Katalog

12 EKİM 1984 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURÎYET/5 SEVEMA ATILLA DORSAY Duyduk Gördük Kolombiyada aşk, zümrüt ve siyaset Yeşil Buz Harek&tt (Operaüon Green Ice) / Yönetmen: Ernest Day / Oyuncular: Ryan O'Neal, Anne Archer, Ömer Şerif / ITC yapımı (Yeni Melek, Kent, Şafak,vs.) Kolombiya'da "zalim yönetim'e ve 'yozlaşmış generaller'e karşı savaşım veren gerillalara katılan Amerikalı bir kız, yönetim askerlerince öldurülür. Onu aramaya giden ablası, rastlantı sonucu Güoey Amerika'ya gelmiş seriiven duşkünu bir elektronik mühendisiyle, Kolombiya'daki zumrüt trafiğini yönetmekte olan Italyan kökenli ve gizemli bir adamın arasında bulur kendini... Kendisi de 'özgiiriük savaşçılan'nın davasına kapılan genç \e giizel Amerikalı kadın, elektronik mühendisinin yardımıyla, zümrüt tüccarının göz kamaştırıcı koleksiyonunu soymak sevdasına kapılır... Sıradan bir serüven öyküsünün kalıplarını bir Güney Amerika ülkesinin siyasal sorunlarıyla harman etmeyi deneyen bir film... Kuşkusuz yeni bir "Aleş Altında" değil bu.. Tersine, siyaseti ve Lâtin Amerika'nın bilinen politik platformunu ancak egzotik bir öğe olarak kullanan ve tümüyle serüven sinemasının en klasik kahplanna yaslanan bir film... Son dönemde Amerikan sinemasının en çağdaş güldürü ve aşk filmlerinin modern kahramanını canlandıran Ryan O'Neal'in bu filmdeki varhğını, aldığı paranın dışında hiçbir şey doğrulamıyor. Ömer Şerif ise eldiven gibi üstüne oturmuş bir rolde belki yüzüncü kez aynı oyunu veriyor. Belli belirsiz bir ironi, gerçekten nefes kesici bir soygun bölümü ve güzel görüntüler, bu sıradan filmi izlemenin sayılı teselli odülleri arasında... Cezalar ve arslan trafikçiler Avrupa'dan geıirilen bir aygıt Yakiaşık sekiz bin lira kadar cela yapılan denetim sonucu, al za ödedikfcn sonra hırakılır. kollu araç kullananlann anırtda Şitndi bu yurtıaş, kendisinden saptanmasu son zamanlarda gü alınan balon üfleme parasının ne nün konusu haline geldi. Bu ba olduğunu öğrenmek istemekte, lonlu aygıt için: sabaha kadar karakolda bekletil Balon icat oldu, mertlik mesine de akıl erdiremediğini belirtmektedir. Biz kendisine genelbozuldu, diyen çok kişi var. Tabii, alkollü araç kullanmak likle uygulamanın her ülkede mertlik değil. Gün geçmiyor ki, böyle olduğunu anımsattıktan gazele sayfalarında alkolün yol sonra. madalyonun bir başka açnğı bir traflk kazasma rastlan yüzünu, trafık polislerinden bamasın. Ancak madalyonun öte zılanıim ağztndan anlatalım: ki yüziı de var. Butçeye trafik cezalarıyla Arkadaşlanyla bir kadeh rakı ilgili tahmini gelir rakamları içen yurttaşımız, direksiyona ge konmuş, cezalar da arttırılmıştı. çer. Bağlarbaşı'nda da gece tra