Katalog

Dış ticaret işlemjerinde bilgi ve ilgi 8 ESBANK "tedtoirli ve kararlı" Cumhuriyet 61. Yıl; Sayı: 21656 Kurucusu: Vunus Nadi 50 TL. 11 Aralık 1984 Salı V * FELSEFE KÖNUŞMALARI Adnan Cemgıl SOSYAL YAYIVLAR, Klod Farer Cad 16 2 tstanbul DİDEROT Maliye'de alaraı MALİYE BAKANLIĞFNEN RAPORUNDAN Bütçe açığına karşı umut, yüzde 24Vlik vergi kaçagı '•HÜKÜMETIN EKONOMİDE 1. Y1LTNI TARTIŞTILAR Vergi kaybını önlemek için öncelikle holdingler, holding iştirakleh ve bankafarın etkin bir denetime tabi tutulması amaçlanmıştır. Surekli olarak zarar beyan edenlerden gerekli görülenler inceleme kapsamınu dahil edilebilecektir. Avukatlar, doktorlar, diş tabipleri, video işletmeleri, büyük lokanta, otel ve eğlence yerleri incelemeye alınacak kuruluşlar olarak göze çarpmaktadır. RAFET GENÇ ANKARA Malıye ve Gumrük Bakanhğı'nca yapılan bır araştırma Gelır Vergısı mukelleflennın vergı ıdarelerıne beyan etuklerı gelirden yuzde 241 'ı kadar fazlasını kaçırdıklarını ortaya koydu Hukumet bu yıl buyuk boyutlara varan butçe açığını bır ölçude olsun kapatabılmek ıçın umudunu Katma Değer Vergısı'nın yanı sıra vergı denetımlenrun sıklaştınlmasına bağladı Vergı kaçağını önlemek ıçın yenı yılda etkm vergı denetımıne gıdılecek Vergı denetımmde holdmgler, holding ıştıraklen \e bankalann da öncelikle incelemeye alınacağı bıldınlıyor. Hem sıkı vergı denetımı, hem de KDV uygulamasının getıreceğı zorluklara karşı Malıye Bakanlığı personelının "alarm" durumuna geçtığı ve yoğun bır çalışma temposuna hazırlandığı belırtılıyor Malıye ve Gumruk Bakanlığı'nın on yıllık bır dönemı kapsayan gızlı bır araştırması bu gunlerde hukumetm mcelemesıne sunuldu Rapor ia, vergı mukelleflerının sayısındakı artışa karşm vergı ıncelemelennın gıderek azaldığına dıkkat çekılıyor ve "istatistiki verilerden hareketle, ulkemizde odenen vergilerin yuzde 50 kadariık bir tutan her yıl gerek mukellefierin, gerekse idarenin yolaçtığı bazı olumsuzluklar nedeniyle tahsıl edilememektedir" denıhyor Rapora göre, 1983 yılında 2 milyon Gelir Vergısı mukellefı arasında sadece 765'i incelemeye alınmış bulunuyor. Başka bır anlatımla Gelır Vergısı mukelleflerının sadece onbınde 4'u denetlenrruş bulunuyor Bu ölçude duşuk bır inceleme oranı ıse vergı kaçağını yakalamanın mucıze olduğunu ortaya koyuyor. llgılıler gerek dış borç, gerekse ıç borç odemelen açısından 1985 yıhnın, son 10 yıhn en yoğun borç ödeme yılı olacağını ıfadeedıyorlar Bu nedenle 1985 yılı butçesının öngorulen gelırlere ulaşması ve butçe açığının artmasına karşı onlem olarak yoğun vergı denetınjı en buyuk etken sayılıyor. Bu konuda Malıye ve Gumruk Bakanhğı'nca hazırlanan raporda, "Ulkemizde buyuk boyutla ra ulaşan vergı kayıplannı onleyebilmek için etkın bir vergi denetimine ihtiyaç vardır" goruşu belırtıldı Raporda, şoyle denıhyor "1985 yılında yapılacak ıncelemelerde etkınlik saglanabilmesi için, bu incelemelenn daha çok hizmet işletmeleri üe bellı buyuklukteki işletmeler ve surekli zarar beyan eden işletmelerde yoğunlaştırılması amaçlanmıştır. Vergi incelemelerınde etkinlik saglanabilmesi ıçın bu incelemelenn 1985 \ılı içinde yoneltilecegi gruplar aşağıdaki gibi belirienmıştir. Yurt için yolcu ve yuk taşıma işletmeleri, nakliye ambarlan, serbest çauşan avukatlar ile