Katalog

17 HAZİRAN 1983 KÜLTÜRYAŞAM Cumhuriyet 5 inema • Şenlıktekı filmlerin san sürü, İstanbul'da özel olarak kurulan bir sansur ku rulunca yapuıyor $u ana dek yalnızca. «Ten»ı yasaklamış olan sansür kurulunun şenlik fHmlerine daha 'hosgörülü davranıp dav ranmadığı ise bitinmtyor • Önemli ve ilgi çehecegı kesin olan bazı filmlerin niye Kent ve Emek'te değil de AKM'nin feüçüfe salonun da gösterildiği merak teonusu oldu. Oysa bunun nedeni. bu filmlerin (.İşte Eğlence», •Yapuncılar». ^)thello», •Winifred Wagner») ancak 16 mm'lih feopyalannın gelmis olması. • Birçok film dışalımeısı, şenligi merakla ıziemeye. halkm tepkisini ölçmeye hazırlanıyorlar. Bu tepki olumlu olduğu ölçüde. sen. lihtekı bau filmlerin satm alınarah önün.uzdeki yü •vizyona girmesi sözhmusu • «Sinema Gunleri 83» dolayısıyla gösterilecek olan filmlerin bir özelliği bulunuyor. Bunlardan bazıları tngilizce ve Fransızca. bir tanesi de Türkçe alt yazılı olarak gösterilecek Hangi filmlerin hangi dildeki alt yazıyla gösterileceğini de, gazetemizin yarmki Kültur Yasam sayfalannda bulacaksınız. • Şenligin niye geçen yıl olduğu gibi Konak Sinema sı'nda değil de, Kent ve E mek'te yapıldığı da merak konusu. Bir fısıltıya göre. buna neden, sözkonusu tinemalann Konağa hıyasla •sinema tanatına daha saygılı olmaları* imiş Konak'çılar, kendilerinin de 'saygılı ol duğunu. filmleri hesmediklerini ileri sürüyorlar. Ama, intanın adı çıkmaya görsün avux Okayben ve Hüseyin Avuç adlı arkadaşlarunızın has tane serüvenlerine 23.5.1983 tarihli «Dnyduk • Gördüfc» kosesinde yer vermiştik. İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Bilim Dalı'ndan Dr. M. Samim Türeçun, gazetemize gönderdigi mektupla arkadaslanmızın davramşını kınıyor ve gerçekleri çarpıttık lannı öne sürerek şöyle diyor: «Mastanemiz acU servi sine gelen Ud etemanınızın yazdıği. yalan, çaıpıtma ve kin dolu yazıyı okndnm. Bu gazetede yaxaıüarm gerçekleri en dogtu şeidlde ve akto nygun biçimde yansıtan. yetenekU. bilcfli kişüer oldnğuım Barayorduuı. Hekim ligin «hssindeıı «nl«nayan bu kisilerin, bir doktorun hastaya yaklagımnn. mnaye nesdni ve tedavisini eleştlrebDecetini blle düsünemezkea, bu elefüri de bir de )alan ve çarpıtmalara bel baflamalanm açıklamak as. lında insan psikotojisini de büenler için çok kolayj» Dr.Türegün ün açıklaması Y Avrupa'mn taşralıları imdilerde dünyanın en çok sözü edilen düşunürlerinden Fransız düşünc e tarihçisi re füozofu Michel Foucault. 1950'lerin başmda Isveçin Uppsala Üniversitesi'nde Fransızca öğretmen liği yapmaktadır. Bir gun düşünce tarihi profesöru Sten Lindroth'un kapısını çalar. Elinde Histoire de la Folie a L'age Classique (Klasik Çag'da Delıliğin Tarihi) adlı bir çalışma vardır ve Lindroth'a bu çalışmasını doktora tezi olarak savunmak istediğini söyler. lindroth iyı Fransızca bilir Çalışmayı okur ve üzerinde uzun süre dügünür. Foucault'un eserini çok