Şimdi ustlerimiz az ceza yazıyofik ekibine yakalanır. Balonu iif ruz diye bizi sıkışttnyorlar. Biz ler. Önce bin lira üfleme parası de çok ceza yazmak zorunda kaöder, sonra yerel karakola götü lıyoruz. rülür. Sabaha kadar bekletildikButçenin trafik cezalarıyla tpn tnnrn mnhkrmpve rıkarÜUT. tak"ivt> edilmesinin düşünulmediğini bir larthte açıklayan Içişleri Bakant'nın kulaklarını çınlattıktan sonra, bir başka yurttaşımızın başmdan geçeni de son olarak ekleyelim: Karamürsel'den geçerken trafik polisleri işaret etti. Anlaşılan, az önce radara yakalandığımızt sanmışlardu Oysa hızunız normaldi. Cörevlilerden biri, elindeki radara yakalanan araba plakalanmn listesine baktı, baktu Sonra da bizim arabanın plakasına baktı. Anlaşılan biraz acele etmiştl Ama tükürdiığünü yalamak da olmazdı. Hatalt sollama, 1500 lira ödeyeceksiniz, deyiverdi. Evet, ne denir, çelebi, bizde böyle olur çağdaş trafik denetimi ve ceza uygulaması. KIRIK HAYATLAR "Bir Zamanlar Amerika", sanki onulmaz bir romantiğin fibnidir ve sanki melodramın tüm öğelerini içerir: Karsılıksız aşklar, ihanete dönüşen dostluklar, kınk bayatlar, geç gelen pişmanhklar... Potisiye sinemayu saygı duruşu Bir Zamanlar Amerika (Once Upon A Time, In tüm öğeleri, işaretleri, simgeleri, onları sanki geniş açılı bir America) / Yönetmerv Sergio Leone / Görüntü: Tonino delli Colli / Müzik: Ennio Morricone / Oyuncular: Robert prizmanın içinden ilk kez gören bir çocuğun an hayranlığıyla yede Niro (Noodles), James Woods (Max), Elizabeth niden yaratılmaktadır. Ancak McGovern (Deborah), TYeat Williams (Sendika lideri), fark şudur: Tum karafilm başTuesday Weld (Carol), Burt Young (Joe), Joe Pesci yapıtlarında alabildiğine an, ya(Frankie), WUHam Forsythe (Cockeye), James Hayden İın, süssüz biçimde kurulan bir (Patsy), Darlanne Fuegel (Eve) / Amerikan yapımı / 3 dünya, Leone'nin filminde alasaat 40 dakika (Saray, GazL) bildiğine yaldızlanarak, allanıpSergio Leone'nin, kültürüyle, tarihiyle, sinemasıyla, Ameriİca'ya olan hayranlığı sürüyor. "ttalyan usulii VVestenT'in babası, nasıl daha 1950'lerde en usta yaratıcılarının bile artık "öldıigüne" inandığı bu türe bir avuç filmle hayat verdiyse, son filmi "Bir Zamanlar Amerika" ile bu kez Amerikan polisiye sinemasına benzersiz bir "saygı duruşu" yapıyor. Film, belki de, "karafilm" türünün ötesinde, bir tarz sinema anlayışına da sapka çıkarma peşinde değil mi? Nitekim öyle diyor Leone, bir konuşmasında: " B u filmin bir ismi de 'Bir Zamanlar Bir Sinema Vardı' olabilirdi gerçekten... Amerika artık 'Dallas'larla, 'Hanedan'larla beyni yıkanan bir Ulke... Bense başka turden bir sinemaya âşıgım. Bu filmde sanki şunu söylüyorum: 'Sinema artık degişecek, böyle