Katalog

BEN ATATÜRKÇÜ DEĞİLİM Nadir Nadi Çağdaş Yayınları Türk Ocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu Istanbul, 200 Lira. Cu m h u r iyet 60. Yıl Sayı: 21215 Kurucusu: Yunus Nadi Uzman öjfetim kadrosu Bay, Bayan •fOisiplm Ctddıyet. iyımyet Eğittmle. Ehli^t Şubemiz yoktur Kursu Fındıkzade, Oğuzhan Tel.: 523 40 TL. 22 Eylül 1983 Perşembe ABD'nin Lübnan için istediği yardımı reddet 1958'den 1983e CENGİZ ÇANDAR Türkiye'nin ABD'nin "Lübnan'a lojistik yardun yapmak için Türkiye'deki tesislerden yararlanmak" isteğine verdiği nazik red yanıtı, Ortadoğu 'daki gelişmelere ilişkin olarak TürkABD ilişkilerinin çeyrek yüzytl içinde geçirdiği dönüşümü ortaya koyuyor. Bundan tam 25 yti önce, ABD, Lübnan''a deniz piyadeleri çıkarttığı zaman lncirlik üssünü kullanmıştı. 1958 temmuzunda Irak'ta ihtilalin paüak vermesi ve Türkiye"nin Bağdat Paktı içindeki mütteflki krallık rejiminin yıkılmasımn ardından Lübnan'da da kanştkhklar çıkmıştı. Lübnan'da Batı'nın temsilcisi durumundaki Maruni Hıristiyan rejiminin başı, Cumhurbaşkam Camille Chamoun Amerikan deniz piyadelerini Lübnan 'a davet etmişti. Beyrut'a Amerikan deniz piyadelerinin çıkması üzerine Türk (Arkası Sa. 11., Sü. l'de) Lübnan'a ikmal yapan Amerikan uçaklarının inişine Yunanistan izin vermedi ANKARA (Cumhuriye! Bürosu) Lübnan bunalımına ABD'nin müdahalesi sürerken, Washington, Türkiye ve Yunanistan'dan Lübnan'a "lojistik yardım" için bazı kolaylıklar istedi. ABD'nin Türkiye ve Yunanistan topraklarını kullanmak amacıyla talep ettiği yardım, gerek Ankara, gerekse Atina tarafından reddedildi. Ankara'daki Amerikan diplomatik kaynaklan da Türkiye'nin söz konusu talebi reddettiğini doğruladılar, ancak başka bir bilgi vermekten kaçındılar. Türkiye'nin Amerikan talebini reddettiği Dışişleri Sozcüsü ıSazmi Akıman'ın yaptığı bir açıklamayla ortaya kondu. Dışişleri sözcüsü Büyükelçi Nazmi Akıman, gazetecilerin konuyla ılgili sorulannı cevaplandırırken, şunları söyledi: "ABD hükiimeti, Lübnan ordusuna yapmayı öngördiiğii lojistik yardımın Lübnan'a ulastınlması için ülkemizden bazı kolaylıklardan istifade imkânları hususunda bizimle de istişarelerde bulundu. Bu istişareler sırasında, tutumumuzu bir yandan ülkemizdeki tesislerin anlaşmalarla saptanan kullanılma amaç ARU, Dilrzilpre ötiım Ytığdırmayı Haberi 11. Sayfada sürdürüyor. lan, diger yandan Ortadoğu politikamızın temel ilkeleri cerçevesinde tespit etmerniz gereğini kendilerine dostane bir şekilde izah ettik." Akıman ayrıca, Turkiye'nin NATO'daki çevik kuvvetle ilgili çalışmalannı, Ege adalarının silahlandınlmasının bir ABD raporunda ongörülmesi nedenıyle durdurduğu yolundaki bir habere ilişkin olarak da bir açıklama yaptı. Akıman'ın bu konudaki açıklaması şöyle: "Türkiye'nin. uluslararası antlaşmalarla özel statüye bağlanmış bulunan Ege adalarının NATO askeri faaliyetlerine konu edilmelerine karşı olan tutu(Arkası Sa. 11., Sü. 6'da) Çıkarların kesiştiği ülke ERGUN BALCI ABD'nin çarpışmalara fîilen katılarak, açıkça Emin Cemayel yönetiminin yanında yer aldığı Lübnan, büyük devlet çıkarlarının kesiştiği ülke olarak siyaset sahnesinde en planda yer alıyor. Lübnan Devlet Başkanı