zekice yazılmış ve çok düşündurucü bulur. Ama İsveç'te doktora tezlerinde aranan koşullara sahip değildir Foucault'un tezi reddedilir S LK GÜNÜN FtLMt Ulnslaransı ttUnbol Festivall'nde yer alan Sinema Günleri'nin ilk filml «Son Metro» Franois Traıfant'nan fllminde b&sbca roDert Gtrard Dep&rdietı, Jean Poiret ve Catherine Denenve paylasıyor. Büyük sinema şöleni başlıy or «Oooo.. Ne rttsel fttmler bnau b«yle». . tstanbul FestivaU' in sinema bolümünde gösteri>cek filmlerin Ustesini jören eya duy&n herkes, biıe bu aös eri söyledl. O zaman, şenUgta IU bölümünden sorumlu olduumuz arkari&slanm Onat Kut»r, Vecdi Sayar ve Hfllya Dçan iu ile birlikte yUruttugümüz pbalann boşa gitmedigine, silemasevere en azmdan ilk baasta çekıci gelen birçok filmi lağlayarak iyl bir is becerdiünize inandım. DUerim ld listore bUyük ilgl gösteren sinemaleverlerln senlik sonrası izlenlnl de ayni biçlmde olumlu olBolofnlnl'nin sinemadaki sayı sız «Kamelyah Kadıra» uyarla malarının sonuncusu olan «K*melyalı Kadının Gerçek öyku•a». Bu öykii digerlerinden daba «gerçek» mi, büinmez. Ama taabeUe Hnppert ve Glan Maria Volont* glbi 2 dev çağdas oyuncunun. bir sinema estetiğinin elinde yarattıgı bu filmi de kuskusuz izlemek gerekiyor. yen (1962 Berlin ŞenUği'nde Al tm Ayı) filmi «Veronica Vom' nn Tntknsu» ile karşı karşıyayız şenlikte... Faaaiıhıder. bemen tüm son filmlerinde olduSu eibi, bu kez de odak noktan olarak aldıfı bir kadın kahramanla Alman toplumunun belli bir dönenüne bakıyor. Bu kez, eski bir sinema oyuncusunun, bir eski <sUr>ın 501erdeki dü şUşürrü anlatırken. bakbğı ve eleştirdifi yine kendi toplumu.. Bir baska Alman filmi, son dö. nemde büyük bir elestiri basaL nsına ulaşan. her filml eleştirmenlerce sanki mikroskopla in celenen Wim Wenders'in son filmlerinden «CHaylann Gidisi». Yönetmen. bir sahil kentinde, bir motelde film çekmek Uzere blr araya gelmiş bir grubun öykUsünU anlatırken, kendine özgil sinema duypusu ve alısılmamıs temposuyla. bu kea sanat / yaşam uiskilerini irdelemeye çalıaıyor. BasroUerlnden birlnde emektar Amerikan ustası Samnel FuUer*. )ünya yüzündeki her şenligi onurlandıracak isimler toplami: simi, ortatya 3 aaat süren ve biiyUk yankılar uyandıran bir yapıta ve sinema / opera ilisU lerinin en görkemli bir ömeglne yol açmıştı. Film, yalnız mü zik merakhlanna degil. sinema meraklüanna da sesleniyor, çunku Losey'in sinema dili, bir çok yenılik lçeren, bu türe umulmadık katkılar getiren D'f dil. Basrolde Unlil tenor Ruggl ero nalmondl oynuyor... Şenliğin en çok beklenen filmlerin den biri olan «Dantou», bilindlÜ ttsere Folonyalı sinema usta sı Andrzej Wajda'mn FYansa1 da çektigi ve büyük yankılar yapan son filmi. (Wajd»'run bir başka' başyapıtını, «Orkesta Şe fl.ni daha sonraki gUnlerde isleyecegiz). Bir Polonya sahne oyunundan uyarladıgı filmde, Wajda, Fransu lhtilaline. Daa ton ve Robespierre'in kisiliklerine yepyeni