doktorlar, diş tabipleri, ozel hastane ve laboratuvarlar, ozellikle son gunlerde hizmet sektorunde hızla buyume kaydeden video işletmeleri ile buyuk lokanta, otel ve eğlence yerleri, bira, malt ve meşrubat iraalatçı ve toptancılan, ilaç ımal edenler ve toptancıları ile dayanıklı tuketim mallan imalatçılan, toptancı ve buyuk perakendecileri. Bunlann dışında yem ve sentetik iplik imalatçüan ve toptancılan ile halı imalat ve toptancılan, konfeksiyon imalatçüan da Katma Değer kime, ne getiriyor? TÜKETİCÎYE FİYAT 4RTIŞI HAZİNEYE GELİR "Verginin babası" Vural Arıkan anlatıyor: Elbiselık kumaş satıyorsunuz. Altı bın lıra Bir trılyon liramn ustunde hasılat kesiyorsunuz. Vergisi yüzde 10. Altı yüz lira da bekleniyor. vatandaştan alıyorsunuz. ESNAFA. PERAKENPECIYE ZORLUK HOLDÜSGLERE FON Soranm sıze, Emlak Vergısı heyannamesini doldurmak mı daha kolay yoksa bu Katma Değer beyannamesim doldurmak mı? Bence bir fon değıl. Buyuk ış yapanla kiıçuk iş yapamn jarklı ekonomik üurumla karşılaşması halinde eşitlik bozulmuştur demek mümkun degudir. Yazısı 6. Sayfada vergi incelemelenrun etkinliğinin saglanabilmesi bakımından incelemeye alınabilecek kuruluşlar olarak goze çarpmaktadır. Inşaat sektorunde faaliyet gosteren ve ozellikle denız kenarlannda ve turistik yorelerde siteler halinde inşaat yapan muteahhitler ile gayrı menkul sermaye iradı elde edenlerden işhanı, otel, lokanta, ambar, fabrika ve buyuk işyerlerinı kiraya verenler de inceleme kapsamı içinde duşunulen diğer mukellef gruplandır. Aynca son yıllarda Kurumlar Vergisi mukelleflerinden sermaye şirketlerimn faaliyellerinin denetim altında tutulmak istendigi ve bunlarda malı ıncelemelere gidildigi gorulmektedir. Bu nedenlerledir ki bu yıl da aynı uygulamaya devam edilerek öncelikle holdingler, holding iştirakleri ve bankalann etkin bir denetime tabi tutulması amaçlanmıştır. Bunlann dışında ıse etkın bir denetımin gerçekleştırılebılmesi ıçın surekli olarak zarar beyan edenlerden de gerekli gorulenler inceleme kapsamına dahil edilebilecekür." Malıye Bakanlığı'nın hazırladığı raporda, mukelleflenn sayısmın artmasma rağmen ıncelemenın hızlanmadığına dıkkat çekıhyor ve "İstatistiki verilerden haraketle ulkemizde odenen vergilerin yuzde 50'si kadariık bir tutan her yıl gerek mukelleflerin, gerekse idarenin yol açtığı bazı olumsuzluklar nedeniyle tahsil edilememektedir" denılıyor Gelır ve Kurumlar Vergısı'ndekı kaçaklar ıçın şu unsurlar vurgulanıyor. Gelir Vergisi 1983 yılında 2 milyon Gelır Vergısı mukellefinın uzmanlarca yahıızca 765'ı incelemeye tabi tutuldu. Başka bir anlatımla on bınde 4'u ıncelenebıldı (Arkası Sa.ll, Su.8'de) Işadamları OzaVı çok övdil, î^ozun acısı sona.. az eleştirdi Notlar NİLGÜN UYSAL "1984 yüı üstuste değerlendirildiğtnde iyidir" dtyen Sakıp Sabancı 'nın, "hukumetin ekonomide birinci yıtı'' panelınde yapacağı konuşmpya aıt metm, gazetelere çok önceden geldı Isın hoşyanı, söz konusu metm "kuçuk bir ozet" ve ona eklı "genif bir rapor"dan oluşan "ikili" bır yapıdaydı Metm bıraz dıdıkleymce, bu ıkılı yapmın yainız "biçim"de değıl, "özde" de bulunduğunu fark edecektık. "Üstüste değeriendirildiğinde" 1984'u "iyi"bulen Sabancı 'nın basın özettndekı satırlann ustuste gelışt aynı lyıhkle sonlanmıyordu neyazık kı Sozün "acı" sı