olmayacak, ve ben, bu filmde size son kez böyle bir sinema sunuyorum." rah'a (Elizabetfa McGovern) olan ve bir yaşam boyu süren tutkusu, bir diğer ana teraadır. Deborah, bu aşkı itecektir, çünkü o da başka bir tutkunun, "sanatçı" olmanın, sahneye çıkmarun peşindedir... Çılgın "eaz yıllarT'ndan büyük bunalım, dünya savaşı, sendika oyunları, Mafya/politikacı ilişkileri gibi dev siyasal/toplumsal olayları aşarak 60 sonlanna dek uzanan bir süre içinde herkes kendi yoluna gidecek, kendi yazgısmı yaşayacaktır. Noodles, bir "yalnız adam"dır, iflah olmaz bir romantiktir. Uzun hapis yılları, kınk ilişkiler, " h e r akşam erken yatmak"la geçen bir 35 yılın ardından, "her şeyini almış" olan eski dostunu öldüremez, çünkü "anıları öldürmek olanaksızdır".. (Bu işi Max kendi yapacaktır). Max, amacına ulaşmak için her şeyi yapabilecek, gangster/politikacı Uişkilerine yatkınhkla kalmayıp, ünlü bir politikacı olmayı bile becerebilecek tam bir "eyyamcf'dır.. Deborah'ın "sanat tutkusu", yaşamındaki belki de tek "gercek aşk"ı itmesi ve Max'la üişkisine karşın, kuşkusuz yalnız, mutsuz bir kadın olmasıyla sonuçlanacaktır. Filmin tüm kahramanlan, seçimlerinin bedelini öderler, kimi zaman en ağır biçimde, yaşamlarıyla... iyi simgeleyen sahnedir. Şaşırtıcı derecede modern kurgusu içinde "Bir Zamanlar Amerik a " , sanki onulmaz bir romantiğin filmidir ve sanki melodramın tüm öğelerini içerir: Karşılıksız aşklar, ihanete dönuşen dostluklar, "kınk hayatlar", geç gelen pişmanhklar.. Özellikle Fransız sinemasında ve bazı genç kuşak Amerikan yönetmenlerinin filmlerindeki gibi özenti bir "şiirsellik", temelsiz bir duyarlık değildir bu ustelik... Bir Fitzgerald, Chandler veya Hammett romanmda olduğu gibi, özünü toplumun yaşadığı gerçek serüvenden alan, toplumsal karşılığı olan bir duygusallıktır, temeli olan bir hüzündür. Gitgide açık şiddetin egemen olduğu bir sinemada (ve de bir toplumda), Leone'nin filmi, belki de "öncelikle duygulara seslenen" bir tür sinemanın "kugu şarkısı" olmaktadır... pullanarak ve açık bir törensellik duygusuyla verilmektedir. KaraFılmin İdasikleşmiş her tipi, her eylemi, her gerilim öğesi, Leone'nin filminden altı çizilmiş, biçimselliği aracılığıyla sanki özu de yeniden belirlenmiş olarak çıkmaktadır. Leone, Amerikan yönetmenlerinin, içerdikleri ve kısa zamanda dünya çapında etkili popüler ve yığmsal kültür işaretlerine dönüşecek olan öğelerden habersiz, büyük bir alçakgönüllülükle kotardıkları filmlerin özünü, bu kez büyük bir tören ve gösteriş duygusuyla yeniden yaratmaktadır. Ama Leone, bunu yaparken, beklenebileceğinın tersine, ucuz ve kolay olanın tuzağına duşmeyi önlemiştir. "Bir Zamanlar Amerika"nın bazı sahnelerinde