yorumlar getiriyor, Kobespierre'in daha «otarkisiligine karşı Danton*un savunur gibi gözUkif yor. G£nrd Dipardien'nUn akıl lardan çıkmayacak bir oyun TerdiÜ film, geniş dlçude konusmalara dayanıyor. Fransızca bilmeyenlerin çevirili seanslarda izlemelerinde yarar var... Onlü belgeci Frederic Rosstf'in «Brel» adlı yapıtı, senligin muzik / sinema blresimi konusundaki en Uglnç ömekterin. den biri.. Geçen yıllarda ölen UnlU Belçikah sarkıcı / besteci Jaoques Brel'e adanmıs olan film. Brel'in çekici bir portreslm venrken, sinemanın başka turlü kullammı UstUne de Uginç bir örnek oluşturuyor. Bir diger Fransız filmi, «Jo> sepha» ise, bu gösterişli yapun ların sarsıcılıgmdan uzak, içedönük tipik bir Pransız kurdelası. Christopher Frank'ın ilk filmi olan yapıt, tiyatro oyun* cusu bir çiftin yasamlanndan kesitler getiriyor: Güçlükler, aşklar, kırgınlıklar, umutlar, vs. MiouMIon ve CSande BTM •eurtln oynaüıgı film, atak ya parak şenlikte başa gUreşebi llr... Bilindıgı üzere 1961'de Fransa'da yayınlanan kitap. bütun dünyada büyük bir ilgi uyandırmış çeşitli dillere ve bu arada İsveç'çeye çevrilmistir. İsveçlilerin •tuhafhklaruıa» yeni bir örnek de. geçenJerde ülkenin en çok satan gazetesi «Dagens Njrheter»de yayınlanan habermakale. Makalenin yazan. Maria Farandouri'yle Zülfü UvaneU'nin nasıl Avrupa çapında büyük bir başan sağladıklanni; iki sanatçuun birlikte çalışmalannın TürkYunan halklan arasındaki dostluğa nasıl büyük bir hizmette bulunduğunu anlatıyor. Daha sonra, iki sanatçuıın o gunlerde Stockholm'de verecekleri konsere deginirken. «Iivaneli Stockholm'e ilk kez gellyor.» diye yazıyor. ZülfO Iivaneli. 19721960 yıüan arasmda çoğunlukla Stockholm'* de yaşamış ve gerek tek başına gerekse tsveçli sanatçılarla birlikte çeşitli konserler vermiştir. İsveçliler gercekten Avrupa'mn taşralılan . Dr. Samim Turegün, yazısının gazetemizde yayınlanmaması halınde Cumhuriyet'e olan güveninin sarsüa cagım da belirtiyor ve olayı tüm yakınlanna duyuracağını vurguluyor. Bix de kendisinden özür düiyor ve dilegini yenne getiriyoruz. O «Kışkırtıcı» Cavani ve 2 genç yönetmen Liliana Caivanl'nin filmi «Ten», Cuczio Malapartc'nln bite «Can Pasuı» dlye çevrilen «La Pelle» adlı anı romanmıri fllmi idl. Kurtuluş günlerinde Kapoli'yi antotan bu çarpıcı ya pım. sansür tarafmdah yasaklanmıs bulunuyor. Çok daha a2 bilinen, ama bUyuk ilgi uyandır mi3 ikl film daha var. F»Wo Ckıpi'nin «BasUeus Kıurteti», uxun yıllar birlüte g»ı^ıirtan aonra lçlerinden blrinin blü smanlı Impatatorluğu"nun debdebeli EÜnleri. Adam yolunu iyice bulmuş, sır tına da bir samur kürfc geçirmis, kasmtısından yanına varümıyor. Yakuüarından biri dayanamamıs: «Bn k&rke mi gfivenlyor•nn be?» demiş. «Yıllardır sırtında Kezdiğl »sıl sahibüH knrtaramadı da senl nri knr taracak?» Kürküne mi, güveniyorsun? GÜLGEC 9er şenligi >nurlandıracak Iiste Evet, gercekten de «ne fS•el fllmler