sona saklanmıştı "fyi.. tyL. 4ma"edasınt taşıyan son paragraflann başında "enflasyon frenine arzu ve tüyet edilen ölçude basılmadığı" vardı. Sabancı'mn basın özetınde kullanılan, sozun acısını sona saklama teknığı, butun panel boyunca ışadamlannın adeia aralannda soz etmışcesme kullanmayı yeğledığı bır teknık oldu. "İhracatta önemli bir arttş"olduyta başlayan değerlendırmeler, sonunda "enflasyon çengeli"ne takıIıp kalıyordu O çengel kı, ortadan kalkmadıkça ne ihracatta başarı sağlanabıhr, ne de yatırımlar canlandmlabılırdı. Enflasyon çengelımn <Arkası Sa.ll, StL7'de) Sakıp Sabanct: Hukumet bugune değın 'çok cesur' kararlar aldı ve 26 onemlı konuda 26 çok onemlı gelışme sağladt. Ancak enflasyon frenine basüamadı. Feyyaz Berher: tkmcı bır Kastellı olayı yaratümak ıstenmıyorsa, banka sıstemı kabuk değıştırmelı. Şartk Taraî Dış muteahhıtler çok yainız bırakı/dı, bu kesımm daha fazla kollanması gerekır. Ali IVail Kubalı: İhracata fıyat desteğı uygulanmalı. Ekonorai Servisi "Hukumetin ekonomide birinci yılı" dun Istanbul'da duzenlenen bır panelde tartışıldı tşadamları Ozal'ın ekonomı polıtıkasına yonelık eleştırılerını ovguler arasına gızlemeyı tercıh ettıler Sabancı, hukumetin bugune değın "çok cesur" kararlar aldığını soyledı Otekı konuşmacılann tersıne ayağa kalkıp konuşmayı yeğleyen Sabancı, hukumetin 26 onemli konuda 26 çok onemli gelişmeyi sağladığını bır bır sıraladı Eleştırılerını ıse, sozun sonuna saklamıştı 26 onemlı gelışmeye karşm "altı temel noktada" bır tur fren (utmazlıgı sozkonusu olduğunu soyluyordu Sabancı Tekfen Holding Yonetım Kurulu Başkanı Feyyaz Berker de eleştırılerını sozunun sonuna bırakmıştı Açıkça, "Hukumetin başansız olduğu nokta enflasyonu onlemede aldıgı tedbırlerin yetersiz kalmasıdır" dıyordu Feyyaz Berker'ın, ustunde "kırmızı ışık" yaktığı bır nokta da "bankalar" konusu oldu "tkinci bir Kasteüi olayı yaraulmak Lstenmiyorsa, banka sistemi bir an once kabuk değıştirme hareketini başarmalıdır" dedı "Eleştiri"den çok "isteklere" ağırhk veren ENKA Holding \ önetım Kurulu Başkanı Şarık Tara, Dış muteahhitlerin çok yainız buakıldıguıdan şıkâyet ettı ve dovız ve ıstıhdam sağlayan bu kesimin daha fazla kollanması gerektığini dıle getırdı Panelın bılım adamı kategonsındekı tek konuşmacısı olan Boğazıçı Unıversıtesı oğretım uyesı Prof. Nuri Uman Turkiye'deki enflasyon olgusunun, 1980'in başında olduğu gibi artık sadece talepten etkilenmediğini, talebin yanısıra ve ondan daha fazla olarak maliyet unsurlanndan da etkilendiğini soyledı Surekli açık veren butçe için yapılan iç borçlanmanın, enflasyonla mucadeledekı başansızlıgın temel nedenlerınden biri olduğunu vurguluyan Prof Uman "yaptığımız hesaplamalar 420 nulyaıiık bır butçe açığının r(ı 60 enflasyonu gerektirdiğini ortaya koyuyor" dedı Yenı Asır ve Rapor gazetelerının ortaklasa duzenledığı ve İstanbul Odakule salonlannda yapılan panele çok değışık çevreden kışılerın katılması dıkkat çekıyordu SODEP Genel Başkanı Erdal tnonu ve >ıne lstanbul SODEP orgutunden Korel Goymen katılanlar arasındaydı Nitekım Sakıp Sabancı, konuşmasının bır yennde, "tnonu'nun de aramıza kanlarak piyasamn nab(Arkası Sa.ll, Su.7'de) mk Ihran kalan yutırunlar özel sektöre satuacak %9cak ayında pıyasaya çıkarılacak olan 15 