aşın bir şiddet olduğu doğrudur. Kühürel esinler, vansımalar... Filmde 1920'leri (an, temiz çocukluğu) "Amapola" isimli melodi, 30'ları çeşitli caz klasikleri, 60'ları ise Beatles'ın "Yesterday" şarkısı simgeler. Opera tadı veren bir dip müziğinin yanı sıra, yer yer Latin Amerika'nın "sihirli flüf'lerine benzer bir müzik kullanıhr. Polisiye sinemanın "Scarface"den "Kirli Yüzlü Melekler'e, "Asphalt Jungle"dan " B a b a ' y a çeşitli klasikleri denli, özellikle çocukluk bölümlerinde, Leone'nin "çıraklık" döneminde tanıkhk ettiği ttalyan YeniGerçekçiligi de uzaklarda değildir. Bazı bölumlerde Chaplin'in etkileri duyumsanır: "Şario Göçmen", veya yaşlanmış bir Noodles'ın ayna önünde makyajını silen Deborah'ı ziyaretinde "Sahne Işıkl a n " anımsanır. Leone, 11 yılhk bir tasarlama, olgunlaştırma ve hazırhk döneminden sonra gerçekleştirdiği bu son filmiyle, sinemada bir türe veya daha çok, belli bir tür sinemaya, çağımız ortak bilincinin ve kültürünün çeşitli yansımalarını içeren bir aynadan, yeni bir bakışla bakmayı bilmiş, ortaya yalnız bir "hiiziin şarkısı" değil, birkaç farklı düzeyde (ve belki birkaç kez) izlemeyi gerektiren bir "olgunluk çagı" ürünü koymuştur. Filmin her açıdan, bu kısır mevsim başının en önemli sanat olayı olduğu kam&ındayım... y j J B u ö n e m l i t u r i s t i k P* 1 * y e r i ^areti' g Kapadokya'da. Bölgeyigezmek için gelen bir turistmi nibüsü, önce P'nin önune park etti. Sonra içinden inenler çıkardılar sözlükleri, başladılar yazıyı çötmek için uğraşmaya. Baktılar ki olanaksız, çıreyi arabalanm alıp taa uzağa, 300 metre ötedeki bir tarla girişine koymayı yeğlediler. Sonra 300 metre yürüyüp geldiler geri. Kaş yapayım derken göz çıkarmamn devlet eliyle olanı bu olsa gerek. (Fotoğraf: S. ORAL GÖNENÇ) Yarım yüzyıllık serüven Leone, birlikte büyüyen ve yazgılan aşkın, dostluğun ve ölümün ilmekleriyle birbirine örülü, Polonya Yahudisi kökenli 2 Amerikan gencinin 1920'lerden 70'lere dek yayılan serüvenini veriyor. 50 yıla yakın bir süre içinde başdöndürücü ustalıkta. sıçrayışlarla zamanın içinde gezinen filmde, özellikle 20'lerde New York veya Chicago gibi büyük kentlerdeki "göçmen semtleri" gerçekten iç burucudur. Açhğı, yoksulluğu yenmek, insan gibi yaşamak, giderek "Amerikan düştt" içinde kendilerine bir yer bulmak için, bu insanlara çocukyaştan başlayarak gözüken tek bir yol vardır: Yasadışı işlere girişmek. Noodles (eşsiz Robert de Niro) ve Max'm (James Woods) şiddetin kaçınılmaz biçimde egemen olduğu bir ortam içinde oluşan ve pekişen dostlukları, öykünün temel iliskisidir. Noodles'm Debo Ama Amerika'nın yarım yüzyıllık gangsterlik tarihi gibi bir konunun şiddete başvurmadan nasıl anlatılabileceği