bnnUr Myle» dedir tecek bir birikimle k&rşı karsıjrayız bu yü. Aynı gosteri kap. samı içinde Wajda, PeUlnl, Lo•ey. Truftaat, FMablnder, C* ranl, Bok«nlni, Wendera, Sj*ex berf, CMtvein. Mel Brooks, I M sif. KJeakowskl. Wolf ve T o « * ŞaMn'i biraraya getirmekten. hanm «enlik sorumlusu unurlantnaz, dünya yUztlnde? Istanbul Şenligi, sinemaya ciddl ol* rak yer verişinin ikinci yüında, bu alanda gerçekten de önemli bir adım atmıs, ilerki yülarda daha da iyileşerek sUrmesi düe nen bir basarı kazanmıstır. BU genin «FasU tevacu fföstenne, Mhld unırlar» sözünü anınr sayarak. bu konuda «pefbıea» biraz övunduk. kusura baküma&ın... K İ İ İ KİME DUM DUMA Behiç AK Açüış Filmi: «Son Metro» Gelelim ftlmlere... Hangi blrinden baalamalı? 25 gun İçinde olabildigince yayümaya çalı süan 40'a yakın filmden, daha çok baslard& yer alanlara de. ginelim isterseniz... «Açıu» 01ml> olan TruffMt'nun «Soa Metn»su, yıllardır beklenen ve CÜmrügtlmuze dek geldigi halde «in^my bulamaması yilzUnden gösterUememla bir fllm (dagıtım tekeli kııraalann kulaklftn pnlasm!).. Tmflant'nun simdiden çaffdas sinema klasik leri arasmda sayüan, 2. Dünya Savası sıraamda bir tiyatro gru bu içinde flüzlenen direnis eyle minin öyküsünü anlatırken, tiyatro / yasam çeiişkisine deginen filmini fafela anlatmaya ge rek var mı? Catberine Deneuve / Gerard DepanUen wmrin<n oynadıgı bu fllm. şenlikte TUrk çe altyazüı gösterilecek ve «elecek mevsim tlcari sinemalarda da izleyecefimiz tek yapıt olacak Ama bu, öngösteriyl kaçırmak için bir neden de| ü kuşkusuz... «İşte Eğlence» ve Orson Welles Aynı gosteri kapsamı içinde Wajda, Fellini, Losey, Truffaut, Fassbinder, Bolognini, Wenders, Syberberg, Brooks ve Yusuf Şahln'i bir araya getinnekten hangi şenlik sorumlusu onurlanmaz? tstanbul Festivali, bu alanda gercekten önemli bir adım atmış, ilerki yıllarda sürmesi dilenen bir başarı kazanmıştır. Yukarda, «İşte Eğlence» fUminin ünlii yıldızlan, Fred Astaire ve Gene Kelly görülüyor mtlyle dagılıp giden bir mlizik dörtlUstlnün öyküsünü anlatıyor. Filmin çeşitli şenliklerde ilgi çektigi. odül aldıgı biliniyor... İtalyan genç kusagmın en ilgi çekici birkaç yonetmeninden biri olan Nanni Moretti'nin «Albn Duşler»iyse, duşlerinı ger çek hayata uygulamak isteyen ve bu arada sinema yapmayı deneyen bir eenç adabun oyküsü. Her iki filmin de çok ilginç oldugunu samyorum. Aynca gösterinin genel teması olan «Sanat ve Sanatçı Üstöne Flbn ler» konusuna her iki filmin de ne denli uygun düştugü ortada. Baalarrtaki fllmler arannda 2 Amerikan yapımı var. «t|to Eilence • Tbat's Entertalnmentı, özellikle eski miMkal duskUnlerinin kaçırmaması gereken bir yapıt. Jack Haley'in yıllar süren derleme çabalanyla oluşan film, MGM arsivlerinin bastan basa taranması ve muzıkal sinema örneklerlnin en euzel parçalarınm seçilmesiyle ortaya konmuş. Aralannda Fred Astaire. Judy Garland, Gene Kelly, Mlckey Rooney, Ellmbeth