Emin Cemayel geçtiğimiz hafta sonu yaptığı bir açıklamada bunalımdan ötüru Suriye ile ısrail'i, doğrudan sorumlu tutmuştu. Emin Cemayel'in bu görüşünde gerçek payı bulunduğunu, ancak yetersiz olduğunu belirtmek gerek. Lübnan Devlet Başkanı iktidara geleli beri, Falanjist Partisi'nin kuklası olmuş, çoğunluktaki Müslümanlann seslerine kulak vermenüş ve bu davranışı ile ülkede bölünmelerin bütun bütüne artmasma yol açmıştır. Diğer bir deyişle dış güçlerin Lübnan bunalımını istismar etmek için fırsat kolladıkları bir ortamda, Emin Cemayel akılcıhktan yoksun politikası ile (Arkası Sa. 11., Sü. l'de) Partiler yüzde 20 fire ile veto engelini aştı Veto edilenlerden bazıları MDP \hmet İhsan Kınmlı, Mehmet Aydar, Macit £eren,İsmail Hakkı Yıldmm, Fahri Çoker, Refet Sezgin, Ali Osman Sönmez, Tahir Kutsi Makai, Atilla Onuk, Yılmaz Öztuna, Ergun Göze, Haldun Menteşeoğlu, Ahmet Buldanlı, Kemal Baytaş, Fikri Pehlivanlı, Yalçın Kasaroğlu. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Milli Güvenlik Konseyi 6 kasımda yapılacak milletvekili genel seçimlerine katılacak partilerden MDP'den 74, Anavatan Partisi'nden 81 ve Halkçı Parti'den de 89 adayı veto etti. 483 bagımsız milletvekili adayından4 ~'sinin adaylığı uygun görülmedi. Bu dunımda MGK, toplam 1683 milletvekili adayından yüzde 40'ını (672 aday) veto etmiş oldu. Partili adaylar arasında veto oranı yüzde 20, bağımsızlarda yüzde 90. MDP'den adaylığını koyanlardan yüzde 18.5'i, ANAP adaylarının yüzde 20'si, HP adaylarının yüzde 22'si veto edildi. Milletvekili adayı olan, MDP'den 25, HP'den 7, Anavatan Partisi'nden 7 ve bağımsızlardan da 62 olmak üzere toplam 101 eski parlamenter veto gördü. MGK bir MDP'li, 2 HP'li, 2'si de bağımsız olmak üzere S DM üyesini veto ederken, 42 DM üyesinin adaylıkları uygun bulundu. MDP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet thsan Kınmlı, HP Genel Başkan Yardımcısı Niyazi Aras ve Anavatan Partisi Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Altınsoy da veto gören adaylar arasında yer aldı. Milletvekili Seçimi Yasası ve MGK'nın 155 sayılı son kararı uyannca, siyasi partiler veto edilen adayların yerine yeni adaylarını birer yedekleriyle birlikte iki gün içinde Yüksek Seçim Kurulu'na bildirecekler. Partiler, yeni adaylarla yedeklerini veto Milli Güvenlik Konseyi toplam 1683 milletvekili adaymdan 672'sini veto etti. MDP'den 74, Anavatan\lan HP'den 89 adayın yamsıra, 428 bağımsız aday da veto edildi. Veto oranı partilerde ortalama yüzde 20\i* bağımsızlarda yüzde 9O'ı buluyor. Seçime girme şansım elde eden 51 bağımsız aday 41 seçim bölgesinde bulıınuyor. 34 ilde hiç bağımsız kalmadı. Veto edilen adaylar arasında 5 Danışma Meclisi üvesi ve 101 eski parlamenter bulunııyor. Her üç partiden de birer genel başkan yardımcısının adaylığı MGK tarafından uygun görülmedi. edilenlerin listede bulunduğu sıraya koyabilecekleri gibi, listeyi yukarıya doğru kaydırarak >eniden duzenleyebilecekler. MGK, YSK'nın kendisine bildireceği yeni adayları 7 gün içinde inceleyerek kesinleştirecek. MGK'nın bu incelemesı sonucu yeniden veto edilecek listelerde meydana gelecek eksiklikler tamamlanmayacak ve siyasi