sorusu bir yana, Leone, bu sahnelerin altını çizmemiştir. Noodies'ın "hayatının en önemli giinii" olan, üç dostunu yitirdiği olayları da sonda Max'm alabildiğine vahşi ölümünü de göstermemeyi seçmiştir. Leone'nin altını çizdiği öğe, kuşkusuz romantizmdir, duygusallıktır. Ennio Morricone'nin alabildiğine melodik, duygusal muziği, filmi hemen algılanabileceği üzere, Açık bir 'törensellik' bir ttalyan operasına dönüştürduygusu mektedir. Özellikle duygusal sahnelerin altını çizen müzık, filmi sıLeone, "Spagetti Western" olayında ilginç bir "kültiir nak radan bir polisiye filmin uzaklarına alıp götürmekte, acımasız l i " işlemi gerçekleştirmiş, tipik Amerikan olan bir türe aşın şid ve şiddet dolu bir dünyada yadet, kan, ahşılmadık bir " ç i ğ " şanılmaya çalışılan bir "olanakgerçekçilik, barok, giderek gro sız ilişkiler" öyküsüne dönüştürmektedir. Leone'nin duygusallıtesk (kaba) öğeleri bol bir " a ş ı " yapmıştı. "Bir Zamanlar Ame ğı ise belki opera havasından bile rika", ilk bakışta aynı şeyi Ame baskın çıkmaktadır: "Noodtes"rikan polisiye sineması için yap ın Deborah'a tümüyle kapattığı mış gözükmektedir. Bu sinema ve bir "kemancı ordusu" ile dolnın Havvks'tan Wilder'a, Hus durduğu denize bakan bir lokanton'dan Preminger'e sayısız yö tada, "Seni hiç kimse benim sevnetmenin başyapıtları aracılığıy diğim kadar sevmiyecek" gibi la oluşturulmuş ve çağımızın or alabildiğine eskimiş bir cümleyi söylediği sahne, filmi belki de en tak bilincine damgasını vurmuş HAYVANLAR ISMAİL GVLGEC KIM KIME DUM DUMA upi. ionvnda sen golıp gelecebın, çdnkü BEHİÇ AK Tânh senden yana, Geçmışe bir bok,Hafclılar sonunda GALERILER BELCE SANAT EVI 528 66 29 526 10 00/412 HOCA ALİ RIZA SAMİ~YETİK fllMll IS OJJ. tşL 11M (PMIII TlyHF»» fcn|»l TIM ıttl 14] 45 H SÛHA ÖZTARTAR SANAT GALERİSİ Ertuğrul Ateş 5 Ekia 20 Kasan H84 Galerimız Pazar gunleıi açıktır Sıraselvıler Cad 77 Taksımlst Tel 143 40 90 DESTEK SANAT GALERİSİ TABAR Sanat Galensı NEVİN MENGÜ SuMoya Resin Sergbi 10 Ekım 29 Ekım Baıtaros Bulvarı. Barbaros Apt 74/4 (Nobel yanı) Tel. 161 80 72 Taş Baskılar Sergisi t30Bdn1tM NAFİ ÇIL Resim Serttei 631 Ekım Abdı Isekcı Cafl 75 Macka146035'» CİHANGİR RESİM ATÖLYESİ ÇALIŞMALARI DESEN BASKI SERGİSİ 100YILDAN 50RESSAMDAN 6.27EKMI984 SANAT GALtRISl DEKORASYON HNESVOUJ EFLATUN SOKAK IMC '»^ TLF 338U2S HER TUR RES'M SATIN ALNR URART SANAT GALERİSİ TARIHTE BUGUN MiMTAZ ARIKA\ 12 Ekim SOKULLUNUN OLDURULMESI! BU6ÜH,OSMAKILI iMMRATOgtMĞU'MUtJ EN DEVL£.T AOAMLAR.IMDAH SOKULLU MEHMET PAÇA ÖLDÜZÜLOÜ. PADl ?AHL/HZ£>AU, kZANlMÎ SUC TAM SÜLEYMAÜ, T.SBÜKA VEJR.MueAT ZAA4ANL4RlNDA ONÜÇ YILI AÇKfUSÜHE SAORAZAMLHCTA 8UUJUMU£rU.8'K PAZAR GÜUÜ,SAMY/AJDA DivAAl TDPLAKITISI YAPTIGl SlBADA/ gifî. CİLBKÇE VEKME BAHAMESIYLE: yAKLAŞAM oeev/ş miLiia.1 BI/ZAPAM AKllOEK! KCLUK1A S4KlAD/Ğt HAUÇBRİ Ç£KıP SOİOJLLU 'HiJAJ GÖĞSUUE SAPLAMIÇTI!CİMAYETİU NEDENİ SAPTAKlAMIYAC/lfi, yAk^U\MAM KATİL,££ i GUtd PARÇALAUARAK OLbueuLE.CE.KTU. Not:tO£lomdekı 'TariUeSa^ut"eie,"Fıga't>'nun 8erheri"operatart t/anlıflıkh l/erdi'ni . 