mılyarhk Kopru gelır ortaklığı senetlerı ıçın ANAP'lılar kuyrukta Mi.eban'ın 40 mılyarhk senetlerı de gelecek ay satışa sunulacak. Keban'ı Menzelet ve Karakaya santrallan üe E5'ın parah bolumu ızleyecek. ANKARA, (Cumhuriyet Burosu) Devlet Bakanı İsmail Özdaglar, kalkınmada oncelıklı yorelerde yarım kalmış 93 kamu yatırımının da özel sektöre satılacağını bıldırdı. Özdaglar, özel sektönın bu yatınmlara gırmemesı halinde KİT'lenn bu yatırımlan tamamlayacağını soyledı. Ozdağlar, ozetle şoyle dedı: "Alarko firması, bazı tesisiere ilgi duyduğunu bildırdi. Aynca Sum«Tbank'ın Iğdır'daki en(Arkası Sa.ll, Su.Tde) Köprü senedinin 2. turu ocakta Liıııııi^ yılbaşı tatiliııde Bruksel'deki NATOyetkilileri, sorunun "biraz soğutulmaya" bırakıldığını, konunun ocak ayı ortalannda gündeme geleceğini belirtiyorlar. Dışişleri Bakanı Halefoğlu, bugun Bruksel'e gidiyor. Halefoğlu 'na Buyukelçi Yavuzalp ve uzmanlardan oluşan bir heyet eşlik edecek. HADİ ULLENGtN BRUKSEL Lımnı sorununun "şimdilik" askıya alınması ve NATO Kuvvet Planları Raporu'nun Turk ve Yunanıstan ulke bölumlerı olmadan, geçen hafta uye ulke savunma bakanları tarafından onav lanmasından sonra, bırbırlerıne bağımlı bu ıkı dosyanın Bruksel'de "yılbaşı tatiline çıktığı" gozlenıyor. Belçıka başkentındekı NATO kaynakları, dosyaların "biraz soğutulmaya" bırakıldığını, konunun normal olarak ocak ayı ortalanna doğru ıttıfakın gundemıne gelmeye başlayacağını belirtiyorlar. Yıne bu kaynaklara göre, uzlaşma formullerı bulabılmek ıçın yenı gırışımler, once NATO korıdorlarındakı kulıs faalıyetlerınde başlayacak ve sonra "yarı resmi" nıtehktekı "nabız yoklamalanyla" Ankara \tına Bruksel Shape dörtgenınde yoğunlaşacak Bu arada, Kuzey Atlantik Ittıfakı ıçındekı TurkYunan anlaşmazlığının bır butun halinde çozumlenmesı ıçın eğılımlerın arttığı, bu eğılım "motorunu da" NATO Kuvvetlerı Komutanlığı S\CEUR'un oluşturduğu ıfade edılmekte \sken kanadın, TurkYunan surtuşmesınden "artık illallah dediği" ve bu anlaşmazlığın kesın bır şekılde çozumlenebılmesı ıçın hem Ankara, hem Atına, hem de Bruksel'dekı NATO sekretaryasını "iknaya çaüştığı" vurgulanmakta. Böyle bır "çozum paketinin" onumuzdekı gun ve haftalarda >a askerı kanat, ya da NATO Genel Sekreterhğı tarafından her ıkı başkente de sunulmasının mumkun olabıleceğını belırten sıyasi gozlemcılere göre, "onemli olan paketin kendisi değil içerigi." \nkara'nm, Yunanıstan'm yenıden NATO'nun asken kanadına donuşune ımkân hazırlayan Rogers anlaşmasını daha onceden onaylamış olması, ancak Papandreu hukumetmm bu anlaşmayı yeterlı bulmayarak surekli yenı ıstemler talep etmesı, dıplomatık gozlemcılere gore "paket onerinin" bıraz "mucizevi formuller" sunmasını gerektırıyor Çunku, Turk hukumetının Lımnı'nın sılahlandınlmasını NATO bunyesınde kabul etmesı "artık hemen hemen olanaksız." Atına'nın ıse, bunda ıs(Arkast Sa.ll, Su.Tde) S " * 5 yılb&şı çekilişi için biletler dun satışa sunuldu. Satışların başlaması ile birlikte bayilsrin onunde uzun kuyruklar oluştu. Gezici bayiler bile etraflarını saran muşterileri kuyruğa sokmak zorunda kaldılar. Ankara Cumhuriyet Buromuzun haberıne gore 16 milyon 900 bın biletin, 6 milyon 700 bin tanesı Istanbul'da satılacak. Bayiler bu sayının İstanbuVun ihtiyacım karşılamayacağım, butun