Taylor, Blnf Cro«by, Frank Slnatra, vb. yüdızlarm en guzel dans/şarkı bölümleriin oynadıgı film. Wenders'in nin de bulundugu film, kusku««or» sinemasıyla ortalama sesuz buyük Ugi gorecek. Bir diyirciye ne verir, bilmiyorum, ger Amerikan fllmi, Orson Wd ama sinemaseverin ilgisiz kala tesin UnlU filmi «OtheUo.yu mıyacagı bir film olduğu da ke filme alış öyküsünü anlattıgı sin. Yine bir «smemasever me ve filmi inceleyen «Otbello'yn rakı» gerektiren bir diğer yaFilme Aürken» adlı yapıt. Çag pıt, genç ve özgün Alman sinedaş bir büyük sanatçuun sana. macısı Hans Jurgen Sybertına irdeleyici bir bakış geüberg'in «Wlnifred Wagner»i . ren ilginç bir kurdela... Ve yine Her biri 3/4 saat süren çok deilk yand& yer alan. degisik Ulfeısüc fılmlenyle, «Ludwi( 2», kelerden 2 önemli film.. Sovyet «Hitler: Bir Meslek» yapıtlanyler'den gelen «Do«toyevsWnin la ilgi çeken Syberberg'in, Yssamıoda 96 Gttn», yaslı usta Wafner. HiUerTe yakın dost oAlexander Zarkhi'nin öncekl yü lan dul gelini Winlf red aracüıBerlın'e katılan bir filmi... gıyla 401arın Almanya'sına' egil Zarkhl, sinemada bir Dostodigi ve çozumlemeler getirmeyi jevski ustası olarak blliniyor, denedigi bu filmini, 5 saatlik Uginç uyarlamalar yapmıs. Bu asıl uzunlugundan 110 riaHV'»kez ise ünlü sanatçuun yasalık ticari bir kopyaya indirgenmi9 naliyle izleyecegiz. Siyab • mından önemli bir bölümü, «Kumarbaom yazüış sUrecini beyaz bir film, bu ve 16 mm'lik vermeye çalısıyor. Yaşmdan bir kopyası var elde. Ama yine beklenmedik denll oynak, mosinemasever ilgisi, sanınz bu dern ve çarpıcı bir anlatımla yapıta da ulasacak. Ustelik.. ŞenliKİn kaçırümaması gereken filnüerinden... Japon yapımı «Soneıaki'de Ask lntt> Losey ve Mozart hsrUn» ise çok yeni, ama Bab'da hemen yankı yapmıs blr birleşmesi fllm... Son aylarda ön plana çıkan Japon sinemasmın bu ör. «Son Metro»dan başka birkaç negi. nerhalde bizde de baketu Fransız filmi daha var şenlikgi y&nkıyı yapacak... te.. Hemen hepsı başlarda yer ahyor. Joseph Losey'in «Don Şenligin diğer fılmlerine ve Juan>ı bunlardan biri.. Ünlu öselükle Yusuf Şabin yapunlayönetmen Mozart'ın tanınmış nna da haftaya defınecegız. operasını sınemalaştırma gıri Ibrihtebugün MÜZİĞİN MOÛERN DEVRİMCİSİ 198Z'OE BU6ÜN,UNLÜ BESTECİ , YA'DA, PETERSBURG YAKINLAÜlNOA OOĞCH/. MNA ÇOCUKJCEN MUZİKLE uĞRA$lu4AYA BAÇLAYAti STKA VİN&KY, RIMSKY KO8SAKOVMN O€eSALM/$T1.19fO İLE 1313A&ASINDA, BALE Y4P/T/ OL/HZAK BESTELEOİĞI "ATE$KUŞU", "P£TRU$KA" Hf "ILK&HtM/t Aİ Nl", MU2İKSANATINA YENİBİR DEVS.IMCİNİN /ı ÛÛ&UŞUAJU MU$TULUroGDU. IUCEL RITMLEH <f VE TINIL4R, 6BLENEICSEL YOLLARlN VE KLÂSİK MÇLODİANLAY($(NIN VERİNİALMtÇTIBU DA,TUTUCU ÇEVR.ELSR.İN TEPKİ&İHE MEDEH OLMAKTA 3£OKMEI>. 