'Sp/il 198485 kış döaemi kayıttarı başlamştir. DESEN VE YAĞLIBOYA ATÖLYESİ ÇOCUKLARA GENÇLERE YETİŞKINLERE Cihangir Cad. No: 42/2 Tel: 143 37 24 SEVİMCE MEHMET GÜLER Sergisi k I RESİM )NARIM , yAERKEZİ Ltd. GRUP KASIF Resim çiçektir, bakmı ister. Maçka Cad 73/1 Teşvıkiye / istanbul Tel 148 22 35 Galatasaray. 0 Hayyamı Cad 19 1b t K I M D E ACILIYDR Olkenlz suatçılannın, koopcratn irettcHertniR, irânlerinlı uttltaımesİMİe d a n ı u m * M « r i ı («cretsU vk.) SW|«er Içlı ( i n ••rikMkteMı "fel 150 89 94 PK 598 BeyoOlu ÖMER HAYYAMİ Sanat Galerisi OMER KALEŞI 12 EMM 10 l a m Kurtutus Cad No 191 let 140 47 83 5 0 YBL ONCE Cuıiıhuriyet İspanyuda dahili harp hâlâ devanı ediyvr Madrit 11 (a.a.) Asturiyasta bulunan ihtilalciler, kendilerini üç koldan çevirmeğe gelen askere karşı ınatla mukavemet gösteriyorlar. Bununla beraber ihtilalciler tedricen çekilmekıedirler. Askerin piştar kuvvetleri Ovidedoya girmiştir. Kıtaat, hava kuvveilerinin de yardımile, heniız ihıilalcılerın ellerinde bulunan Katalonya 12 Ekim 1934 tstanbulda yapılacakur. Koşunun mükafatı beş bin liradır. 19341984 teşrinievvelde Başvekıl Istnet Paşa Hazretleri tarafından açılacaktır. Selim resim sergisi 424Ekim84 hcrgun 1 2 1 ^ " \pazarharrç^ FOTOĞRAF KURSU 1. finıp: Cumartesi13JO1U0 2. Grup: Çar5aroba18J02O30 HASTJUIESİ KARŞI SOKAĞI ÇAKAR APT. KAT: 2 PA2ARTESİPER$EMBECUMA 18.00'DEN SONRA SEKIZ HAFTA SURÜVÜR 27 ve 31 EKIM'DE BASLIYDR köyterine hücum etmektedirler. Ispanyamn öteki kısımlarında vaziyet iyileşmiştir. Asturiyastaki ihıilal hareketteri tamamen bastırıldıktan sonra, umumi greve nihayet verilmesi emronulacaktır. Yeni gümüş paralar 100 kııruşluk gümüş paraların basümasına beş altı gün sonra başlanacaktır. Yeni basılacak olan 100 kuruşluk guınüş paraların taklidi mümkün olamıyacağı anlaşılmaktadır. YERLI IH4LI Oönyanın en SANAT GALERİSİ snAsaviuR CAD. ALMAN KAYIT: İFSAKTHKSİM, NECDET KALAY Poşat 1 EMm 17 Ekkı Valıkonaçı cao Pıs3\ 85 r e ı 145 ;ı 31 EDİS TEZEL Resim Sergisi 12 Ekim 31 Ekım 1984 Husrev Gerede Cad 126. Teşvıkıye MeyıJanı • IST Tel. 141 27 11 tstanbulda yapılacak nıühim bir at koşıısu Türkiyede doğmuş halis kan Ingiliz at ve kısraklartna ınahsus otmak uzere yapılınast evvelce kararlaştırılan "Cazi Koşusu'' gelecek sene GISLAVED Tıırhal şeker fabrikcuii Ankaru 11 (Telefonla) Turhal şeker fabrıkası 19 Ş0S0NIAR1