biletlerin birkaç gun içinde tukeneceğini one surduler. En buyuk ikramıyenin 100 milyon lira olduğu yılbaşı çek'lişinde 174 kişi milyoner olacak,400 kışı de 500 ile 200bin lira arasında değişen para ikramiyesi kazanacak. MiUi Piyango Idaresi yetkilileri yılbası çekilişinde 750 bin kişiye toplam 4 milyar 959 milyon lira ıkramiye dağuıiacağmı beiirttiier. (Fotoğraf ENDER ERKEK) Sümerbank'ta ucuzluğa hücum...7. Sayfada InterpoFden Yunanistarfa "acele" kayıtlı mesaj Ermeni teröristlerin yeni boy hedefi Atina elçimiz len bılgılere gore, Ermenılerın Yunan basmında yeralan haberlere gore, Interpol, "vurucu" orgutlerının Batı AvYunanıstan guvenlık makamlarına Nazmı Akıman'ın hayatının tehhkede olduğunu bıldırdı. Durumdan Başbakanrupa'da vurmaya hazırlandıklan 67 Turk dıplomaumn arasında Papandreu da haberdar edıldı. ATİ1NA (Cumhuriyet) Turkıye'nın Atma Buyukelçısı Nazmi Akıman Ermeni teronstlerın bır numaralı hedefi Interpol'den Yunan guvenlık makamlanna konuyla ılgıli "gizli" bılgılenn gelmesı uzerıne durumdan Başbakan Andreas Papandreu da haberdar edıldı. Sol eğılımlı Ethnos ile muhafazakâr Vradni gazetelerı dun verdıklerı haberlerde Avrupa, ulkelenndekı Turk dıplomatlarının Ermenılerın boy hedefi olduğunu belırterek bu konuda Interpol'den Yunan guvenlık makamlarına "ivedi" mesaj geldığını yazdılar Liyarıda,Turkdıplomatlarının korunması ıçın sıkı guvenlık onlemlennın alınması da ıstenıyor Guvenılır kaynaklardan edınıAtına Buyukelçısı Nazmı Akıman bırıncı sırada yeralıyor. Interpol'den gelen ıvedı mesaj uzerıne Başbakan \ndreas Papendreu başta olmak uzere Dışışlerı Bakanı Vannis Haralambopulos ile Kamu Duzenı Bakanı Yannis Sukularikis'e bılgı ve(Arkası Sa.U, Su.Tde) ORLY DAVASI BAŞLIYOR Kastellfden alacaldı olanlara ödemeler başladı Ifmahkemece tasfîyesıne karar verılen Banker Kastellı Menkul Değerler Ticaret A.Ş. 'ye aıt gayrı menkullerın satışı da 13 aralık perşembe gunu yapılacak. Haberi 8. Sayfada Yüksek Askeri Şura toplandı ANKARA (Cumhuriyet Burosu) Yuksek Askerı Şura dun Başbakan Turgut Ozal'ın başkanlığında Genelkurmay Karargâhı'nda toplandı Yuksek Askerı Şura toplantısı bugun sona erecek. Dun saat )9.30'da başlayan Yuksek A^kerı Şura, ıkı gun surecek olağan toplantısında, gundemdekı konuları goruşecek Yuksek Askerı Şura ujelen, Başbakan Turgut Ozal'ın başkanlığında dun saat 12 50'de Anıtkabır'ı zıyaret ederek, Buyuk Onder Ataturk'un manevı huzurunda saygı duruşunda bulundular. Başbakan Ozal, kırmızı beyaz karanfıllerden >apılmış, uzerınde "Yuksek Askeri Şura •uyeleri" yazılı çelengı kabre koydu Ozal, daha sonra Anıtkabır ozel defterıne şunları yazdr "Buyuk Onder Ataturk, Askeri Şura'nın aralık olağan toplantısı munasebetiyle huzuruna geldik. İlke ve inküaplarına olan bağlılığımızı teyıd ederken, huzurunda tazim ve saygıyla eğiliriz." Simavi ödtilleri dağıtıJdı Sımavı Vakfı'nın 1984 Gorsel Sanatlar odulunu alan Turhan Selçuk: Karıkaturun grafık mızah sanaıı olduğu ulkemizde de kabul edıldı. 12. Sayfada ÎSazmı Akıman Haberi 11. Sayfada İK1GU\SURECEK Genelkurmay Karargâhı Yuksek Askeri$ura toplantı salonunda başlayan Yuksek Askeri Şura toplantısında Başbakan Turgut Ozal ile Genelkurmay Başkanı Orgeneral \ecdet Üruğ birlikte goruluyorlar. (Fotoğraf: RIZA EZER)