192OPBN SCNİSAKİ8ESTELERİ, R KADAe DEYRİMCi Ol MUZİĞE SrflAVİHSKYOAMGASlKl 17 Haziran İtalyan sinemasından parlak örnekler Şenlite tam 8 filmle katılan k rekoru elinde tutan ttalyuı BJnftTnaniTKİfiTi birbiıinden' ilginç örnekler var. Böylece TUrldye'de bir türlü goremediymjn bu çok önemli sinemayı bir ulçude tanıyabUecegiı. Feh Hnl'ntn son filmi ««Hınlmii K e n t b . <*"H| ^trymft bUyucUsU 1B19'DA SU6ÜN, ILK KEZ BIR BUHARLı GEMI ATLAS OKYANÜSUNU 6EÇTI. N/£LV YORX ÜMAHıNA &A&U S5O TONLUK "SAVANNAH*ADLı BIR YELKENLI OLARAK DONAVLM/Ş, BUNA 8IR OE BUHAR. LI MAKİNE İLE YANOAN ÇARK, J EKL£Nf4İŞrİ. MAKİNE <U. * ÇUKTU VE YETBRİ KADAR KÖMUR OE YÜKLENM£Mİ$.Tl. BU NEPEHLE AAJCAK YOLUN BİR BOLÛMUNDE BUHAROAN YARARLANILAglLDİ. SAVANNAH, N£W YORK LIVERPOOL ARASlN/ 24 &UNOE ALABİLMİ$ Tİ. { sUo ttı erkeön yan dUşael, ya CGBJc •erüveoleri boyunca ne K"^""ff*Tiin ftnı görsel bir şölen.. BUroeOo Maat voiaııııl'nin ler kaçırmayacak.. Tine nin bir ünceki fllmi «Oıkeatra rrovaaı». bir saat 10 dalrilnüık kuacık bir fJim.. Ama bazüan oa göre yoneönenin en Uginç birkaç filminden biri.. Bir or. kestra provası boyunca' otortteyi elinden kaçıran bir şefin, disiplini nasıl satlayarak üyeleri «yola (etirdiil»ni anlaüyor. Bir «mfislk fllml» mi, bir «poUük meaeU mi, bir düsael fantezi mi? Arbk yorum size kalıyor.. Bir diger ttalyan fUmi, Maura Alman Sineması: Fassbinder Wenders, Syberberg Şenligin fflt 10 giinü içinde, bu ttalyan filmlerinin yanında, Alman sinemasından ilginç ör. nekler de var. Geçen yü eenç yasta' ölen Rainer Herner Fkaa binder, bilindıgı gıbi yainıs Genç Alman sineması denen ey lemin en önemli adı degü. çağm da önde gelen sinemacılann dan biri sayüıyordu. Bızde ne yazık ki yalnızca «Lili Marien» mi izleyebıldiğimiz, «Bir EvUUfin Öykösâ»nü ise gtlecek mevsim izlemeyi umduğumuz yonetmenin başansuu perçinle Bütün Sokaklar Tamir Ediliyor yıl önce 17 Haziran 1933 teriıbal altnmıştır. Urfa çekirge fen memurları Mardın hududuna harekeı etmışlerdır. 1933 Galatasaray, Vefayı 51 ınağlup eıli. 1983 Bu sene sonbahar gelmeden sokakların tamırı ıkmal edilecektir. Beledıye her semtin sokaklannı tespır etmeye başlamıştır. Şehır dahilındekı boıuk sokaklar muhim bir yekun tutmaktadır. Bu ctheıı nazarı dikkate alan Beledıye bu senekt faaliyeıını yol mşaasmdan fazla sokak tamırıne hasredecektir. Beledıye ve ıdareı hususıye buıçelerı hukumet tarafından tasdık edılerek gonderılmıştiı. Lig maçları Lıg maçtarının en muhııntennden ıkisi de dun yapıldı. Beşıktaş ile Fenerbahçe Kadıkoyünde, Galalasarayla V'efa da Taksım 'de karşılasıılar. Fenerbahçe Beşıktaş ınaçı stfır sıfır berabere bıterken. Çekirge felaketi Urfa 15 Surıye'den uçkun halınde çekirge alayları gelmeye başlamı$tır. Çekırgeler şımdıye kadar \usabyın, Cercus, \1ıd\aı ve Cızre kazalarını kamıten ısııla eımışlerdır. V ılayeı dahıltnde Bobrek, karaciğer ve damar hastalıktarına pek muessır ve faydahdır. Etıbba tarafından tavsıye edilmektedır. Her yerde şışesı 15 kuruştur. Arık su ve Şeref ısımlerıne ve leylek markasma dıkkat edımz. Taşradan sıpariş kabul otunur. Güniin ilanı Arık su