partiler seçime bu eksik listelerle katılacaklar. MGK'nın bağimsıziarla ilgili veto kararları sonucu seçımlere bağımsız olarak katılacak mületvekili sayısı 51 oldu. Kamuoyunda büyük bir heyecanla beklenen MGK'nın vetoları dün saat 11.25'de Yüksek Seçim Kurulu'na bildirildi. YSK, MGK'nın milletvekili adaylığını veto ettiği adaylara ilişkin listeleri siyasi partilere ve bağımsız adaylara tebliğ etti. Adayları en fazla sayıda veto edilen Halkçı Parti'de Genel Başkan Yardımcısı, emekli Vali Niyazi Aras, DM üyeleri Mustafa Alpdündar ile Evliva Parlak ve bayan adaylar Gönül Alije Cidal ile Naciye Aydın da bulunuyor. Niyazi Aras'ın kuruculuğu onaylandığı halde son incele(Arkası 7. Sayfada) HP Niyazi Aras, Mustafa Alpdündar, Evliya Parlak, Faik Ertuğrul, Oral Mavioglu, Doğan Onur, Fermani Altun, Mehmet Yüceler, ANAVATAN Mehmet Altınsoy, Muhyettin Mutlu, Ali Ayağ, Süjeyman Ünlii, Mahmut Alpagot, Akgün Silivrili, Kemal Özkan, Necabettin Ergenekon. Vetoyu aşan bazı bağımsızlar Bankerzede komitesinden Metin Giingör Mutluer. eski milli güreşçilerden Bayram Şit, ünlü avcı Aziz Bolel, eski vali Ergun Gökdeniz, DM üyesi Abbas Gökçe, DM iiyesi Abdurrahman Pötürgeli VETOSUNL KENDİ OKUDU Veto edilenler arasında Anavatan Parlisi Genel Sekreter Yardımcısı Giirbüz Yılmaz da vardı. Gürbüz Yılmaz, dün partisi adına \etoları içeren zarfı almak üzere görevlendirilmişti. YSK'da bir görevliden vetolarla ilgili bildirimi alan Gürbüz Yılmaz, daha sonra listede kendi adının da yazılı olduğunu gördü. (Fotograf: Rıza EZER) Veto edilenlerin tam listesi 6. ve 7. Sayfalarda Turgut Sunalp: Arkadaşlarımızın hatıralamnı muhafaza edeceğiz Genel Başkan Yardımcısı Kırımlı ile Genel Sayman Zeren'in veto edilmesi MDP'de şok yarattı. HAVVA CAN ANKARA MGK'nın milletvekili adaylarına ilişkin vetolan belli olduktan sonra MDP Başkanı Turgut Sunalp bir açıklama yaptı ve, "Vetolar namus ve haysişet meselesi yapılmamalıdır. MDP kendisine güç veren arkadaşlarımızın hatıralarını muhafaza edecektir" dedi. Milliyetçi Demokrasi Partisi'nde, veto edilen milletvekili adaylarının sayısından çok, Genel Başkan Yardımcısı Ahmet İhsan Kınmlı ile Genel Sayman Macil Zeren'in veto edilmesi şok gazetecilerin "Velo sajısını nasıl değerlendiriyorsunuz?" sorusunu yanıtsız bıraktı. etkisi yarattı. MDP Genel Merkezine, Genel MGK'nın veto kararı genel Başkan Turgut Sunalp saat merkeze saat tam 12.20'de gel 09.05'de geldi. Daha sonra sıradi. Karar, Genel Başkan Turgut sıyla Genel Başkan yardımcıları Sunalp tarafından teslim alındı. Musa Ögün, Genel Sekreter DoKarann ahnmasından hemen ğan Kasaroğlu, Genel Başkan sonra başkanhk divanı topiandı. Yardımcısı Sabri Keskin, Genel Toplantı odası kapı kolları çıka Sayman Macit Zeren geldiler. rılarak kilitlendi. Genel merkeze saat 10.00'dan Genel Sekreter Yardımcısı Er sonra da adaylar gelmeye başlatan Karasu, gazetecilere karara dı. Gelenlerin arasında, yedek ilişkin bilgi verirken, "Veto edi adaylardan Urfa'dan Semsi Kulenlerin isimlerini kendilerinin seyri, Bulut Öncen, Ankara'dan açıklamayacağını, bunun Yük Erdal Baybaş ve Fethi Doğansek Seçim Kurulu'nca açıklana çay. Hatay'dan Ahmet Paşabecağını" söyledi. Karasu "Veto yoğlu Yozgat'tan Fuat Erciyes dur, yasalara saygılıyız" diyerek (Arkası 7. Sayfada) lu; Yanılan çok oldu YALÇIN DOĞAN ANKARA Milli Güvenlik Konseyi'nin milletvekili adaylarına ilişkin vetolan çoğu kışiyi yarulttı. Çünkü, "vetototo" o>nayanların çoğunluğu aslında daha yüksek sayıda veto bekliyordu. Yüksek sayıda veto beklentisi sadece bağımsız adaylar için geçerliğini korudu. 