzurunda verilmiştir. Celile Hanımın güzel parçalan ihtiva eden uzun programı derin bir heyecan içinde dinlenmiş ve kendisine piyanoda konservatuvar muallimlerinden profesör Xanthapoulidis refaket etmişür. Celile Hanım konserden sonra hararetle tebrik edildi. Genç Türk sanatkân şüphesiz, muhteşem milli inkılabı kadar 14 ,\isan 1934 sanat vadisindeki inkılaplarik de medeni dünyanm nazarı dikkatini celbeden genç Türkiye''ye cidden şeref vermiştir. 19341984 tatbik şekilleri hakkmda da birer talimatname gönderilmiştir. Kanlı Duftun Aı!ığın Pejınde Mahalık C SAl R.\ M SFN G PANFILCT. j u^n L BROCKA Celesıe tıatya Yoksul Bır Ç!ke Degıldır Sen N'ehn Parıs e Rasıladı Yagmut Tannnm Bajpsı P ADLON J IVTNS J !VE« H PVNNA K ZANL'SS! Vergi cüzdanları Mükelleflere vergi cüzdanları verilmesi hakkmda geçenlerde Millet Meclisinde kabul edilen kanunun tatbikatına geçilmiş ve ihtiyaca yetecek miktarda cüzdan hazırlanmışnr. Yalnız vasıtasız vergilerin kaydedileceği bu cüzdanlar bütün mal sandıklarına ve mal müdürlüklerine tevzi edilmiş, . GODARI) Bır Başka Zaman, Bır Başka Yer F ROSI M RADFORD G KAHORE *Sonnbr FJ*X N d w Gttl*• 1200 1^on 1* 10 2 'A*vuwltılvafirilınfen<VrGe™G«fe<ir>*rta4*>a 1 K Ksün Kı \Jtrt İ«a Fîi ifc Mıhk Sulrynro vr M^rfeMaıfcıa! l l m b u w ın Migetı Maritadn Mffılmna) 21 İP < MH^HHİI ^ ^ vaptUaktır * san*ian t Mrvtra" bmukı <«nımcr *am 11 ondf * BtlntvT 16 Naan 10m nunu u a ı ] Gfnfcn Kdvren ^«J^a .urubı^aır