482'ye dek varan bağımsız adaydan 428'i vetolandı. Seçimlere girmeye hak kazanan 51 bağımsız aday, Cumhuriyet tarihinde yapılan seçimler içinde yine de en yüksek aday sayısını oluşturuyot. Ne var ki, partiler veto edilen milletvekili adayları yerine yeniden aday gösterebiliyorlar, ama bağımsız adaylar için boyle bir şans yok. Veto edilen bir bağımsız aday yerine, bir başkası aday olamıyor. Partilerle ilgili vetolarda ise, daha önce yürütülen tahminlerin tersine, "eşitlikçi" bir anlayış görulüyor. Seçime girecek her üç partiden veto edilen aday sayısı aşağı yukarı aynı. Adayların veto sayısında herhangi bir farklılık yok. Sayıca bir farklıhk olmamasına rağmen, veto edilen adayların kimlikleri vetolarda MGK'nin izlediği yöntem ya da öngörduğü meclis açısından bazı ipuçları verebiliyor. (Arkası Sa. 11., Sü. 7'de) GOZLEM UGUR MUMCU İç ve dış... Bugün bütün dıkkatler, MGK'nın partilerin aday adayları ile ilgili "uygun görmeme" kararları üzerinde toplanmıştır. Basında kısaca "veto" diye adlandırılan bu işlemler, olaylan yakından izleyenler için hiç de şaşırtıcı değildir. Bu yüzden konu üzerinde pek öyle uzun boylu durmayı gerekli görmüyoruz. Bugünlerde asıl üzerinde durulması gereken konular iç siyasetin dışındadır. Çünkü dışımızdaki olayların, şu ya da bu ölçüde, ıç siyasete yansıması kaçınılmazdır. Dışımızda yaşanan olaylar, dünyamızı tehlikeli gerilimlerin içine sürüklerken, Türkiye'yi de bu gerginliğin içine atmabelirtileri gösterıyor. İkı dünya devi arasında, "detant" adı verilen "yumuşama süreci" artık kapanmıştır. "Detant" yerinı, şimdi çok yönlü kışkırtmalara, bölgeseî sıcak savaşlara ve dünya ölçüsünde "soğuk savaş stratejilertne" terk etmektedir.Afganistan'ın Sovyet askerleri tarafından işgalı, Polonya olayı, bir Güney Kore yolcu uçağının casusluk yaptığı savıyla Sovyet uçakiarr tarafından düşürülmesi ve Lübnan sorunu, bloklar arası gerginliğin kutup başları olarak görulüyor Washington'un, Vietnam yenilgısinden sonra, bütün gücünü Ortadoğu ülkelerınde yoğunlaştırdığı anlaşılıyor. Pentagon, herhangi bir silahlı çatışmada görüldügü gıbı, bütün gücünu bir başka alanda toplamıştır. Bu aian, Ortadoğu'dur. İran'da Şah rejiminin yerini Humeyni'ye bırakması, Surıye'nın Moskova'nın kesin etki ve denetimi altına girmesi, VVashıngton'un Ortadoğu'da sağlam ve güvenilır dayanaklar aramasını gerektirmektedir. Pentagon generalierinin Ortadoğu için tasarladıkları ve son aşamasına getirdikleri "Çevik Kuvvet Planı", EgeAdalarını da ıçıne alıyor. Türkçe'de, "Çevik Kuvvet" kavramı bir karışıklığa yola(Arkosı Sa. 11., Sü. 7'de) Necdet Calp: Vetoların büyük çoğunluğu benim için sürpriz HASAN UYSAL ANKARA Halkçı Parti'de veto gününde Genel Başkan Necdet Calp, genel merkeze saat 9.20'de gelerek 3. kattaki çahşma odasına çekildi. İkinci ve diğer katlarda ise sabahın erken saatlerinden itibaren artan bir kalabahk toplanmaya başladı. Tek konuşulan konu vetolardı. Milletvekili adayları basın mensuplanna sık sık yaklaşıp "siz bilirsiniz. Kaç kişi bizden?" diye (Arkası Sa. 11., Sü. 3'de) KAPIDA BEKLEDİLER Milli Güvenlik Konseyi'nin vetolan Yüksek Seçim Kurulu'na bildirmesinden önce, her partide heyecanlı bekleyis vardı. Bu arada, partililer Yüksek Seçim Kurulu binasında toplanarak vetolan içeren zarfların dağıtılmasını sabırsızlıkla beklediler. Tüm partililerin heyecanlı olduğu gözleniyordu. (Fotograf: Rıza EZER) Heyecanlı adaylar IŞIK KANSU ANKARA Heyecanlı milletvekili adayları dün sabah Yüksek Seçim Kurulu'nun koridorlarında "volta" atarak, "veto" beklediler. Yeni dönemde ilk koalisyonu, Yüksek Seçim Kurulu'nun koridorlarında bekleyen milletvekili adayları oluşturdular. Gerek bağımsızlar, gerek seçime girecek üç partinin milletvekili adayları "veto olasılıgı" karşısında bir anda kaynaşıverdiler. Önce havadan sudan konuşmaya başladılar. Bir ara bir sus YSK kapısında bekledi Ajansı Bolge Müdürluğü yapmıştım, Resmi Gazete'de gazeteci diye çıktı. Niye öbürünü yazmadılar? Bu sırada, bir başka aday, Anavatan Partisi'nin Sıvas 4'ncü adayı Ahmet Turan Soğancıoğlu yaklaştı yanlarına. Salim Ozdemir ile meslektaş oldukları için önce bir öpüştüler, hal hatır sordular. Aday sırası konusu sürüyordu. MDP'li Salim özdemir başladı bu kez konuşmaya: Efendim ben, Avrupa Konseyi'nde Başkan Vekilliği yaptım. Sayın Kırımh'ya söylemiştim. Liste başı yapacaktı. Olmadı. Ama, veto filan olursa kaydıracağını söyledi. İl Başkanı'na sormuşlar, beni tanıyıp tanımadığını. O da lanımam diye yazmış, sorma... MDP'li Özdemir sözünu bitirmemişti ki, araya ANAP'lı Soğancıoğlu girdi: Aynısı efendim aynısı. Oylar bu dönemde partilere degil adaylara gidecektir. Ben de a>nı şeyle karşılaştım. Halbuki bu dönemde böyle şeylerle karşılaşacağımı sanmıyordum. Adayların söyleşisi sürerken saat 11.25'de bir albay, Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Ismet Yanıkömeroglu'nun odasının kapısını çaldı. Gazetecilerle birlikte adaylar da Seçim Kurulu Baskanı'nın kapısına yığıldılar. Ama içeriye kimse ahnmadı. (Arkası 7. Sayfada) Farklı partilerden adaylar beklerken sohbet ettiler, kaynaştılar, vakınmalannı birbirlerine aktardılar. kunluk geçti aralarında. Sözu MDP'nin Uşak liştesinde son sırayı alan Salim Özderair açtı: ımtihan sonucu bekleyen talebeler gibiyiz. Bu espri, adayları birbirlerine daha da yakınlaştırmış olacak ki, iyice açıldılar. Bu kez yakınmalar başladı. MDP'nin Siirt listesinin üçüncüsü Fuat Yazgan, kendisine haksızlık yapıldığını anlatmaya başladı. Kardeşira, bir kaç senedir Adana'da oldugum için beni üçüncu sıraya almışlar. Sonra hayat hikâyemi vermiştim ben partiye; ben yıllarca Anadolu Ozal evinde pijamayla bekledi FARUK BİLDİRİCİ ANKARA Anavatan Partisi'nin milletvekili adayları hakkmdaki MGK vetolan belli oldugjunda, Genel Başkan Turgut Özal pijamasıyla evinde bekliyordu. ANAP'ın milletvekili adayları, parti yöneticileri ve yedek milletvekili adaylarınca saat (Arkası Sa. 11., Sü. 7'de)